Heimskringla - 17.01.1889, Blaðsíða 2

„Heiffiskriiila,”
An
Icelandic Newspaper.
PUBLISHKD
eveiy l'fiursday, by
TnK Heimskringla Printing Co.
at
.15 Lombard St......Winnipeg, Man.
Subscription (postage prepaid)
One year.......................$2,00
6 months....................... 1,25
S months....................... 75
Payable in advance.
Sample copies mailed free to any
address, on application.
Kemur út (að forfallalausu) á hverj-
um flmmtudegi.
Skrifstofa og prentsmiSja:
85 Lombard St........Winnipeg, Man.
BlaSiS kostar : einn árgangur $2,00;
hálfur árgangur $1.25; og um 3 mánuSi
75Jcents. Bor0 st fyrirfram.
Upslýsingar um verð á auglýsingum
I „Heimskriaglu” fá menn á skrifstofu
biaðsins, en hún er opin á hverjum virk
um degi frá kl. 0 f. m. til hádegis og frá
kl. 1,30 til 0 e. m.
Utan á 011 brjef tií blaðsins skyldi
skrifa: The Ileimskringla Printing Go.,
■!5 Lombnnl Street, Winnipeg, Man
Utan á brjef til blaðsins máog
skrifa í stað strætisins:
P. O. Box 305.
Fjrir eii einasta BOLLAR
geta kaupendur uHeimskringlun
hjer í landi fengið aukaárgang af
blaðinu til að senda vinum og ætt-
ingjum á íslandi. Vjer sendum
blaðið til íslands sjálfir fyrir f>etta
verð, og setjum f>á skilmála einung-
is, að árgangurinn sje að fullu borej
aður fyrirfram.
I>etta biðjum vjer vora heiðr-
uðu viðskiptamenn aðtakatil greina
Vjer höfum fengið f>ann fjöida af
synirningum um f>etta úrýmsum átt
um, að oss vinust ekki tími til að
svara hverjuin einum prívatlega.
Fyrir 4 KEOHHR
geta og allir, sein bfisettir eru á ís-
lamli, fengið blaðið heim til sín frá
upphafi pessa árgangs, <iu nokkurs
a ukakostnaðar.
Með f>ví að kaupa uHeims-
kringlu” tryggja peir sjer yreini-
Injri. og áreiðanleari fregnir af
löiulum sfimm hjer í landi og af f>ví
sem gerist í pessu iandi yfir iiöfuð,
liekltir en peir fá í nokkru öðru
frjettablaði. ()g um verðið, ci/iar
4 krónar, dregur óski'ip fáa.
Kaupið pví t(HeimskringIu”,
Jiið frjcttafróðasta og urðjfesta blað,
sem út kemur á íslenzkri tifngu.
Sendið fáeinar línur á [XÍstspjaldi
beint á skrtfstofu vora, og (>jer fáið
Iilaðið með næsta pósti. I ’tanáskrift
in er ekki vi'md, að eins [>essi:
Ih imskrin y'a",
Wi/tuipey, Man.
Canada.
SKADLEGUR HUGSUNAH
HÁTTUR. *
• Allt fer versnandi, allt iiið góða
er á fiiruiu, en hið illa ríkir. I>etta
-synist vera skoðun allt of inargra
hinna menntuðn íslendinga. I>essi
skoðun kom greinilega frain í
h'ju/lkouuTiui í fyrra, kom ajitur
fram í vetur er leið hjá Benedict
Gröndal í vesturfarftpjesanum og nú
seinast í fvrirlestri sjera.íóns Bjarna
sonar ísland aðblása uj>[> . Á móti
pessu færir enginn eitt einasta orð,
svo pað má líklega taka J>að fyrir
góða og gilda vöru. En pað eru
ekki menntuðu inennirnir einir, sem
álíta að allt fari versnandi. I>egar
hin almenna eða ríkjandi skoðun
lýðsins sjálfs á íslandi er athuguð,
pá virðist hún vera alveg sú sama.
Einstaklingiirinn sýnist geyma æði
svarta inynd af tilverunni í hug-
skoti síim.
l>eir sem koma að heiman liera
í iiuga sínmn nærri pví, ef ekki al-
veg, undantekningarlaust, hina
skuggalegustu mynd, sem liugsast
getur af ástandi bæði einstaklings-
ins á íslandi og af landinu sjálfu.
| 0& J* *6*1 sem heima á íslandi eru og
: sem ekki kemur til hugar annað en
að eyða æfi sinni par, láta samt sem
áður hjer um bil hinn sama hugs-
unarhátt í ljósi í brjefum sínum til
kunningja og vina hjermegin hafs-
ins. Yfir höfuð að tala virðist pjóð
in ekki sjá að hinum allra minnsta
vonarglampa bregði yfir vesalings
ísland, nje héldur er að heyra að
pað geti átt sjer stað í framtíðinni.
l>ar er allt undirorpið harðindum,
örbirgð og neyð. Stjórnin er ger-
samlega eyðileggjandi, ólæknandi
átumein pjóðarinnar (og pað er nú
að miklu leyti satt), tíðarfarið klár-
legr ópolandi, landið ((að blása
upp”, að umhverfast í hraun og
sand, svo ótt, að stóran mun sjer á
ári hverju, og jafnvel sjórinn er
hættur að gefa af sjer nokkra björg
nema helst eitthvað lítillega um
heyannatímann, pegar meim hafa
ekki tæki á að sækja sjóinn vegua
landvinnunnar!
Á pessa leið ferst fjölda manna
orð, pegar peir nýkouuiir af
íslandi, eru rpurðir að frjettum.
Og pað er ekki óeðlilegt rije við
öðru að búast, en að peir sem yfir-
gefa landið fyrir fullt og allt hafi
svona skoðun. ÞaS hefur árað til
pess um undanfarandi—og enn pá
yfirstandandí harðindakafia, að út-
flytjendur verði vondaufir um fram-
tíðina. En að allur fjöldinn sem
heima situr, og sein par ætlar að
sitja alla æfi skuli hafa sömu skoðun
á liögum lands og lý'ðs, pað er nær
pví yfirgengilegt. I>að er vonin,
sú von, að betur muni ganga í fram
tíðinni, heldur en á yfirstandandi
eða umliðua tímanum, sem bezt fleyt
ir mönnum áfrain. Án liennar geta
rnenri ekai til fulls lært að meta
ánægju sólargeislana sem daglega
ryðja sjer braut gegnuin armæðu og
prautaskýin inn í líf hvers einasta
manns. I>etta sjest svo gjörla h jer
1 landi, par sein allur fjöldinn—
einkum í peim hjeruðum, sem eru
ung og ftð bvggjast—litir svo að
segja eingöngu i framtíðinni. Menn
vona um betri daga í pað óendan—
lega, pykjast á hverjum nýjum degi
sjá fleiri og stærri heiðríkjubletti á
vonarhimninum, verða par af leið-
andi hverjum deginum öðrum ánægð
ari, læra að trúa að peiiu missýnist
ekki, og peiin verður að trú sinni
fyrr eða síðar. En pað verður ekki
sjeð að ístendingar eigi mikið ept-
ir af pessari dýnnætu eign. £>að
virðist að liún—eins og svörðuri nn
af liálendi landsins, sje komiii út í
veður og vind.
Af hverju er pessi hugsunar—
háttur sprottinn? Af afskekktri
byggð, strjáUi byggð, samgöngu-
leysi, iilri stjóru, verzlunareinokun og
par af leiðandi fátækt, liarðæri og
megurð landsins. Landslagið á og
æðimikinn pátt í pví. liiu lirika-
lega náttúra innrætir strax hjá
barninu einræni og punglyndi, sem
viðiielst að meira og miuna leyti
æfina út. I>etta gera kringumstæð
urnar að verkum, og ofau á petta
bætist liið almenna jU jmatiska kar-
akti-r, sein ytír höfuð að tala ein-
kennir allar norðurlaudapjóðir.
l>egar pannig er ástatt, pá er
pað alveg óparft af hinuin mennt—
uðu og leiðandi mönnum pjóðar-
innar að vera sífelt að sýua alpýðu
hina svörtu lilbðina, og að mörgu
leyti að mála hana enn svartari en
hún nokkurn tíma er. í stað pess
að gera pað, er skylda peirra að and
æfa pessuin hugsunarhætti í ölluin
greinum og með iíllu móti, en að
sýna liina björtu iiliðma á liverju
eiuu. ()g peir fmrfa að gera meira
en sýna hana með orða- eða jienna-
myndum. I>eir purfa að ganga á
undan og sýna að hún sje ápreifan-
lega til. I>að eru tnargir vegir til
pess að fá pessu framgengt, en
einna auðveldasti vegurinn er, að
greikka samgöngurnar, og að færa
fjör í Jiið tilbreytingalausa líf sveita
fólksins, með pví, að stuðla til sam-
kvæma, almennra samkvæma, til að
skemmta sjer með ýmsu móti, eins
og tíðkast f útlöndum, par sem all*
ir, iiáir og lágir, ríkir og fátækir,
blandast saman. Á peim fundum
purfa hinir ((æðri” að vera rjettir og
sljettir meðborgarar. Embættisríg-
urinn, kjóllinn og borðalagða húf-
an má ekki koma á pvílíkan fund,
heldur sitja heima; í einu orði, allir
purfa par að vera jafnir.
Allar pessar skemmtisamkomur
par sem lávarðurinn eða æðsti pjóð-
höfðingi preytir leikfimi við hvern
sem býðst, eru ópekktar á íslandi,
nema lítillega af afspurn, pó pær
eigi sjer stað nálega á hverjum
degi í flestum öðrum löndurn. En
pær eru óneitanlega hinn áhrifa-
mesti og alpýðlegasti plógurinn til
að ryðja burtu stórpýfinu og sljetta
hversdags braut alpýðumannsins.
Hann lærir par betur en á nokkurn
annan hátt að pekkja yfirmann sinn,
hann kemst pá að raun um, að pó
hann sje ((lærður” og ((sigldur” og í
svo og svo háu embætti, pá sje hann
enginn hálf-guð, heldur hreinn og
beinn maður, eins og hver annar
sveitarbóndi, og að öllu samtöldu
hreiut ekki afleitur drengur. I>ess-
ar Cosmopolita—sarnkomur hafa
hvervetna par sem pær tíðkast ó-
segjanlega mikil áhrif, og pær
mundu á Islandi gera alveg hið
sama. Áhrif peirra eru æfinlega
prennskonar: að ujipfræða, lífga og
gleðja.
Sem sagt eru til ótal aðrir full-
komnari og betri vegir en pessi.
En pað er hjer bent á hann sjer-
staklega vegna pess, að hann er sá
auðveldasti og alpýðlegasti til að
byrja ineð, og parf ekki að liafa
neinn teijandi kostnað eða fyrirhöfn
í för með sjer.
HAFNIRNAR í CANADA,
í 52. nr. XV. árg. ((ísafoldar”
er löng ritgerð eptir cand. Th. Thor
oddsen út af efninu ((ísland að blása
upj>”. I>ó ekki sje ritgerð pessi
beinn ritdómur utn fvrirlestur sjera
Jóns Bjarnasonar, pá er hún saint
sem áOur í beinni inótsögn viö Jmö
rit. Hiifundurinn dretrur fratn iniirir
dæmi til að sýna mis'»uii á hita og
kulda á Islandi í samanburði við
Winnipeg og aðra staði í útlöndum.
Sem nærri má geta verður mismun-
ur sá æðim kill, eins og hverjum
manni er líka skiljanlegt, par eð
Winnijieg er á miðju jafr.-mikils
meginlaiids og er Amerlka, en
Reykjavík við sjó fram syðst á litl-
uni hólina í miðju hafi. Vetrar-
kuldinn hefur heldur ahlrei staðið
íslandi fyrir prifum. í pessu sam—
bandi segir hann á pá leið: að ef
samgörigur væru groiðari og vegir
betri innanlands, mundi hagur lýð -
ins batua, og er [>að alveg rjett, |>ó
greiðir og góðir vegir sjeu langt
frá fyrsta skilyrðið fyrir vellíðán
fjöldans. Til sturnings f>es>ari
sögn sinni um vegina segir hann:
((t>að væri heldur ekki pmgi-
legt fyrir Canadamenn að reka verzl
un sína á vetrum, pegar hafnirnar
eru frosnar, ef engir vegir eða járn-
brautir lægju suður í Bandaríkin”.
Þetta er svo gott sein að segja
afdráttarlaust, að við strendur Ca-
nada sje engm oj>in höfn á vetrum,
en pað er langt frá rjett. I>að eru
f jölda margar hafnir í Canada, sem
eru algerlega Islausar allan vetur-
inn út. Á vesturströndinni, í Brit-
ish ColumbÍH, eru ílestir ef ekki all-
ir firðir íslausir á vetrum. Og á
austurströndinni eru að minnsta
kosti 5 hafnir, sein aldrei frjósa á
vetrum svo að skip geti ekki geng-
ið pangað viðstöðulaust hvenær sem
er. í aftaka frosti myndast á sum-
um peirra ofurlítil Isskán uj>j> við
brygg jurnar, en ekki svo pykk, að
hvert skiji sem er brjóti hann ekki
sundur, og ekki nógu langvarandi
til pess að sá ís sje teljandi. Þess
ar liafnir eru: í St. John í Nýju
Brúnsvík, í Halifax, Varmouth og
Digby í Nýja Skotlaiídi og í Sidn-
ey á Cajie Breton-eynni, er áföst
má knilast Nýja Skotlandi. Allar
pessar hafnir eru brúkaðar á hverj-
um vetri nú í seinni tíð, og skijia-
fjöldi er pangað gengur er allt af
að aukftst, en J>ær eru J>ó ekki hil.-
ar einu, sem auðar eru á vetrum.
Það eru til fjölda margar aðrar
hafnir bæði við Nýja Skotland og
Nýju Brúnsvlk, sem alla vetur eru
íslausar, en sem ekki era notaðar, af
pví verzlunarstaðir við pær eru svo
litlir, enn sem komið er. Af pessu
er auðsætt, að pað er ekki rjett að
segja allar hafnir við Canada frosnar
á vetrum.
Herra Thoroddsen hefur sjálf-
sagt ekki sett petta niður landinu
til niðrunar, prátt fyrir að hann var
að rita I ((ísafold”, heldur mun pað
sprottið af misskilningi. Vjer ætl-
um að misskilningurinn spretti af
pvl, að um undanfarin ár hefur All-
an-línan, sem flutt hefur Canada-
póstinn til og frá Evrópu, haft aðal-
vetrarstöð sína I Portlar.d í Maine
og Boston í Massachusetts. Og .in
ar 2 canadisku llnurnar Beaver og
Dominion línurnar hafa einnig brúk-
að pessar hafnir á vetruin meira en
canadiskar hafnir. Þegar litið er á
petta einungis, pá liggur næst fyrir
ókunnuga að ímynda sjer, að allar
hafnir Canada sjeu frosnar, ella
mundu gufuskipafjelögin ekki flytja
til Bandaríkja hafna á vetrum. En
sú ályktan er fjarri rjettn. Ástæð-
an er pessi: Til Boston og Portland
liggja margar járnbrautir og pær
allar mikið styttri frá Montreal held
ur en sú eina, sem til hefur verið
frá Quebec austur til St. John og
Halifax. Gufuskij>afjelögin semja
við verzlunarfjelög lengst vestur I
landi um flutning á Evrópu-varn-
ingi paðan og pangað, og pá er nátt
úrlegt að pau flytji til peirra hafna
og frá peim höfnum, sein næstar
eru staðnum, til pess að landftutn-
ingurinn, sem er svo tiltölulega dj'r
verði sem allra skeinmstur. Boston
og Portland eru, eins og allir vita,
fleiri hundruð mílum vestar lieldur
en Halifax eða St. John, og pegar
til fyrnefndra bæja liggja að uuki
margar járnbrautir, sem kej>[>a hver
við aðra um vöruflutning, pá verð—
ur J>aÖ Iijiinliert, að pað er liagur
fyrir itnuruar að hafa par sína vetr-
arstöð. ()g einmitt af pessu hefur
pað komið að línurnar hafa til
skainms tíma svo að segja eingöngu
rekið vetrarverzlun sína I peiin stöð-
um.
En nú er petta allt að breytast.
I>að er nú fullgerð járnbraut á milli
Quebec og St. John, sem er nærri
200 mílum styttri en súsein fyrirvar
(Inter-Coliinial-brautin), svo er og
um pað bil fullgerð pangað önnur
braut (Kyrrahafsbrautin) beint frá
Montreal, er verður yfir 200 mílum
1 styttri en styzta braut var áður.
Ferð jióstlesta ejitir Inter-Colonial-
brimtinni frá Halifax liefur líka I
seinni tíð verið aukin svo, að nú
síðan Canada-pósturinn er tekinn af
skijmnum I Halifax kemur liaun
opt 10 og 12 kl.stundum fyrr til
Montreal, heldur en á meðan haun
var fluttur á skipunum vestur til
Portland eða Boston.
Það iiuin óhætt að fullyrða, að
verzlun canadiskra gufuskijiafjelaga
I Boston og Portland fer óðum
minnkandi úr pessu. Yfirvofandi
viðskijita afnám I haust er leið reið
líka peiin viðskijitum að fullu ;
bráð, og gufuskipafjelögin eru ®nn
|>á svo ánægð með nmskij'tin, að
pað er lítil von til að pau framveg
is reki inikla canadiska verzlim I
I’ortland og Boston.
Áf pví íslendingar sem hingað
eru fluttir, og af pví land petta lief-
ur átt svo illu að venjast hjá llest-
utn blöðuuum á íslandi, þá verður
mörgum pað fyrir að ætla að aðrar
eins sagnir og pessi, um hafnirnar I
Canada, sje ekki sjirottin af niis-
skilningi, heldur að pær hreint og
beint sje sjirotnar af löngun til að
sverta landið á allan hátt I augum
pjóðarinnar. Og sú skoðun manna
hjer er ekki ástæðulaus. En v jer
viljum ekki ætla að herra Thorodds-
sen hafi svo einfeldnislegan liugs-
unarhátt. Jafn mikill og víðfrægur
fræðimaður og liann er ætti að vera
liafinn uj>j>yfir allan pesskonar kot-
nnga-krit.
EKKI LEIÐIST ((LÖGBERGI”
gott að GERA.
í 52. nr. 1. árg. ítrekar ((Lögb.”
sögu sína um stjórnarstyrkinn til
((Hkr.” og segir, eptir að hafa getið
pess, að hún beri á móti að hún
piggi styrk: ((Eins og á stendur,
virðist purfa meira en meðalprek til
að segja annað eins opinberlega”.
Einmitt paðf En ((eins og ástend-
ur, virðist purfa meira” en í meðal-
lagi skilningsdaufan mann til að
sjá ekki, að pað gerir núverandi
útg. ((Hkr.” ekki hið minnsta gagn,
pó svo hefði nú verið að fyrrverandi
útg. herfnar hefði fengið svo og svo
mikinn ((styrk” frá stjórninni.
Vjer höfum aldrei borið á móti
að ((Hkr.” hafi verið stofnuð fyrir
fje, sem höfundur hennar fjekk frá
stjórninni. En ritst. ((Lögb.” veit
líka, pó hann ekki sjái ástæðu til
að geta þesa, að pað f je var fyrir
störf, sem á engan liátt snertu blað-
ið. Og setji maður nú sem svo, að
höfundur pess hefði fengið fje ftá
h»nni slðarmeir, pá hvað? Gefur
ekkí öllum heil ■ \ mönnum að
skilja, að pað < • blaOina eerónn
stvrkur nú, peg.i" eigandaskipti eru
orðin, og að pað mál kemur nú—
verandi útg. pess alls ekkert við.
Það er jafnmikið vit í að gera ráð
fyrir svo og svo miklu fje í vösum
núverandi útg. ((Hkr.”, af peirri á—
stæðu, eins og væri að undrast yfir,
að ritst. ((Lögb.” skuli ekki vera
stórríkur maður af pví liann er í
fjelagi með manni, sem á sínum
tlma hefur fetigið allt eins mikla
jieninga frá sambandsstjórn eins og
fyrverandi útg. ((Hkr.”.
Vjer höfðuin vænt eptir svo
miklum skilningi hjá ritst. ((Lögb.”
að petta væri honura augljóst, en
sjáum nú, að til of mikils var ætlast.
Á hinn bóginn gærir pað ((Hkr.
ekkert til, pó ((Lögb.” sje að jórtra
með pessa stjórnarstyrkssögu, enda
niunuiii ' jxr ekki franivcgis ’éyða
miklu af rúmi blaðsins til að gegna
slík um pvættingi.
U' i- e gnir
Úr liinum Islenzku nýlendum.
MOUNTAIN, PKMBINA. ('()., DAIC.,
s. jnnúar 1S80.
Hjeðan er að frjetta dæmafáa
öndvegistíð sem haldizt hefur J>að
sem af er vetrinum. Nú [>egar
}>etta er skrifað er ekki nokkur
snjór á jörðu. Bændur kvarta mik-
ló undan snjólevsinu, som hamlar
J>eiin mjög frá að geta tlutt hveiti
sitt til niarkaðar.
Skemtisamkonnir hafa verið Iialdn-
ar á Mountain; J>ær helstu af ]>oim
eru: samkoma, er kvennfjelagið
lijelt í kirkjunni nokkru fyrir jólin,
og sú, er bindindisfjelagið hjelt í
skólahúsiiui á gamlárskvöld. Pen-
ingum, sem inn koinu á peirri sarn-
komu, á að verja til bókakaujia fyr-
ir bókadeihl bindindisfjelagsins.
Hinn 2- [>. m. lagði hra. E. H.
Bergmann af stað suður til Bis—
tnarck, til að taka sæti á Dakota—
pinginii, sem kemur saman um
pessar mundir. Um leið og vjer
óskum hra. E. Bergmann til lukku
með embættið, viljurn vjer einnig
óska, að hann komi fram setn dug-
r“>
andi pingmaður fyrir petta hjerað,
sjer og löndum slnum til gagns
og sóma.—Herra Jón Jónsson á
Garðar tóksæti Bergmanns í County
stjórninni.
Herra M. Stejihansson er búinn
að selja verz.lan sína til Mr. Ole E.
Oei, svonú er ekki nemaein verzl-
an hjer.
I>rír ungir menn úr [>essu
byggðarlagi fóru síðastl. haust á
æðri skóla llTnirersity of North
Dakota), til að afla sjer betri ment-
unar en alpýðuskólarnir liafa að
bjóða.
Alpýðuskóla kennsla verður
hjer byrjuð aj>tur 15. p. m. Kenn-
ari verður herra S. Guðmundsson,
sem verið hefur kennari hjer að und-
anförnu. Fyrir jóliu sóttu skólann
40 nemendur.