Fjallkonan - 05.01.1906, Blaðsíða 2

2
FJALLKONAN
Páll Ólafsson
dáinn.
Páll Ólafsson skáld lézt hér í
bænum á Þorláksmessu hátt á átt-
ræðisaldri, f. 8. marz 1827. Hann
kom hingað suður síðastl. vor, til
þess að leita sér heilsubótar, og
dvaldist hér síðan. Hann var tví-
kvæntur, fyrst Þórunni Pálsdóttur,
ekkju síra Halldórs Sigfússonar í Hof-
teigi, og síðar Kagnhildi Björnsdótt
ur, Skúlasonar, umboðsmanns á Eyj-
ólfstöðum, er liíir mann sinn. Um
hana hefir hann ort ýms af sínum
fegurstu ljóðum.
Með Páli Ólafssyni heflr íslenzk-
ur alþýðuskáldskapur komist á hæst
stig, sérstaklega lausavísur. Lip-
urðin og snildin öll er þar víða
svo mikii, að ekki verður lengra
jafnað. Auk lausavísnanna hefir og
Páll Ólafsson ort allmikið af kvæð-
um, og eru sum þeirra með allra-
fegurstum gimsteinum íslenzkrarljóða
gerðar.
Jarðarför Páls Ólafssonar fór fram
frá heimili bróður hans, Jóns Ólafs-
sonar ritstjóra 2. þ. m. Síra Þórh.
Bjarnarson hélt húskveðju, en likið
var ekki borið í kirkju. Eftirfar-
andi kvæði, eftir Þorstein Erlings-
son, var sungið:
Nö eárnar það, vinur, hve veik eru hljóð
og 'vanmáttug orðin á tungu;
en flestum er ofætlun, ÍBlenzka þjóð
að eiga að kveða þeim skilnaðarljóð,
sem lengi’ og svo ljómandi sungu.
Þó vita það færri hve vont er að ejá
af vini svo tryggum og góðum.
Ef satt væri talað um trygðina þá,
þeir teldu það víeast, sem hlustuðn á,
að það væri logið í Ijóðum.
Þeir vita það seinna, hvað við höfum átt,
og vita hve lítið við fundum;
við vísurnar sárbeittu varð okkur kátt,
en verst er hve munað og launað er fátt
aí öllum þeim unaðarstundum.
Við sáum svo íslenzkt, svo ólnihuga skeið,
að ófærur þurfti’ ekki að brúa;
en góðhestum fækkar og grýtt verður leið —
og gott var að eiga þá bróður í neyð
og hina, sem með honum hláa.
Og henni við þökknm sitt þrekmikla stríð,
sem þér fylgdi unaðarveginn
og varði þig bezt þegar versnaði tíð,
og vermdi á hjarta sér blómin þín fríð
og fléttaði sjálf með þér sveiginn.
Þó nú hafi skuggarnir skeiðið þitt stytt,
þá skina þó ljóðin í heiði;
þau breiða’ yíir næturnar norðurljós sitt
á nafnið þitt kæra’ og á ættlandið þitt
og verða þér ljómi’ yfir leiði.
Nýtt stjórnarmannablaö.
Hið nýja blað stjórnarmaima,
er „Fjallkonan“ sagði síðast að væri
í vændum, hljóp af stokkunum á ný-
árinu.
Það heitir,, Lögrétta“ og ritstjóri
er hr. Þorsteinn Gíslason, eins og til
stóð.
Það er gefið út af hlutafélagi, sem
þjóðkjörnir þíngmenn í stjórnarflokk-
inum gengust fyrir, í þinglokin síð-
ustu, að stofnað yrði. Hlutafélag
þetta ætlar jafnframt að gefa út blað
á Akureyri, en „Stefnir“ og „Gjall-
arhorn“ á að leggja niður að sögn.
„Lögrétta“ nefnir 12 stjórnarþing-
menn sem stuðningsmenn sína.
Stofnun þessa hlutafélags og þess-
ara nýju blaða bendir óneitanlega
ríkt á, að stjórnarmenn sjálfir líti
eitthvað svipað á hin gömlu blöð sín
eins og andstæðingar stjórnarinnar
líta á þau. Ekki er það fyrir skort
á pólitiskum fréttablöðum, að lagt er
út í að stofna ný blöð hér á landi,
jafn-mikil og blaðasamkepnin er hér.
Það er auðvitað fyrir þá sök gert,
að hinum sæmilegri stjórnarmönnum
þykir sér ekki samboðið að rita neitt
í þau stjórnarblöð, sem til hafa verið,
og hafa upp á síðkastið sem minst
viljað láta bendla sig við þau.
Naumast þarf að taka það fram,
að það væri mikið gleðilegt, ef stjórn-
armenn hefðu tekið sinnaskiftum, ráð
ið af að bæta blaðamensku-ráð sitt,
fara nú að gefa út skynsa rdega rit-
uð blöð, er segja satt og tala af ein-
lægni, fræða menn með stillingu um
málstað stjórnarmanna og láta and-
stæðinga stjórnarinnar njóta sann-
mælis.
Hve góður sem ásetningurinn
kann að vera, ber ekki þetta fyrsta
blað „Lögréttu“ það með sér, að það
ætli að taka öðrum blöðum stjórnar-
n:anna fram í einlœgni. Eins og áður
er sagt, telur blaðið upp heila tylft
af þingmönnum stjórnarmanna sem
stuðningsmenn sína. Og það segist
sjálft vera stofnað fyrir forgöngu
ýmsra þjóðkjörinna þingmanna. Öll-
um er kunnugt um, að enginn þeirra
þingmanna var utan stjórnarliðsins.
Samt segist blaðið vera „óháð stjórn
landsins og öllum stjórnmálaflokkum.“
Þetta er svo gífurleg óeinlægni og
svo hjákátleg mótsögn, að það er
hrein furða að hið nýja blað stjórn-
■ rmanna skuli fara á stað með hana.
Hvers vegna í ósköpunum segist
: ekki blaðið ætla að verða málgagn
stjórnarflokksíns, eins og það sýni-
lega og vitanlega ætlar að verða?
Þykir því skömm að því? Telur það
stjórnarflokkinn svo illa þokkaðan
með þjóðinni, að ekki sé á það hætt-
andi að sigla með réttu merki? Sé
svo — hvaða erindi á það þá til
þjóðarinnar?
Ekki benda heldur þau ummæli
blaðsins á mikla óhlutdrægni eða
sjálfstæði andspænis flokkunum, að
æsingarnar gegn ritsímamálinu hafi
átt rót sína í gömlu flokkshatri. Yerði
„Lögrétta“ eftirleiðis með þess konar
fullyrðingar, sver hún sig óneitanlega
í sömrn ættina eins og þau hneyklis-
blöð, sem stjórnarmenn hafa nú ekki
lengur geð til að kannast við.
Marconi-loftskeyti.
Frá Rúslandi.
26. des.
Alment verkfall um RúsJand þvert
og endilangt hófst á hádegi á föstu-
daginn (22. des.). Verkmenn heimta
tafarlausa framkvæmd á fyrirheitum
keisarans. Þeir eru mjög svo ein-
beittir og alt stendur kyrt. Trepoff
hershöfðingi heflr mjög vandlegan
viðbúnað við keisarahöllina. Hann
hefir raðað þar hraðvélarbyssum og
fallbyssum við alla glugga og dyr.
Fréttir frá Moskva lýsa voðalegu
ástandi þar. Búðir eru lokaðar þar.
Brauð og kjöt er komið upp í hall-
ærisverð. Síðari fréttir segja að það
sem gerst hafi á laugardaginn í
Moskva. (Þorláksmessu) hafl verið
engu betra en „blóðsunnudaginn11
(í Pétursborg 22. jan. 1905). Mikill
múgur byltingamanna ætlaði að
taka með valdi bæjíystjórnarhúsa-
kynnin, en þá komu í móti þeim
25 þúsundir hermanna og skutu á
fylkinguna viðvörunarlaust. Strætin
voru sópuð með fallbyssuskotum og
höifuðu veikmenn bak við stræta-
virki, er þeir höfðu reist, en þá
var skotið á þá með fallbyssum.
Þegar verkmenn ætluðu að gefast
upp og hurfu frá virkjunum, var
ráðist á þá, þeir höggnir niður og
troðnir undir (hesta fótum), og er
ekki hægt á að gizka, hve margir
hafa þar týnt lífi.
Hræddir eru mcnn um, að þessi
hrannvíg muni hafa áhrif á Péturs-
borg og valda þar frekara uppnámi.
Enn heldur áfram hrannvígum á
Múhamedstrúarmönnum í Kákasus
og hafa 2000 fjölskyldur flúið burt
úr Tíflis.
29. des.
Tala þeirra, er fallið höfðu í
hrannvígunum í Moskva, var orðin
á mánudagsmorguninn 5,000, 14,000
sárir. Barist var enn og skotið með
fallbyssum á mánudagskve’dið (jóla
dag hér). Strætavirkjum hafði verið
hrófað upp um ýmsa hluti borgar
innar og var varist þar af alefli.
Margt manna saklausra og slðsamra
var drepið. Mælt er. að farið sé að
brydda á vistaskorti í borginni.
Framkvæmdarnefnd vopnaðra bylt-
ingamanna í Pétursborg, 49 menn,
var handtekin í Pétursborg á þriðju-
dagskveldið (annan í jólum) og hefir
það heft í bráð fyrirhugaða uppreisn
með vopnum.
Síð ri fréttir frá Moskva á miðviku
daginn (27. des.) segja, að þar sé
enn barist og svo mikill spjöll gerð
og manndráp framin, að hræðilegt
sé umhorfs.
Mikill liðsafli er lagður á stað frá
Pétursborg til Líthauen.
Tveimur frönskum bryusnekkjum
hefir verið skipað að vera viðlátnum
að fara til Rússlands til þess að
vernda franska menn þar og fara
með þá burt, ef þarf.
3. jan.
Fréttir frá Moskva segja, að þar
hati enn verið barist á fimtudaginn
var. Lið uppreistarmanna var ;,ð
hlaða strætavirki í ýmsum hlutum
borgarinnar og gera árásir þar sem
ekki var við búist. Þeir börðust
líka frá húsum, sem þeir höfu tekið
af handahófi, en hurfu frá þeim, þeg
ar skothríðir voru gerðar á þau af
herliðinu. Mikið ber á konum með
byltingamönnum fyrirhugrekki þeirra
og grimd. Uppreisnarmenn hafa nú
6 vélafallbyssur. Stjórnarskýrsla
frá Pétursborg segir byltinguua í
rénun og að fullur bugur verði á
henni unninn eftir fáar vikur. Bylt-
ingamenn kannast við það, að þeim
hafi yfirsést í því að hefja uppreist
of snemma.
4. jan.
Hersveitir eru þegar að fara inn
í Kúrland í því skyni að bæla nið-
ur bænda óeirðirnar í Eyffrasalts
fylkjunum, og er búist við að sú
herferð verði allan veturinn. Snörp
orusta með verkmönnum og hersveit-
um er sögð frá Bakú; 300 verk-
menu féllu. Ospektir eru að réna
í Moskva.
Önnur tíðindi.
Chicago blaðið „Record and Her-
ald“ hefir falið Wallmann að smíða
loftbát með þeirri fyrirætlun að finna
Norðurheimsskautið. Bátinn á að
smiða í París undir umsjón Santos
Dumont, sem verður í förinni. Að-
alstöðvar verða settar á Spítsbergen
og Wellmann býst við að ná heim-
skautinu á viku, ef vel gengur.
Frank Stebbing, áður ríkisstjóri
í Idaho, var drepinn með dýnamít-
sprengikúlu, sem fest hefði verið á
hús hans og komið svo fyrir, að hún
skyldi springa, þegar framdyrunum
á húsi hans væri Iokið upp. Hald-
ið, að sprengingamenn sem hann
hafði lögsótt vægðarlaust árið 1899,
séu valdir að þessu.
Frank Dingenusey dáinn í Amer-
íku; hann hafði ofan af fyrir sér
sem óbreyttur verkmaður, eftir að
hafa eytt þrem miljónum dollara á
sjö mánuðum.
Ný útlendingalög komin í gildi á
Englandi. Af 42 innflytjendum, sem
komu til Grimsby frá Hamborg, var
24 vísað aftur. Síðari fréttir frá
Grimsby segja, að innflutningastjór-
inn hafi afráðið að hleypa inn 15 af
þeim, sem frá var vísað, af því að
þeir hafi verið pólitískir landflótta-
menn, en hinir verðá sendir til
Hamborgar með næsta gufuskipi.
Bæjarstjórníirkosning-
fór hér fram í gær með hinum
hærri gjaldendum. Sex bæjarfull-
trúar áttu að víkja: Kristján Jóns-
son yfirdómari, Jón Magnússon skrif-
stofustjóri, Þórhallur Bjarnarson
lektor, Sighv. Bjarnason bankastjóri,
Guðm. Björnsson héraðslæknir og
Sigurður Thoroddsen adjúnkt.
í þetta sinn var í fyrsta sinn
kosið hér í bæ eftir hinum nýju
kosningarlögum. Kjörlistar voru 8,
og þessir náðu kosningu:
Kristján Jónsson yfirdómari,
Jón Magnússon skrifstofustjóri,
Magnús S. Blöndahl trósmiður,
Jón Þorláksson verkfræðingur,
Ásgeir Sigurðsson kaupmaður,
Þorst. Þorsteinsson útgerðarm.
Kjósendur skiftust ekki að neinu
leyti eftir afstöðu til landsmála.
Loftskeytln og flskiveiðar.
Hollenzkir botnvörpunga-útgerðar-
menn hafa alveg nýlega sainið við
Marconifélagið um loftskeytaútbún-
að á skip sín.
Stjórn norska ritsímans hefir á
síðasta sumri samið við þýzka leift-
urskeytafélagið um tvær leiftur-
skeytastöðvar, aðra í Sorvaagen,
hina á Röst norðan til í Noregi
Þetta þráðlausa samband kostar 22
þús. kr., eu 125 þús. kr. mundi hafa
kostað að leggja þar sæsíma. Norð-
menn voru svo grunnhygnir að vilja
heldur loftskeytin. En þeir höfðu
'ekki heldur stjórn íslendinga til
þess að semja fyrir sig.
Búist er við, að þetta loftskeyta
samband muni verða að mjög mikl-
um notum fyrir fiskiveiðarnar.
Rjómabú Dalamanna.
Það var stofaað á fundi að Stóra Skógi
18. júní 1904; en vegna sérstakra ástæðna
gat það eigi tekið til starfa pá nm sumarið,
en hóf fyrst starfsemi sína um miðjan marz
síðastl. ár. Félagar þess ern um 40 og
kúgildatala búsins nálægt 200. Stofnkostn-
aður als 6900 kr. — Þetta fyrsta ár starf-
aði búið fram í miðjan september, en svo
féll úr langur tími og það optar en einu
sinni, er búið varð að bætta fyrir þá sök.
að bifvélin (mótorinn) bilaði hvað oftir annað.
Þetta kom sér samt einna iakast i vor, er
bún bilaði rétt fyrir fráfærumar, en afleið-
ing af því var sú, að sumir félagsmenn
hættu við að færa frá.