Fjallkonan - 19.01.1901, Blaðsíða 1

Kemur úteinu sinni
í yiku. Verð árg. 4 kr.
(erlendis 5 kr. eða IV2
doll.) borgist fyrir 1.
júlí (erlendis fyrir-
fram).

Uppsögn (skrifleg)bund-
in við áramót, ógild
nema komin sé til út-
gefanda fyrirj 1. októ-
ber, enda hafi hannþá
borgað blaðið.
Afgreiðsla: Þing-
holtsstrœti 18.
Reykjavík, 19. janúar 1901.
Xr. 2.
Biðjiö ætíð um:
OTTO MONSTEDS
danska smjörliki,
sem er alveg eins notadrjugt og bragðgott
og smjör.
Verksmiðjan er hin elzta og stærsta i Danmörku, og býr til óefað
hina beztu vöru og ódýrustu í samanburði við gæðin.
Fæst hjá kaupmönnunum.
XVIII. árg.
Landsbankinn er opinn hvernvirkandagkl.il—2.Banka-
stjórnin við kl. 12—1.
Landsbökasafnið er opið hvern virkan dag kl. 12—2 og
einni stundu lengur til kl. 3 md., mvd. og ld. til útlána.
Forngripasafnið er í Landsbankahúsnu, opið á mið-
vikudögum og laugardögum kl. 11—12 f. m.
Náttúrugripasafnið er í Doktorshúsinu, opið á sunnu
dögum kl. 2—3 e. m. (lokað í des. og jan.)
Ókeypis lœkning á spítalanum á þriðjudögum og föstu
dögum kl. 11—1.
Ókeypis tannlœkning í Hafnarstræti 16, 1. og 3. mánu-
dag hvers mán., kl. 11—1.

Hugleiðingar undir nSesta þing.
Eftir öli þau ósköp, sem á gengu í haust
meðtn kosningarnar fóru fram, skyldum vér
ætla, að mikið stæði til á næsta þingi, og að
ekki skorti áhuga á undirbúningi nauðsynja-
mála til næsta þings.
En svo er að sjá, sem logn og ládeyða sé
nú yfir öllu, og mætti ráða af því, að undir-
straumurinn hafi í rauninni verið lítill.
Það bólaði líka varla á nokkru máli á kjör-
fundunum, nema þessu eina máli, sem skifti
Iandsmönnum í tvo flokka og vakti miklu
meiri sundrungu, en áður hefir nokkurn tíma
átt sér stað í landsmálum vorum. Varla heyrð-
ist um það leyti minst á nokkur önnur áhuga-
mál. Þá var eins og ekkert annað þyrfti að
taka á stefnuskrána. Ekki var þá að heyra,
að atvinnuvegum vorum væri mjög ábótavant,
eða að þingið þyrfti að skifta sér mikið af
þeim. Alt hvarf þá í iðu stjórnarskrármáls-
ins, og eftir því fóru kosningarnar — kosnir
17 embættismenn á þing, auk hinna konung-
kjörnu, menn sem vegna stöðu sinnar þekkja
miklu síður atvinnuveguna og hvers þjóðin
þarfnast en bændurnir.
Það er einkum tvent, sem almenningur
kvartar nú sáran um, peningaskorturinn
og verkafólksskorturinn. Þetta hvorttveggja
ætlar að gera út af við iandbúnaðinn. Það
hlýtur því að verða eitt helzta verk alþingis
næst, að gera tilraunir til að ráða bætur á
þessu tvennu. En búast má við því, aðýms-
ir örðugleikar verði á því fyrir þingið, ekki
sízt af því, hvernig það er skipað. --
Það er mjög óvíst, að nokkurt tilboð komi
til næsta þings um bankastofnun, og þurfa
menn þá ekki lengur að óttast auðvald það,
sem slík bankastofnun átti að hafa í för með
sór, eða að landið yrði fyrir það fjárhagslega
innlimað í Danmörku, og eins og hinir sömu
menn hafa haldið fram, að stjórnarskrárbreyt-
ingin, sérstakur íslenzkur ráðgjafi, væri ekki
annað en pólitísk innlimun í Danmörku. Mót-
stöðumenn nýrrar bankastofnunar hafa álitið
að betra væri að landið tæki lán, svo sem 2
miljónir króna. Yér sjáum ekkertá móti því, ef
lánið fengist með viðunanlegum kostum, en
hætt er við, að Islendingar yrðu að sæta
líkum kostum og smáriki, sem tekið hafa lán
á síðari árum, t. d. Montenegro, sem borgar
8°/0 af rikisláni, en fengi ekki lánið með öðr-
um eins vildarkjörum og t. d. Eússar, sem
fyrir skömmu fengu stórt ríkislán og greiða
af því að eins 4°/0, En peninga þurfum vér
að fá, og verðum að fá þá frá útlöndum. Það
mundi að líkindum örðugt að fá verzluninni
breytt þannig með lagasetning, að peninga-
viðskiftin jykust að mun, þvi þótt það ráð
væri tekið, að leggja álögur á vöruskiftaverzl-
unina, er hætt við að á því yrðu ýmsir ann-
markar.
Þingið verður eitthvað að gera í þessu máli.
— Þótt einstakir kaupmenn hafi nú síðustu
árin flutt allmikið af peningum inn í landið,
verður ekki sóð, að greiðst hafi að mun úr
viðskiftavandræðunum, sízt norðan lands og
austan. — Þar eru menn nú líka farnir að
verða langeygðir eftir útibúum landsbankans,
sem bankalögin gera ráð fyrir. — Eitf allir
treysta á þingið, og það er eðlilegt. Þing-
mönnum sumum þykir almenningur heimta
of mikið af þinginu, en vér ætlum það væn-
legast til framfara, að gera sem mestar.kröfur
til þess.
Svo er að sjá sem Páll amtmaður Briem
ætli „Búnaðarfóiagi íslands“ að reisa við
landbúnaðinn, sem nú er á fallanda fæti.
Öllum bændum kemur nú saman um það, að
vinnufólksskorturinn só mesta mein landbún-
aðarins. í einstökum hóruðum landsins hefir
þó vinnufólksskorturinn ekki orðið tilfinnan-
legur fyrr enn á síðustu árum, en nú er að
heyra sömu kvartanir úr öllum hóruðum lands-
ins. — Vinnufólkið er stöðugt að verða færra
og dýrara.
Að líkindum mætti sumstaðar bæta nokkuð
úr vinnufólksskortinum að sumrinu með því,
að fá sláttuvélar, en því er miður, að fremur
óvíða mun vera hægt að nota þær, en í þessu
blaði verður bráðum skýrt frá því, hvernig
þær hafa reynst hór og hvar þær verða
notaðar.— Þá væri líka mesta nauðsyn, að
gerðar væru tilraunir með fyrirhafnarminni
þurkun og hirðing á heyi en nú gerist, því
oft er miklu af heyskapartímanum eytt til
ónýtis við hirðing á heyi, og heyið verður
oft hálf-ónýtt eða al-ónýtt til fóðurs vegna
illrar hirðingar. — Að þessu hvorutveggja
ætti Búnaðarfólag landsins að vinna.
En hið eina ráð, sem dugir til að bæta úr
vinnufólksskortinum, er það, að fara að dæmi
nágrannaþjóðanna og fá vinnufólk frá útlönd-
um, eins og Svíar fá vinnufólk frá Eúss-
landi, Norðmenn frá Svíþjóð og Danir frá
Sviþjóð og Póllandi o. s. frv. Með þessu
móti hefir algerlega verið bætt úr vinnufólks-
eklunni í þessum löndum, sem annars mundi
vera tilfinnanleg; að minsta kosti þykjast
nú Svíar og Norðmenn hafa nóg af verka-
fólki og vilja stöðva innflutninginn. Hvað
ætli væri á móti því, að íslendingar reyndu
að fá hingað útlent verkafólk, t. d. frá Sví-
þjóð? Og þingið ætti að sjálfsögðu að stuðla
til þess að koma innflutningunum á. Þetta
fólk er ekki kaupdýrt, líklega heldur ódýrara
en innlent verkafólk, og mundi geta unnið
algengustu sumarvinnu hér.
Þingið verður framvegis að vera stórtæk-
ara og áræðnara en það hefir verið, ef alt á
ekki að lenda í sama farinu og áður. Búast
má þó við því, að nokkur þurð verði á ein-
stökum tekjugreinum landssjóðs, svo semtoll-
unum; tekjurnar af áfengistollinum hljóta að
minka talsvert við það, að fleiri og fleiri
verzlanir hætta að verzla með áfengi; munar
t. d. mikið um það, ef 0rum & Wulff, sem
hafa svo víða verzlun á Norðurlandi ogAust-
urlandi, hætta allri áfengisverzlun. En var-
lega verður þingið að fara í því, að þyngja
gjaldabyrði almennings, því þótt einn af
æðstu embættismönnum vorum hafi fyrir
skömmu sagt í blaði, að hér á landi væru
ekki þung gjöld til landsþarfa i samanburði
við önnur lönd, mun annað koma í ljós, ef
litið er á efnahaginn.
Yór þykjumst sjá, að nú um aldamótin geri
menn sór miklar vonir um náttúrukrafta lands-
ins. Skáldin yrkja öll um fossana. Þetta
blað hefir vakið máls á því fyrir mörgum ár-
um, fyrst allra íslenzkra blaða, að íslandætti
mikla auðlind 1 fossum og vindi framar mörg-
um löndum. — Nú ætti hið fyrsta þing hinn-
ar 20. aldar að stíga fyrsta sporið í þá
átt, að gera tilraun til að sýna þjóðinni, hvaða
auðæfi hún á þar fólgin.
Telegraf-málið mun vera lagst í dá í bráð-
ina. Yér ættum ekki að þurfa styrk margra
þjóða til að leggja telegraf til landsins beint
frá Hjaltlandi, sem mundi ekki kosta 2 milj.
króna. — A það var eitt sinn bent í Fjallk.,
að vér gætum sjálfir lagt þennan telegraf, ef
Danir vildu greiða í einu það tillag, sem þeir
greiða nú til Islands á hverju ári samkvæmt
stöðulögunum. Okkur kæmi það einmittbezt
nú, að fá það greitt í einu, á þeim tima, er
vór höfum lært að fara með það og þörfn-
umst þess mest. Liklegt er að Dönum væri
það jafnkært og okkur, að fá þessu atriði
breytt í stöðulögunum. Þegar höfuðstóll til-
lagsins væri greiddur, en ekki fyrri, er full-
nægt tilgangi 5. gr. stöðulaganna, semtekinn
er fram í enda greinarinnar, að öll skulda-
skifti, sem verið hafa milli ríkissjóðs og ís-
lands, sóu alveg á enda kljáð.