Fjallkonan - 08.07.1901, Qupperneq 2

8
PJAfLLKONAN.
7. gr. (1. liður 25. gr. stj.skr.)
Fyrir hvert reglulegt alþingi, ui.chr eins
og það er saman komið, skal leggja íV nvarp
til fjárlaga fyrir ísland, fyrir tveg. ja ára
fjárhagatímabilið, sem í hönd fer. M ð tekj-
unum skal telja tillag það, sem sa. ikvæmt
lögum um hina stjórnarlegu stöðu 1 lands í
rikinu 2. jan. 1871, 5. gr., sbr. 6. gr., er greitt
úr hinum almenna ríkíssjóði til hinna sórstak-
legu gjalda íslands, þó þannig, r.ð greiða
skuli fyrir fram af tillagi þessu útgjöldin til
hinnar seðstu innlendu stjórnar íslands, eins
og þau verða ákveðin af konunginum.
8. gr. (28. gr. stj.skr.)
Þegar lagafrumvarp er samþykt í annari-
hvorri þingdeildinni, skal það lagt fyrir hina
þingdeildina í þvi formi, sem það er samþykt,
Verði þar breytingar á gjörðar, gengur það
aftur tii fyrri þingdeildarinnar. Verði hér
aftur gjörðar breytingar fer frumvarpið af
nýju til hinnar deildarinnar. Gangi þá enn
eigi saman, ganga báðar deildirnar saman í
eina málstofu, og leiðir þingið þá málið til
lykta eftir eina umræðu. Þegar alþingi þann-
ig myndar eina málstofu, þarf til þess að
gjörð verði fullnaðarályktun á máli, að meir
en helmingur þingmaana úr hvorri deildinni
Tim sig só á fundi og eigi þátt í atkvæða-
greiðslunni; ræður þá atkvæðafjöldi úrslitum
um hin einstöku málsatriði, en tii þess að
lagafrumvarp, að undanskildnm frumvörpum
til fjárlaga og fjáraukalaga, verði samþykt í
heild sinni, þarf aftur á móti að minsta kosti
að tveir þriðjungar atkvæða þeirra, sem greidd
eru, sóu með frumvarpinu.
9. gr. (34. gr. stj.skr.).
Báðgjafinn fyrir ísland á samkvæmt em-
bættisstöðu sinni sæti á alþingi, og á hann
rótt á að taka þátt í umræðunum eins oft og
hann vill, en gæta verður hann þingskapa.
í forföllum ráðgjafa má hann veita öðrum
manni umboð til þess, að mæta á alþingi fyrir
sína hönd, en að öðrum kosti mætir lands-
höfðingi fyrir hönd ráðgjafa. Atkvæðisrótt
hefir ráðgjafinn eða sá, sem kemur i hans stað
því að eins, að þeir sóu jafnframt alþingis-
menn.
10. gr. (36. gr. stj.skr.).
Hvorug þingdeildin má gjöra ályktun um
neitt, nema meir en helmingur þingmanna só
á fundi og greiði þar atkvæði.
11. gr. (2. ákv. um stundarsakir).
Þangað til lög þau, er getið er um í 2. gr.
’(B. gr. stj.skr.),; koma út, skal hæstiréttur
rikisins dæma mái þau, er alþingi höfðar á
hendur ráðgjafanum fyrir ísland út af em-
bættisrekstri hans, eftir þeim máifærslureglum,
sem gilda við téðan rétt.
í fjárlagafrumvarpi stjórnarinnar 1902 —
1903 eru þessar nýjnngar helztar:
Hækkun útgjalda við Laugarnesspítalann
um 1332 kr. ári, til n.álunar á húsum spítal-
ans 2400 kr. (1902), og fyrir byggingu útihúss
fyrir koi, olíu og vistir o. fl. 4000 kr., hækk-
un á launum póstafgreiðslumanna utan Reykja-
víkur um 400 kr., til bréfaburðar (á Akureyri)
100 kr., til að kaupa 4 eldtrausta járnskápa
handa póstafgreiðslumönnum 500 kr., 1000 kr.
hækkun á ári til gufubátsferða í Sunnlendinga-
fjórðungi og á Faxaflóa, hækkun á launum vita-
varðar á Beykjanesi úr 1200 kr. upp í 1500
kr., bráðabirgðar-uppbót handa fátækum brauð-
um hækkuð úr 1700 kr. upp í 2500 kr., til að
stækka kirkjugarðinn í Reykjavík alt að 6200
kr., til þóknunar fyrir tímakenslu í efnafræði
við læknaskólann 200 kr., til að byggja girð-
ing úr steini um lóð lærða skólans 1800 kr.,
og til að útvega lesborð o. fl. í 2 kenslustof-
um 600 kr., hækkun á launum aðstoðarkennar-
ans við stýrimannaskólann úr 1000 kr. upp í
1200 kr., til bókaskápakaupa fyrir landsskjala-
safnið 1330 kr. fyrra árið og 1475 kr. til ann-
ara útgjalda við safnið, styrkur til kand. Boga
Melsteð til að rita sögu íslands 600 kr. hvort
árið, til hins íslenzka biblíufélags: hiuttaka i
kostnaði við að gera nýja þýðicgu á gaiula
testamentinu 1500 kr. hvort árið, til að fá að-
stoð fróðs manns við ráðstafanir gegn fjárkláða
í Norðnr- og Austurömtunum á fjárhagstíma-
bilinu 6000 kr., til kenslu í heimilisiðnaði og
hannyrðum fyrir konur 1000 kr. hvort árið.
1. umræða um stjórnarskrármálið er um
gaið gengin og nefnd kosin. Þar vék þingm.
Suður-Þingeyinga, Pétur Jónsson, þeirri spurn-
ingu að landshöfðingja, að hve mikiu leyti hann
áliti það víst eða líklegt að stjórnin gengi að
þossu frumvarpi, sem nú hefir verið lagt fram.
Landshöfðingi vísaði til boðskapar konungs, en
bætti því við, að tvö ákvæði í frumvarpinu og
vöntun eins ákvæðis gerði það „næsta ólíklegt"
að stjórnin mundi samþykkja þetta frumvarp.
Stjórnarmálsnefndin var síðan kosin. í
hana voru kosnir. 7 menn, og voru þeir af
stjórnarbótarmönnum: dr. Valtýr, Guðlaugur,
Skúli og Ólafur Briem og hinum flokknum:
Björn í Gröf, Lárus sýslumaður og Hannes
Hafstein.
Felt eitt frumvarp, um aðstoðarprest í Reylcja-
vík.
2. umrœða í málinu um rétt veðhafa fór
fram 6. júlí. Frv. gerir ráð fyrir því að ef vext
ir af skuld, sem fasteignarveð er fyrir eru
látnir standa inni hjá skuldunaut eftir að þeir
eru komnir í gjalddaga, þá haldist ekki for-
gangsréttur til veðsins fyrir vöxtum þessum
lengur en eitt ár frá því er þeir komu í gjald-
daga.
Björn Kristjánsson vildi fá þessu tak-
marki breytt í 2 ár og kom með breytingartil-
Iögu um það af þeim ástæðum:
1. að innheimta á voðsknldum þeirra manna
sem ekki hefðu rétt til að innheimta skuld-
irnar án undanfarandi dóms eða sáttar, væri
svo örðug og kostnaðarsöm, að veðhafi
mundi fremur kjósa að missa vextina en
að vera knúður til að innheimta þá á
fyrsta ári með lögsókn hvar sem skuldu-
nautur ætti heima á landinu. Reynslan
væri sú, þegar innheimta þyrfti skuldir
hjá mönnum í fjarlægum héruðum með lög-
sókn, þá biðu menn þess tækifæris, að ein-
hver málfærslumaður hefði eitt eða fleiri
önnur erindi þangað sem sknldunautur væri
sem 8amrýmaníeg væri skuldar innheimt-
unni; þessa bið þyrftu menn að þola vegna
þess að málshöfðandi gæti aldrei átt víst
að fá sér tiidæmdan þanu kostnað, sem
málið kostaði hann. Reynslan væri feng-
inn fyrir því að hér á landi væri máls-
kostnaður aldrei tildæmdur nema að litlu
leyti á móts við kostnaðinn sem málshöfð-
andi þyrfti til að kosta.
2. Sem aðal ástæðu tók hann fram, að gjald-
dagi landsbankans væri fyrsti dagurinn í
lánsárinu, og ef frumvarpið yrði þannig
samþykt óbreytt, þá væri bankiun neydd-
ur til að taka fasteignarveðin fjárnámi
síðasta daginn í lánsárinu, ef vextir þá
eigi væru greiddir fyrir fram, eða sama
daginn og vextir annara sjóða hér á landi
falla í gjalddaga. Þetta tjáði B. K. óvið-
unandi, því misæri væri hér oft, svo að
menn ættu oft hægara með að borga tveggja
ára vexti annað árið en enga vexti hitt
árið. Þrátt fyrir þessar ástæður var til-
lagan feld með 11 : 8. atkv. eftir að Dr.
V. Guðmundsson hafði tekið í sama streng-
inn og B. K.
Það er auðséð að þetta frumvarp er sér-
stakl. sniðið eftir þörfum bankans, til þess
að hann eigí sem hægast með að heimta
vextina fyrir fram. Og frumvarpið beint
knýr bankann tii að láta gera íjárnám í
fasteign að veðunum síðasta daginn íláns-
árinu. Þar með eru öll sund lokuð fyrir
bankanum að veita nokkurn frekari frest
á greiðslum vaxta vegna þess að þann dag
missir haun trygginguna fyrir síðari vöxt-
um, en hins ekki gætt nægilega hvernig
peninga ástandið er er yfir leitt.
Og þar með er líka alt ómakið tekið af
bankastjórninni að hugsa um ástæður hvers
einstaks lántakanda.
Hólar rákust á sker úti fyrir Breiðdalsvík
2. þ. m. í þoku og brotnaði gat á skipið. Komst
það þó inn á Djúpavog. Sent í stað þess norskt
línuveiðaskip af Seyðisfirði til að flytja póst og
faiþega hingað. Bjargráðaskipið „Helsingör“
fór héðan til hjálpar; gert ráð fyrir að skipinu
yrði brátt komið til Euglands til fullrar við-
gerðar, og mun geta farið næsta ferð.
Búfræðiagafundur. Á búfræðiagafuudi, sem
haldinn var 29. júní hér í bænum, vóru það
helztu tillögurnar að alþingi veitti styrk til að
verðlauna langa og góða hjúaþjónustu (sem
Kveunablaðið hefir fyrst lagt til og síðan hald-
ið fram), og að ráðstöfun væri gerð til að fá
verkamenn frá öðrum Norðurlöndum til að
flytja til íslands og setjast þar að, sem Fjallk.
einnig hefir haldið fram árum saman).
l)áin hér í bænum aðfaranótt 4. þ. m. frú
Sólrún Eiriksdóttir, húsfreyja Beaedikts kaupm.
Þórarinssonar, góð kona og með beztu hæfileik-
um. Hún var fædd að Svínafelli í Nesjum 27.
júlí 1858 og var íaðir hennar Eiríkur Eiríks-
son frá Hoffelli (af Hoffellsætt, sem margt merk-
isfólk er af komið). — Jarðarförin ferfram 10.
þ. m.
ísafjarðarlæknishérað er veitt Dav. Sch.
Thorsteinsson Iækni í Stykkishólmi.
Styrkur af styrktarsjóði Hannesar Árna-
sonar prestaskóiakennara, 2000 kr. á ári í 4 ár
tii að stunda heimspeki, er veittur kand. mag.
Ágúst Bjarnason frá Bíldudal. Um þenna styrk
sótti einnig kand. mag. Guðmuudur Finnboga-
son. Báðir hafa þeir mjög góðan vitnisburð
frá Kaupmanuahafnarháskóla, en sá er einn
munurinn, að Guðm. Finnbogason hefir lokið
námi sínu á skemmri tíma og hann hefir gert
það að stöðugri námsgrein síðan hann gekk á
háskóiann, en Ágúst byrjaði fyrst á öðru námi.
Hann hefir með því sýnt að hann hefir haft
öilu meiri áhuga á þessari greiu en Ágúst
og því reynst ráðsett&ri maður, og hefði f'yrir
þá sök átt &ð fá styrkinn frernur en Ágúst, en
þar við bætist, að Ágúst vantar aðalskilyrðið
fyrir að geta fengið þennan styrk, sem sam-
kvæmt tilætlnn sjóðstofnandans er eingöngu
ætlaður íslenzkuui stúdentum, þar sem ætlast
er til að rektor lærða skóians gefi umsækjend-
um meðmæli sín, en Ágúst hefir lært allan
skólalærdóm í Kaupmannahöfn. Af þessu leið-
ir, að hver danskur stúdent, sem stundað hefir
neimspekileg fræði og tekið próf í þeim með
1. einkunn í Kaupmannahöfn, eins og gjafabréfið
gerir ráð fyrir, getur fengið styrkinn, og ætti
þá landshöfðinginn að auglýsa það í Berlisga-
tíðindunum svo að Danir nytu þessa styrks
eigi síður en íslendingar, og er auðséð, að þessi
styrkveiting muni koma þeim rekspöl á, enda er
ekkert á móti því ef eingöngu á að fara eftir
bókstaf gjafabréfsinseins og nú hefir verið gert.
Fjárlaganefnd: Tr. Gunnarsson, SkúliThor-
oddsen, Yaltýr Guðmundsson, Pótur Jónsson,
Hermann Jónasson, Stefán Stefánsson kennari,
Einar Jónsson.
Beikningslaganefnd: Ólafur Briem, Guðl.
Guðmundsson, Þórður Thoroddsen.
Tollnefnd: Hannes Hafstein, Björn Krist-
jánsson, Þórður Thoroddsen, Ólafur Briem,
Björn Bjarnarson búfr.
Fjárldáði o. fl.\ Jósafat Jónatansson, Pótur
Jónsson, Stefán Stefánsson þm. Eyf., Lárus
H. Bjarnason, Björn Bjarnarson búfr.
Póstlög: Sigurður Jensson, Júl. Havsteen,
Magnús Andrésson.