Fjallkonan - 27.04.1899, Blaðsíða 1

Kemur út um miSja viku. Verð árg. 3 kr. (4 kr. erlendisj. Uppsögn (ógild nema skrifleg) fyrir 1. okt.
Sextándi árg.
Reykjavtk, 27. apríl 1899.
17. blað.
Fyrirkomulag búnaðarskóla Iandsins,
Engum getur duliat það, að búnaðarskólar
vorir eru fremur dýrar stofnanir, og eílaust kostn-
aðarsamaiienn þeir þyrftu aðvera, til að vinna sama
eða enda meira gagn, væri fyrirkomuiagi þeirra breytt.
Hin árlegu útgjöld við þá tvo búnaðarskóla, sem
amtsráðin hafa yfirstjórn á, sjást I Stjórnartíðindunum.
Það eru skólarnir á Hvanneyri og í Ólafsdal. Hinn
fyrtaldi er amtseign, og ársútgjöldin við hann rúm
3,000 kr. Hinn síðari er einstaklingseign, og ársút-
gjöidin þar nærri 4,000 kr. Það kann nú að vísu
að vera nokkur vaadi, að breyta fyrirkomulagi því
sem nú er haft á skólum þessum, enn samt eru lík-
indi til að það sé kleyft, án þess að þeir bíði skaða
við það.
í fyrsta lagi: Skólinn sem kenslustofnun ogskóla-
Mið ætti að vera hvort öðru alveg óviðkomandi, því
að skólinn sem slíkur þarf eugan kvikfénað að eiga.
Setjum svo, að hið opinbera eigi jörðina (sem vitan-
lega er réttlátt), þá lætur það skólastjóra hafa hana
ásamt nógu húsrúmi leigulaust til ábúðar, móti því
að hann sé skyldur að selja skólapiltunum fæði, hús-
næði og þjónustu fyrir 75 aura á dag. Vilji skóla-
stjóri eigi sjálfur sýsla við búskap, þá er vissulega
mjög hægt, að fá einhvern góðan bónda til að takast
á hendur að búa leigulaust á jörðinni móti þessari
skyidukvöð, að halda hvern pílt fyrir 75 a. á dag
um skólatímann. Það væri ótrúlegt, ef margir vildu
eigi verða til þess að þiggja góða jörð til ábúðar
fyrir ekkert og eiga þar að auki vísan markað fyr-
ir búsafurðir sínar, bæði kjöt og mjólk, smjör og
tólk, — þann markað einmitt, sem eigi er háður neinu
gangverði í kaupstaðnum, því fæðispeningarnir fyrir
piltana væru auðvitað alt af þeir sömu, þótt kaup-
menn borgi öðrum lítið fyrir kjöt og annað. Þar að
auki ætti jarðarábúandinn (hvort það er skólastjóri
sjálfur eða annar maður), að hafa þau hlunnindi, að
mega nota piltana til skiftis við skepnuhirðing að
vetrinum eftir settum reglum. Ef skólastjóri aftur
á móti á jörðina og húsið, þá verður hið opinbera
náttúriega að borga honum 'fyrir húsnæði handa
skólanum og ef til vill landskuld eftir jörðina, Iík-
lega um 500 kr., enn það ætti síður að eiga sér stað.
Bóknámið í skólanum ætti að standa yfir í 7 mán-
uði, frá 1. október til 30. apríl, og það er um þenna
7 mánaða tíma, sem ábúandi verður að leggja skóla-
sveinunum til kostinn.
í öðru lagi: Hið opinbera verður að launa for-
stöðumanni skólans og aðstoðarkennara, sðmuleiðis
að borga fæðispeninga fyrir piltana um vetrarmán-
uðina 7, og svo að leggja til ljósmat og eldivið, sem
skólinn sjálfur þarf með. Enn tímann frá 1. maí til
30. september, eða um 5 mánuði, eiga skólanemend-
ur að vera í vinnu hjá bændum fyrir lágt kaup,
helzt við jarðabætur og garðrækt, og einnig við slátt,
ef eigi fæst jarðyrkjuvinna. Með því er útilokað, að
piltar séu hafðir við störf, sem búnaðarskólanámi eru
óviðkomandi, og sem þeir þurfa alls eigi að fara í
skóla til að læra, svo sem móupptaka og aðdrátta-
ferðalög. Piltum skal skift í flokka, 3—4 í hverj-
um, ogsé einn foringi fyrir hverjum flokki. Aðstoð-
arkennari skal vera forstjóri eins flokksins og
eiga kaup sitt sjálfur, ena fyrir hina flokkana setur
hann íorstjóra, einhverja hina hæfustu af eldri pilt-
unum. Sé eigi uut að fá hæfa forstjóra meðal nem-
enda sjálfra, má ráða til þess búfræðinga sem vilja
gefa sig i það um sumarmánuðina. Kaup nemend-
anna ætti að vera 1 kr. á dag við jarðabæfcur, enn
við slátt 2 kr. Skólastjóra skal falið á hendur, að
innheimta sumarkaup piltanna og láta það svo ganga
upp í fæðispeninga þeirra að vetrinum. Það má láta
hann hafa alt að 10 af 100 í innheimtulaun og
sjálfsagt er að hann sé í ráðum með hvar þeir vinna.
Vilji skólastjóri sjálfur hafa einhverja nemendur við
jarðabætur heima á ábúðarjörð sinni, borgar hann
þeim daglaun sem aðrir. Yfir höfuð ber skólastjóra
að annast um, að piitar um sumartímann læri sem
mest og bezt ýmiskonar jarðabótavinnu, og tilsögn
í henni á aðstoðarkennarinn og forstöðubútræðing-
arnir að veita. Gera má ráð fyrir, að alt að 12
piltar væri í hverjum skóla. Þegar nú meðgjöfin
er 75 aurar á dag, þá verður það yfir veturinn með
hverjum piiti 160 kr., enn sumarkaup hvers má aftur
telja 120 kr., og verður mismunurinn þá 40 kr., sem
hið opinbera borgar.
Útgjaldareikningur slíks skóla, sem hér hefir verið
stungið upp á, verður þannig:
Laun skólastjóra (auk ókeypis húsnæð-
is og ábýiis, ásamt 5 mánaða sumar-
fríi)............•..................kr. 800
Kaup aðstoðarkennarans.................— 400
Ljósmatur og eldiviður skólans ... — 125
Til prófdómenda........................— 25
Til verkfærakaupa......................— 100
Til að kaupa bækur.....................— 50
Innheimta vinnulauna pilta um . . . — 150
Fæðispeningar 12 pilta (40 kr. fyrir
hvern auk vinúulauna) verða ... — 480
Uppbót fyrir veikindi kann að verða . — 150
alls kr. 2280