Fjallkonan - 28.08.1908, Blaðsíða 1

Landið vort skal aldrei okað
undlr nýjan hlekk,
ei úr sporl aftur þokað
ef að fram það gekk.
XXV. árs
Hafnarfirði, 28. ágúst 1908
Nr. 85
JÓNATAN ÞORSTEINSSON
Laugaweg 31 Reykjavik.
Stærsta og ódýrasta úrval af alls
konar husgögnum.
IC Skriflð eftir verðskrá með
myndum, sem sendist ó k e y p i s.
Yanskapaðir menn.
Það hljóta að vera vanskapaðir
menn, sumir þeir sem láta mikið til
sín taka í sjálfstæðisbaráttunni, sem
nú stendur yflr.
Ekki líkamlega vanskapaðir að vísu,
enda gerði það minst til, heldur and-
lega.
Allir vita að til eru andlega van-
heilir menn. Ekki að eins þeir, sem
alménningur kallar geggjaða á geðs-
munum, heldur miklu fleiii. Einstakir
þættir sálarlífs þeirra hafa tekið ó-
eðlilega litlum þroska, og aðrir aftur
á móti óeðlilega miklum. Þetta get-
ur átt heima bæði um skynsemisgáf-
ur þeirra og tilfinningalíf.
Tilfinningar þessara manna geta orð-
ið svo geggjaðar, að þeir t. d. telji sæm
ilegt og í alla staði sór samboðið að við-
hafa orðbragð, sem óspilta menn
hryllir við að heyra. Og þó geta
þetta verið að mörgu öðru leyti vænir
menn og virðingarverðir.
Svona er um fleira í fari þessara
vanheilu manna.
Leiðsögn þeirra og tillögur um al-
menn mál öll verður villandi; þó þeir
vilji máske ekki vinnatjón, geta þeir
ekki að því gert, að þeir stefna út í
opinn voðann með þá, sem nokkurt
mark taka á orðum þeirra.
Pað er raunalegt, að slíkir menn
skuli standa framailega í flokki þeirra,
er mjög láta að sér kveða 1 umræð-
unum um sjálfstæðismál íslendinga.
Hver maður, sá er rétt skilur sjálf-
stæðisbaráttu þá, sem nú er háð, veit
það tvent, að alvarlegra mál og af-
leiðingaríkara hefir aldrei legið fyrir
dómstóli hinnar íslenzku þjóðar, og
a ð ekkert annað en stefna manna í
því máli má ráða kosningaúrslitunum
i haust.
En hvað gera nú vansköpuðu menn-
irnir?
f’eir leggja e k k i aðaláherzluna á
málið sjálft. Þeir reyna að rugla
menn og æsa með ýmsu, málinu alls-
endis óviðkomandi; reyna að gera
mótstöðumenn sína tortryggilega fyrir
afskifti þeirra af alt öðrum málum,
sem ekki eru einu siuni til umræðu
nokkursstaðar nú sem stendur.
fetta mætti sanna með fjöldamörg-
um dæmum, ef þörf þætti. Hór skulu
nefnd tvö, alveg af handahófi:
Fyrir nokkrum m i s s i r u m varð
alltiðrætt um viðleitni nokkurra
manna í Reykjavík til þess að rann-
saka dularfull fyrirbrigði (samband við
framliðna menn). Eins og hver önn-
ur nýjung mættu þær tilraunir mót-
spyrnu allmikilli í fyrstu. Óvildar-
menn tilraunamanna blésu óspart að
þeim kolunum og varð um tíma eigi
betur séð en að almenningsálítið væri
mjög móthverft þeim. En þeir létu
það eigi á sig Líta, þeir héidu t.ilraun-
um sínum áfram og töldu sig sem
vonlegt var hafa fult frelsi til þess,
óáreittir af öllum. Og almenningur
áttaði sig ótrúlega íljótt á því, að um
þ a ð hefðu þeir á róttu að standa;
það gæti ekki komið til nokkurra
mála að ofsækja mennina fyrir það,
að rannsaka, hvað sem þeir vildu.
Mótspyrnan hjaðnaði niður svo að
segja á svipstundu hjá öllum þorra
viturra manna og sanngjarnra. Til-
raunamenn héldu áfram rannsóknum
sinum, og hafa gert alt til þessa,
og enginn leggur ilt til þeirra fyrir það
lengur — nema vansköpuðu menn-
irnir.
Þegar nýjar kosningar stóðu fyrir
dyrum og þeir þurftu til einhverra
ráða að taka tii þess að spilla áliti
þeirra manna, er þeim voru hættuleg-
astir, þá minnast þeir þess að fyrir
8 árum var það gott ráð til að vekja
óvild til hvers sem var, að segja hann
vera „andatrúarmarin." f* á voru til
margir menn, sem naumast vildu
trúa því, að „andatrúarmeun" væru
með öllum mjalla.
Nú hugkvæmist vansköpuðu mönn-
unum að gripa til þess ráðs, að koma
„andatrúnni" í samband við sjálfstæð-
ismálið.
Sjálfsagt verður mörgum áaðhlægja
að annari eins vitleysu og þessu. í
fljótu bragði virðist það svo afkára-
lega skringilegt að rugla saman sam-
bandi íslands og Danmerkur ogsam-
bandi við framliðna menn. En það
e r ekki hlægilegt þegar betur er að-
gætt. Vitleysan er stórkosHegri en
svo. Það er átakanlega sorglegt að
til skuli vera í landinu nokkur sá
guðsvolaður aumingi, að honum geti
dottið annað eins og þetta í hug, og
enn sorglegra að hann skuli ekki hafa
skynsemi til að þegja yfir þeim hugs-
unum sínum; en sorglegast af öilu
þó að vinir hans skuii styðja hann
til að koma þessum kjánalegu hugs-
unum á prent.
Pað eru sem sé blöð íslenzku land-
stjórnarinnar, sem viku eftir viku eru
*
að kvelja lesendur sína með þessari
svívirðingu. Þetm er nú ekki meiri
alvara en þetta með að fá landsmenn
til að átta sig á sjálfstæ ði smál-
inu, að þau rugla stöðugtsaman við
það ekki skyldara máli en „andatrúnni, “
sem þau kalla svo, auk margs annars.
Hvílíkur óskaplegur andlegur vesal-
dómur og auðnuleysis-aumingjaskapur!
Þessi blöð, og þessir menn, sem
blöðunum stjórna, ætlast svo sem
eklci til að sjálfstæðismálið ráði at-
kvæðum landsmanna við kosninguna
10. septemb. í haust. Ekki að öllu
leyti að minsta kosti.
Nei þeir ætlast til að hitt ráði eins
miklu, að menn hafa — eða höfðu f y r-
ir þremur árum — ýmugust á
þeim mönnum, sem fengust víð rann-
sókn dularlullra fyrirbrigða. Þess
vegna þarf að rugla því máli — ásamt
persónulegu níði um einstaka menn
— saman við sjálfstæðismálið.
Þetta geta ekki aðrir gert en þeir,
sem eru eitthvað andlega fatlaðir
— vanskapaðir.
Svo glámskyggnir eru þeir, að þeir
gæta þess ekki, að þetta vopn er hættu-
legt þeim sjálfum eða þeirra flokks-
mönnum. Svo vill sem sé til, að sum
þingmannaefni Uppkastsmanna (t. d.
Jón sagnfræðingur) eru það, sem þeir
kalla „andatrúarmenn". Ef nokkur
maður tæki maik á andatrúarfjasi
stjórnarblaðanna, — sem ekki er hætt
við — þá kæmi það líka niður á
sumum þeirra þingmannaefnum við
kosningarnar. —
En jafnhliða þessu eru notuð önn-
ur ráð. Þesir aumingja menn vita
það — meðal annars af því þeir þekkja
sjálfa sig bezt — að til eru mann-
ræflar, sem altaf meta eigin hagsmuni
meira en velferð ættjarðarinnar, —
menn sem mundu glaðir selja landið
sitt og öll börn þess í böðulshendur,
ættu þeir vísa 5 aura fyrir það. Yan-
sköpuðu mennirnir halda að til séu
margir menn með þessu þokkalega
innræti meðal alþingiskjósenda lands-
ins. Þess vegna reyna þeir að ganga
á það lagið, og telja kjósendum trú
um, að þetta og þetta þingmannsefnið
í andstæðingaflokknum hafi gert eða
ætli sér að gera kjósendunum skaða,
og skrökva svo upp sögum í því
skyni.
Ein slík tilraun hefir verið gerð
hér í kjördæminu (Cíul)br. cg Kjósars.)
í ár. Uppkastsmenn vissu það, að
yfirgnæfandi meiri hluti ailra kjósenda
hér var algerlega móthverfur þeirra
málstað — sjálfsagt 10/2O hlutar allra
þeirra, sem á kjörskrá standa. Þeir
vilja ekki ganga viijugir i gildruna
hjá Dönum. Nú voru góð ráð dýr.
Það ráð var þá tekið, að fá alkunnan
höfðingja-leigugrip tii þess að ferðast
um þær sveitir héraðsins, sem afskekt-
astar eru, og Ijúga því að kjósendum
að annað þingmannsefni sjálfstæðis-
manna (Bj. Kr.) hafi gert kjördæminu
ómetanlegt tjón með því að lögbjóða
vigt á salti. Sannleikanum snúið svo
rækilega við, að telja það tjón í stað
þess er flestir, sem vit hafa á, telja
það hagnað.
Eins og allir sjá kemur þetta sjálf-
stæðismálinu ekki minstu vitund við
— ekki fremur en „andatrúin." En
hvað gerði það? Gætu vansköpuðu
mennirnir að eins með þessu vakið
óvild gegn þingmannaefnum sjálfstæð-
ismanna, svo að þeim yrði hafnað,
þá var nóg. Þeir v i r ð a s t hafa
hugsað á þessa leið: „Það getur
varla annað verið en að þarna suður-
frá, þar sem lýðurinn er alinn upp á
grásleppu, finnist töluvert margar 5
aura-sálir, sem meta sjálfstæði lands-
ins minna en nokkura aura hagnað,
sem við teljum þeim trú um að Björn
Kristjánsson hafi haft af þeim. Við
skulum bara skrökva því, að hann
hafi hækkað saltið í verði fyrir þeim,
þá kjósa þeir hann ekki.“ — Þegar
leigugripurinn er svo búinn að liggja
margar vikur yfir kjósendunum og
hyggur sig vera búinn að sannfæra
þá — ekki um ágæti Uppkastsins,
heldur tjónið af saltvigtinni — þá er
Lögrétta látin básúna um það, að
allir kjósendur séu að snúast með
Uppkastinu og gegn þingmannaefnum
sjálfstæðismanna, af því að saltið sé
orðið dýrara núna en áður en Björn
Kristjánsson kom á þing!
Það var svo sem ekki hætt við að
ritstjórarnir (landlæknirinn og J. M.
skrifstofustjóri) færu að roðna fyrir
það, að taka saltið fram yfir lands-
réttindin í blaðinu sínu. Þeiin fanst
það víst ósköp eðlilegt. Eins og ó-
dýrt salt sé ekki í þeirra augum meira
virði en réttindi þjóðarinnar?
En það voru aðrir sem roðnuðu í
þeirra stað. Það gerðu allir þeir í
þessu kjördæmi, sem sárnaði að svo
litið skyldi gert úr nokkrum kjósanda,
að ætlast trl að hann sviki föðurland-
ið fyrir nokkur pund af salti.
Þetta eru nú ráðin, sem notuð eru
til þess að koma þingmannaefnum
Uppkastsmanna að þingmensku í ár:
Er það hugsanlegt, að svona aðíerð
sé við höfð af öðrum mönnum en þeim,
sem eru meira eða minna andlega
vanskapaðir ? Eða er hitt líklegra, að
þetta sé gert vísvitandi, út úr vand-
ræðum ?
—-----0»0-0—----
Kosning,arathöfnin.
Svo var til ætlast, að FjaUkonan
gæfi kjósendum til alþingis rækilegar
leiðbeiningar í sérstöku riti um það,
er þeim er mest nauðsyn á að vita
um skyldur sínar og réttindi og hlut-
töku í almennum málum, og var
handrit 1 það rit albúið og sent til
prentunar. En fyrir það, að bréfi út-
gáfunni viðkomandi dvaidist hjá ó-
nefndum manni (óvart) miklu lengur
en útgefanda grunaði, urðu engintök
á að hafa ritið tiibúið nægilega fljótt
til þess að það kæmist kjósendum í
hendur fyrir 10. september. Var það
því afráðið, að hætta við útgáfuna
að þessu sinni. í þess stað eru prent-
aðar hér í blaðinu leiðbeiningar þær,