Fjallkonan - 05.01.1906, Blaðsíða 1

Kemur út einu sinni og
tvisvar í viku alle 70 bl.
um árið. Verð árgangsins
4 krónur (erlendis 5 krónur
eða lVs dollar), borgist fyrir
1. júlí (erlendis fyrirfram).
BÆNDAlíLAÐ
UppsSgn (skrifleg) bund-
in við áramðt, ógild nema
komin sé til útgefanda fyr-
ir 1. október, enda hafl
kaupandi þá borgað blaðið.
Afgreiðsla:
llafnarstr. 22.
VEKZLUXAKBLAÐ
XXIÍI. árg.
Reykjavík, 5. janúar 1906.
Xr. 1
„SAGA“ er kominn sæs af hyl
með svoddan fyrn af vörum.
í Edinborg því alt er til
með allra beztu kjörum.
Ekki byrjar nýja árið mjög óálitlega fyrir •
þar sem gufuskipið Saga er nýkomið hlaðið margskonar vörum til verzlunarinn-
ar, í viðbót við það sem fyrir var; getur hún því boðið mönnum góðar vörur
með góðu verði og góðurn kjörum ekki síður en að undanförnu. Einnig kom
mikið af hinum annáluðu "VlTlxitoliill-li.olxixxx.
Meira næst!
Augnlœkning ókeypis 1. og 3. þriðjudag í
hverjum mán. kl. 2—3 í spitalanum.
Forngripasafn opið á mvd. og ld. 11—12.
Mlutabankinn opinn kl. 10—3 og 6‘/2—7‘/a
K. F. U. M. Lestrar- og skrifstofa op-
in á hverjum degi ki. 8 árd. til kl. 10 síðd.
Almennir fundir á hverju föstudags- og
sunnudagskveldi kl. 81/, síðd.
Landakotskirkja. Gnðsþjónuata kl. 9
og kl. 6 á hverjum helgum degi.
Landakotsspítali opinn fyrir Bjúkravit-
jendur kl. 10‘/4—12 og 4—6.
Landsbankinn opinn hvern virkan dag
kl. 10—2. Bankabtjórn við kl. 12—1.
Landsbókasafn opið hvern virkan dag
kl. 12—3 og kl. 6—8.
Landsskjálasafnið opið á þrd., fimtud.
ld. kl. 12—1.
Lœkningar ókeypis í læknaBkólanum á
hverjum þriðjudegi og föstudegi kl. 11—12.
Náttúrugripasafnið, Vesturg. 10, opið á
sunnud. kl. 2—3.
Tannlœkning ókeypis í Pósthússtræti 14.
og 3. mánud. hvera mán. kl. 11—1.
PJALLK0NAN
byrjar með þessu blaði fíínn 23. ár-
gang sinn. Hún verður þetta ár 18
örkum stœrri en nokkuru sinni áður,
kemur út í 70 tölublöðum og fiytur
mest mál af öllum blöðum hér á landi,
að einu undanskildu.
Bitstjórinn á stórfé útistandandi
fyrir síðasta árgang og mœlist til
þess vinsamlega að allir, sem eiga
þcer skuldir ógreiddar, greiði þœr liið
allra fyrsta.
Að svo mœltu býður FJALLKON-
AN öllum Islendingum gleðilegt ný-
ár og þakkar öllum sínum vinum fyr-
ir gamla árið.
Leikhúsið.
,.Um megn“.
Fyrra hlutann af þeim tilkomumikla
leik Björnsons hefir Leikfélag Reykja-
víkur sýnt þrjú kvöld; en að eins
fyrsta kvöldið fyrir húsfylli.
Þráðurinn í leiknum er í stuttu
máli þessi: Prestur nokkur á Há-
logalandi, Saug að nafni, trúir því,
að mennirnir geti gert kraftaverk al-
veg eins nú eins og í fyrstu kristni,
ef trúna vantar ekki. Hann lifir
heilögu lífi, gefur eigur sínar öðrum
og leggur sjálfan sig stöðugt í hættu
fyrir aðra. Og alþýða manna sann-
færist um, að hann geri í raun og
veru kraftaverk. Þeir menn skifta
hundruðum, sem hann hefir læknað
með bænum sínum. Og sumirlækn-
ast, án þess að hann komi til þeirra.
Hann sammælist að eins við þá á
þann hátt, að á tiltekinni stund skuli
hann sjálfur og sjúkiingurinn biðja
um heílsubót. Og það hefir tilætl-
aðan árangur.
Svo virðist, sem engir efist um
kraftaverk Sangs, þeir er mest kynni
hafa af honum, aðrir en kona hans
og börn. Og efi þeirra stafar ekki
frá athugun á fyrirbrigðunum, heldur
frá lífsskoðun þeirra, sem er því til
fyrirstöðu, að þau geti gert sér sömu j
grein fyrir því dularfulla, er óneit-
anlega gerist, eins og alþýða manna
og Sang sjálfur.
Kona Sangs hefir legið rúmföst ár-
um saman og margar vikur hefir hún
verið svefnlaus. Sang hefir ekki get-
að læknað hana, af því að hún er
svo vantrúuð. En nú ætlar hann að
láta til skarar skríða um það mál,
og í því skyni hefir hann sent orð
eftir börnum sínum til Kristjaníu.
Þau eiga að aðstoða hann íbæninni.
En þegar til kemur, eru þau ófær til
þess, hafa mist trú sína. Svo hann
verður að gera tilraunina einn. Með
bænum úti í kírkjunni fær hann kon-
una til að eofna svo fast, að hún
vaknar ekki einu sinni við það að
skriða fer fram hjá húsinu. En lækn-
ingin sjálf verður Sang um megn. \
Hann kemur reyndar konunni fram
úr rúminu og yfir tvær stofur með
bænum sínum. En þar hnígur hún
andvana í faðm hans. Þá raun stenzt
hann ekki og bíður bana af.
Aðal-hugsunin er hjá Björnson
þessi: Hafi kraftaverk í raun og
veru gerst á tímum Nýjatestamentis
ins, svo skýlaus, að allir, sem sáu,
trúðu, þá hljóta þau að geta gerst
enn. Trúarhæfileikinn getur ekki
hafa rýrnað. Og Kristur hefir ský-
laust lofað lærisveinum sínum því,
að þeir skuli geta gert kraftaverk.
Geti ekki beztu menn heimsins gert I
kraftaverk nú, hlýtur það, eftir skoð-
uu Björnsons að hafa rík áhrif á af-
stöðu hugsandi manna við kristin-
dóminn.
Auðséð er, að Björnson trúir þvi
ekki, að kraftaverk í hinum gamla
skilningi hafi gerst né geti fyrir kom-
ið — þeim skilningi, að d-ottmn raski
nokkru sinni þeim lögum, er sett
hafa verið og ríkja í tilverunni. En
hann trúir á dularöfl, sem starfa eft-
ir einhverjum þeim lögum, er vér
þekkjum ekki. Sang læknar fjölda
manns með bænum sínum, og hann
j kemst það langt með konuna sína,
j sem frá hefir verið sagt. Björnson
tekur jafnvel svo djúpt í árinni, að
hann lætur dóttur Saogs sjá einhverja
ókenda veru hjá móður sinni, þegar
hún kemst fram úr rúminu. Svo
ekki væri víst vanþörf á fyrir „Þjóð-
ólf“ og „Reykjavíkina“ að taka hon-
um tak.
Rit Björnsons er alt tilkomumikið
og hugnæmt og sumstaðar yndis-
lega fagurt. Öll iýsingin á Sang er
lýsing á helgum manni. Allra mest
reynir á hann og allra-mestan guðs-
mann sýnir hann sig, þegar hann kemst
að raun um, að börn hans hafa mist
þá trú, sem er honum alt. Það er
einn af fegurstu stöðum í bókment
um Norðurlanda. Og óvíða kemur
bjartsýni Björnsons fagurlegar fram
en þar sem prestarnir eru í leik þess-
um að ræða um kraftaverk Sangs.
Flestir eru þeir andlegir oddborgarar,
og þeir tala um málið í fyrstu svo
skynlaust, að hörmung er að heyra.
En þegar fram í sækir og þeim fer
að skiljast það, að það geti samt
hugsast, að kraftaverk gerist um-
hverfis þá, að ekki sé með öllu von-
laust um, að þeir fái að sjá guðs-
ríki hér á jörðinni, jafnlítið og þeir
hafi til þess unnið, þá er allur hrok-
inn og öll heimskan jafnskjótt að
engu orðin, og þeir krjúpa aliir ó-
sjálfrátt á kné í bæn. Eini gall-
inn á þeim undurfagra kafla er sá,
að pokaprestar mundu ekki gera
þetta. Þeir mundu halda áfram að
tala vitleysu.
Leikurinn fer Leikfélagiau fylli-
lega svo vel úr hendi, sem framast
verður við búist. Prestakaflinn mis-
tókst, þar sem mest ríður á, en það
er alveg eðlilegt. Félagið hefir ekki
svo mörgum góðum leikendum á að
skipa, umfram þá, sem aðalklutverk
in hafa með höndum, að við þann
kafla verði ráðið til fulls. En
þau, sem helztu hlutverkin hafa feng-
ið, Jens B. Waage, frú E. Waage,
Árni Eiríksson og frk. Guðrún Ind-
riðadóttir, leika öll tiltakanlega vel.
Frú Waage leikur nú í fyrsta sinn.
Og alt er örðugt það sem hún á að
gera, þar sem hún liggur að kalia
má alt af í rúminu. Leikfélagið
hafir sýnilega fengið ágæta viðbót
þar sem húfl er.
En yfirleitt gezt Reykvíkingum
ekki að leiknum. Einstöku menn
segja, að þetta sé það fegursta, sem
þeir hafi séð á leiksviði. En öllum
þorranum þykir víst of þungt yfir
því, sem þeir eru að horfa á. Og
sennilega hafa fæstir hugsað jafn-
mikið um kristindóm og kraftaverk
eins og Björnson, og hafa ekki nærri
því eins rika tilfinning fyrir þvi eins
og hann, að mannsandinn verði að
gera sér ljósa afstöðu sina við örð-
ug og dularfull atriði tilverunnar.
Nýtt kirkjublað,
hálfsmánaðarit fyrir kristindóm
og kristilega menning“, eru þeir
farnir að gefa út prestaskólakennar-
arnir, síra Jón Helgason og lector
Þórh. Bjarnarson. Blaðið verður
að sjálfsögðu gott hjá þessum rit-
stjórum, ef þeir leggja verk í það
sjálfir, og fylla það ekki ineð Iétt-
meti lrá mönnum, sem eru miður
ritfærir. Væntanlega verður í blaði
jafnmeutaðra og frjálslyndra manna
með öliu skotið loku fyrir alla sleggj-
udóma og allan þekkingarfjandskap,
sem nú er farið að bóla töluvert á
í kirkjunnj, bæði hér í Reykjavík
og með löndum vorum veslra. Kirkj-
ublað á áreiðanlega mikið og veg-
legt erindi til þjóðar vorrar um
þessar mundir, ef því er vel stjórn-
að. Öldur nýrra hugsana eru að
færast yfir þetta land, og vitanlega
er stórmikils um það vert, hvernig
leiðtogar kirkjunnar taka þeim.
Vafiisöm skemtun.
Nokkrir stjórnarmenn skemtu ráð-
herranum um miðnætti á gamlárs-
kvöld með því að láta Jón Ólafsson
halda um hann lofræðu úti á götu
ekki alllangt frá Ingólfshvoli. Ráð-
herrann svaraði af loftsvölunum heima
hjá sér, hefir sennilega farið nærri
um, í hverja átt Jóni færist orð;
heyrt gat hann fráleitt neitt af iofinu
í það sinn.
Þessi kvöldskemtun hefir vakið
töluvert umtal í bænum. En senni-
lega kemur öllum saman um, að ekki
hafi þetta verið ráðherranum of gott,
ef hann hefir getað haft nokkurt
gaman af því.
Veltt prestaköll.
Landeyjaþing veitt 22. des. síra Þorsteini
BenediktsByni, presti að Bjarnanesi.
Torfastaðir veitt s. d. kand. Eiríki Ste-
í'ánssyni.