Fjallkonan - 27.09.1904, Síða 1

Kemur út einu sinni í
viku. Verð árgangsins 4
krónur (erlendis 5 krónur
eða IV2 dollar), borgist
fyrir 1. júlí (erlendis fyrir-
fram).
BÍENDABL.AÐ
TTppsögn (skriíleg) bund-
in við áramót, ógild nema
komin sé til útgefanda fyr-
ir 1. október, enda hafi
kaupandi þá borgað blaðið.
Afgreiðsla :
Miðstrseti.
V ERZLUNARBLAÐ
XXI. árg.
Reykjavík, 27. september 1904.
Nr. 38.
Augnlæknino ókeypis 1. og 3. þrd. á
hyerjum mán., kl. 11 — 1 í spítalanum.
Forngripasapn opið md., mvd. og ld.
11—12.
K. F. U. M. Lestrar- og skriístofa opin
á hverjum degi kl. 8 árd. til kl. 10 síðd.
Almennir fundir á hverju föstudags- og
sunnudagskvöldi kl. 8Vg síðd.
Lhndakotskirk.ta. Guðsþjónusta kl. 9 og
kl. 6 á hverjum helgum degi.
Landakotsspítali opinn fyrir sjúkravitj-
endur kl. 10V^—12 og 4—6.
Landsbankinn opinn hvern virkan dag
kl. 11—2. Bankastjórn við kl. 12—1.
Landsbókasafn opið hvern virkan dag
kl. 12—3 (md., mvd. og ld. kl. 2—3 til út-
lána) 6—8 síðdegis.
Landsskjalasafnib er opið hvern þriðju-
dag, föstudag og laugardag kl. 12—1.
Náttúrugripasapn, í Vesturgötu 10, opið
á sd. kl. 2- 3.
Tannlækning ókeypis i Pósthússtræti 14b
1. og 3. inánud. hvers mán. kl. 11—1.
T i 1
kaupenda „fjallkonunnar".
Með því að eg við næstu áramót
sel af höndum „Fjallkonuna", þá vil
eg vinsamlega biðja þá, sem skulda
mér fyrir blaðið. að greiða þær skuld-
ir til mín nú í sumar eða í haust.
Reykjavík, 19. ág. 1904.
Ólafur Ólafsson.
Útlendar fréttir.
Kaupmannahöfn 10. sept. 1904.
Af ófriðnum er fátt að frétta, nema
hina afarmikiu og mannskæðu orustu,
er háð var við Liaoyang síðustu dag-
ana í ágúst og fyrstu daga septem-
bermánaðar. En að líkindum hefir
Fjallk. þegar flutt fregnir af þeim
bardaga og skal fljótt yfir sögu farið.
Bardaginn byrjaði 25. ág. og stóð
til 4. sept. Þann tíma stóð að heita
mátti óslitin orusta og segja menn,
að þar hafl barist um !/2 miljón
manna. Lengi vel varð Japönum
ekkert ágengt, en þrautseigja þeirra
og harðfylgni veitti þeim sigur að
lokum. Hélt þá hershöfðingi Rússa,
Kuropatkin, undan með herinn og
varð það honum til bjargar,
að Japanar, vegna þreytu eftir
þenna langvarandi bardaga, gátu
ekki neytt sigursins sem skyldi, með
því að veita honum harða eftirför.
Þó eru óljósar fregnir um undanhald
Rússa, og ætla menn, að þeir hafi
þá fengið fleiri skeinur af Japönum
en uppi er látið. Sumar fregnir
segja, að Rússar hafi haldið undan
með regiu og fylkingar þeirra ekki riðl-
ast, en aðrar, að undanhaldið hafi ver-
ið beinn flótti; er að líkindum nokkuð
satt í fregnum þessum báðum. Það
er talið, að orusta þessi sé ein af
hinum mestu og mannskæðustu or-
ustum seinni tíma.
Japönum hefir ekki tekist með
orustu þessari, sem þeir víst ætluðu
Bér þó, að ganga milli bols og höfuðs
á Rússum; en ósigur Rússa er þó
geypilegur, og talið, að Kuropatkin
hafi ekki átt við minni vandkvæði
að stríða, að koma her sínum undan,
en Napoieon I., eftir orustuna *og ó-
*sigurinn við Leipzig 1813. Mannfall
á báðar hliðar ógurlegt, en aliar
fregnir þaðan eystra óljósar, því að
Japanar ráða öllu um símskeyti og
senda það eitt, er þeim lýst.
Kuropatkin heldur með her sinn
fram hjá Mukden og norður til
Charbin til vetrarsetu; en að líkind-
um verða Rússar að mæta Japönum,
áður en þangað er komið. Rússar
ætla að gefa Mukden varnarlaust í
hendur Japönum.
Enn þá er Port ArtYmr bfállin, en
búist við, að hún gefist upp við næsta
áhlaup. Japanar ætluðu sér að gera
atrennu mikla 3. sept., en hún mis-
tókst algerlega. Herinn þurfti að
fara yfir dalverpi eitt, en þar höfðu
Rússar lagt niður tundurþræði á l1/^
kílómeters stóru svæði. Er Japanar
fóru þar yfir, kveiktu Rússar í tund-
urþráðunum með rafmagni, og
sprengdu fylkinguna í loft upp, svo
nálega enginn komst lifs af.
Óvíst er, hvort morðingi Plehve’s
er lifandi eða dauður; en eftir öllum
líkum að dæma, þykir það sennilegt,
að félagar hans hafi bjargað honum
úr klóm lögreglunnar, með skjali frá
dómsmáiaráðherranum rússneska, er
skipaði að fá morðingjann i hendur
handhöfum skjalsins, en eftir á reynd-
ist það falsað. En eitt er víst, og
það er, að lögreglan rússneska hefir
enn þá ekki getað uppgötvað, hvers-
konar maður morðinginn er.
Innanríkisráðherrann nýi heitir Svia-
topol-Mirski; hefir áður verið land-
stjóri í Yilna og er talinn maður
mildur, svo menn búast við, að nú
breyti að einhverju leyti til batnaðar.
Danmörk. Það gerðist hér tfi
tíðinda sunnudagskveldið 4. sept., að
ungfrú ein, Karen Hammerich, cand.
phil., skaut rithöfundinn Gustav Es-
mann tii dauðs og sjálfa sig á eftir.
Esmann var giftur, en þau hjón bjuggu
ekki saman. En ungfrú Hammerich
hafði hann lofað að skilja við kon-
una og heitið henni eiginorði, lánað
hjá henni peninga, en svikið alt. Tók
hún þá þetta óyndisúrræði; hún skaut
þau heima hjá Esmann. Hann var
einn af hinum frægustu yngri rit-
höfundum Dana, en slarkfenginn í
meira lagi.
Þýzki krónprinsinn hefir fest
sér konuefni, hertogaynju Ceciliu af
Mecklenborg, systur Alexöndru, konu
Kristjáns Friðrikssonar, Danakrón-
prins. Krónprinsinn er 22, en meyjan
18 ára gl.
Nýdáinn er Múrad V., er 3 mán-
uði var soldán Tyrklands, en var svo
varpað í fahgeisi af bróður sínum, er
sjálfur settist svo í stjórnarsessinn.
Hafði hann, er hann dó, verið 27 ái
í fangelsi. Stjórnin sagði hann geð-
veikan, en hitt ætluðu menn sannara,
að illgirni og drotnunargirni bróður
hans hafi ráðið því, að honum var
baldið í fangelsi.
Louise af Koburg, dóttur Leopolds
Belgíukonungs, gift prins Filip af
Sachsen Coburg-Gotha, hefir loks tekist
að flýja burt frá vitfirringastofnun
þeirri, er hún var innibyrgð í, með
elskhuga sínum, yfirforingja Matta-
chik. Ættfólk hennar fullyrti, að hún
væri geðveik og kom henni fyrir á
vitfirringaspítala; en þeir, er satt
vildu segja, sögðu að hún væri með
fullu ráði. Elskhugi hennar, Matta-
chik, hafði oft reynt að frelsa hana,
en altaf árangurslaust, þangað til nú.
Haldið, að hún sé nú í París, þar
sem og félag hafði myndast með því
markmiði, að frelsa hana og koma
því til leiðar, að hún verði aftur gerð
fjár síns ráðandi.
12. sept.
Eystrasaltsflotinn haldinn af stað
frá Krónstadt til Austur-Asíu. Enn
þá óvíst, hvort hann fer gegnum
Suezskurðinn eða suður fyrir Afríku.
Ef hann heldur suður um Afríku,
nær hann ekki Yladivostok fyr en
höfnin þar er öll orðin ísi lögð; en
líklegt talið, að Rússar muni naum-
ast þora að senda hann um Súez-
skurðinn.
pnalarbálkur.
Athugasemdir um fjárhúsa-
byggingar.
Eftir Jón Þórðarson í Hyítadal.
—o—
Þá vil eg lýsa því, hvernig hús með
járnþaki eigi að byggjast svo, að það
sé sómasamlega traust og vandað.
Eg skal þegar taka það fram, að
eg tel sjálfsagt, að hafa þilvegg milli
fjárhússins og hlöðunnar, og sömu-
leiðis framanundir húsinu (dyravegg-
inn); milliveggurinn má vera úr 8/4
þuml. borðum, en framveggurinn úr
5/4 þuml. borðum og plægðir verða
báðir þessir veggir að vera, svo að
ekki súgi í gegn um þá; það er mik-
ill sparnaður og þægindi að því, að
hafa þessa veggi fremur úr timbri
en torfi. Fyrst er nú það, að það er
ætíð ilt og seinlegt að hlaða veggja-
stubba milli dyra, svo að þeir standi,
allra helzt, ef þeir hafa lítinn eða
engan stuðning af þaki, og verða þeir
óhjákvæmilega dýrari en timburveggir.
Sé milliveggur hafður úr torfi, verður
að þekja hann algerlega með járni,
en járnið er alt of dýrt til þess að
leika sér að því, að þekja með því
þykka veggi inni í húsuni.
Þá er miklu hægra, að búa um
hurðir og dyraumbúninga á þilvegg
en torfvegg, svo að þétt og súglaust
sé, þar sem torfveggir ávalt síga og
þurfa vanalega endurbóta við. Auk
þess eru þeir kostir við að hafa fram-
vegginn úr timbri fremur en torfi, að
járnið sparast, sem fram á vegginn
þarf að liggja, að auðveldara er að
búa um hliðina fyrir veðrum, og að
hægra er að fá nægilega og jafna
birtu í húsið. Er það bezt með því,
að hafa glugga fyrir ofan hverjar dyr;
þeir þurfa ekki að vera stærri en svo,
að vel megi koma þeim þar fyrir;
verður þá miklu jafnari og betri birta
í húsinu, heldur en þó einn stór
gluggi sé á öðrum enda aðailiússins.
Loks er sá kostur við timburveggi
þessa, að miklu hægra er að koma
við nauðsynlegum bindingi í húsinu.
Að því er snertir styrkleika grind-
arinnar, má hann alls ekki minni
vera en svo, að allir máttarviðir séu
úr 4-f-4 þumi. trjám eða sem því
svarar; að eins 1 /a af stoðum fjár-
hússins má vera úr flettum 4x5
þuml., því að þar sem negla þarf í
þær jötustokka og jötubönd, verða
þær að standa svo þétt, að óþarft er
að hafa þær með fullum gildleika.
Það fer eftir breidd aðalhússins,
hversu margir langásarnir eru hafð-
ir, en millibilið milli þeirra má ekki
vera meira en alin, og helzt ekki
meira en 3 álnir; skáraftar eða þver-
tré séu með lí/2 al. miilibili mest.
Árefti, sem lagt sé á þverslárnar, er
hentugast úr síðuborðum (úrkasts-
borðum), ef ekki er fyrir hendi reka-
viður, sem er miklu endingarbetri, en
Jiðlegur þarf hann að vera, svo ekki
beri hátt á honum.
Gæta verður þess, þegar húsið er
reist, að hafa vel sterkar skástýfur í
öllum hornum og þess utan binding
í miðju húsinu, bæði þvers um og
langs eftir því.
Þá kemur tii að þekja undir járn-
ið, og ríður á, að það sé mjög vel
og vandlega gert, bæði tii þess, að
nægur hiti verði í húsinu, og eink-
um til þess, að enginn eða sem allra
minstur ylur komist í gegn um þak-
ið að járninu, því eins og eg hefi
áður tekið fram, orsakar það hélu
neðan á járninu, sem svo aftur veld-
ur bleytu og fúa.
Þakningunni skal haga þannig:
Fyrst skal þakið með vel þurru mýr-
artorfi. Skal það vel skarað, og torf-
urnar liggja þvert yfir áreftið — upp
og ofan þakið —þá sígur það síður
í sundur. Síðan er þakið þar utan-
yfir með öðru torfþaki, sein ekki er
mjög blautt, en ekki heldur þurkað,
það skal liggja þvert á móti innra
þakinu, eða eftir endilöngu þakinu,
eins og vanalega er á torfþökum;
verður það að vera vandlega skarað,
og vel frá því gengið. Síðan er borið
á þakið, svo að það geti gróið, en
skrælni ekki; skal þakið bíða þannig
l3/a—2 mánaða tíma, þangað til jára-