Fjallkonan - 26.07.1900, Page 1

Keraur út einu sinni
í Yiku. Verð árg. 4 kr.
(erlendis 5 kr. eða l'/2
doll.) borgist fyrir 1.
júlí (erlendis fyrir-
fram).
UppBögn (skrifleg)bund-
in við áramót, ógild
nema komin sé til út-
gefanda fyrir 1. októ-
ber, enda hafi bannþá
borgað blaðið.
Afgreiðsla: Þing-
holtsstræti 18.
XVII. árg.
Reykjavík, 26. júlí 1900.
Xr. 29.
Landsbankinn er opinn bvernvirkandagkl.il 2.Banka-
Btjórnin við kl. 12—1.
Landsbóhasafnið er opið hvern virkan dag kl. 12—2 og
einni Btundulengur til kl. 3md., mvd. og ld. til útlána.
Forngripasafnið er í Landsbankahúsnu, opið á mánud.,
miðvikudögnm og laugardögum kl. 11—12 f. m.
N&ttúrugripasafnið er í Doktorshúsinu, opið á Bunnu-
dögum kl. 2—3 e. m.
Ókeypis lœkning á spítalanum á þriðjudögum og föstn
dögum kl. 11—1.
Ókeypis tannlœkning í Hafnarstiseti 16, 1. og 3. mánu-
dag hvers mán., kl. 11—1.
Gabb.
Eins og sjá tná af auglýsingu hér í blaðinu
eru þeír Englendingarnir. Parker & Fraser, al-
veg hættir við að kaupa fé hér á landi í haust,
og að líkindum framvegis.
Það er ekki í fyrsta sinni, sem lítið hefir
orðið úr stórmenskulegum fyrirtækjum Eng-
lendinga hér á landi.
Hvernig hefir farið um námagröftinn sunuan
lands og norðan, járnbrautarlagningar og margt
fleira stórt, sem Engleudingar hafa ætlað að
gera hér? Þar hefir aldrei orðið neitt úr neinu,
því forgöngumennirnir hafa verið „humbugistar“
og „svindlarar“.
Það var ekki lítið látið af þeim Parker &
Fraser í sumar, t. d. í ísafold, þegar þeir lét-
ust ætla að kaupa hér fé. — Þoir áttu að vera
einir þeir stærstu kaupmenn lifandi fjár á Etig-
landi. Ætli það sé nú satt?
En hversu mikla verziua sem þeir félagar
hafa, þá er það víst, að þeir eiu miður áreið-
anlegir. .
Því þegar menn þeirra fóru héðan í sumar,
var það aíráðið, að þeir mundu. kaupa fé hér
sunnanlands, og þeir höfðu meira að segja ráðið
menn í þjónustu sína.
Þá er að líkindum loku skotið fyrir allan
útflutning fjár í haust, nema að því leyti, sem
pöntunaríélögin seada fjárfarma til umboð3-
manna sinna þeirra Zöllner & Vídalíns, og
verður það líklega lítið meira en upp í skuld-
irnar.
Annaö farrúm á „Laura“.
„Mál er at þylja
Þularstóli at,
Urðarbrunni at;
Sá ek ok þagðak
Sá ek ok hugðak,
Hlýdda ek á manna mál“.
(Bávamál).
Það er ölium ljóst, að gufuskipið „Laura“
er aðallega notuð til utanferða hér úr höfuð-
stað landsins, eins og eðlilegt er, því hún er
skipið, sem gengur tíðast milli Reykjavíkur og
útlauda. En úr höfuðstaðnum þykist margur
eiga erindi út yfir pollinn, sumir til náms, há-
skólamenn o. fl., og aðrir til kaupa, kaupmenn,
og enn hinir þriðju til að bæta sig í verkieg-
um iðnaði, iðnaðarmenn, og svo loks ungu stúlk-
urnar til að sýna sig og sjá aðra og fá sér
nýmóðins kjóla o. s. frv. Alt þetta fólk ferð-
ast á öðru farrúmi, nema efnaðri kaupmenn.
Það er engin lygi, að annað farrúm á „Laura“
er að öllum jafnaði alskipað utan og út. Þess-
ir farþegar eru ekkert afhrak þjóðarinnar, svo
ekki sé kostandi upp á þá góðu farrúmi með
hæfilegum þægindum, sem bæru sig í hlutfalli
við fargjaldið, og sem skipseigendum og not-
endum væri samboðið og sómi að. En hér er
nú öðru að heilsa. Annað farþegarúm á nLiura“
er skömm fyrir sameinaða gufuskipafélagið í því
ástandi og með þeim útbúnaði, sem þar nú er,
þegar litið er til þess, að þetta farrúm skuli
vera notað milli landa og það lyrir afarhátt
fargjald, og svo til hius langa tíma, sem far-
þegar verða að eyða í slíkar ferðir með eins
ganglítilli vörnsleif og „Laura“ er. Allir kann-
ast við, hvað skemtiiegt er Færeyja-snöltrið,
sem hún þarf að hafa bæði utan og út. Tim-
inn, sem gengur í það að komast milli Kaup-
mannahafnar og Reykjavíkur, stendur yfir frá
10—20 daga. Þetta ferðalag með „Laura“ á
öðru farrúmi er leiðinlegt, óþægilegt og dýrt;
það þekkja allir sem með henni hafa farið milli
Kaupmannahafnar og Reykjavíkur.
Þegar farþeginn er orðinn þreyttur af því að
standa á þilfari uppi og býst til niðurgöngu á
annaðfarrúm, eru það hin fyrstu þægindin eða
hitt þó heldur, sem hann verður var við, að
á aóti honum leggur lítt þolandi salernis-óþef,
frá salerni því, sem beint er móti stiganum
þegar niður kemur. Salerni þetta er eitt hið
óþrifalegasta, sem eg hefi komið inn á. Árum
saman hefir dæian í því verið kraftlaus, og
saurindi því staðið upp í skálinni; hafa mat-
sveinarnir helt í hana skolpi og öðru drasli;
hefir þá stundum runnið út af henni og ofan á
gólfið. Sjóar skvettast oft niður um uppgang-
inn og niður á gólfið fyrir neðan stigann, renna
undir þröskuld salernisins og blandast þar ó-
þrifnaðinum; sogast svo eftir slingri skipsins út
og inn undir þröskuldinn. Svo mikil brögð hafa
stundum verið að þessu, að farþegar hafa orðið að
klæða sig í vatnsstígvél, til að komast á salernið
erinda sinna. — Vindurinn og loftið ofau af
þilfari flytur allan óþefinn inn í borðsalinn og
svefnklefa farþega. Þegar farþeginn kemur
inn í borðsalinn, sem er dimmskuggalegur og
hálf-þefillur, þá er það hið fyrsta sero honum verður
til, að dæBa og fussa frá sér loftinu í hálfgerðum
andköfum, því að loftið finst honum ilt og óþol
andi. Þessu næst fer hann að skygnast um
eftir rúmi að liggja í og hvíla sig. Rúmin líta
þá svo út, að sængin í þeim er stoppuð, bein-
liörð hálmdýna og koddi af sama tagi. Fyrir
rekkjuvoð er breitt ofan á háimdýnuna grá-
krossubröndótt tvististaustykki, sem naumast
fyrir ólit er hægt að sjá, hvort hreint er eða
skitið, og ofan á sig fær hann tvö til þrjú
„teppi“ alt eftir kringumstæðum. Á þessum
Hagbarðshesti verður farþeginn að gera sér að
góðu að veltast, þó að útlimir hans sé dofnir
og hann þoli varla við fyrir síðu- og bakverk
og köfuðverkjum; og þó hann sé svo illa útleik-
inn eftir fletið, þá verður hann að gera sér
þetta að góðu án þess og krympa sig. Þurfi
hann að loSa sig við þvag á nóttu, þá verður
hann eitt af tvennu, annaðhvort að staulast
upp á þilfar, eða á þrifaaðar-salernið, því að
næturgögn fyrirfinnast ekki á öðru farrúmi á
„Laura“.
Þegar „Laura“ byrjaði fyrst strandferðir hér
heima við land, þá vóru vafhárs (,,krullhárs“)
dýnur og eins koddar ofan á hálmdýnunum og
hálmkoddunum. En svo þegar fram liðu stund-
ir og sameinaða gufuskipafélagið þóttist orðið
fastara í sessi, þá hirti það hárdýnurnar og
koddana. Þá, á fyrstu árum „Laura“ hér heima,
sáust hvítar rekkjuvoðir, en af því að það sást
á þeim að þær óhreiukuðust, og þar afleiðandi
þurfti að þvo þær og halda þoim nreinum, þá
fundu snyrtimenuin það út, að bszt væri að
hafa mislita Híkina, svo að síður þyrfti að þvo.
Hreinlæti og umhirða á farþegum á öðru far-
rúmi er orðin á svo lágu stigi, aðþaðerekömm
fyrir farþega að þola slíkt. Hvar sem föt far-
þega koma við, þá verða þau grútskitin. Það
er hryllilegur sóðaskapur, sem ætti að vera
vítaverður, að annað farrúm skuli ekki vera
þvegið einusinni á ári hverju, já og jafnvel
sótthreinsað. — Hálun á öðru farrúmi er mjög
af sér gengin, og yfir höfuð öll áhöld þar
orðin lítt brúkleg. í vetur sem leið urðu far-
þegar fyrir þeim „extra“-þægindum á öðru far-
rúmi „Laura“ að naumast var vært þar fyrir
þilfarsleka, og maður lá allur votur og stamur
í bæliuu, og þeir sem höfðu yfirsængur og kodda
með sér, stórskemdu hvorttveggja fyrir sér. í
sumum fletum sást fló, sem alist hafði upp í
óþverranuro. Ef skór manns Jentu annaðhvort
inn undir bekki eða rúœ, þá varð maður í leit
sinni fljótt var við hið mesta rusl, samsafn og
óþverra undir þeim. Hvað er eftir öðru, þrifn-
aður og þægindi!!
Öllum er kunnugt um það, að það er bann-
að að reykja niðri á öðru farrúmi, en með því að
ekkert framkvæmdarvald er þar, þá eru þær
reglur mjög brotnar bæði af farþegum og mat-
sveinum, sem sofa þar niðri. Það bætir ekki
iítið á lasleika þeirra, sem ekki eru sjóhraustir,
eða ekki reykja, að þurfa að lífa í sífaldu
reykjarkafi, og þá þarf ekki að fara noinurn
orðum um það, hvað það spillir andrúmsloftinu
og eitrar.
Ég hefi oft furðað mig á þvi, að enginn skuli
hafa kvartsð undan vistarverunni á öðru far-
rúmi á „Laura“, eins og farþegar eru jafn-óá-
nægðir með það og finna til allra óþæginda
þar, þegar þeir eru um borð. En það er nú
til svona, að íslendingum er það svo gamal-
tamt, að taka öllu með þögn og þolinmæði, sem
Danir bjóða þeim upp á; það eldir enn þá
eftir af gömln einokuniuni og fyrri alda ánauð-
inni. — Það er eitt meðai annars, þó það komi
ekki þessu máli við, að sá far^egi, sem fer til
Leith með sameinuðu skipunum, verður að gjalda
jafnhátt fargjald og sá sem fer til Khafnar.
Allir sjá þó, að þetta er í hæsta lagi ósann-
gjarnt og rangt. Eu yfir þyí kvartar enginn;
allir þegja, og þinginu hefir ekki einu sinni
dottið í hug né hjarta að fara fram á að fá
því breytt.
Mér virðist það vera skylda þingsins, að sjá
um að binda sameinaða gufuskipafélagið svo föst-
um samningum, að það sjái sér ekki fært, að láta
annan eins óþrifnað eiga sér stað og að undan-
förnu, og að það geti ekki leyft sér að taka
úr rúmunum t. d. „krullhárs“-dýnurnar, kodd-
ana og lökin o. s. frv., sem það hirti úr
rúmunum um árið, og láta farþega liggja á bein-
hörðum hálmdýnum. Þá ættu líka takmörk að
vera fyrir því, að aldrei væri fleirum farþeg-
um hrúgað á annað farrúm, en rúm eru fyrir,
án þess að notaðir sé bekkirnir fyrir rúm.
Eins ætti þingið að sjá um, að „félagið“ bætti
við setusal, þar sem farþegar gætu setið, reykt,
lesið og talað saman á daginn, svo þeir þyrftu
«kúldast í bælunum, sér til stórleið-
heilsuspillis. Yfir höfuð ætti þingið
im, að aunað farrúm yrði bætt svo