Fjallkonan - 08.02.1898, Page 1

Gialddagi 15. júli. Upp-
sogn skrifleg fyrir 1. okt.
Afgr.: Þingholtsstrœti 18
Kemr út um miflja viku.
Árg. 3 kr. (erlendis 4 kr.)
Auglýsingar ödýrar.
FJALLKONAN.
XV, 6. Reykjavlk, 8. febrúar. 1898.
Stjórnarmálið.
Enginn ávæningr heyrist um
það, að stjórnin ætli að gera neitt
i stjórnarskrármálinu íslenzka að
siuni, eða svara þinginu neiuu um
það, fyrr enn ef það yrði rétt
fyrir alþingi 1899, enda er stjórn-
in ekki vön að taka þau mál til
álita, sem ekki eru til lykta leidd
á þinginu. — Húu mun heldr al-
drei hafa haft neinn áhuga á máli
þessu, fremr enn öðrum íslands-
málum, þótt hún ætti að sjá, að
það gæti haft nokkura þýðingu
fyrir hagsmuni Dana, hvaða stefna
verðr ofan á í stjórnarmálí ís-
Iendinga.
Ef taka má mark á uinræðum
þeim sem nokkrir merkir þing-
rnenn Dana hafa haft um þetta
mál á málfundi þeim í „Student-
erssmfundet“ í vetr, sem tíðrætt
hefir orðið um hér heima, eru
vinstri menn Dana á móti land-
stjórafrumvarpinu og ráðgjöfun-
um íslenzku, hvað þá hægri menn.
Þeir eru þannig á móti endrskoð-
unarfrumvarpi Benedikts Sveins-
sonar og á móti miðluninni frá
1889. Þeir álíta, að bæði land-
stjórahugmyndin, og þá ekki síðr
jarlshugmyndin, miði til þess að
veikja sambandið milli Danmerkr
og íslands, eða slíta það.
Þar á móti stefnir pólitík sú
sem kend er við dr. Valtý, þótt
hann sé ekki upphafsmaðr henn-
ar, heldr að því að tryggja sam-
bandið. Dr. Valtýr vildi líka eitt
sinn, að Danakonungr, nefadist
„konungr yfir íslacdi", og var
það í sömu átt. — Enn ef sam-
bandið er óeðlilegt og getr hindr-
að framfarir landsins, hvernig sem
um hnútana væri búið, sem naum-
ast mun verða neitað, þá ættu
Jandsmenn ekki að fara að styrkja
það.
Hins vegar væri íiklegt, að
það gæti verið stjórninni áhuga-
mál. Enn það er ekki, af því
að þessi stjórn sem vér höfum
nú, er svo dauf og aðgerðalaus.
Hún íill að li'kindum helzt að
alt sé kyrt og óhreyft í þessu
máli. Og satt að segja ætlum
vér það einnig ráðlegast, að íjalla
sem minst um þetta mál við þá
stjórn, sem nú sitr að völdum;
það mundi verða árangrslaust og
jafnve! til að spilla fyrir viðgangi
málsins á sínum tíma. Endrskoð-
unarfrumvarpið verðr aldrei sam-
þykt af stjórriinni og miðlunar-
frumvsrpið frá 1889 ekki heldr;
Valtýs-frumvarpið með ríkisráðs-
ráðgjafanum yrði líkiega ssmþykt,
enn margir munu i vafa um, hvort
nokkuð væri unnið með því,með-
al annars &f því, að vér vitum
ekki nú sem stendr af' neinum
manni, sem þjóðin mundi treysta
til að sitja í því ráðgjafasæti.
Enn þótt vér færum hægt í
sakirnar við stjórnina í þessu
máli að sinni, gætum vér unnið
mikið að því heima fyrir. Og
til þess að koma málinu í gott
horf og fylkja liðinu, sem alt er
á sundrungu, mundi tiltækilegast
að fulltrúafundr væri haldinn í
Reykjavík nokkru fyrir alþingi
1899, helzt á næsta hausti, til að
ræða um stjórnarbótarmálið og
kjósa nefnd manna til að búa
málið undir alþingi.
Merklslbændr.
Fjallkonan ætlar framvegis að flytja
stnttar minningargreinir um merkis-
bændr, sem nú erw uppi, og heiir lagt
drög fyrir, að fá fregnir og skýrslur um
þá sem flesta, og myndir þeirra, ef aostr
er á. Hér kemr fyrsta greinin, þðtt mynd
fylgi ekki.
Það getr verið ánægjusamt
fyrir ættingja og vini að lesa í
blöðunum réttar og sannar æfi-
minningar, og gagnlegt fyrir aðra,
og hvöt til að geta sér líkan orð-
stír, enda er ekki svo mikill
hörgull á dánarskrám, og þeim
all-íburðarmiklum á stundum.
Þeir sem kunnugir eru geta
bezt borið um, hvort þar er ekki
of eða van. Hitt er miklu sjaldn-
ar, að ýmsra mjög nýtra manna
í einni og annari sveit sé opin-
berlega getið, meðan þeir eru fyr-
ir moJd ofan, sem er þó ekki
nema verðugt. Þér hafið, herra
ritstjóri, mælst til þess, að ég
gæti þeirra manna, er sköruðu hér
fram úr í einhverju. Á þessu.
skal ég nú sýna lit með því, að
geta eins nýtasta bóndans hér.
Hann heitir Guðmundr Þórar-
nsson og býr á Yestrhúsum,
47 ára að aldri. Hann ólst upp
á góðu heimili undir Eyjafjöllum,
kom hingað bláfátækr fyrir innan
tvítugt, giftist og reisti hér bú
nokkurum árum síðar á ábúðarjörð
sinui, þá niðrniddri og~í verstu
órækt. Túnið hefir hann sléttað
að miklu Ieyti, stækkað það um
x/4 og afgirt með vönduðum grjót-
garði í stað moldargarðs, er áðr
var. Af túninu fær hann nú orðið
fjórfalt við það sem fyrst. Mat-
jurtagarða hefir hann í betra lagi
og vel girta. Á jörðinni hefir
hann bygt vandað íbúðarhús af
timbri og járni; heyhlöðu með
samrjáfra geymslu og áföstu lamb-
húsi af sama efni; ennfremr stórt
fjárhús með járnþaki; svo og fleiri
hús. Lengst hefir hann þófverið
einyrki. Hann mun vera orðinn
fjáðasti bóndinn hér, enda tekr
hann öllum fram í fjárhirðingu
og meðferð á skepnum. Börn á
hann 4 mannvænleg, og vel upp
alin, sem ekki er miust í varið.
Að gáfum er hann í meðallagi,
enn einn í þeirra tölu, sem ekki
átti kost á mikilli mentun. Hann
er gildr meðalmaðr að burðum.
Jafnframt því sem Guðrún Er-
lendsdóttir kona hans hefir verið
honum samhent og ekki síðr í
sinni stöðu enn hanu í sinni, hef-
ir hann verið forsjáll, iðjusamr,
atorku og reglursaðr, manna
hjálpfúsastr og áreiðanlegastr í
viðskiftum.
Guðmundr hefir alla tíð ver-
ið yfirlætislaus og frásneiddr því,
að ganga um bæi til að segja
hreystisögur, né lygasögur af sér
eða öðrum, eða flytja skaðlega