Fjallkonan - 29.11.1900, Blaðsíða 1

Kemur úteinu sinni
í viku. Verð árg. 4 kr.
(erlendis 5 kr. eða l'/j
doll.) borgist fyrir 1.
júlí (erlendiB fyrir-
fram).
UppBögn (skrifleg)bund-
in við áramót, ógild
nema komin sé til út-
gefanda íyrir 1. októ-
ber, enda hafi hann þá
borgað blaðið.
Atgreiðsla: Þing-
holtsstrœti 18.
XVII. árg.
Reykjavík, 29. nóvember 1900.
Xr. 47.
Landsbankinn er opinn hvernvirkandagkl.il—2.Banka-
Btjórnin við kl. 12—1.
Landsbókasafnið er opið hvern virkan dag kl. 12—2 og
einni stundu lengur til kl. 3 md., mvd. og ld. til útlána.
Forngripasafnið cr í Landsbankahúsnu, opið á mið-
vikudögum og laugardögum kl. 11—12 f. m.
Náttúrugripasafnið er í Doktorshúsinu, opið á Bunnu-
dögum kl. 2—3 e. m.
Ókeypis lækning á spitalanum á þriðjudögum og töstu
dögum kl. 11—1.
Óktypis tannlœkning í Hafnarstræti 16, 1. og 3. mánu-
dag hvers mán., kl. 11—1.
Biðjið ætið um:
OTTO MONSTEDS
danska smjörliki,
sem er alveg eins notadrjtígt og bragðgott
og smjör.
Verksmiðjan er hin elzta og stærsta í Danmörku, og býr til óefað
hina beztu vöru og ódýrustu í samanburði við gæðin.
Fæst hjá kaupmönnunum.
Þannig stöndum vér.
eftir
Örn.
IV.
(Síð. kafli).
Mótstöðumena stjórnsrskrárbreytingarinnar
bera móti því, að nokkuit gagn muni vera í
því, að fá ráðgjafann á þingið sökum þess, að
þar sem hann sitji í ríkisráðinu sé málum vor-
um ekkert að borgnara en áður.
Eg hefi sýnt fram á, að það er þýðingariaust
að fárast yfir ríkissráðsetunni að svostöddu, og
verður að bíða betra færi3 að gera tilraunir til
að fá hana afnumda í sérmálum vorum. Sú er
líka bótin í máli, að ráðgjafinn getur neitað
tiihiutunar annara ráðgjafa af öllum sérmálum
landsins, enda mun sú hafa orðið raunin á, að
lagafrumvörp frá alþingi hafi því að eins ekki
hlotið staðfesting, að einmitt íslands ráðgjafinn
hefir verið á móti þeim.
„Eu hinir ráðgjafarnir geta haft áhrif á skoð-
un hans, þegar hann situr i ríkisráðinu“, mun
verða sagt af mótstöðumönnum.
Þessu viljum vér einmitt reyna að draga úr,
og þess vegna viljum vér fá hann á þingið til
þess hann bindi þar hendur sinar með því að
lof« þar að fylgja fram áhugamálum vorum.
Yér ætlum þinginu einmitt að hafa áhrif á hann,
og erum sanníærðir um að svo muni verða.
Vér viljum hafa hann sérstakan, en ekki jafn-
framt dómsmálaráðgjafa Danmerkur, tii þess að
hann miði síður alla löggjöf vora og Iandsstjórn
á mælikvarða dansks réttarfars, og vér ætlum
alþingi að kenna honum, að einmitt í réttarfari
voru, hinu forua, séu gullkorn, sem ekki sé vert
að ganga fram hjá, og &ð það muni einmitt
verða heppilegri undirstaða undir löggjöf vora
og samkvæm&ri hugsunarhætti vorum, en lög-
gjöf Danmerkur.
Við komu ráðgjafans á þing hlýtur ábyrgð
alþingis að aukast, því þegar það getur haft per-
sónuieg kynni af ráðgjafanum, verður það að
láta sér ant um, að koma honum í réttan skiln-
ing um þarfir vorar og nauðsynjamál, hugsun-
hátt vorn og eðli frumeinkuúnir réttarfars vors,
og þetta ætti að verða því hæg&ra, þar sem
vænta má &ð ráðgjafinn verði ísiendingur.
„En úr því að mál vor eiga eftir sem áður
að berast upp í ríkisráðinu, stendur á sama,
hvort ráðgjafinn er íslendingur eða ekki, hvort
hann mætir á aiþingi eða ekki“, segja mót-
stöðumennirnir.
Auðvitað dregur það úr, að ráðgjafinu á ekki
við konung einan, er hér hlýtur að ráða mestu
hvað íslands ráðgjafinn sjálfur gerir. Dönsku
ráðgjafarnir hafa naumasttíma til að „grúska“
mikið í íslenzk lagafrumvörp, sem þeir hafa
venjulega litla eða enga þekkingu á, og svo
framarlega sem íslands ráðgjafinn vill skrifa
undir þau með konungi, hlýtur framgangur
hvers einasta frumvarps að vera vis, svo fram-
arlega sem ekki er að ræða um þau lög, sem
hægt er að telja undir sameiginleg mál, og
með sérstöðu ísiands ráðgjafans í ríkisráðinu
er líka vegurinn opnaður fyrir því, að hann
reyni smámsaman að losna úr því, þegarhann
fer að finna, að hann á þar ekki heima i raun
og veru. Hitt er annað mál, að slíkt getur
tekið nokkurn tíma. Því burtför íslands ráðgjaf-
ans úr ríkisráðinu er svo mikil breyting í stjórn-
arvenjum ríkisins, að ekki er að búast við, að
fá slíkar breytingar á augabragði. Annað mál
er að vinna að því, að húu leiði af sjálfu sér
þegar stundir líða fram.
Skipun efri deildar.
Nú í ár hefir komið upp ný krafa í stjórn-
arskrárbreytingunni til tryggingar, nfl. sú, að
breytt væri hlutföllunum í tölu þingmann-
anna í efri og neðri deild. Þannig helzt, að
2 mönnum væri bætt í efri deild, en fækkað
að sama skapi í neðri deild. Nú sem stendur
er helmingur þingmanna efri deildar konung-
kjörinn, og má ekki mikið út af bera, að þeir
hafi ráð allrar deildarinnar og jafnvel alls þings-
ins í hendi sér, og það gæti komið svo fyrir,
að þeir eyddu hverju lagafrumvarpi, sem kæmi
frá neðri deild.
Fyrir þetta á að girða með því, að breyta
tölu þjóðkjörinna þingmanna í efri deild. Því
úr því 8 þjóðkjörnir þingmenn væru í deildinni,
geta konungkjörnu þingmennirnir aldrei borið
hina ofurráðum með atkvæðamagni. Þespa breyt-
ing á skipun þingdeiidanna má gera með sér-
stökum lögum, og vonum vér, að hún fylgi flokk
hinna nauðsynlegustu stjórnarskrárbreytinga á
næstkomanda þingi.
Samhliða þ.;ssari tillögu hefir komið tillaga
um, að breyting sé gerð á ákvæðinu um, að 2/s
þingmanna skuli mæta í sameinuðu þingi, þeg-
ar um fjáriögin er að ræða, og þá sé látið
nægja, að helmingur þingmanna sé mættur á
þingi. Þetta er auðsjáanlega gert til þess að
tryggja fjárráð þingsins, og ætti sízt að mæla
móti því, en þetta kemur því að eins að liði, að
samhliða því, að þessi breyting sé gerð á skil-
yrðinu fyrir þvi, að fundarfært sé í sameinuðu
þingi við meðferð fjárlaganna, þá sé sama á-
kvæði sett um fjárlögin í báðum deildum. Yrði
þessum breytingum komið á, má telja vist, að
aldrei þurfi að þvi að reka, að þingið hafi ekk*
lokið’ fjárlögunum, en trygging fyrir því, að
þ; gið hafi full völd í fjármálum landsins, er á
hinn bóginn trygging fyrir þingræði.
Niðurlagsorð.
Eg þykist hata sýnt fram á, að stjórnar-
skrárbreyting sú, sem felst í frumvarpiuu 1897
og 1899, hafi í sér vísi til frjálsrar landstjórn-
ar. Það er oss sjálfum að kenna, ef vér not-
um hana ekki í þá stefnu, og spilum öllum
hamingju-„tromfunum“ úr höndum vorum. En
það sem fyrst og síðast ríður á, er, að allir
góðir drengir taki höndum saman og vinni að
því, að koma á friði og sáttum milli þeirra er
æstast ganga fram hvorir gegn öðrum. - Öllsú
úlfúð og allar þær ilideilur geta ekki valdið
öðru en illu einu, og hver sá sem olíu hefir
verður að stökkva henni yfir öldur þær, sem
annars geta orðið oss að stórgrandi. Án frið-
samlegrar samvinnu geta allar tilraunir vorar
til að ávinna oss frekara frelsi farið forgörðum,
en með góðu samlynd’ og samvinnu hlýtur oss
fyrr eða síðar að verða mikið ágengt. Sérstak-
lega ef vér notum þá aðferðina, að heimta ekki
frekara í einu, en vér getum gert oss nokk-
urnveginn von um að fá og vér sjáum að
þjóðinni er ekki ofvaxið eftir þroskastigi sínu.
Eg skora á yður, allir, sem unnið landi voru
og viljið heill þess og hamingju, yður, alla góða
drengi, að gera nú alt, sem í yðar valdi stend-
ur til þess, að frelsa land vort frá þeim ófögn-
uði, sem ósamlyndið hefir í för með sér, skora
á yður, að styðja að friði og samkomulagi hjá
þjóð vorri innbyrðis, og heiti á yður til full-
tingis með að ávinna þjóðinni smámsaman það
frelsi, sem geti leitt hana til blómgunar og
farsældar.
Bendingar í hendingum.
pér ógnar hvað framtíðin færi,'
hvað framundan dyrunum stendur
og sérhvað, sem ökomið er,
en minstu þess, kunningi kæri,
að kröftugar, þrautseigar hendur
til vinnunnar veittust þér.
Þú hyggir það land, sem er brunnið og kalið,
að bæta það land er þér skylt;
það dáð hefir alið, það dáð getur alið
til dómsdags — og margsinnis launað
það alt, sem þú afreka vilt.