Fjallkonan - 16.06.1900, Page 2

2
FJAI/LKONAN.
gera greia íyrir, hvaðan ham hefir fengið veik-
ina. í dag hefir hann hann verið flnttur í hús
það er leigt var til sóttvarna um daginn (Fram-
farafélagshúsið). Þótt nú þetta hafi að borið,
þurfa menn ekki að vora úrkula-vonar um, að
tekist geti að stemma stigu fyrir veikinni.
Stúlkan, sem veiktist 5. maí, er nú aibata að
kalla má, og verður henni slept út að viku
liðinni. Húsið, sem leigt hefir verið, getur tekið
10—12 sjúkiinga, og er því hægra að taka á
móti veikinni nú en fyrst, þá er vart varð við
hana.
Búast má við, að fólk út um land verði hrætt
við alt, sem keraur frá Reykjavík, þá er þessi
fregn berst, og það er engum láandi; en þetta
tvent ættu menn að athuga:
1) Hér í Reykjavík verður öllum brögðum
beitt til þess að stemma stigu fyrir veikinni.
2) í Danmörku hefir í vetur verið mikill
faraldur af skarlatssótt, langt fram jfir venja;
þar í landi sáu læknar í febrúarmánuði rúm þús-
und tilfeili af veikinni, í marzm. hátt á tíunda
hundrað og í apríim. aftur annað eins. Heyrst
hefir og að skarlatssótt hafi einnig gert venju
fremur vart við sig á Englandi þetta árið.
AUir kaupstaðir á landinu mega því vara sig
í sumar á útlendum skipum, engu síður en þeim
skipum sem koma frá Reykjavík — geralækni
viðvart, ef nokkur grunur leikur á því, að
menn á skipum séu skarlatssjúkir (sbr. lýsingu
á skarlatssóttinni í Fjailk., 20. apríl þ. á.).
u/6 1900. O. Björnsson.
Fátækramálið.
(Eftir B. B.J.
II.
Þegar ég skrifaði fyrri kafla greinar þessar-
ar, sem kominn var í prentsmiðjuna nokkuru
áður en ég sá II. og III. kafla greinar „Þ s.“
um sama mál í „Þjóð“. 27., bjóst ég við að
framhald greinar hans mundi gefa meiri ástæðu
til svars; en nú sé ég, að þar er í raun réttri
svarað öllum mótbárum h. h. höf. Þó skaí ég
enn leyfa mér að fara um málið fám orðum,
svo þessi grein endi ekki á I. kafla.
Að „sama útsvarsþunga-misvægið yrði milli
hreppa“ segir Þ. sé „algerlega röng áíyktun“.
Röksemd hans móti þessu er: „Eftir því sem
fátækrahérnðin stækka, eftir því vex útsvars-
þunga-jafnvægið“. En með engu minni rétti
get ég sagt þessa ályktun ranga; því þótt sleg-
ið sé saman nokkurum sveitarþyngsla-hreppum
(t. d. Gullbr.sýslu) og aftur nokkurum útsvars-
léttum er auðsætt, að jafnvægið um land alt
yrði engu meira, en nú milii hreppa í sömu
sýslu. Og höf. játar, að hugsjón iians sé jöfnuð-
uður (á pappírnum!) um land alt eins og ég
benti á.
í næstu tveim málsgreinum kannast höf. við
að jafnaðarhugmyndin sé ómöguleg. Hann full-
yrðir að jöfnuði verði ekki heldur á komið með
því, að „nema lög úr gi!di“. En ég segi með
töluvert meiri rétti, að í þessu máli finni menn
minna til hins óhjákvæmilega ójafnaðar, ef eng-
in boðorð um jöfnuð eru til á pappírnum. Og
ég skal bæta því við, að samkvæmt framþró-
unar lögraáli því, sem mannkynið er háð, er
líklegt að tillaga mín sé eini vegurinn til að
ná nokkurum jöfnuði í þessu atriði.
Óháð fátækrafélög myndast, smá, stækkandi,
stór, alt eptir ástæðunni, mannkostum, siðferðis-
þroska, staðháttum o. .s. frv. Einstaklingur tok-
ur að sér fátækling til að hjálpa, og minsta
fátækrafélagið er myndað. Fleiri slá sér sam-
an til að hjálpa fátæknm, og félagið fer stækk-
andi. Nokkur slík félög gera samband sin á
milli, og stórt félag myndast, ef til vill yfir land
alt. Þetta getur orðið á þann hátt, að fátækra-
líknarstofnanir, bygðar á Tcærleika, skoða hver
aðra sem systur; stofnunin á Nesi á erfitt;
þar er svo mikil fátækt; en stofnunin í Dal
hefir fáa að annast. Kærleikurinn hvíslar að
henni: „Þú getur hjálpað henni systur þinni
á Nesi sem á bágt; og svo gerirdiún það. Get-
ur Þ. neitað því að þetta sé fegursta og full-
komnasta hugsjón, sem hægt er að byggja fá-
tækraliknarstarfsemi á, eða brugðið þeim manni
um „hreppapólitík og þröngan sjóndeildar-
hring“, sem talar fyrir slíkri hugsjón?
Hin eina mótbára er með nokkurri sanngirni
er unt að hreyfa gegn tillögu minni, er þessi:
Óviturlog lög og stjórnarfar hefir skapað svo
öfugar réttar-hugmyndir og biindað svo sjóa
manna á þessu máli, að líkur eru tií, að lang-
an tíma þurfi til að opna augu þjóðarinnar og
fá þessu breytt, og að til bráðabirgða verði því
að láta sér nægja að stíga styttra spor. En í
rétta átt — þessa átt, ætti það spor að s|íga;
og af þeim breytingartillögum, sem fram hafa
komið, hygg ég að sú liggi næst, að ákveða
hverjum framfærslu(rétt) þar sem hann á lög-
heimili, er hann verður styrkþurfandi (sbr.
greinir séra Þorkels, Guðm. í Elliðakoti o. fl.).
„Þ“. skrifar dálklangt mál úfr af orðinu
„flökta“, án þess að hafa nokkura átyllu til að
byggja á því þann skilning á meining minni,
sem hann gerir. Ef einhver segði: „Þarna
er fugl á flökti“, mundi „Þ“ skilja þá setningu
þannig: „Þarna er fugl, sem ætti að væng-
stýfa, svo hann ekki gæti flogið!“
Mörg dæmi eru til þess, að ráðleysingjar og
óreglumenn eyða því meira, eða verður því
minna úr afla sínum, sem þeir „flökta" víðar,
og komast í kynni við fleiri, er nota sér breysk-
leika þeirra, og sé ekki eyðslusemi og óregla
vegur til „þurfamensku11 — þá þekki ég ekki
mannlífið; það er svo „skrítið“.
Að endingn skal ég með „Þ“. játa, að svar
hans til mín hafi verið aiveg „óþarft11, úr því
hann eigi hafði annað til brunns að bera, en
kemur fram.
„Eimreiðin".
Nokkrar leiðréttingar við Reykjavíkur-ritgerð-
ina munu koma í næsta hefti „Eimreiðarinnar" ;
hér að eins: að hús Arinbjarnar er einloftað,
en ekki tvíloftað, eins og stendur á 66. bls.,
bókbandsverkstofa Arinbjarnar er nú ekki leng-
ur í Austurstræti (bls. 100), heldur í Þingholts-
stræti, enda er ómögulegt að fylgja öllum slik-
um breytingum. — „Einar HeIgasou“ (b!s. 110)
á að vera „Einar PáIsson“. „Þórður Jónsson“
(bls. 112 og 15) á að vera „Þórður Guðmunds-
son“. — Prentvillur eru „pururablæ“ (bls. 63)
og „Hjálræðishex“ (bls. 95) fyrir „Hjálpræðis-
hei“. — „manga“ (bls. 95) fyrir „mange“. —
Það sem sagt er um Fox (á 73. bls.) minnir
mig ég hafi lesið þannig, en annars stendur
mér alveg á sama, hvenær hana ætlaði að borga
„rykkurunum“, því ég átti ekkert hjá hon-
um. — Ennfremur, hefir ekki verið getið um
skrauthýsi Ásgeirs Sigurð3sonar, som er fegurst
allra að stíl og bj^ggingu; þá var „landsbank-
inn“ i smíðum, og ýmislegt fleira vantar, sem
síðan hefir komið. Mér finnst heldur ekki
ástæða til að finna að því, þótt flest húsin sé
köliuð „snotur“, eða átti ég að segja hið gagn-
stæða? Smiðir eru hér yfirleitt góðir og ekki
vert að draga af þeim það sem þeir eiga. Þeir
eru fult eins góðir og erlendir smiðir. Ann-
ars verður ekki alt sagt, sem hverjum einum
kynni að detta í hug.
Ben. Or.
Palladómar um alþingismenn 1899.
vm.
J'on Þórarinsson, 2. þingmaður Gullbringu-
og Kjósarsýslu, hefir á eíðustu þingum meira
verið til uppfyllingar og til þess að prýða sitt
sæti á þinginu, þar sem hann hefir setið síðan
hann misti handleiðalu föður síns, heldur en
hann hefir tekið þátt í þingstörfum. Bæði af
því að hann hefir svo lítið látið til sín taka,
af því að þingmensku hans hefir áður verið
getið í þessu blaði og af því, að hann mun að
líkindum ekki bjóða sig til þings næst, er rétt-
ast að sleppa honum við frekara umtal í þetta
sinn.
Klemens Jónsson, 2. þingmaður Eyfirðinga,
er að vísu ekki eins guðhræddur og tekur sér
ekki eins nærri spillingu þingsins eins og
1. þingmaður þeirra, enda er hann ekki jafn-
ákafur flokksmaður, en þó lætur hann ekki sitt
eftir iiggja, þegar því er að skifta. Hann er
einn af þeim þingmönnum, sem mest nefnda-
störf hlaðast á, líkiega bæði af því, að hann
hefir traust samþingmanna sinna og af því að
hann er Iögfræðingur. Hann er einkar ötull í
héraðsmálum, ekki sízt fyrir sitt eigið hérað,
og er því ekki ólíklegt að Eyfirðingar kjósi
hann aftur á þing, því fremur sem hann er
manna bezt máli farinn. En annars ætti stefn-
an að vera sú, að bændur yrðu fleiri á þingi
en að undanförnu, og sérstaklega ætti að gjalda
varhuga við þvi, að fjölga ekki sýslumönnum
og prestum við næstu kosningar, sem þegar
eru ofmargir á þingi, eins og síðar munu færð
rök fyrir.
Afturför í bókagerð og prentiðn.
iii.
Nokkur dráttur hefir orðið á framhaldi grein-
ar minnar, því ég vildi sjá, hver endir yrði á
atlögu sjöundadagsaðventistans Östlunds gegn
ritstj. Fjallk. út af grein minni. Hann ætlaði svo
sem að rjúka i mál við ritstj. og stefndi hon-
um. En lítið varð úr því höggi, sem við var
að búast. Þegar á sáttafundinn kom hélt
aðventistinn því ekki einusinni til streitu, að
ummæli mín væru afturkölluð, sem hann taldi
þó saurga sitt nafu og sinn heiður (!), og lét
sér að eins nægja, að ritstj. lýsti yfir því sem
sjálfsagt var, að greinin væri ekki tekin í blað-
ið í þeim tilgangi að meiða hann persónulega.
Það stendur við þaðsama, sem eg hefi sagt;
þar er ekki eitt einasta orð afturkallað. Þessi
stefnuför hefir því sannarlega verið kattarþvott-
ur á hans velæruverðugheitum.
Ég ætlaði mér annars að minnast lítJð eitt
á rithöfundskap Ostlunds aðventista. Sem rit-
höf. verð ég þó að setja hann skör lægra en
Mormónana, sem hér hafa gefið út nokkur sam-
kynja rit og hann. Eiríkur minn á Brúnum
er kóngborinu hjá Östlund; málið er æfinlega
skemtilegt hjá honum karlinum og rammíslenzkt.
— Aumara bögubósamál minnist ég ekki að
hafa séð en hjá Östlund.
Það mátti nú svo sem nærri geta, að hann
þyrfti að fara að gefa út blað fremur tvö en
eitt. Hið síðara þeirra sem hann mun sjálfur
mest fjalla um eftir handbragðinu að dæma,
heitir (Frækorn’. Það mátti ganga að því vísu,
að útlendur maður, sem ekki hefir dvalið hér
nema svo sem tvö ár og er þar að auki lítt
mentaður, mundi alls ekki vera fær um að rita
íslensku lýtalaust, en allir bjuggust við að
Östlund mundi gera Jón Ólafsson eða e-n þvílíkan
mann að aðstoðarmanni sínum við aðventista-
blaðið. Þá hefði það þó verið læsilegra og
minna af málleysum í því, hvað sem öðru
hefði liðið.
Ég ætla svona rétt í svip að líta á nokkur
tölublöð af (Frækorni’.
Östland sjöundadagsaðventisti hefir sett á
hausinn á blaði sínu þessi einkunnarorð: „Bræð-
ur mínir, hvað sem satt er og sómasamlegt,
hvað réttvíst er, hvað skírlíft er, hvað elsku-
vert er eða gott afspurnar, hvað dygðugt er,
hvað lofsvert er, gefið því gaum“. Sjálfur kveðst
þessi látlausi meistari „ekki setja takmarkið
fyrir ritstörf sín hærra eu það, að framfylgja
með trúfesti þessari gullnu reglu“. En alt hold
er breyskt, og er mér nær að halda að guðs-
maðurinn sé meira eða minna sekur við öll
þessi boðorð í þessu riti sínu, nema ég get þó
undantekið eitt — skírlífið; það er satt; klám hefir
hann ekki skrifað; það má hann eiga.
Ég tek þá 1. tölublaðið.