Fjallkonan - 04.02.1901, Blaðsíða 1

Kemur úteinu sinni
í viku. Verð árg. 4 kr.
(erlendis 5 kr. eða l'/s
doll.) borgist fyrir 1.
júlí (erlendis fyrir-
fram).
Uppsögn (skrifleg)bund-
in við áramðt, ðgild
nema komin sé til út-
gefanda fyrir 1. oktð-
ber, enda hafi hann þá
borgað blaðið.
Aígreiðsla: Þing-
holtsstrœti 18.
XVIII. árg.
Reykjavík, 4. febrúar 1901.
Xr. 4.
Biðjið ætið um:
OTTO MONSTEDS
danska smjörliki,
sem er alveg eins notadrjtígt og bragðgott
og smjör.
Verksmiðjan er hin elzta og stærsta í Danmörku, og býr til óefað
hina beztu vöru og ódýrustu í samanburði við gæðin.
PÍT Fæst hjá kaupmönnunum. '
Landsbankinn er opinn hvern virkan dag kl. 11—2.Banka-
stjðrnin við kl. 12—1.
Landsbókasafnið er opið hvern virkan dag ki. 12—2 og
einni stundulengur til kl. 3 md., mvd. og Id. til útlána.
Forngripasafnið er í Landsbankabúsnu, opið á mið-
vikudögum og langardögum kl. 11—12 f. m.
Náttúrugripasafnið er í Doktorshúsinu, opið á sunnu-
dögum kl. 2—3 e. m. (lokað í des. og jan.)
Ókeypis lœkning á spítalanum á þriðjudögum og föstn
dögum kl. 11—1.
Ókeypis tannlœkning í húsi Jðns Sveinssonar hjá kirkjunni
1. og 3. mánudag hvers mán., kl. 11—1.
Sagt er að ráðgjaflan æt!i nú að leggja fyrir
alþingi lagafrumvfirp um stofnun hlutafélaga-
bankiihérílandi, sem er þá árangur sístarflsíðasta
slþingis í bankamálinu, og að hinir sömumenn,
sem vóru hvaatmenn þessa fyrirtækis í fyrstu,
bjóði enn að leggja fram fé til þess. Stjórn-
in hefir gert nokkurar breytingar á frumvarpi
alþingis, og er sagt að hinir dönsku forgöngu-
menn muni fallast á þær, Þá kemur að eins
til kasta alþingis, og er þá mest undir, „að við
séum sem vitrastir“, eins og Björn í Mörk sagði
við Kára. Við sknlum nú ætla, að þingið setji
öll skilyrði til þess að tryggja sér og jauds-
mönnum nauðsynleg yfirráð yfir bankanum að
öliu leyti, þótt allflesta þingmenn skorti því
miður æskilega þekkingu á bankamáium.
Ekki mun stjórnia láta landslýðinn hér vita
neitt um bankafrumvarp þetta fyrr en komið er
á þing. Það hefir verið venja, að þingmenn
og aliur almeaningur hefir ekkert vitað um
stjórnarfrumvörpia fyrr en landshöfðingi hefir
lagt þau fram á þingi. Meinfangalaust ætti
það þó að vera stjórninni, &ð senda frumvörp
sín nokkuru fyrri og ieyfa að birta þau, svo
að almenniugi gæfist kostur á að íhuga þau
nokkuð áður en á þing er komið.
Dönskum blöðum verður nú mjög tíðrætt um
ísland, og eru það eftirköst stúdenta fararinn-
ar í snmar. En flest af því sem þessi döasku
blöð flytja um ísland er fremur samið af viija
en mætti, og svo er að sjá sem stúdentarnir
hafi ekki orðið miklu fróðari um ísland eftir
enn áður, því þar keanir víða fnrðulegrar van-
þekkingar. En þó greinir þessar sé meinhæg-
ar og fremur hlýlegar í garð íslendinga, eru
þær skrifaðar í líkum anda og það sem Danir
rita um Eskimóa. Helzt er bent á það, sern
afkáralegt þykir og verður því fremar til ó
frægðar. Þat er allmikið af myndum frá íslandi
og eru þær af sama tægi. Þar er t. d. mynd
af fornfálegustu kirkju landsins, Fiugamýrar
kirkju, sem þeir kalla „Fiygmare Kirke“, og
vera mun því nær eina torfkirkjan á landinu,
ef þær eru nú ekki allar við velii lagðar. —
Aunars ganga íslands myndir kapt. D. Bruuns
aftur og aftur, t. d: til að sýna yfirreið yfir ár á
ísiandi flýgur nú blað úr blaði mynd af áttræð-
um bónda í Sksgafirði, sem er að ríða yfir á
með hursd að baki sér, og þó hann sé furðu
vasklegur eftir aldri, hefði farið miklu betur, að
myndin hefði verið af ungum röskam ferða-
manni.
Mynd af dóttur Guðm. Ingimundssonar hér
í hænum, sem Daniel Bruun tók tii að sýna
peysubúninginn, er nú orðin veraidfræg.
Það sem sagt er frá atvinnuvegum hér á
laadi er yfirleitt réttara en margt annað; þó
er sagt að bændur láti 'kýrnar ganga á túnun-
um á sumrin (líklega af því ekki sé annar
hagi fyrir þær), og að íslendingar hafi alment
mykju til eldsneytis, beinarusl, fiskúrgang og
þang, en þess ekki getið, að mór sé hér notaður.
Algeng venja er það sögð, að menn kveðjist
með kossi.
Enn þó margt sé rangt í frásögaum þessum
frá ísiandi, er auðséð, að Dauir gefa ísiending-
um nú miklu meiri gaum en venja er til, og
gæti þessi hreyfing þeirra orðið til þess, að
auka þekkingu þeirra og velvild til íslendinga.
Frá útlöndum.
Bxíar. Þar syðra sýnast glæðurnar vera
að glaðna til á ný og getur vel orðið úr því
bál óðar en iýkur. Það er því nauðsynlegt,
að líta dálítið yfir ástandið og hvað orðið
hefir til tíðinda seirmstu mánuðina.
í miðjum nóvember töldu Bretar ófriðnum
lokið og sendu eitthrað heim af sjálfboða-
lýðnum, en þó varla nema það sem þeir gátu
ekki notað til neins eða höfðu ekki fé til að
ala. Og það var satt, að her Búa í Trans-
vaal og óraníu var þá fáliðaður og mjög
tvístraður.
En í lok nóv. fara Búar að gera vart við
sig í löndum Breta, bæði fyrir austan og
vestan, og eru þar æði, nærgöngulir. Bretar
töldu það þó lítilsvert og þóttust brátt mundu
kenna þeim að hafa sig hæga. En svo eins
og í einni svipan er alt komið á ferð og flug
um endilöng lýðveiain. Bretar eru ónáðaðir
nær allstaðar, og tveir flokkar Búa halda
suður að Óraníufijóti og stefna inn á Kap-
land. Það er, eins og menn muna, eign
Breta, og tekur þvert yfir syðsta hlut Afríku.
Meginhluti allra landsbúa eru hollenzkir að
ætt og frændur Búa. Þeir leita því þangað
vopna, vista og ekki sízt liðs, því á öllu
þessu var víst orðinn hörgull heima fyrir,
sem von er til.
De Wet fór austantil og stefndi á Óraníu-
fljót með nál. 1500 manna. Bretar sendu á
hann Knox general og þykist hann þá nm
mánaðamótin vera búinn að króa De Wet
milli Óraníufljóts og Caladonár, báðar þær
skarpófærar, en liðsgrúi báðumegin. En svo
fór þar samt, að 15 dögum síðar er De Wet
kominn 10 milur inn á Kap og búinn að fá
sór 3000 liðs og tekur þar hvern bæinn á
fætur öðrum.
Á meðan Knox var að elta De Wet hafði
anrar flokkur Búa farið suður yfir Óraníu-
fijót vestar. Þann fiokk sögðu Bretar 700
manna. Yið báða þessa flokka áttu Bretar
margar smáorustur, en mistu bæði lið og for-
ingja, og gátu við ekkert ráðið.
Nú fór Bretum að hitna í haldinu, og það
því fremur sem Búar sýndust nú vera al-
staðar. Austur á Natal róðst Búaflokkur á
lítinn bæ með brezku setuliði og tók bæði
bæinn og Bretana. Vestur að Kimberley,
demantsborginni, sem Búar sátu lengst um í
fyrra, voru þeir líka komnir um miðjan des.
og töluvert liðmargir, því Bretar sögðu borg-
ina vera í hættu. Og jafnvel norðaustan við
landamæri Portúgals sögðu Bretar mikiis-
varðandi j árnbrautarstöð í voða fyrir Búa-
sveit, sem þar var risin upp. Verst leit þó
út í Kaplandinu. Þar gengu landsbúar hóp-
um saman í lið Búa, og þar eyddu þeir brýr
og járnbrautir og feldu og handtóku Breta
drjúgum, þar á meðal 150 riddara.
Á Engl&ndi vakti þetta megnan óhug og
óróa, og guðsþjónustan, sem átti að halda í
London til þakklætis fyrir hjálp skaparans
við eyðingu Búa og fyrir sigurinn, varð að
engu. Stjórnin varð að auglýsa, að við hana
yrði að hætta um sinn.
Chamberiain var þó ekki á því að hætta.
Hann bað um 900 miljónir kr. á fjárlögunum
fyrir 1901, ofan á þær 1800 milj., sem búið
er að eyða hingað til. En nú sýnist frjáls-
lynda flokknum vera farinn að snúast hugur
og er jafnvel ekki ófáanlegur til að láta
Oanadajarl, eða annan góðan mann, gera um
málið og gera þar með frið við Búa. í sama
streng hefir þing Kaplendinga tekið og
heimtar það einum rómi, að lýðveldin haldi
frelsi sínu. Annars verði aldrei óeirðalaust í
Afríku.
Árangur af þessum friðarleitunum er þó
mjög óvís, og fyrst um sinn heimtar Chamber-
lain 280 milj. til að vlnna að Búum með.
Síðustu viðburðir þar syðra eru þessir. Um
jólaleytið voru 5 flokkar Búa komnir inn á
Kap og víða þrengt mjög að Bretum. Lið
þeirra margt norður á Óraníu og Transvaal,
en járnbrautirnar þaðan í Búa höndum, svo
ilt er að senda lið suður eftir. Búar taka
menn og vagna, en kveikja í sumum lest-
unum.