Heimskringla


Heimskringla - 28.07.1887, Qupperneq 2

Heimskringla - 28.07.1887, Qupperneq 2
„HBifflslrinila” kemur út (að forfallalausu) á hrerjum timmtudegi. Skrifstofa og prentsmiSja: 16 James St. W.........Winnipeg, Man. Útgefendur: Prentfjelag Heimskringlu. BlaðiS kostar : einn árgangur f2,00; hálfur árgang r $1.25; og um 3 ménuði 75 cents. Borgist fyrirfram. Smá auglýsingar kosta: fyrir 1 pl. um 1 mánuð $2,00, um 3 mánuðl $5,00, um 6 mánuði $9,00, um 12 mánuði $15,00. Þakkarávörp, grafminningar ogeptir- m*li kosta 10 cents smáleturslínan. Auglýsingar, sem standa í blaðinu skemmri tíma en mánuð, kosta: lOcents línan í fyrsta skipti, og 5 cents í annað og priðja skipti, Auglýsingar standa í blaðinu, pang- að til skipað er að taka pœr burtu, nema samið sje um vissan tíma fyrir fram. Allar auglýsingar, sem birtast eiga í nœsta blaði, verða að vera komnar til ritstjómarinnar fyrir kl. 4 e. ra. á laugar- dögum. Skrifstofa blaðsins verður opin alla virka daga frá kl. 11 til kl. 12 f. h. og frá kl. 1 til kl. 2 e. h. nema á miðviku- dögum. Aðsendum, nafnlausum ritgerðum verður enginn gaumur geíinn. LAGAÁKVABÐANIIÍ VIÐVÍKJANDI PIUETTABLÖÐUM. 1. Hver maður, sem tekur reglulega móti blaði frá pósthúsinu, stendur í á- byrgð fyrir borguninni. hvort sem hans nafn eða annars er skrifað utan á blaðið, og hvort sem hann er áskrifandi eða ekki. 2. Kf eiuhver segir blaðinu upp, verður hann að borga allt, sem hann skuldar fyrir það; annars getur útgef- andinn haldið áfram að senda honum blaðið, þangað til hann hefur borgað allt, og útgefandinn á lieimting á borg- un fyrir allt, sem hann hefur sent, livort sem hinn hefur tekið blöðin af pósthús- inu eða ekki. 3. Þegar mál koma upp út af blaða- kaupum, má liöfða málið á þeim stað, sem blaðið er gefið út á, hvað langt burtu sem heiinili áskrifandans er. 4. Dómstólamir hafa úrskurðað, að það að neita að taka móti frjettablöðum eða tíinaritum frá pósthúsinu, eða flytja burt og spyrja ekki eptir þeim, meðan þau eru óborguð, sje tilraun til svika (prima facie of intentinnal fraud). Á. öðrum stað í hlaðiiui er ptentuð áskorun um hjálp hinu nauðstaihia fólki á Norður-fslandi til handa, sem eptir ölkim horfum níi á ekki annað sýnna fyrir hönd- um en falla úr harðrjetti, ef ekki kemur hjálp úreinhverri átt og pað áður en langt líður. Þó einhverjir kynnu að finnast sem ætla að ástandið sje í raun og veru ekki eins hágt nje útlitið eins ‘skyggilegt eins og af greininni undirritaðri af 3 merkum mönn- um—-er að sjá, kynnu að ætla að þessir menn hafi skoðað neyðina gegn um stækkunargler ímyndun- arinnar, pegar peir voru að stíga um borð á gufuskip til hurtflutn- ings af íslandi í aðra heimsálfu. Dó einhverjir kynnu nú að vera, er hugsuðu pannig, pá ættu þeir ekki að purfa annað en líta á fregnirnar í fslenzku hlöðunum um sama efni, til pess að sannfærast um, að í grein inni eru engar y'kjur. Taki menn t. d. V'indhælishrepp í Húnavatns- sýslu. 4 Dar, segir Þjóðólfur: eru Ö30 fhúar......... en eptir-lifandi peningur er þar: 100 nautgripir, 2,031 sauðkind og 213 hross”. Dar eru pá rúmlega 3 mwSkindur á mann I nautgripur á njötta hvern mann og i Jhsose á />riðja hvern mann. Detta er pá allur kvikfjenaðurinn f heilli sveit, og þeir sem muna eptir * afrakstrinuin af hverri einni skepnu á íslandi geta af pessu ímyndað sjer hvernig viðurværi fóJks muni verða pegar húið er að jeta út verð fjár- ins er fjell. En af afrakstri pess- ara fáu skepna verður fólkið að lifa eingöngu, að undanteknu pví, að pað ef til vill fær öðru hvoru afla- reyting úr sjó. Um aðra atvinnu er ekki að gera. Auðvitað er sagt, að petta sje bágstaddasti hreppur- inn í Húnavatnssýslu. Fyr er nú líka neyð en heil, stór sýsla, væri öll jafn-rúin af kvikfjenaíii—hinum eina atvinnuvegi—eins og pessi hreppur er. Líklegast er ástandið í Húnav. og Skagafjarðar sýsluin hágast, en eitt- hvað er nú ástandið aumt lengra vest- ur, í Strandasýslu og ísafjarðarsýslu. Fjallkonan segir, að í Aðalvík (ísa- fjarðarsýslu) liafi í einu etaðið uppi 20 lik og talið víst, að sá mann- dauði hafi etafað af bjargarskorti. Darna er sannarlega fullkominn vott ur um hungurog neyð á hæsta stigi. Dað er ekkert undarlegt, pó svona sje komið. Það parf engan sjerstakan skarpleik til að ímynda sjer—pó ekki væri áreiðanlegar fregnir í blöðum og hrjefum við að styðjast—, hvernig ástand alþýðu muni vera nú, eptir allar þær hörm- unga-hríðir, sem látlaust hafa dunið yfir vesalings ísland um undanfarin 6-7 ár. Og þegar nú ofan á allt undangengið hættist skaðaveörið 1 vor og par af leiðandi voðalegt fjár- tjón, svo að í tveiinur sýslum fórust um 22,000 sauðfjár, yfir 600 hross og 140-150 nautgripir—beint peninga tap, er nemur nær pví ef ekki alveg ^ milj. kr., pá er ekki nema eðli- leg afleiðing, að hungurdauði bíði fbúanna. Dað getur þess vegna eng um dulizt, að pað er pörf á hjálp. En hvað geta íslendingar hjer 1 landi gert til pess að lina prautir bræðra sinna á íslandi? Sjálfir megna peir ekki að hjálpa. Fyrst og fremst er fámennið, svo og hitt, að peir eru enn ekki það sem heitið getur sjálfstæðir menn, nema ein- stöku maður í liverju byggðarlagi. Deir eru flestir sjálfhjarga og purfa ekki að kvíða hungri eða nekt með- an heilsan bilar ekki, og engin stór óhöpp koma fyrir. En lengra eru þeir heldur ekki komnir enn í efna- legu tilliti, |>egar talað er utn pá i einni heild. Dað er pví auðsætt að peirra eigin efnahagur leyfir peim ekki að hjálpa nauðstöddum löndum sínum heima, svo nokkru muni, hversu fegnir sem peir vildu gera pað. Eigi að síður ættum vjer samt að geta gert eitthvað. Vjer búum hjer meðal pjóðar, sem bæði erhöfð- inglynd og hefur lfka efni á að sýna drenglyndi sitt. Og ef vjer höfum vilja og framtakssemi til að leita eptir hjálj) hjerlendra manna, ættum vjer pó æfinlega að geta verið verk- færi í peirra höndum, til pess að minnsta kosti að afstýra ntannfelli á íslandi, sem á þessari öld væri sann- arleg alþjóðaskömm. ÍSLANDS-FRJETTIR. Reykjavík, 20. júní 1887. Embætti. 9. f. m. var Stefán Gísla- son. læknaskólakandidat, settur auka- læknir í Dyrhólahreppi og Eyjafjalla- hreppum með 1000 kr. styrk úr lands- sjófSi. Páll Briem, sýslumaður í Dalasýslu, hefur fengið lausn frá embætti 25. f. m. frá 1. júlí þ. á., og er settur inála- flutningsmafSur vitS landsyfirrjettinn frá sama tíma. Oveitt prestaköll eru: Helgastaðir (20. maí) (736). -Hítarnesping (2. inai) (1200).—Þykkvabæjarklaustur (9. júní) (637). Lagasynjun. itáðgjafi íslands hef- ur í brjefi tii landshöfðingja 18. apríl p. á. skýrt frá pví, af hvaða ástætSum lög alpingis 1885 um fiskiveiðar í land- helgi hafa eigi náð staðfesting kon- ungs. í pesstim lögum var svo kveðií á, að fiskveiðar í landhelgi megi ein- ungis reka peir menn, sem eru búsettir í landinu og innlend hlutafjelög. Með pessum lögum átti því ats reisa skorð- ur við yfirgangi útlendra fiskimanna hjer við Iand, sem lengi hefur við- gengizt og ekki sízt síðan útlendingar tóku að stunda bátaveiðar inn á fjörS- um.—Stjórninni dönsku þykir þetta vera ærin meinbægni af ísiendingum, þar seni danskir þegnar eiga lilut atS máli, og álítur atS met! pessum lögum sje raskað „jafnrjetti ríkisþeguanna til at- vinnu ”. Ráðgjafinn getur pess einnig, að foringinn á danska gæzluskipinu, er lijer var í fyrra, liafi skýrt frá, ats fiskmergðin við ísland sje svo mikil á miðunum kringum ísland, að þats geri ekkert til, þótt danskir þegnar bætist við að stunda þá vei'Si. Loks getur ráðherran þess, að amtmaður Færeyj- inga hafi áður sent öflugar bænarskrán til stjórnarinnar um að lög alþingis 1883, er lutu að sama, yrðu ekki stað- fest, og þetta virðist hafa orðið þyngra á metum hjá rátSgjafanum en vilji þings og þjóðar á íslandi. Salaá kirkjujörð. Hálf jörðin Þórólfsdalur i Lóni er seld frá Stafa- fellskirkju Sveini bústjóra Bjarnasyni í Volaseli. Hallærisfje. Sýslunefndin í Strandasýslu hefur sótt til landshöfð- ingja um gjafafje hrn la sý'slubúum til að afstýra hungri og mannfelli, en ekkert fengits, með því að slíkt fje er nú gersamlega þrotið. Póstar (norðan og vestan) komu 17. þ. m. Norðanpóstur tafðist í 4 daga vitS Ilvítá og síðan 5 daga í Norðrárdal í norðanliretinu í f. m., enda var ófært atS halda áfram í því veðri, af því að hvergi var björg að fá handa liestum. Segir póstur pessa norð- urferð hina verstu og óskemtilegustu, er hann hefur farið, þó menn gerðu lion- um allan greiða, sem þeir gátu; víðast hafi verið að kalla bjargarlaust bæði fyr- ir menn og skepnur. 6 hestar póstsins gáfust upp á norffurlei'iS, enn lifðu þó af. Tíðafar ernú alstaðar um land liitS æskilega.sta. A f 1 a b ö g ð eru allgóð bæði syðra og vestra; bezti afli við f sfjariSardjúp og allgóður undir Jökli. Þorskafli og síldarafii á Eyjafirði. Þar náðist og talsvert af höfrungum. H val i þrjá rak nyiðra ; tvo á Tjörn- nesi og einn á Böggvjesstaðasandi við Eyjafjörð. Bjargarskort urinn nyrðra er votSalegur, einkum í Húnavatns og Skaga- fjarðar sýslum og á útkjálkum E)"jafjarð- ar og Þingeyjar sýslna, og kveður svo ramt að, aiS fólk hefur í sumum sveitum sýkzt af hungri. Skar/ajjarSanýslu, 1. júní. u Hjefian eru að frjetta meiri harSindi enn elztu menn muna.—Þegar áfelli'is gerði, var fje víða óvíst, og veit enginn hve margt hefur fent af fje og liestum. Yíðast var heylaust, einnig fyrir kýr, og eru þær nú víða að faila og sumstaðar falln- ar. Fjeð, sem dautt er hjer í sýslu, nemur þúsundum; suinir sauðlausir. Annað eigi sjéanlegt, en nú sje veru- leg harðindi fyrir höndum og jafnvel inanndauði, nema sjórinn reynist því arðsamari, en nú er um enga björg af lionum að tala, enda lokar ísinn firiSinum enn og nær svo langt inn á hann, að engin veiðivon er við Drangey, sem fæðir árlega fjölda manna”. Suður-I>ingcyjarsýelu, 6. júní. u Fjen- aðarhöld eru hjer góð, enda er 8uður- Þingeyjarsýsla beztl bletturinn, sem jeg hefi frjettir af noríSan og austan lands". 28. júni 1887. Sagt er að í Skagafjarðarsýslu hafi fallið um 11000 fjár og 100 kýr, enda er sagt að Skagfirðingar ætli að bitSja um 12000 kr. hallærislán. í Strandasýslu er ástandið ekki út af eins hörm,uiegt og í Húnavatns og Skaga- fjarðar sýslum. Það eru mikil bágindi í útkjálkum safjarðarsýslu, einkum í Aðalvík; par er sagt að 20 lík Iiafi staðið uppi í einu og er talið víst, að sá manndauði stafi af bjargarskorti. Á útkjálkum Þingeyjarsýslu voru í vor mestu bágindi; á Sljettu var fólk lagzt í skyrbjúg af illu viðurværi.—Nú er sigling komin norðanlands og er því vonandi að mestu bjargarvandræðum ljetti af í bráðina,- -H a f i s nú farinn. F'jallkonan. Reykjavík, 24. júní 1887. Búpeningsfellir í IIún avatns- sý slu . Sýslunefndin í Ilúnavatnssýslu hjelt fund 4. þ. m., til að ráðgast um, hvað gera skyldi, til að ráða fram úr bjargarskorti og fleiri vandræðum, sem leifia af skepnudauða þar í sýslu í vor, sem geti'S er í síðasta blaði. Eptir ráðstöfun sýslunefndarinnar átti meðal annars, að safna skýrsium úr öllum hreppum sýslunnar tim fallinn búpen- ing, eptirlifandi pening, fólksfjölda, tölu þurfamanna og sveitarómaga. 15. þ. m. voru komnar til sýsiumanns skýrslur úr öliuni hreppiinum neina Staðarhreppi. Skýrslurnar voru sumar ófullkomnar, nema att því er snertir fallinn búpen- ing. Eptir þeim hafa drepist 60 naut- gri])ir, 10609 sauðkindur (mest ær og gemlingar) og 337 hross. Þegar fjár- felli í Staðarhreppi er bætt við, má fullyrða, að 11000 fjár liafi drepist í sýslunni. Ef liver kind. að frádregnu ullarverði, er virt á 9 kr., livert hross 30 kr. og hver nautgripur 40 kr., nemur allur þessi skaði 111510 kr., en þegar þess er gætt, að víðast vertSur arður af e])tirlifandi búpeningi mjög rýr, þá kemur þar, auk skepnudauðans, fram stórmikið tjón, sem ómöguiegt er að meta. Skepnutjón þetta er, auk harðs vetrar viða hvar, að kenna frámuna lega slæmum heyjuin e])tir hreta og og votviðra-sumarið í fyrra, óefaft iljarfri heyásetning í haust og þar af leiðandi heyleysi, en því fer betur, að allur þessi skepnudauði stafar ekki af hor- og heyleysi, því að í liinu mikla hríð- arkasti í f. m. fennti fje og lirakti til bana í ár og vötn, án þess að inenn gætu að gert, svo að slíkt verður mönn- um ekki um kennt. Ástandið í sýsl- unni er þannig mjög ískyggileg ; sumir búendur liafa flosnað upp og farið á sveitirnar og sveitarþyngsli pannig stór- kostleg. I Vindhælishreppi -bágstadd- asta hreppnuin eru t. a. m. 630 ibúar á 115 heimilum : af þeim eru 15 bjarg- álna menn, yfir 10 styrkþiggjandi heimili og um 70 sveitarómagar, en eptirlifandi peningur er þar 100 nautgripir 2031 sauðkind og 213 liross. Sýslunefudin sá eigi önnur ráð en að sækja um hall- ærisián a'5 upphæð 14000 kr. fyrir sýsl- una; þótt þaft sje neyðarúrræði er ekki hægt að sjá, hvernig öðruvísi verðui aðfari'S. ÍSkagafjarðarsýslu mtinástand- ið líkt og í Húnavatnssýslu. H a f í s i n n var að fara af Húnaflóa rjett fyrir síðustu lielgi, og 17. þ. m. var ailur ís kominn af Miðfirði og Hrútafirði ; síðan hefur verið sunnan og suðvestan átt, svo að ætla má, afi ísinn sje farinn frá öllu nortSurlandi. Fiakkneska lierskipið, sem hingað kom í gærkveldi, hafSi þó um síðustu heigi hitt fyrir mikinn ís á Húnaflóa; það fór frá ísafirði í fyrra dag. Laurii þá ókomin þangað. Tíðarfar hefur sunnanlands verið vætusamt mn tíma. Eptir kastið í f. m. hefur tíð verið góð um land allt ; góðar horfur með grasvöxt. A f 1 a b ö g ð. Vorvertíðin, sem nú er að enda, hefur verið einhver hin bezta, sem menn muna. Hlutir í veitSistöðum hjer í kring miinu vera að meðaltali uin 900, en liæstir 1300—1400. Þjóðólfar, I*’’ í’ e g n i r Úr hinuin íslenzku nýlendum. GIMLI MAN. 26. júní 1887. Hjeðan, úr pessum }iarti ný- lendunnar, er fátt að frjetta. Veðrið varheldur kalt, og frain- eptir opt frost á nóttum. Varla irat heitið að skúr kæmi úr lopti fyrr en ineð byrjun júnímánaðar, en þá tók að rigna töluvert öðruhvoru og veð- ur fyrir alvöru að hlýna. Dó er grasspretta með lakara inóti í pess- um hluta nýlendunnar. Nú er margt farið að færast í lag hjá okkur. Bændur ertt farnir að stunda bújarðir sínar betur en að undanförnu, bæði með pví að girða pær og útvíkka akra og engi. Byggðin er stöðugt að aukast. Síð- an í haust er leið hafa 13 menn nuinið land vestur frá Giinli, svo að segja í einum fláka. Detta sýnir að ekki finnst öllum óbyggilegt í Nýja íslandi, pó margir hafi ófyrir- synju og ástæðulaust að öllu leyti gert pví inargt til ósóma. Eptir pví sem lengra dregttr frá vatninu batnar landitS, einkttm til kvikfjár- ræktar. Og jeg álít að okkur ís- lendingum verði ekki annar land- búnaður affarasællí, en einmitt kvik- fjárræktin, og fiskiveiðar. Sumir gera auðvitað lítið úr fiskiveiðinni, en pað er pó ekki svo lítið af pen- ingum, sem dregist hefur í vasa Ný- íslendinga á hverju ári fyrir fisk. Það sást bezt síðastl. vetur pegar allur smáfiskur seldist við verzlun- ina á Gimli: vil jeg ætia að ágóð- inn af fiskiverzluninni slagi nokkuð upp í ágóðann af hveitirækt. Og eitt er víst, að fiskinum grandar hvorki hnglstormur eða frost. Eins og getið hefur verið um í Hkr. er nú komin á lögbundin stjórn hjá okkur, er pað mikið að pakka ötulli framgöngu herra Guðna Dorsteinssonar. f liaust er leið byrjuðu verzlun lijer á Gitnli peir bræður Hannes og Jóhannes Ifannessynir frá Yztu Grund í Skagafirði. Verzlun peirra hefur þrifist vel, náð hylli manna, og óska flestir að hún standi sem lengst. Síðan hún byrjaði hefur mörguin orðið pað verzlunarvara, sem þeir áður fengu ekkert fyrir, vegna örðugleika við að koma því til markaðar. Herra Jóhannes, sem staðið hefur fyrir verzlaninni, er lipur verzlunarmaður og sanngjarn í viðskiptum. í sumar er von á presti hingað til nýja íslands, sjera Magnúsi Skaptasen ; er pað gleði efni fyrir nýlendubúa. Raddir alinemiinis. [Ilitstjórnin áhyrgnt ekki meiningar þær, er frain koma í „riiddum almeon- ings”.| ■ f/rað á að gera til að afstýra hallceris-manndauðaá íslandi ‘i Þetta er eitt svo stórt spurs- mál, að hyggnustu menn á Norður- íslandi álíta, að á yfirstandandi öld hatí ekki fyr litið út fyrir jafn-voða- legt ástand sein nú, og pví til sönnunar viljum vjer tilfæra dæmi og skýra frá ástandi einnar sýslu í Norður og Austur amti landsins, Skagaf j arðarsýsl u. Eins og kunnugt er var sum- arið 1886 eitt hið mesta neyðar- sumar. Að vísu mátti svo heita, að um siðir yrði pó grasár allt að pví í meðallagi, en fyrir hina miklu ópurka urðu heyin bæði lltil og illa verkuð. Málnytupeningur reynd- ist illa eins og jafnan er í kuldatíð og fje mjög rýrt um haustið. Ofan á allt petta bættist, að gangverð á sláturfje var svo mikið lægra en að undanförnu að það nam 1 af verði pess. Af pessu verður sjeð að menn voru knúðir til að eyðileggja meirihluta af skepnum sínum, bæði vegna skttlda og fóðurleysis. Sjer- staklega voru pað kýr, sem lógað var, en þær, sem eptir lifðu, voru, sökum hins vonda fóðurs, gagns- lausar yfir veturinn.—Veturinn mátti víðast hvar heita fremur harður, en pó ekki svo tilfinnanlega, svo útlit var fyrir að meirihluti af skepnum myndi lifa af, nema nokkrar kýr dóu út frá fóðrinu, ef vorið hefði ekki rekið á endahnútinn með harð- ærið. Um sumarmálin kom stórt áfelli með ákafri harðneskju, en ekki miklum snjó, og rak þá nokkurn hafís að landi. Fjellu þá skepnur einkutn sauðfjenaður. Dar eptir var. góð tíð til 17. mal, en þá skipti um og komu ákafar hríðar, sem hjeldust til 22. s. m; stóðst það á, að pá var almennur sauðburður. Nú tóku ske})iiur almennt að falla hrönnum saman, sauðfje, kýr og hross, bæði fyrir fóðurskort og svo fennti nokkuð af fje og hrossum, og pað jafnvel í snjóljettustu sveit-

x

Heimskringla

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Heimskringla
https://timarit.is/publication/129

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.