Fjallkonan - 16.06.1903, Blaðsíða 2

94
FJALLKONAN
hvorutveggju höfðu tjáð sig um
340 kjósendur.
Uudirskriftir voru ekki kornn
ar neraa úr 10V hreppum af um
190 á öllu landinu, en vissa var
fyrir, að fleiri kæmu fyrir næsta
alþing.
Þess ber að geta, að allir þeir,
sera undirskriftunum söfnuðu, gerðu
það einungis málefnisins vegna,
án nokkurrar vonar um endur-
gjald fyrir ómak sitt, og mjög
lofsverðan áhuga hafa margir
sýnt, bæði innan bindindisfélaga
og utan, í því að fá umsögn allra
kjóenda í sínum hreppi um málið,
annaðhvort með eða móti. Auk
undirskriftanna voru gefnar skýrsl-
ur af þingmálafundum og sýslu-
nefndafundum, og voru þær allar
nær einróma i sömu átt; allar með
takmörkun eða afnámi áfengis-
nautuarinnar í landinu.
Þar sem vissa þótti fyrir því
fengin, að hin núgildandi vínsölu-
löggjöf fullnægði hvorki ósk né
vilja meiri hluta kjósenda í land-
inu og þar sem stór meiri hluti
þeirra, er atkvæði höfðu gefið um
málið, aðhyltist algert innflutnings-
bann, var borin upp og samþykt
þannig orðuð fundarályktun:
»Stórstúkan felur framkvæmda-
nefndinni á hendur, að leggja fyr-
ir næsta alþing frumvarp til laga
um bann gegn aðflutningi áfengra
drykkja.
Stórstúkan gefur jafnfrarot fram-
kvæmdanefndinni heimild til að
fara þess á leit við alþingi, að sjái
það sér ekki fært að ráða máliuu
um aðflutningsbann til lykta nú á
þessu þingi, þá skipi það milli-
þinganefnd til þess að undirbúa
það undir þing 1905, svo og heim-
ild til að skora á þingið, að beina
áskorun til stjórnarinnar um, að
hún leiti álits og vilja kjósenda
um mál þetta í öllum hreppum
landsins«.
2. Bindindið og prentarnir.
Allra álit var, að engum bæri
fremur að styrkja bindindismálið
en prestunum, þar sem áfengis-
nautnin væri upphaf siðspillingar
og lasta í mörgum greinum. Sú
ákvörðun var tekin f því máli:
Að biðja kirkjustjórn landsins,
að hlutast til um, að prestar pré-
dikuðu bindindi á grundvelli krist
indómsins, að minsta kosti einu
sinni á ári í ræðum sínum.
3. Afengissala á skipum á höfn-
um inni.
Mjög hefir veriö undan því
kvartað, að ólögleg áfengissala
ætti sér stað á skipum þeim, er
f'ara umhverfis landið. Sömuieið-
is kvartað undan því, að lyfjabúð-
ir, sem ekki hefðu áfengissölu-
ieyfi, seldu lyf og áfenga dropa,
sem menn yrðu ölvaðir af. Fyrir
því var ákveðið:
Að skora á landsstjórnina, að
hlutast til um, að strangt eftirlit
væri haft roeð því, að áfengissala
ætti sér ekki stað á skipum á
höfnum inni án lagaheimildar.
Sömuleiðis, að hún bannaði, að
lyfsalar seldu áfengi oftar en eitt
sinn eftir sama lyfseðii, og enn-
fremur banna, að áfengir dropar,
Hofímannsdropar o. s. frv. væru
seldir án lyfseðils frá lækni.
4. Styrkbeiðni.
Samþykt var, að sækja um
hærri stvrk, 4000 kr. á ári, næsta
fjárhagstímabil, og að auka og
efla bindindisútbreiðslu í landinu
bæði í ræðum og riti á næstu
árum.
Auk þessa voru mörg innan-
reglumál rædd og ýmsar ákvarð-
anir teknar, svo sem um breyt-
ingu á útgáfu blaðs stórstúkunnar,
að það verði framvegis frá næsta
nýári hálfsraánaðarblað í stað
mánaðarblaðs að undanförnu.
Ennfremur um stofnun lífsábyrgð-
ar, og styrktar- og sjúkrasjóð fyr-
ir Good-templara; það mál var
falið nefnd, sem kosin var af
þinginu til að undirbúa það undir
næsta stórstúku þing.
Næsta stórstúku þing var á-
kveðið að halda í Reykjavík 1905.
Loks var kosin framkvæmda-
nefnd (stjórn) til næstu 2 ára:
(St. t.) Þórður J. Thóroddsen,
héraðslæknir, formaður. Herra
Indriði Einarsson, sem verið heflr
form. reglunnar hér á landi síð
ustu 6 ár, baðst undan endurkosn-
ingu. Sömul. báðust þeir undan
kosningu hr. Guðm. Björnsson og
Haraldur Nielsson.
(St. kanzl.) Asgeir Pétursson,
kaupm. á Oddeyri.
(St. v. t.) Frú Margrét Magnús-
dóttir á Stórólfshvoli.
(St. g. kosn.) Helgi Sveinsson
verzlunarm. á ísafirði.
(St. g. u. t.) Jón Árnason prent-
ari, Reykjavík, endurkosinn.
(St. rit.) Borgþór Jósefsson verzl-
unarm. Reykjavík, endurkosinn.
(St. kap.) D. Östlund á Seyðisfirði.
(St. gj.) Halldór Jónsson, banka-
gjaldkeri 1 Reykjavfk. Hr. Sig.
Jónsson baðst undan kosningu.
(F. st. t.) Indriði Einarsson revi-
sor Reykjavík.
Fulltrúar til að mæta á há-
stúkuþinginu í Belfast árið 1905
voru kosin:
Ungfrú Ólafía Jóhannsdóttir og
endurskoðari Indriði Einarsson.
Nýpreutuð
eru kort eftir landmælingadeild
herforingjaráðsins danska, sem
verið hefir að landmælingum hér
á iandi um undanfarin sumur.
Kortin eru þrjú.
Tektir fyrsta kortið yfir Reykja-
vík og er það stærst, 26 X 14
þml. Það tekur yfir svæðið sunn-
an úr Kaplaskjóli og norður á
Reykjavíkurhöfn, austan frá Rauð-
ará og vestur í Eiðstjörn. Er
það svo skýrt og greinilegt, að
sjá má hverja götu og hvert hús;
er nál. hver gata og hvert stræti
með sínu rétta nafni. Kortið er
mjög fagurt og allur frágangur
hitm vandaðasti. það kostar 1 kr.
Þá er anrtað kortið yfir Hafn-
arfjörð, miklu rainna 83/4 X 7
þuml. Það er eins og hin skýrt
og vandað. Það kostar 25 a.
Þriðja kortið er minst, 8X6
þuml. Tekur það yfir svæðið of-
an frá Fífuhvammi og vestur yfir
Alftanes, sunnan frá Kaldátseli
og norður yfir Engey. Það kost-
ar 20 a.
Öll nöfn eru fslenzk á kortum
þessum og flest alveg rétt. Þó
höfum vér tekið eftir, að Nes við
Seitjörn er kallað »Apothekernes«.
Þá er og »Nauthóll« nefndur
»Nauthóla« og »Valhús« nefnt
» Valhúsbakki«. Efalaust hefir ein-
hver íslendingur litið yfir nöfnin
á kortunum; hefir honum annað-
hvort sést yfir þessar villur eða
hann ekki vitað betur.
Öllum Islendingum má vera
mikil þökk á hingaðkomu land-
mælingadeildarinnar. Verk það,
sern hún vinnur, er mjög nauð-
synlegt og þarflegt. Að réttu lagi
hefðu Islendingar átt að vinna eða
láta vinna verk þetta sjálfir. En
telja má vist, að það hefði dregist
»báða dagana«, sem kallað er,
hefðum vér átt að fljóta á eigin
árum. Skortir oss til slíkra starfa,
sem eðlilegt er, bæði efni og kunn-
áttu. En því fremur ættum vér
að meta starf þetta sem verðugt
er, taka þeim alstaðar sem bezt
að föng eru á og greiða götu
þeirra í öllum greinum. —
Vér teljum víst, að mjög marg-
ir muni verða til að kaupa kort
þessi, þar sem þau bæði eru eink-
ar fögur og fróðleg og þar að
auki ódýr.
Kortin eru til sölu hjá skóla-
stjóra Morten Hansen og í bóka-
verzlun Jóns Ólafssonar.
Samgöngnr i Árnessýslu.
»Fjallkonan« hefir á síðustu miss-
irum gert ýms framtíðar- og fram-
faramál Árnesinga að umtalsefni.
Flest er þar vel sagt og höfum
vér Árnesingar ástæðu til að
vera þakklátir fyrir það.
í 18. tbl. 5. þ. m. er ein grein
um þetta efni með fyrirsögninni
»Samgöngubætur«. En þótt þessi
grein hafi mikið til sins máls, álít
eg hana nokkuð varhugaverða,
og ekki lýsa nægum kunnugleika
á samgöngumálum sýslunnar og
þörfum sýslubúa i því efni. Eg
vil því leyfa mér, að gera við
grein þessa nokkrar skýringar og
athugasemdir.
Tveir aðalvegir hafa frá fyrstu
og eru enn taldir nauðsynlegastir.
Hinn svo nefndi Flóavegur, sem
nú er fullger alla leið austur í
Rangárvallasýslu, og Geysisvegur-
inn, sem enn er að eins kominn
að Þingvöllum og því Árnesing-
um enn að litlum notum.
Báða þessa vegi hefir landssjóð-
ur tekið að sér.
Oft hefir sýslunefnd Árnessýslu
og þingmálafundir skorað á þing
og stjórn, að halda þessum Geysis-
vegi áfratn, og allir kunnugir
menn rnunu játa biýna nauðsyn
til að lengja hann smátt og smátt
og sem allra fyrst; en ttm tíma
hafa allar þessar áskoranir verið
árangurslausar.
Á síðasta sýslunefndarfundi var
einnig lögð sterk áherzla á fram-
lenging þessa vegar. Það er því
að iíkindum gleymska, að þessi
vegur er ekki talinn með satn-
göngubótum í nefndri »Fjallk.«
grein.
Eins og kunnugt er, er Geysis-
vegurinn aðal kaupstaðarleið meiri
hluta Grimsness og Biskupstungna,
auk þess sem hanti er rnjög íjöl-
farinu af öðrum ferðamönnum bæði
innlendum og útlendum, og væri
því hraparlegt að láta hann vera
útundan.
»Fjallk.« greinin telur þar á
móti brú á Sogi með helztu og
nauðsynlegustu samgöngubótum og
lýsir það æðimiklum ókunnugleik
á málinu, eins og það nú horfir
við.
Að vísu hefir brúin verið Gríms-
nesingum og jafnvel Biskupstung-
um æði mikið áhugamál, og sýslu-
nefnd hefir stutt það vel, og var
þetta eðlilegt og rétt, eins og þá
stoð á; en nú álit eg alt öðru
máli að gegna.
Þegar fyrst var farið fram á að
brúa Sogið, var að eins einn
læknir í allri Árnessýslu og sat
hann anuaðhvort suður í Flóa
eða á Eyrarbakka. Hvítá getur
oft verið ófær á vetrardag, og
var þá ekki annað fyrir, til að ná
læknishjálp úr Tungum og Gríms-
nesi, en að leita út á Sog. Það
er að vísu oftast fært á
ferju, en þó vissara þegar um líf
og heilsu rnanna er að ræða, að
hafa þar brú.
Þá var og ný risin upp blóm-
leg verzlun í Þorlákshöfn, sem
menn hugðu gott til, að verða
mundi öflugur keppinautur verzl-
ananna austan Ölfusár, og þá
var Þorlákshöfn í sínum gamla
blóma sem verstöð; fjölda margir
bændur víðsvegar um Tungur og
Grimínes áttu þar útróðrarmenn,
lögðu þar inn afla sinn og höfðu
þar að öðru Ieyti mikil viðskifti; eri
leið allra þessara manna lá yflr
Álftavatn eða Sogið. Þessi leið
var því ura tíma mjög íjölfarin
og fylsta ástæða til að fá brúna.
En nú er alt þetta gersamlega
breytt á stuttum tíma.
Læknir héraðsins er seztur að f.
Skálholti; verzlunin í Þorlákshöfn
er dauð og engar líkur til, að
hún rísi aftur úr rústum, og út-
róður Tungnamanna og Grímsnes-
inga þar, svo að segja horflnn.
Með öðrum orðum: Öll þau aðal-
skilyrði, sem gerðu brú á Sogið
nauðsynlega samgöngubót fyrir
rnikinn hluta héraðsins (Biskups-
tungur og Grimsnes), eiga sér ekkl
lengur stað.
Það er því ekki að ófyrirsynju,
að sýslunefnd Árnessýslu, sem á
sínum tima lagði það til, að aðal-
flutningabraut sýslunnar lægi frá
Ölfusárbrú upp yfir Sog hjá Al-
viðru og þaðan upp Grímsnes og
Biskupstungur að Geysi, og að
Sogið og Brúará þá yrði brúað, nú
hefir algerlega skift um skoðun í
því máli, og farið fram á flutn-
ingabraut í austanverðri sýslunni,.
upp Skeið, þar sem þörfin jafnan
hefir verið mikil, en sérílagi nú
ólíku meiri en að utanverðu.
Ekki sást sýslunefndirmi samt
þá yflr nauðsyn Geysisvegarins,
því hún stakk upp á, jafnframt
flutningsbraut upp Grímsnes, að
Geysisvegurinn yrði framlengdur
austur yfir Þingvallasveit og Gríins-
nes og væri sameinaður hinni
fyrirhuguðu flutningabraut í ofan
og austanverðu Grímsnesi nálægt
Mo.-fellsfjalli.
Tungnamenn hafa lýst því yfir,
að brú á Sogið væri þeim gagns-
laus, fengist ekki jafnfrarat upp-
hleyptur vagnvegur upp Grímsnes.
Sarna má fullyrða um allan efri
hluta Grímsness, í hið minsta
fullan þriðjung þeirrar sveitar.
Aðal kaupstaðarleið allra þess-
ara manna er Geysisvegurinn.
Það er því að eins suðurhluti
Grimsness, f'rá helmingi til tveggia
þriðju hluta sveitarinnar, sem brú
á Sogið getur komið að verulegum
riotuin, og þó mundu æði margir
á þessu svæði alls ekki nota brúna
til aðdrátta einvörðungu, þar eð
hún yrði mikið úr leið, þegar sótt
er til Eyrarbakka eða Stokkseyr-
ar, fyrir marga af þeim.
Yflrleitt á enginn hluti uppsveita
Árnessýslu jafn hægt til aðdrátta
og suðurhluti Grímsness, þótt þar
sé yfir ferjuvatn að sækja. Að
vetrarlagi er Hvitá oft á ís, og
munu vetraraðdrættir ekki vera