Fjallkonan - 04.04.1899, Blaðsíða 1

Kemur út nm mi9ja viku. Verð 4rg. 3 kr. (4 kr. erlendis). Uppsögn (ögild nema skrifleg) fyrir 1. okt.
Reykjavtk, 4. apríl 1899.
14. blað.
Sextándi árg.
Yfírgangur útlendra fískimanna.
Lengi hafa útlendir fiskimenn reytt og rænt fiaki-
miðin hér í kringum landið, aflað í landhelgi og tekið
þannig björgina frá hungruðu landsfólkinu. Þeim
hefir sífelt verið kent um það, að þeir spiltu afla-
brögðum landsmanna og víst með réttu.
Þó hefir tekið út yfir nú á siðustu árum síðan
lóðaveiðarar, botnverpingar og hvalveiðamenn tóku
að flykkjast hingað. Enda hefir brugðið svo við, að
þrátt fyrir það, þó viðleitni landsmanna á fiskiveið-
um og útgerð hafi stórum aukist, hafa aflabrögðin
altaf þverrað meir og meir, og má nú segja að fiskur
sé flúinn aí öllum fjörðum landsins.
Öllum mun koma saman um skaðsemi botnverp-
inga, og um þá hefir verið svo margt rætt, að óþarfi
er að tala um þá í þessari grein, enn öðru máli er
að gegna um hvalveiðamennina.
„Fjalik." vakti máls á því í fyrra, að nauðsyn
bæri til að setja skorður við hvalaveiðunum, og var
það haft fyrir ástæðu, að hvalirnir væru að
þverra hér við land og yrðu bráðum gereyddir, eins
og reynd hefir á orðið annars staðar.
Nú hafa Eyfirðingar hafið máls á þessu efni, og
hafa það til síns máls, að hvaladrápið muni gereyða
innfjarðaveiði hér við land; bera þeir fyrir sig reynslu
Norðmanna í því efni, og álíta að hvalveiðarnar eigi
engu síður þátt í aflaleysinu hér enn botnverping-
arnir.
Norðmenn þykjast vera sannfærðir um, að hvai-
irnir reki síldina að landi og inn á firði, enn þorsk-
ur og aðrar fiskitegundir fylgja síldinni. Ef hvalur
er ekki til að reka síldina, heldur hún sig í dýpinu,
nema þegar hún á vetrum gengur upp á grynslin til
að hrygna, eða ef kolkrabbi rekur hana, sem er
mjög sjaldan; enn fegar síldin kemur að Iandi til að
hrygna, er hún svo mögur, að langt er frá að það
svari kostnaði að gera hana að verzlunarvöru.
Þetta hafa Eyfirðingar tekið fram í áskorun, sem
prentuð er í „Stefni“ 2. f. m., og sömu skoðanir
hafa iðulega komið fram í norskum blöðum.
Það er því tillaga Eyfirðinga, að alþingi semji
lög, sem banni ait hvaladráp við strendur íslands
og landflutning þeirra hvala, sem drepnir eru utan
landhelgi, eða tii vara, að Iagður verði svo hár út-
flutningstoliur á hvalanytjar, að ekki geti svarað
kostnaði að reka þessa atvinnu framvegis.
Mál þetta kemur nú fyrir þingið, og þótt undar-
legt megi virðast, má búast við að þingmenn ísfirð-
inga verði á móti því; það kemur af þvi, að ísafjarð-
sýsla hefir nokkurn arð af hvalveiðamönnunum, sem
hafa þar stöðvar sínar. Þó heill alls landsins sé í
veði, þá er hætt við að hreppapólitíkin og matarást-
in hafi yfirhöndina hjá þessum alþektu föðurlands-
vinum.
Ný verzlunarfélög.
Af því „Fjallk.“ hefir nú gerzt málgagn innlendrar
verzlunar og sér í lagi málgagn okkar bænda, dreg
ég ekki að láta hana vita, að tvö ný verzlunarfélög
hafa verið stofnuð í vetur í Strandasýsiu og heita:
„ Verzlunarfélag Steingrímsfjarðaru og „ Verzlunar-
félag Hrútfirðingau. Þau hafa bæði í hyggju að setja
upp söludeildir þar sem þau hafa aðalbækistöðu sína,
þ. e. í Hólmavík (.Yerzlunarfélag Steingrímsfjarðar)
og á Borðeyri (Yerzlunarfélag Hrútfirðinga). Mjög
verða þessi samtök í litlum stíl fyrst um sinn, því
félögin hafa ekki aðra peninga til þess að leggja út
til vörukaupa enn það sem Dala-félagið hefir safnað
fyrir meðlimi þeirra, því þessi nýju félög eru klofn-
ingar úr því. Nokkuð af þessu aurasafni, sem ekki
er nema sex ára gamalt, er líka fast í útistandandi
skuldum, mest í Dalasýslu, svo þessi litlu félög fá
ekki til umráða nú nema rúm 3000 krónur. Enn
skuldir vilja þau forðast, enda hefir sá hluti Dala-
félagsins, sem nú kallast „Verzlunarfélag Steingríms-
fjarðar“, áldrei skuldað, og er það sönnun þess, að
ekki er óhjákvæmiiegt fyrir kaupfélögin að skulda,
því þessar sveitir eru þó ekki betur efnum búnar
enn alment gerist, öílu íremur með þeim fátækari,
enn menn vantar þar ekki viljann, og það er föst
sannfæring ailra, sem í þessu félagi eru, að ekkert
sé óbrigðulla banamein slíkra félaga enn að setja
þau í skuldir, eins og það hefir reynst átumein í
allri veizlun hingað til.
Meðlimir beggja þessara félaga eiga nú ca. 24 kr.
að meðaltali til þess að leggja í stofnsjóði félaganna,
og er það að vísu litií upphæð, jafnvel þótt hún væri
öll til taks, enn það er þó dáiítill vísir, að minsta
kosti betri vísir, enn ef sama upphæð væri í skuld
fyrir nef hvert. Það eru líka vonir um, að þessi
vísir þróist, því Yerziunarfélag Steingrimsfjarðar hefir
sett í lög sín: — 1. að hver félagsmaður skuli
skyldur að eiga í minsta lagi 10 kr. í stofnsjóði f
lok 1. ársins; 2. að leggja 4°/0 af andvirði pantaðrar
vöru í stofnsjóð ásamt 4°/0 vexti og vaxtavexti af