Fjallkonan - 01.11.1898, Qupperneq 1

Kemr út um miðja viku.
Árg. 3 kr. (erlendis 4 kr.)
Auglýsingar ódýrar.
Gjalddagi 15. júlí. Upp
sögn skriíleg fyrir 1. okt
Afgr.: Þingholtsstrœti 18
FJALLKONAN.
XV, 43. Reykjavík, 1. nóvember. 1898.
Mjög yandað þelband
þrinnað, dökkmórautt — og Ijósgrátt, mjög hentugt í
nærföt, er til sölu í Þingholtsstr. 18.
Um landsins gagn og nauðsynjar.
Bftir Dalbúa.
III.
Landbúnaðurinn okkar, j4, sá er nú í álitlegu
standi! Það er nú sök sér, þó skepnurnar hafi evo
sem ekkert fjölgað nú á seinasta aldarfjórðungi, og
að búnaðurinn sé enn þá á svo veikum og völtum
fæti, að þegar grasbrestur eða nýtingarleysi hamlar
heyskapnum, verður að farga til síórskaða að haust-
iau, og stundum verður þá fellir af heyleysi, og er
haustskaðinn hollur á rnóti því. Því verður samt
ekki neitað, að á síðasta fjórðungi þessarar aldar
hefir meðferð á skepnum stórum batnað, og afurðir
af þeim munu hafa aukist, og er þetta gleðilegur
menningarvottur; og þótt íslendingum sé legið á
hálsi, þá er ég ekki viss um, að aðrar þjóðir, þó
hingað væru settar, kæmnst betur af. íslendingar
reynast fult eins duglegir og aðrir í Ameríku, og
þeim vegnar þar eftir ástæðum eins vel og öðrum.
Aðalmein landbúnaðarins nú á timum er mark-
aðsleysið. Ég skal taka til dæmis bú, sem ég þekki
vel, svo það sjáist hve óskaplegan skaða landbúnað-
urinn hefir beðið á síðustu 20 árum. Bóndi þessi
hefir selt árlega nú um 20 ára tíma 50 fjár, og fær
nú fyrir hverja kind ýkjulsust 5 kr. minna ennfyrir
nokkrum árum áðar, og eru það 250 kr. Fyrir hvert
vorullar pund 25 aurum minna nú enn fyrir 20 ár-
um. Bóndi þessi hefir háft nærfelt 600 pd. inn að
leggja, og er þá skaðinn 150 kr. Hann hefir selt
um 300 pd. af kúasmjöri árlega, enn fengið 15 aurum
minna fyrir pundið, síðan margarínið sæla fór að
flytjast, sem sjávsrmanninum þykir svo undur-gott
og afarsætt, og eru það 45 kr. Þannig er það nær-
felt 450 kr., sem afurðir búsins hafa fallið í verði,
en vinnan, sem þarf til að reka búið, hefir að minsta
kosti stigið um 150 kr. Allur hnekkirinn á síðustu
20 árunum frsmt að 600 kr.
Það má nú geta nærri, hvernig afkoman er með
þessu mikla tapi, þegar ofan á þetta bætast margar
auknar þarfir, sem sumir að vísu, og eigi ástæðu-
laust, kalla óþarfa, en eru óumflýjanlegar afleiðingar
menningarinnar (civilisationarinnar). En ískyggileg-
ast er þó af öllu fyrir þetta land, að annara þjóða
afurðir falla einlægt I verði, af því að náttúrukraft-
arnir eru látnir vinna þar svo mikið. En okkar af-
urðir, sem að gæðnm standa flestar mikið á baki af-
urðum annara þjóða, verða að laga sig eftir verðlag-
inu erlendis. En þetta þolum vér svo illa, af því
alt verður að vinna hér með höndunum. Fóðuraflinn
er því svo óvenjulega seintekinn hér, og skepnurnar
svo fáar,'að þær borga ekki hina miklu og dýru fyr-
irvinnu.
Vilji nú ekki þjóðin og þingið láta landbúnaðinn
fara alveg í kaldakol og að jarðirnar leggistí eyði að
mestu Ieyti, eða þá að á þeim búi að eins einyrkjar,
þá er þrent að gera til reynslu: — 1. að setja menn
í útlöndum, eins og áður er ávikið, til að útvega
markað fyrir og selja landbúnaðarvörurnar, svo sem
sauðfé, hross, ull og smjör. Veitti efalaust ekki af
tveimur slíkum mönnum, öðrum á Bretlandi, en hin-
um á meginlandi norðurálfunnar. Gætu menn svo
verzlað með peninga sína hvar sem þeir vildu, enda
gætu þessir menn ííka verið umboðsmenn kaupmann-
anna, til að selja slíkar vörur, ef kaupmennirnir vildu
það. — 2. ætti að borga fyrir að flytja út gott
íslenzkt smjör, t. d. 10 aura fyrir hvert pund, að
minsta kosti um nokkur ár, meðan smjörútflutning-
urinn væri að komast á, og almenn smjörvöndun að
koma í lag, og ættu þeir einu smjörframleiðendur að
fá þessa borgun, sem skýrsla kæmi um frá umboðs-
manninum erlendis, að flutt hafi út minsta kosti
50 pund, af vel verkuðu og útgengilegu smjöri. Væri
það eitt hið þarflegasta fyrir landbúaaðinn, að út-
flntningur á smjöri kæmist á. Kúaræktin er megin-
stoð landbúnaðarins í hverju landi, en hún er óhugs-
andi til nokkurrar hlítar, nema afurðir kúnna verði
seldar fyrir nokkurn veginn verð. — 3. ætti að setja á
stofn og styrkja tilraunastofnun fóðurjurta, þar sem
sáð væri til fóðurjurta og gerðar tilraunir með, hver-
jar bezt borguðu sig.
Ég ber mikinn kviðboga fyrir því, að landbún-
aðurinn eigi hér örðuga framtíð, geti menu ekki
fundið upp greiðari og kostnaðarminni aðferð til að
afla fóðursins, t. d. með því að plægja og sá til fóð-
nrjurtanna, svo menn fremur gætu brúkað hin stór-
kostlegu verksparandi áhöld nútímans erlendis, svo
sem sláttuvélar og rakstrarvélar.
Til að standast kostnaðinn við það, er nú hefir
talið verið, ætti eins og ég hefi áður á vikið, að taka
sitt þúsundið af hverjum búnaðarskóla og jafnframt
að minsta kosti hálfan styrkinn til búnaðarfélaganna,
hitt þyrfti auðvitað að verða nýtt tillag frá land-
sjóðnum.
Eins og það er skaðlegt, að landbúnaðurinn eyð-
ist og gangi til þurðar, eins er það sorgleg tilhugsun
fyrir alla þá sem unna þessu landi. Landbúnaður-
inn helgar og göfgar allar góðar tilflnningar, svo
sem tilfinninguna fyrir ættjörðinni, siðferðinu og þekk-
ingunni. En ég vona, að landbúnaðarbændurnir ís-
lenzku manni sig upp og skori á þingmenn sína, að
hlynna á næsta þingi að landbúnaðinum, svo sem