Heimskringla - 03.11.1887, Blaðsíða 2

„Heiistrimtla”
kemur út (að forfallalausu) á hverjum
fimmtudegi.
Skrifsfofa og prentsmiöja:
1« James 8t. W.........Winnipeg, Man.
Útgefendur : Prentfjeiag Heimskringlu.
Blaðið kostar : einn árgangur |2,00;
hálfur árgang r $ 1.25; og um 3 inánuði
75 cents. Borgist fyrirfram.
Smá auglýsingar kosta: fyrir 1 i’l.
um 1 mánuð $2,00, um 3 mánuðl $5,00,
um 6 mánuði $9,00, um 12 mánuði
$15,00.
Þakkarávörp, grafminningar og eptir-
maeli kosta 10 cents smáleturslinan.
Auglýsingar, sem standaí blaðinu
skemmri tíma en mánuð, kosta: 10 cents
línan i fyrsta skipti, og 5 cents í annað
og priðja skipti,
Auglýsingar standa í blaðinu, fang-
að til skipað er að taka þcer burtu,
nema samið sje ura vissan tíma fyrir
fram.
Allar auglýsingar, sem birtast eiga
í noesta blaði, verða að vera komnar til
ritstjórnarinnar fyrir kl. 4 e. m. á laugar-
dögum.
Skrifstofa blaðsins verður opin alla
virka daga frá kl. 11 til kl. 12 f. h. og
frá kl. 1 til kl. 2 e. h. nema á miðviku-
dögum.
Aðsendum, nafnlausum ritgerðum
verður enginn gaumur gefinn. •
LAOAÁKVAKÐANIK VIÐVÍKJANDI
FRJETTABLÖÐUM.
1. Hver maður, sem tekur reglulega
móti blaði frá pósthúsinu, stendur 5 á-
byrgð fyrir borguninni. hvort sem hans
nafn eða annars er skrifað utan á blaðið,
og hvort sem hann er áskrifandi eða
ekki.
2. Ef einhver segir blaðinu upp,
verður hann að borga allt, sem liann
skuldar fyrir pað; annars getur útgef-
andinn haldlð áfram að senda honum
blaðið, þangað til hann hefur borgað
allt, og útgefandinn á heimting á borg-
un fyrir allt, sem hann hefur sent, hvort
sem hinn hefur tekið blöðin af pósthús-
inu eða ekki.
3. þegar inál koma upp út af blaða-
kaupum, má höfða raálið á þeim stað,
sem blaðið er gefið út á, hvað langt
burtu som heimili áskrifandans er.
4. Dómstólarnir hafa úrskurðað, að
t>að að neita að taka móti frjettablöðum
eða tímaritum frá pósthúsinu, eða flj’tja
burt og spyrja ekki eptir Jieim, meðan
J>au eru óborguð, sje tilraun til svika
(primu fncie of intentional frnud).
Þar eð mörgum kaupendum
blaðsins, einkum í Dakota, virðist
vera óljóst til hvers þeir eiga að
snúa sjer sem móttökmnanns and-
virði blaðsins, pá kunngerum vjer
peim, að síðartaldir inenn hafa góð-
fúslega lofað að veita peningunum
móttöku og koma peim til skila :
Að Garðar:
Herra Ólafur Ólafsson, póstaf-
greiðslumaður.
Herra Hallgrímur Gíslason.
Mountain:
Herra Magnús Stefánson, póst-
afgreiðslumaður.
Herra Brynjólfur Brynjólfsson.
Hallson:
Herra J. P. Skjöld, póstafgreiðslu-
inaður,
Herra P. J. Hillman.
Cavalier:
Herra Björn Skagfjörð og að
Hamilton:
Herra Samson Bjarnason.
Annars er pað fyrirhafnarminst
og ákjósanlegast, að hvér og einn
sendi sína $2 innlagða í ábyrgðar-
brjef beint á skrifstofu blaðsins, og
fái svo paðan kvittering, enda er pað
almennur siður hjer í landi. Þó er
ekki petta svo aðskilja, að vjer sje-
um harðir á að menn taki upp J>ann
sið svona allt í einu.
Vjer vonum fastlega að bænd-
ur gleymi nú ekki Hehmkringlu,
pegar peir fara að taka inn peninga
fyrir hveiti sitt.
Útg.
LES OG ATHUGA !
Jafnvel pó Heitnskringla hafi
nú töluvert Jleiri kaupendur lieldur
en nokkurt íslenzkt blað hefur áður
liaft hjer í landi, pá eru útgefendur
pess samt sein áður ekki ánægðir
með töluna, pví (lmikíð vill meira”,
enda er hún líka fóðurfrek og parf
pví marga 2 doll. seðla.
Vjer höfum pví ásett oss að bjóða
peim, sem nú vilja gerast áskrifend-
ur, að senda peim blað frá pessu
númeri endurgjaldslaust til árgangs
loka. Með öðrum orðum: peir sem
nú gerast áskrifendur fá blaðið frá
3. nóvember 1887 til
1 . jainiíii- 1881)
lyrir einungiíi 83,00.
Þó er petta boð bundið peim
skilmáluin, að helmingur árgangs-
ins verður að vera borgaður fyrir 1.
tebrúar l vetur, og hinn helmingur-
inn fyrir 1. ágúst natsta sumar.
Þeir, sem enn pá hafa ekki
gerzt áskrifendur, ættu nú að bregða
við undir eins og skrifa sig, og
með pví innvinna sjer 30 cents eða
nærri pví sjötta part árgangsverðs-
ins. Sleppið ekki tækifcerinu !
Einkum vildum vjer leiða at-
hygli peirra íslendinga að pessu
boði, sem koinu af íslandi í sumar
er leið. t>eir hljóta allir að viður-
kenna, hve leiðinlegtpað er að hafa
ekki svo mikið sem fslenzkt blað,
til að stytta sjer stundir, meðan peir
ekki kunna enskuna að gagni, en
eru tvistraðir út meðal innlendra
manna og sjá ekki íslending nema
endur og sinnum. Ef peir vilja
bregða við og senda nöfn sín til
Heimskringlu, 16 James St. W.,
Winnipeg, Man., pá býðst peim nú
tækifæri að fá í petta skipti frjetta-
blað á íslenzku, senf til sín, hvar
sem peir eru um 60 vikna tíma fyr-
ir einungis $2. Deir skyldu og
athuga um leið og peir athuga verð-
ið, sem peim, ef til vill, pykir hátt
fyrst í stað í samanburði við blaða-
verð á íslandi, ivð petta blae) er pre-
falt stœrra en Islands-bltíQin, svo
pað er ódýrara en pau, pegar stærð-
in er tekin til greina
Geta skal pess, að dragi menn
að senda nöfn sín inn pangað til á
seinasta hálfa mánuði yfirstandandi
árs, pá ábyrgjumst vjer alveg ekki
að peir fái blaðið frá tilteknum tíma,
pví verði upplagið gengið upp, pá
svaraT ekki kostnað að endurprenta
fáein eintök. Þeir, sem vilja nota
sjer petta boð, verða pess vegna
að bregða við nndir elns í dag.
Útg.
DÓMKIRKJUR.
1 tilefni af umtalinu um að
byggja dómkirkju í New York, er
kosti um eða yfir 10 milj. dollars,
kemur blaðið New York Herald
með yfirlit yfir nokkrar hinar stærstu
dómkirkjur heimins.
Á fyrri öldum, pegar dóm-
kirkjurnar voru flestar byggðar,
var dómkirkjan eiginlega alpýðu-
kirkjan. Ilún var byggð af sain-
skotum almennings, gagnstætt hin-
um kirkjunum, sóknarkirkjunuin,
er byggSar voru af kirkjustjórnun-
um sjálfutn, og sem fremur voru
fyrir herrana en pjónana. Dóm-
kirkjan var hlífiskjöldur alinúgans,
og stóð undir verndarvæng prest-
anna. Á ófriðartímum var hver sá
hólpinn, sem komst inn fyrir dyr
alpýðukirkjunnar. Þangað treyst-
ust fjendumir ekki aðganga; prest-
urinn stóð í dyrunum og fyrirbauð
jeim að vanhelga hinn helga stað,
og pví banni porðu fæstir annað
en hlýða. Þessa verndun lærði al-
inúginn að meta og virða, hann
vann og sveittist og lagði hart á
sig til að koma upp stórri og vold-
ugri alpýðukirkju, að viðhalda henni
ríkri og gaf til pess meira og minna
fje við hverja hátíð á árinu, En
nú er petta allt breytt. Klerka-
valdið knýr almúgann ekki lengur
með pessu móti til að koma upp
stórkirkjum, par sem hann geti
pyrpst saman og skýlt sjer að baki
prestsins fyrir ofsóknum fjandmatin-
anna í launaskyni fyrir blóðfjaðr-
irnar, er hann reytti af sjer til að
auðga kirkjuna og auka klerka-
valdið. Það er kirkjan nú, sem
vinnur fyrir almúgann. Ekki svo
að skilja, að vald hennar hafi mink-
að. Þvert á móti er pað meira, að
pví leyti að verkin, sem hún af-
kastar eru mikið meiri og endingar-
betri. En vinnustefnan er öfug
við pað, sem var. í stað pess að
draga saman fje til að koma upp
stórum og ríkum alpýðukirkjum á
einstöku stað, eltir kirkjan byggð-
ina, kemur upp smá kirkjnm, hvar
sem nýlenda myndast mitt í Óbygð-
unum, ryður sjer veg gegnum van-
pekkingar og villumyrkur í hinum
heiðnu löndum, og kemur uppkirkj-
um samhliða musterum skurðgoða-
dýrkandanna. Og nútiðar kirklurn-
ar eru ekki byggðar með pessu
laginu fyrir hinn ríka, og hin fyrir
pann fátæka. Þær eru allar jafnt
fyrir keisararann og kotunginn, auð-
kífinginn og flakkarann. Þannig er
stefnan alveg breytt frá pvl sem
var. í stað pess, að mynda stjettir
gerir kirkjan sitt ýtrasta að koma
pvl inn hjá mönnum, að allir sjeu
jafnir, að minnsta kosti meðan peir
eru að guðspjónustu.
Þess vegna er pað líka margra
skoðun, að dómkirkjuöldin sje lið-
in, nema í kapólsku kirkjunum, par
sem hún er álitin jafn-nauðsynleg
og messuskrúðinn fyrir prestinn.
Það er pess vegna að aðal-hug-
myndin með bygging pessarar fyrir-
huguðu risakirkju í New York, að
hún sje fremur minnisvarði pjóðar-
innar en dómkirkja, sje fyrir Banda
ríkin pað, sem Westminster Abbey
er fyrir England—hinn síðasti hvílu
staður fyrir hina iniklu og góðu
menn pjóðarinnar á yfirstar.dandi
og ókomnuin tlma.
Á bygging Markúsar dómkirkj-
unnar í Feneyjum var byrjað árið
906; vígð 1094, en pó ekki full-
gerð fyrr en seint á 12. öld. Grunn-
ur kirkju peirrarersniðineptirgrísk-
um krossi og í grafhvelfingu undir
austurarmi hans hvíla bein Markúr-
ar guðspjallainanns. Feneyingar
sóttu líkamann til Alexandríu á
Egyptalandi og urðu að beita ekki
svo litlum brögðum til að fá numið
hann burtu. En peir Ijetu engar
torfærur aptra sjer frá pví að fá
líkið flutt til hinnar ungu en fram-
faramiklu sjóborgar Feneyja. Mark-
ús var peirra átrúnaðarengill frá upp-
hafi lýðveldisins. Munnmælasögur
sögðu, að hann á ferðum sínuin hefði
eitt skipti orðið á skipbroti á Adria
flóa, að honum hefði skolað upj> á
einn hólmann í Feneyjum, og að
nóttina á eptir hefði engill birtzt
honum og kunngert, að hjer skyldi
verða hans síðasti hvíldarstaður.
Þetta vildu Feneyjingar láta rætast
og peir ljetu pað rætast.
Það var byrjað að safna sjóð til
byggingar Duomo-kirkjunnar I Flo-
rence árið 1295, var pað gert með pví,
að sjerstakur skattur var lagður
á hvern atkvæðisbæran inann I hinu
unga lýðveldi. Árið 1331 var byrj-
að á siníðinu, en ekki var kirkjan
fullgerð fyrr en 1884, eptir meir en
500 ár. Yictor Emmanúel, konung-
ur Itala, lagði hyrningarstein for-'
kirkjunnar árið 1860.
Pjeturskirkjan I Róinaborg,
meistarastykki Michaels Angelo, er
ekki einunaris hin stærsta, heldur
einnig I raun og veru hin elzta
dómkirkja heiinsins. Hin eigin-
lega dómkirkja er auðvitað ekki
nema síðan 1506, að .Júlíus páfi 2.
ljet byrja á bygging hennar með
pví lagi sem nú er á henni. En
hið fyrsta hús til guðsdýrkunar á
pessuin bletti var byggt árið 90
e. Kr., par sem Pjetur postuli var
krossfestur að boði Nerós keisara
og á leikvelli hans. Árið 306 Ijet
Konstantinus mikli rífa hina gömlu
bygging og byggja aptur aðra
stóra og skrautlega, er aptur var
stækkuð um helming árið 1450.
Það hefur pess vegna verið áfram-
haldandi guðspjónustuhús á grunn-
inum, er Pjeturskirkjan stendur á
nú í 1797 ár og að eins prisvar
byggt að nýju á pessum árafjölda.
Dómkirkjan 1 Milan er hin
stærsta kirkja með gotnesku bygg-
ingarlagi I Evrópu. Á smíði henn-
ar var byrjað 1386, en ekki full-
gerð fyrr en á pessari öld, og var
ekkert átt við hana frá pví seint á
15. öldinni par til 1805, að Napo-
leon Bonaparti hvatti menn til nýrr-
ar framsóknar I pví efni. í pess-
ari kirkju er myndastytta af Bartó-
lómeusi postula, pegar hann var
húðflettur lifandi.
í Amerlku eru einungis 2 róm-
verskar dómkirkjur, sem meira eru
en nafnið tómt. önnur I Quebec,
er byrjað var að byggja árið 1666.
Hin er I Montreal, Pjeturskirkjan;
er nú I smíðum og verður sjálfsagt
ekki fullgerð fyrr en eptir nokkur
ár. Hún á að verða eptirmynd
peirrar I Rómaborg, en helmingi
minni. Innanmál hennar er: lengd
300 fet og breidd 250 fet. Aðal-
hvolfturninn verður 250 feta hár,
og umhverfis hann 4 aðrir nokkuð
lægri og minni um sig. í forkirkj-
unni verða líkneski allra postul-
anna.
Stærð hinna helztu dómkirkna
I Norðurálfu er I fetatali sem fylg-
ir: lengd breidd hæð
Pjeturs ..-f13 450 430
Páls* (London). . ...500 248 404
Duomo ...550 240 375
Notre Dame . ..416 153 295
Cologne . .444 282 450
Toledo 178 298
Rheims .. .480 163 117
Rouen .. 469 146 465
Chartres ...430 150 373
Antwerp 171 402
Strasborg .. .525 195 465
Milan ...477 186 360
Canterborg ...580 154 235
N < >rk ‘261 280
Winchester .. 554 208 265
Durham . .411 170 214
E1J .517 178 284
Salisburg ..473 299 379

SKULDBINDING.
Af pví svo fjölda margi r af
íslendingum ráða sig til vinnu hjá
Canada Kyrrahafs-járnbrautarfjelag-
inu, á ýmsum tímum árs, en af pví
margir peirra skilja ekki enska tungu,
pá setjum vjer hjer pýðing samn-
ingsins, er peir skrifa undir pegar
peir ráða sig, svo menn purfi ekki
að pví leyti að ganga blindandi til
vinnunnar.
Samningurinn er pessi: Jeg
undirritaður sein við Canada Kyrra-
hafs-járnbrautarfjelagið, sem fylgir:
Þar sem fjelagið lofar að gjalda
mjer $.......á dag og par sem pað
lofar að flytja mig endurgjaldslaust
til vinnunnar og frá henni aptur, pá
skuldbind jeg mig til að vinna fyr-
ir fjelagið sem......................
hvar sem pað helzt parf með, við
járnbrautina, upp á pá skilmála að
laun mln sje talin frá peim degi, er
jeg fyrst geng til verks. Ef fjelag-
ið ekki getur gefið mjer umsamda
vinnu, pegar til kemur, pá lofa jeg
samt að ganga að hverri peirri vinnu,
er pað býður mjer, gegn sötnu
launum og pað gefur öðruin inönn-
um við samskonar vinnu. Jeg J0fa
°g að ganga til verks undir umsjón
pess manns, er fjelagið setur yfir
mig. Fjelagið má reka mig úr
vinnunni án nokkurs fyrirvara, ef
jeg vinn ekki verk mitt eins og
pví líkar. Ef jeg yfirgef vinnuna
áður en hún er búin, eða ef jeg er
rekinn úr henni fyrir vöntun á sam—
komulagi að einu eða öðru leyti,
borga jeg sjálfur fargjald mitt heim
aptur. Ef jeg skyldi vilja yfirgefa
▼innuna áður en hún er búin, en
eptir að jeg hef unnið að henni I 6
mánuði og fjelaginu liefur líkað vel
við mig, pá skal fjelagið selja mjer
farbrjef til næstu vagnstöðva við
*) Pálskirkjani London er hin stærsta
prótestanta kirkja í heimi.
heimili mitt fyrir helming venjulegs
verðs. Fjelagið má draga frá laun-
um mínuin fyrir fæði $........um
vikuna, svo og læknagjald eða
annan kostnað, er fjelagið kann að
taka upp á sig fyrir mína hönd.
Undir svona samninga verða
allir að skrifa, sem ráða sig í vinnu
hjá fjelaginu, hvert heldur peir
eru daglaunamenn eða handiðna-
menn.
ÍSLANDS-FRJETTIR.
Reykjavík, 9. sept. 1887.
Tíðarfar sunnanlands I sumar eitt-
iivert hið bezta sem menn muna. Þótt
stöku sinnum, hafi komið óþurkar, síðan
sláttur byrjatSi, hafa þeir ekki statSið
lengi.—Eptir síðustu frjettum annarstað-
ar af landinu hefur einnig verið yfir
höfuð hagstæð heyskapartíð, grasvöxt-
ur góður og heyskapur því með bezta
móti víðast hvar.
í gær kólnaði veður; I nótt snjóaði
í fjöll og I dag er norðvestan-stormur
og kuldi.
Fiskafli er hjer góður. Á Eyja-
firði mokfiski I sumar. Góður afli á
Skagafirfii og Skagaströnd, þegar sein-
ast frjettist þaSan.
I Strandasýslu innan til aptur á
móti fiskilaust i sumar og þar í sýslu
svo iilar horfur fyrir menn að bjargast
af, að sýslunefhdin hefur samþykkt að
bi'Sja um 6000 kr. hallærislán fyrir
sýsluna.
Reykjavík, 16. sept. 1887.
Prestvígsla. Sunnudaginn 11. þ.
m. var prestaskólakandidat Einar Frití
geirsson vígður sem aðstoðarprestur
sjera ÞorkellsBjarnasonar á Reynivöllum
í Kjós.
í ofsaveðrinu 9. þ. m., sem getið
var í síðasta bl., urðu heyskaðar aust-
ur 5 Laugardal; á einum bæ fuku t. a.
m. um 100 hestar af héyi og þaki'5 af
ba'Sstofunni.
í sama veSrinu slitnaði tiskiskútan
Vonin upp lijer á liöfninni og brotn-
aði.
Hafís. Skaptfellingar, sem komu
liinga'5 í gær, segja, a'5 hafísliroði hafl
nýlega verið kominn vestur á móts við
Öræfi í Ska]>tafellssýslu.
Reykjavík, 23. sept. 1887.
Tíðarfar. Framan af þessari viku
ákafleg rigniiig hjer sunnanlands, en í
gær þurkur og blítt veður,—Að norðan
hefur frjezt, að þar hafi komið vot-
viðrakatli um Í7 vikur af sumri. en I
sláttarlok komið þurkar, svo að hey
náðust inn. 9. þ. m. snjókoma mikil
nyrðra.—Hafís allur farinn frá norður
landi um miðjan þennan mánuð.
Heyskaðar urðu víða hjer austur í
sýslunum 9. þ- m. í Núpakoti fuku
t. a. m. um 300 hestnr af heyi,
Lausnfrá prestskap hefur sjera
Stefán tíónsson (vígður 1844) á Kol-
freyjusta'5 fengið frá næstu fardögum.
Lau st brau'5 : Koifreyjustaður I
Suðurmúla-pröfastsdæmi, auglýst 20.
þ. m.
II e i ð u r s g j a f i r af „styrktarsjó'Si
Cristians IX.” hafa þetta ár fengið
Kirikur Björnsson á Karlskála í Su5ur-
múlasýslu og Oddur Eyjálfsson á Sám-
stöðum í Fljótshlíð, 140 kr. hvor, fyr-
ir framúrskarandi dugnaö I landbúnaði.
Mannslát. Nýlega er látinn eptir
nokkurra ára heilsuleysí uppgjafa prest-
ur Þorvaldur Asgeirsson síðast prestur
að Þingeyrum, fæddur 20. maí 1836.
Reykjavík, 30. sept 1887.
Strandferöaskipið Thyra tafð-
ist hjer sakir norðanveðursins; liún á
aiS fara lijeðan í dag vestur og norður
um land áleiðis tiÞHafnar.
Hallærislán hefur landsliöfðingi
veitt Húnavatns- og Skagafjarðarsýslu
allt að 10,000 kr. hvorri gegn 4 prc.
árleguin vöxtum og endurborgun á 10
árum. „Un jafnframt var amtmanni
boðið að hafa strangar gætur á því, að
nefnd sýslufjelög taki ekki meira fje
að láni en þaö, sem er óuinflýjan-
lega nauðsynlegt til a5 afstýra yfirvof-
andi manndauða í sýslum þessum”.
(stjórnartíð,).
Sala á kirkjujörð. Ivirkjujörðin
Karlskúli í Reyðarfirði er samkvæmt
konungsúrskurði 28. júlí þ. á. seld ábú-
andanum þar, Eiríki Björnssyni fyrir
4,500 kr.