Fjallkonan - 09.09.1901, Blaðsíða 1

Kemnr út einu sinni
í viku. Verð árg. 4 kr.
(erlendis 6 kr. eða ll/a
doll.) borgist fyrir 1.
júlí (erlendis fyrir-
fram).
Uppsögn (8krifleg)bund-
in við áramðt, ðgild
nema komin sé til út-
gefanda fyrir 1. oktð-
ber, enda bafi kaupandi
þá borgað blaðið.
Afgreiðsla: Þing-
holtsstrœti 18.
Reykjavík, 9. september 1901.
Xr. 84.
i '
Biöjiö ætíö um:
OTTO MONSTEDS
danska smjörlíki,
sem er alveg eins notadrjúgt og bragðgott
og smjör.
Verksmiöjan er hin elzta og stærsta í Danmörku, og býr til óefað
hina beztu vöru og ódýrustu í samanburði við gæðin.
Fæst hjá kaupmönnunum.
XVIII. árg.
Landsbanhinn er opinn hvern virkan dag kl. 11—2.Banka-
stjðrnin við kl. 12—1.
Landsbóhasafnið er opið hvern virkan dag kl. 12—2 og
einni stundu lengur til kl. 3 md., mvd. og ld. til útlána.
Forngripasafnið er i Landsbankahúsinu, opið á mánu-
dögum miðvikudögum og laugardögum kl. 11—12 f. m.
Náttúrugripasafnið er i Doktorshúsinu, opið á sunnu-
dögum kl. 2—3 e. m.
Óheypis lœhning á spítalanum á priðjudögum og föstu
dögum kl. 11—1.
óheypis tannlæhning í húsi Jðns Sveinssonar hjá kirkjnnni
1. og 3. mánudag hvers mán., kl. 11—1.
Samkomulag.
Enginn efi er á því að eins og stjórnarskrár-
málinu nú er komið vill allur þorri landslýðs-
ins og gerir sér vonir um, að hinir tveir and-
stæðu flokkar á þinginu komi sér saman í því
máli.
Að undanförnn hefir ekki verið nærri því
komandi, en það hafði þó unnist framan af
þinginu í sumar, að heyra mátti á ræðum
sumra þingmanna úr minna hlutanum, einkum
Péturs Jónssonar, að ekki var vonlaust um,
að samkomulag gæti komist á.
En eftir er fregnin kom um ráðaneytis-
skiftin kom fát á þingheiminn. — Þá scóðu
fiokkarnir fjarr hvor öðrum en áður.
Minna hluta menn sögðu, að nú fengi ís-
lendingar alt sem þeir vildu, þar sem vinstri
menn væri komnir að völdum. Meira hluta
menn kváðu mjög óvíst að meira fengist en
farið er fram á í frumvarpi því sem samþykt
var á þinginu.
Auðvitað eru allir enn sem komið er jafn-
ófróðir um það, hvernig svör hin nýja stjórn
veitir stjórnarskrármálinu. Fullyrðingar minna
hlutans í því efni eru einkis virði.
Allir óska þess jafnt, að vér getum fengið
svo innlenda stjórn sem unt er. Dr. Valtý er
alt af brugðið um það, að hann vilji draga
stjórnina út úr Iandinu. Þetta er auðvitað til-
hæfulaust. Hann tók það lika sjálfur fram á
þinginu, með skírum orðum, að hann vildi hafa
stjórnina alinnlenda, eða innlendan ráðgjafa, ef
þess væri að eins kostur.
Gætu þingmenn verið lausir við þá öfund og
metnað, sem mest hefir komið fram í stjórnar-
skrármálinu, mnndu allir verða á eitt sáttir.
Vér verðum að álíta það óþinglegt bragð og
óvænt til samkomulags, sem minni hlutinn gerði
í þinglok — að senda nefnd manna á fund
stjórnarinnar til að semja við hana um þetta
mál í nafni þings og þjóðar, án þess hún hafi
nokkurt umboð til þess frá meiri hluta þings-
ins.
En svo getur þó farið, að hugir manna spek-
ist og að flokkarnir geti komið sér saman, þeg-
ar svarið er fengið frá stjórninni, hvað sem
gerðum þessarar sendinefndar líður.
Báðir flokkar munu gera sig ánægða með
stjórnarbót í líka átt og farið var fram á af
Benedikt Sveinssyni og fylgismönnum hans, ef hún
fæst og verðnr ekki of dýr; þeir munu líka á sama
hátt gera sig ánægða með miðlunina frá 1889,
og loks munu þeir gera sig ánægða með frum-
varp síðasta alþingis, ef annað or ekki fáan-
legt.
Þess getur því ekki verið langt að bíða, að
samkomulagið fáist.
Afstaða þingflokkanna.
Herra ritstjóri! — í síðasta blaði „Fjallk.“
gefið þór yfirlit yfir afstöðu þingmanna til
stjórnarskrárbreytingar þeirrar, er alþingi
samþykti í sumar, og teljið þór þar Árna
landfógeta Thorsteinsson með mótstöðumönn-
um stjórnbreytingarinnar. Þetta er án efa
vangá yðar. Árni Thorsteinsson hefir a 1 d r e i
neinstaðar látið á neinn hátt í ljós, að
hann væri málinu andstæður, en við kosning-
arnar í fyrra haust greiddi hann þvert á mót
Jóni Jenssyni atkvæði, og virðist það næg
sönnun fyrir því, að hann fýlli flokk fylgis-
manna stjórnarskrárbreytingarinnar, og verða
þá rótt taldir 18 vinir hennar á þingi, en 16
mótstöðumenn og 1 hálfdrættingur í hvorum
flokki, sem greiddi atkvæði með og mót báð-
um flokkum á víxl. Svo það mætti, ef til
vill, reikna la1/^ gegn lö1/^.
Þetta finst mér róttlátt að benda á.
Yðar
Kjósandi í Beykjavík.
*
* *
Það getur verið rótt, sem þessi kjósandi
segir, að róttara só að telja Árna landfógeta
Thorsteinsson með stjórnbreytingarmönnum,
og það var hann talinn í „Fjallk.“ í vetur
(3. tbl. 1901, 25. jan.). Og sé svo, þá eru
stjórnbreytingarmenn 18 á þingi, en mót-
stöðumennirnir 16, auk þess eina, sem hvor-
ugum flokkinum fylgir sem stendur. En
landfógetinn var í síðasta blaði talinn með
mótstöðumönnum stjórnbreytingarinnar fyrir
þá sök, að það þótti líklegra, að hann,
sem er elztur þingmanna, mundi
fremur fylla flokk íhaldsmanna en
breytingarmanna, þó hann hafi ætíð verið
þjóðhollur og frjálslyndur þingmaður. Það
er ekki tiltökumál, þótt gamlir menn, ekki
sízt ef þeir eru í hinum æðstu embættum,
láti sér ekki ant um stjórnbreytingar, sem
venjulega breyta afstöðu þeirra í embættinu
og geta ef til vill gert þeim hana örðugri.
Það er bæði eðlilegt, að sá flokkur á þing-
inu só íhaldssamur, og alment talið nauðsyn-
legt, að monn úr þeim flokki sitji á löggjafar-
þingum.
Hitt er óeðlilegra, að hinir yngri menn
fylgi íhaldsmönnum að máli, eins og að
nokkru leyti hefir átt sór stað í stjórnar-
skrármálinu, en til þess eru orsakir, sem
síðar mun verða vikið á.
í síðasta blaði var öllum þingmönnum skip-
að í flokkana og þar með forsetunum, sem
ekki greiða atkvæði, en af þingmönnum, sem
atkvæði greiða, eru 17 með stjórnarbótar-
flokknum, en 15 á móti, og verður þar líka
tveggja atkvæða munur.
Bankamálið.
Sem kunnugt er samþykti þingið bankafrum-
varpið eins og það kom frá efri deild, en óvíst
er að það verði staðfest, enda þarf það að lík-
indum mikilla umbóta við enn, og er því lík-
lega æskilegast að það væri enn undirbúið af
stjórninni og rætt á næsta þingi.
Fjallkonan hefir ekki rúm fyrir að prenta
nema örfá lög frá þinginu. Þykir þó rétt að
prenta hér þessi bankalög.
Lög um heimild til að stofna hlutafé-
lagsbanka á íslandi.
Ráðaneytinu fyrir ísland heimilast að veita
hlutaféiagi, sem þeir hæstaréttarmálafærslumað-
ur Ludvíg Arntzen, B. af D., og stórkaupmað-
ur Alexander Warburg, báðir í Kaupmanna-
höfn, standa fyrlr, Ieyfi til að stofna hlutafé-
lagsbanka á íslandi, er nefnist „íslandsbanki11,
og hað einkarétt um 30 ára timabil til að
gefa út seðla, er greiðist handhafa með mótuðu
gulli, þegar krafist er. Skal það vera tilgang-
ur íslandsbanka, að efla og greiða fyrir fram-
förum íslands í verzlun, búnaði, fiskiveiðum og
iðnaði, og yfir höfuð bæta úr peningahögum
landsins svo sem lög 18. sept. 1885 hafa að
augnamiði.
Nánari skilyrði fyrir einkarétti þessum eru
þau, sem hér segir:
1. gr.
fslendingar, hvort sem eru einstakir menn,
sjóðir eða stofnanir, skulu látnir sitja fyrir í
6 mánuði frá því að lög þessi öðlast gildi, að
skrifa sig fyrir hlutum i bankanum, annað-
hvort með þvi, að borga hlutaupphæðina í pen-
ingum með ákvæðisverði, eða með því, að gefa
út skuldabréf fyrir hinni sömu upphæð með 1.
veðrétti í fasteiguum á íslandi, or þó nemi
ekki meiru en 20°/0 af virðingarverði fasteign-