Fjallkonan - 23.12.1902, Blaðsíða 1

Remtir út einu sinni
i viku. Verð úrg. 4kr.
(erlendis 5 kr. eða 1 */a
doll.) borgÍ8t fyrir 1.
júli (erlendis fyrir-
fram).
Uppsögn (skrifleg)bund-
in við áramót, ógild
nema komin sé til út-
gefanda fyrir 1. októ-
ber, enda hafi kaup
andi þá horgað blaðið.
Afgreiðsla: Þing-
holtsstræti 18.
XIX. árg.
Reykjavik 23. des. 1902
Nr. 51
Augnlœlcning ókeypis 1. og 3. þrd. í
hverjum mán. kl. 11—1 í spitalanum.
Forngripasafn op'ð mvd. og ld. 11—12.
Landsbankinn opinn hvern virkan dag
ki 11—2. Bankastjórn við kl. 12—1.
Landsbókasafn opið hvern virkan dag
ki. 12—£ og einni stundu iengur (til ki. 3)
md., mvd. og ld. tii útiána.
Náttúrugripasafn, í Doktorshúsi, opið
á sd. kl. 2—3.
Tannlœkning ókeypis í Pósthússtræti 14 b
1. og 3. mánud. hvers mán. ki. 11—1.
Framtíðarmál Árnesinga.
Athugasemdir eftir tArnesing.
III.
Þá minnist nefndur höfundur á
vegamál sýslunnar, og íinnur þeim
að vonum ýmislegt ti! foráttu; eg
er honum sarndóma i því, að langt
sé frá þvi, að fullkomín bót sé
ráðin á samgönguþörfum uppsýsl-
unnar, þó mikið sé þegar áunnið.
Eins og greinarhöf. mirinist á, hef-
ir legið fyrir sýslunefnd Árnes-
sýslu sundurliðuð áætlun um, hvað
vegur mundi kosta frá hinu svo-
nefnda Fiatholtí í Flóa að Húsa-
tóftaholti á Skeiðum; um þá vega-
gjörð urðu ekki miklar umræður
af þeirri ástæðu, að nefndinni
fanst, að hún mundi verða afar-
dýr og þar af leiðandi sýslusjóði
ofvaxin, því víða á þeirri leið er
ilt með ofaníburð, og sumstaðar
yfir hraun að fara. Um álmurn-
ar frá þessum hugsaða vegi að
Áhrauns- og Iðuferjustöðum skal
það sagt, að víst værí gott, að
þær kæmust á, einkum sú efri;
en því miður er liklegt, að erfitt
verði að fá landssjóð eða sýslu-
sjóð til að kosta þær.
Hvað dragferjustæði snertir á
Áhraunsferjustað, þá er eg frem-
ur á þvi, að dragferja kæmi þar
ekki að tilætluðum notum, eða alls
ekki á vetrardag, vegna þess að
áin þar er jökulvatn og oft með
isskriði.
Um hinn veginn, er áðurnefnd-
ur höfundur minnist á, n. 1. -Geys-
isveginn, er víst ekki mikið að
segja; en heyrst hefir þó á all-
mörgum, að hann muni nú vera
kominn hæfilega langt, eíns og
hann er, og álíta, að frá Þingvöll-
um væri hentast og sjálfsagt bezt,
að ryðja. vel og víkka veginn þar
sem með þarf, enda bera ofan í
hvörf sumstaðar, og láta svo þar
við sitja fyrst um sinn; en að
leggja á landssjóðs- eða sýslusjóðs-
kostnað akveg frá Þingvöllum að
Geysi, er talið ekki svobráðnauð-
synlegt, og með því væri í ofmik-
ið ráðist; enda yrðu það eins fáir
bæir í Laugardal og Upp-tungum,
sem verulegt gagn hefðu af vegi
þessum; lika vita flestir samsýsl-
ungar okkar það, þó ekki hafi far-
ið um veg þennan, hvað þá held-
ur hinir, að þar er á aðra hönd
afréttarlönd og braun, en á hina
strjál bygð; yrði því vegur þessi
mest gerður fyrir útlendaferðamenn
til Geysis eða að Guilfossi.
Eftir því, sem eg hefi skilið til-
lögur hins hciðraða höfundar um
vegamál sýslunnar, þá finst mér
hann vilja láta aðalvegina liggja
á útjöðrum hennar, en láta mið
bikið eiga sig; en á það get eg
enganveginn fallist.
Það er rétt, sem höfundurinn
segir, að brú á Sogið hefir um
all-langan tíma, og er enn, m-eðal
Grímsnesinga og Tunguamanna
margra hið mesta áhugamál, þvi
héruð þessi eru urngirt vötnuro á
aliar hliðar nema til tjalls. Að
hinu umrædda brúarstæði og frá
því iiggur öli þungamiðja Árnes-
sýslu; og til þess að sýna, að hér
er ekki farið með öfgar, hefir við-
koraandi hreppur (Grímsneshr.)
heitið allmiklu fé til brúargeröar
þeirrar, eins og höf. beíir þegar
ávikið. Mér, sem kunnugum stöðv-
um þessum, kemur því undarlega
fyrir, að hinn heiðraði höf. skyldi
ekki nefna b;ú á Sogiö sem nr.
I. ^Veg frá henni upp miðjuna á
Grímsnesi og framhald á honum
upp Tungur, svo langt, sem þörf
gerist, á hentugum stað nr. 2. —
Á leið þessari er víða allgóður of-
aníburður og grasrík héruð á báð-
ar hendur, og býlin eftir þvi,sem
gerist í sveit, víða þétt. Vitan-
!ega þarf ti! þess að fá óslitið sam-
band á millum vega þessara, að
fá brú eða dragferju á Brúará.
Þann kostnað tel eg ekki mikils-
virði á móti þvi, að þurfa að
krækja fram á Skeið eða Iðu-
ferjustað, eða upp að fjöllum á
Geysis- veginn.
Vilji maður hafa fyrir því, að
athuga þetta nánar og lita eftir
umferðinni, hvernig henni er nú
háttað, þá fara allflestir Grímsnes-
ingar, sem til Eynarb. og Rvíkur
fara, yfir Sogið eða Hvítá frá Ás-
garði að Hestfjalli, og að vetrar-
lagi fara Tungnamenn þessa leið
oftar. Væri því komin brú á Sog-
ið og vegkafli frá henni niður á
veginn fyrir ofan Ölfusárbrúna,
tel eg vegamál Arnessýslu kornið
1 gott horf, og að hinni umræddu
vegagjörð lokinni, ætti að halda
áfram annarsstaðar eftir því, sem
efnin leyfa, og byrja þá við Þjórs-
árbrúna; ætti sá vegkafli að ná til
hörðu grasbakkanna fyrir utan
Murneyrar; úr því má fara með
vagn til og frá upp að vöðunum
á Laxá og upp Ytri-hrepp án
þess nokkur veruleg viðgerð þurfi
að eiga sér stað. Það er óskandi,
að þar sem nú er búið að mæla
Sogs-biúarstæðið og undirbúa mál
ið að mestu, að farið verði að
skygnast eftir, hvar hentast væri
að leggja hina fyrirhuguðu flutn-
ingabraut upp Arnessýslu, áður en
hlaupið er i að lengja eða leggja
vegina á útjöðrum hennar. Það
má ekki skilja þessar línur svo,
að eg sé á móti akvegi á útjöðr-
um sýslunnar; síður en svo; eg
held því að eins fram, að bráða
þörfina sé mest að meta, og hún
er vissulega sú, að fá sem allra
fyrst veg upp rniðja sýsluna.
í nóv. 1902,
S. J.
Rödd íir garði hjiianna.
Niðurl.
Líklegt er að þingið sjái, að
skip sem Hólar og Skálholt eru
eru alsendis ónóg, sérstakl. á haust
in.
En kannske það gjöri ekkert til.
Þetta er bara verkafólk.
Jú, eg heid að Island stæði sig
við það, þó einhverntíma færust á
þessum ferðum nokkur hundruð!
Nóg mun fólkið vera.
Þá eru hvfldardagarnir oft ó-
hæfilega notaðir, sem þó eiga að
guðs og manna lögum að vera
helgir; og er ekki meira hneyksli
til, er. sjá menn vinna jafnt belga
sem rúmhelga daga. Færeyingar
vinna aldrei á helgidögum og
‘standa sig þó betur í efnalegu til-
liti en vér. Dæmi eru til, að
hljómbjaita »trollaranna« hefir ver-
ið meir metin en kirkjuklukkurn-
ar. Ekkert hjú er skylt að vinna
á sunnudögum. Þegar t. d. »Hól-
ar« komu til Keflavíkur 28. sept.
möttu menn meir að róa þó sunnu-
dagur væri en sækja fólk sitt út
í skipíð; var þá búin að vera ein-
munatíð i alt sumar. Hvar var
lögreglan? Og hví voru ekki þess-
ir piunar sektaðir hæstu sekt 200
kr.?
Þetta er það, sem þarf að laga
og þarf næsta þing að gjöra ai-
varlegar ráðstafanir til að bæta
kjör vinnulýðsins, að öðrum kosti
munu allir ungir og duglegir verka-
menn taka höndum saman og
flytja hópum saman í burt af land-
inu; og þá sést, hvernig fer.
Það, sem vinnulýðurinn krefst,
er reglubundinn vinnutími, eins og
alstaðar á sér stað í hinum ment-
aða heimi, og að hvíldardagarnir
séu algerlega helgir.
Það þýðir ekki að semja lög, ef
þeim er ekki fylgt. Lögin þurfa
að vera svo, að þau séu ekki brot-
in, og lögreglan góð.;Óregla og ó-
löghlýðní stendur oss fyrir þrifum.
í 20 ár, sem eg man til, hefir al-
drei verið þörf að vinna á sunnu-
dögum. Reglulegur vinnutimi get-
ur alveg eins verið hér og ann-
arsstáðar. Reglulegur vinnutími
mundi borga sig vel. Komísthann
ekki á með lögum eða samkomu-
lagi, er hætt við, að vinnulýður-
inn rísi upp og taki hann á óheppi
legri hátt. Nóg atvinna býðsthjá
Englendingum, Norðmönnum, Ame-
ríkumönnum og fl., og þangað
þyrpast roenn unnvörpum, ef ekki
lagast. En komist reglulegur vinnu-
timi á yfir iand alt, mun raönnum
ekkert þykja betra að leita af
landi brott. Þetta er það eina og
ekkert annað, er getur frelsað land-
ið frá að missa sonu sína og dæt-
ur.
Komist ekki reglulegur vinnu-
tími á, áður en langt um líður, er
við þvi búið, að hjú verði treg til
að ráða sig nenm i tímavinnu.
Það, sem vinnulýðuriun krefst,
er að lögskipuð sé 12 tímavinna og
sunnu- og helgidagar alveg helgir
frá morgni til kvölds. Þyrftu því
lögin að vera eitthvað i þessa átt:
1. Lögskipaður vinuutími á ís
landi skal vera 12 stundir á
degi hverjum. Fyrir hverja
stund sem unnið er fram
yflr 12 stundir ber karlmanni
25 aura kaup, en kvenmann-
inum. 20 aura eða önnur hæfi-
leg borgun, er um semur.
2. Sunnu- og helgidagar skulu
helgir frá morgni til kvölds;
hver sá húsráðandi eða yfir-
maður, sem lætur vinna nokk-
urt það verk, sem ekki álízt
nauðsyniegt af hlutaðeigandi,
presti og hreppstjóra á sunnu-
degí, skal sæta sektum frá
500—1000kr. Sömuleiðis hvert
það hjú, sem gegnir nokkru
starfi á sunnudögum, skal
sæta sektum frá 10—20 kr.
Hjúin vita jafnt sem húsbændur
að ekki á að vinna á helgidögum.
Áríðandi er, að sektir séu nógu
háar, svo lögin séu ekki brotin,
Enda eg svo f þetta sinn í þeirri
von, að þingið sýni vilja á að laga
þetta og bæti svo kjör íslenzks
vinnulýðs að við megi una.
Ritað í okt. 1902.
Vinnumaður.
Svefninn.
Ekki þurfa allir jafnmikinnsvefn,
og er það komið undir ýmsum
atvikum; það fer eftir aldri, heilsu-
fari og árstíma. Margir geta van-
ið sig á, að komast af með lit-
inn svefn sér að skaðlausu, að
því er virðist; en ekki er samt
auðvelt um það að dæma. »Ekki
er alt sem sýnist«, og efalaust er
það á allmikium rökum bygt, sem
gömlu mennirnir sögðu, að karl-
maðurinn þurfi 6 tíma svefn,
kvenmaðurinn 7 tima, barnið 8 og
heimskingjarnir 9. Enginn ætti að
sofa minna en 6 tíma i sólarhringn-
um; oflltill svefn er öllum skað-
legur.
Meðan vér sofum, eiga öll liffær-
in að hvilast, nema hjartað og
lungun. En það er oít talsverður
misbrestur á þessu. Oss dreymir,
vér bæði tölum og störfum í svefni,
sem kunnugt er. I stuttu máli.