Heimskringla


Heimskringla - 14.03.1889, Qupperneq 3

Heimskringla - 14.03.1889, Qupperneq 3
Allir sjá pvi a« Winaipeg-íslendingar eiga hægast með að gera eitthvað og láta dáiítið á sjer bera, pó ekUi sje tekið tillit til annars en fjöldans. Enn hjer er nú um meira að gera enn höfðatöluna. Hjer eru hópaðir saman einhverjir hinir mentu'Sustu ís lendingar, sem vestur hafa flutt. Þess vegna er ekki ósanngjarnt að æilast til, að þessi hluti þjóðar vorrar láti talsvert til sín taka. Sjón er, þegar, sögu ríkari. Hór í Winnipeg eru—eins og ann- arsstaðar í heiminum, þar sem tölu- verður pjóðflokkur pyrpist saman—als- kouar myndir fæddar og i fæðingu. Allrahanda fjelög á spöðum: íslend- ingafjelag, Þjóðmenuingarfjelag, Kvenn- fjelag, íslandsdætrafielag, Good-Templ- arsfjelög, kirkjufjelag, söngfjelög, auk smærri og stærri söfnunarfejlaga, og svo mörg fleiri opinber fjelög, ásamt alskonar undirfjelaga straum, sem eng- inn maður hefur pekkingu eða tima til að telja. Hjer eru alskyns verzlanir alskouar liaudiðnir og allt petta liefur mjög svo likt útlit eins og annarsstað- ar á hnettinum. Sum fjelög og sum störf, standa á þolandi vegi, en sumt af þessu tagi fer fljótlega á höfuðið, eins og gerist á bæjum. íslendingar eru pekktir að pví, að peir hafa margt á takteinum: „Mörg járn í eldinum”. Þeir hafa pað svo hjer i Winnipeg. Dagblöðin bera þess ljósastann vott, að menn eru ofurlítið á hreitingu og koma með eitt og áuuað upplag, sem á sínum tíma á að vertia til stórkostlegra frauifara! Mörg eru böndin á prjónum. Málið, sem núna er einna efst á dagblaðaskránni hljóðar um fjárbænir til Canadastjórnar. Nokkrir íslendingar í Winnipeg "orsökuðust” einu sinni á fund og sömdu bænarskrá. Náttúr- lega var pessi bænarskrá á ensku, pví stjórnin skilur ekki íslenzku, enn ís- lendingar hjer, tala á öllum tungumál- um og pað euda í sömu setningu. Svo voru feugnar uudirskriptir á skrána, par sem pær náðust, og pó sumir—ef til vill— ekki hafi sem bezt skilið inni- hald bænarinnar, pá vissi pó hver lifandi sál er forsprakkar hittu, að hjer var um $5000 ats ræða! Og livað svo? Nú, pað átti eðlilega að gera dá- litið með petta fje, pegar paS kæmi frá stjórninni. En til pess að bxn- heyrzlan yrði vissari, mun gamla hjálp- ar ástæðan liafa verið gripin o: harma- grátrinn og hungersöngvarnir af Fróni, sem ávaxtast hafa í heylsulinum hjörtum. Mefi öðrum orðum: Canadastjórn er beðinn a’5 gjöra svo vel og telja út $5000 til þess, að kosta 2 tvo menn austur í Evrópu, pess erindis, að biðja um fé handa íslendingum, svo að peir geti flutt sig til Ameríku, flestir eða allir? Ljómandi fallegt spor! Þeir sem ekki orðalaust sampykkja petta mál, eru pegar bannfærðir í „Lög- bergi”. Það eru pegar komnar fram mót- mælenda skoðanir, í „Þjóðviljanum” og atieimskringlu,” og mjög svo líklegt, aö hundruð og þúsundir Islendinga sjeutil, sem ekki lízt á blikuna. Þeim, sem nokkura sómatilfinniugu hafa, vegna pjófSar sinnar, pykir skuggalegt að pen- ingar sjeu narraðir út úr stjórn Canadn, eða hvar sem er, undir nafni íslenzkr- ar pjóðar, án hennar vitundar og í pvi augnamiði, að flytja íslendinga „Whole- sale” hingað vestur, auðvitað helzt í pennann bænanna höfuðstað, par sem svo fjölda margar landeyður, urmull af íslendingum, ráfa mestann hluta ársins atvinnulausir og par á ofan stórskyld- ugir. Snotr liugsunarliáttr! Töluð orð verða illa aptr tekin án minkunar, og vjer búumst ekki við, að bæuarskráin verði kölluð til baka. En Pað er skylda hvers velviljaðs manns, að leiðbeina náunganum af fremsta megni. Þess vegna* viljum vjer benda á í tíma, og áóur en stjórnarstirkurinn kemur—sem líklegast er á leiðinni!— að íslendingar verfSa aldrei einliuga í þessu efni. Það fyrsta sem peir áskilja sjer og pykjast hafa beina kröfu til, með pví eymd þeirra er höffi til blóra, er pað, að hinum væntanlega gefnu pús- undum, sje varið í parf ir pjóðarinnar. Ýmsir munu vilja nota peningana til vesturfertSar, en aptur aðrir til pess að k omast lieim til íslands, en eitt er gefltS, aö pað verður óefað minstr hluti ísleud- inga sem tekur mets pökkum, að pen- ingunum sje varið til skemtiferðar fyrir einn eða tvomenn, hjer austr um lönd- in, sem lítiíi eða ekkert traust er boritS til. Þessvegna er pað ekki um skör fram, að ritstjóri „Heimskr.” bendir á að vanda purfi menn til fjárbæna- ferðarinnar. Og vjer viljum bæta pví við, að e i n n maíSur mundi nægja, til að b i 1S j a, e f hauu er vel valinn. Öðru máli er að gegna, pó maðurinn tæki með sjer kauplágann skósvein. Þó pen- inga safnitS aflist metS ljettu móti, er engu síður pörf, að fara spart með. Það dettur sjálfsagt engum manni í hug að efa pað, afS íslenzku prest- unum mundi mjög vel treyst til sendi- ferðarinnar, en þeirra staða er pannig vaxin, atS eigi má ætlast til slíks, að peir felli sig vel við að biðja p e n i n g a bæna, vegna fólksins. og svo veitir ekki af að þeir sjeu sem optast yflr sínum lijörðuin, vegna prespyterianna og til þess að sjá við æðisgangi sáluhjálpar- hersins. Allar líkur benda til pess a1S fjár- bænaferSin komist á, en pafS er svnt hjer að framan, að mjög mun teflt á tvær hættur fyrir sendimönnum, e f þeir eru ekki i aflialdi, e i n k u m hjá lönd- um heima. Það getur blásifS þungt í bakseglin, ekki sízt, ef enginn eyrir skyldi út koma af bænagjörðinni, en púsundunum Canadísku sólundað. Það má ekki senda pann eða pá, sem fara á mis við málefnið, eins og sendillinn sem fór um árið, á móti islenzka flokku- um, fann engann manu, en stakk í vasa sinn peningunum, sem hann átti að liðsinna löndum með. 8em sagt, er allt útlit til pess, að Evrópuferðin komizt á. Er pví skyn- samlegast gjört af íslendingum hjer vestra sem nokkura hugsun hafa á sóma og velferð pjóðar sinnar, að at- huga í tíma, hvern, eður hverja, peir ráða til fararinnar. Það er nú ekki mörgum til að dreifa, sem fengist hafa við útfiutningsmál fslendinga, hjer vesturfrá, og almennings drengskaparorð hafaásjer. Yjer vitum, sannast að segja, ekki til, að pað sje annar en Hr. B. L. Baldvinsson. Hann mun pví sjálfkjör- inn, ef nokkur áhugi er í Winnipeg-ís- lenzka flokknum, fyrir sæmilegum af- drifum pessa máls. Herra Baldvinson inun og tæplega purfa að hafa skó- svein, liann er svo alvanur ferSalögum fylgdarlaust. Vjer viljum enda þessar linur með peirri hógværu aðvörun, að það er engin meining í pví, að senda framar menn heim t.il íslands, hjer að vestan, til pess að ginna menn af landi burt. Það er rnikill ábyrgðarhluti, af peirri þeirri einöldu ástæðu, að hagurísleud- inga hjer fyrir vestan, er alsekki glæsi- legri en víðast heima á Fróni. Það er svo harla óverulegur munur á, að pyggja af íslenzkum hrepp eða, Ame- ríku stjórn. Vjer lofum pví, aS hafa framvegis gætur á pessu máli og ápekkum „upp- blæstri” landa. Winnipeg, 5. marz 1889. J. E. Eldon. FROSIÐ HVEITI. í tilefni af, að mjer er kunnugt að fjöldi manna (par á meðal íslendingar), sem hveitið fraushjá siðastl. haust, gera sjer góðar vornir um, að vel megi tak- ast að brúka pað tii útsæðis næsta sumar, jafnvel pað sem svo er skemmt að pað er ónýtt sem verzlunarvara, eða nær pví. Sumir þykjast hafa reynslu fyrir sjer frá fyrri árum, hinir sögusögn annara sem reynt hafa að sá frosnu hveiti og lukk- nst vel—muni pví.eins geta lukkast nú. Mjer pykir mjög efasamt að undan- gengin reynsla (sem jeg í sjálfu sjer ekki rengi) nemi í burtu hættuna fyrir nýjum óhöppum af að voga mikið hinu frosna hvelti til útsæðis í ár, eðn leggja of mikinn trúnað á slíkar sögur, en sem mönnum er svo gjarnt atS trúa, því mað- ur vill að pað sje svo og svo, og aptur að jeg efast um að hveiti undanfarin ár hafl noltkurn tíma orSið fyrir jafn hörðu frosti og því sem kom hjer í ágústmán- uði næstliðnum og par af geti leitt að hin tilvitnaða reynsla fyrri ára sje óáreið- anleg, og um leið hættulegt ats treysta lienni í svo alvarlegu spursmáli sem hjer ræðir um. Það væri pví máske ekki óparft alS „Heimskringla” hefði meðferðis eitt- livað leiðbeinandi í pessu efni fyrir les- endur slna, og þar á meðal álít jeg skýrslu Mr. Luggers prófessors við há- skóla akuryrkjudeildar Miunesotaríkis. Hann hefur nýlega vísindalega rannsak- að áhrif frostsins á hveitiplöntuna, í peim tilgangi að komast að rjettri niðurstöðu um hið sanna verti, sem frosið hveiti hefur, brúaað sem útsæði. Þessa skýrslu prófessorsins sýnist mjer hver einasti bóndi ætti að kvnna sjer, pví hún höndlar um svo afarþýð- ingar mikið spursmál, í tilliti til heppi- legra afdrifa hveitiuppskerunnar næsta ár, og ætíð þegar um frosið útsæðis- hveiti er að ræða. Skýrslan er hjer um bil þessi: ..Microskopisk rannsókn leiðir til peirr- ar ni-Surstöðu að lítið frosið hveiti tapar ekki frjófgunarkraptinum, ati eins veikist liann, en gegnfrosið hveiti tapar honum alveg! í heilbrigðu ásigkomulagi eru hólf (Cells) hveitiplöntunnar fylt með proto- plasmisku efni, sem er á stöðugri hreif- ingu, á milli pessara smágjörfu hólfa eru opin rúm. Hið nefnda efni í hólfun- um er jafnvel í hreifingu eptir að plant- an er farin að verða fyrir áhrifum hins vaxandi kulda en verkun kuldans á hana ats utau er, a-K nokkru leyti, að pressa út vatn l a5 sem er bundi'8 af efni pessu í hólfum plöntuunar. Þetta vatn lejTsist af frostinu og pvingast í gegn um veggi hólfanna inn í hin tómu rúm, milli þeirra, og frostið myndar af pví þunnar ísnálar, eða plötur á veggjunum. Hætti nú áhrif kuldans á plöntuna á pessu stígi, sem nú hefur verið lj'st, fj'rir vaxandi lopthita, pyKna ísplöturnar fljótt, og plantan getur haldið áfram að proskast án sjerlegrar hættu fjrrir að hún missi frjófgunarkraptinn. En haldi kuldinn áfram, og nái pví stígi, h'5 hin innstu hólf í miðju plöntunnar gegnfrjósi svo, að af hinu bundna vatni 5 þeim myndist ísnálar, pá er plantan með pví alveg eyðilögð. Af pessu verður ljóst að nokkutS frosið hveiti getur verið brúkanlegt til útsæðis, en gegnum frosið par á móti er alveg ónýtt”. Það er því m jög áríðandi fyrir bænd- ur, að athuga nákvæmlega ásigkomulag hveitisins áður en því er sáð. Prófessor Lugger gefur fylgjandi einföld rá5 til pess. „Bændur sem fá frost á hveiti sitt ættu að gefa nákvæmar gætur að útliti plöntunnar rjett um pað lejrti sem frost- ið kemur, tii að útvega sjer vissu um, hvatSa móðnunarstígi hún hefur náð pegar frostið greip hana. Hafl plantan gegn- frosið, áður en korni'R var fullmóðnað, pá er afar heimskulegt að sá slíku hveiti, pví pað getur ekki vaxið, en hafi plant- an að eins að nokkru lejTti frosið, er mögulegt, að korniS án verulegrar hættu geti brúkast til útsæðið. Mjögeinfalt ráð má hafa til pess aS ganga úr skugga um þetta. Það er að taka dálítiti af hveitinu og sá pví í kassa sem sje hafður inni viS mátulegan hita. Á pann hátt getur hver bóndi reynt hveiti sitt”. Bændur peir, er fundu akra sína gripna af frostinu, seinastliðinn ágúst- mánuð ættu að vera sjerlega varkárir og gera allt sem í þeirra valdi stendur, til að sneiða hjá ats óhappitS fylgi peim næsta ár. Það mælir eins mikið með því, og móti, að enda hálffrosið liveiti (hafi pað ekki verið mó'Snað pegar frost- ið kom) sje óbrúkandi til útsæðis og að gjöra jafn óvissa tilraun, með hættuna á aðra hlið, máske að missa að meira eða minna lej’ti næsta árs uppskeru, er vofialeg vogun! Það er óefað vissast, ef nokkur ráð eru til, að sá einungis því hveiti sem maður veit að er gott. Pró- fessorinn leggur mikla áherzlu á að menn leggi sig eptir, að fá pær tegundir af hveiti til útsætiis, sem poli vel kuld- ann. Hann fullyrðir að hinu svonefnda bearded-hveiti sje miklu meiri hætta bú- in af kulda, en hinu sem ekki er bearded. Hann telur mjög líklegt með tímanum, að flnna megi pá hveitiplöntu og gera hana hagvana, sem þoli allar veður- breytingar sem koma fyrir hjer í norð- v«>strinu, og ræður bændum til að leggja sig eptir tilraunum í pá átt. Varkárir ættu menn að vera með innkaup á hveiti til útsæðis. Það munu I verða nógir i vor sem hafa frosið hveiti á boðstólum til útsæðis, til aiS fá pað betur borgað hjá náunganum, en peir annars geta átt kost á. Það hveiti sem ekki væri keypt fyrr en máske rjett undir sáningu geta menn heldur ekki reynt á áðursagðan hátt. Gætu þessar línur orðið til pess að einhverjir af lesendum „Heimskringlu” veittu þessu málefni meiri eptirtekt, og yrðu pá varkárari í valinu á útsæðishveiti sínu næsta vor, er tilganginum náð. XVIII. Alclna eikin. Jeg stóð úti í skógi hjá aldinni eik, 8em orfSin var skrautlaus og visin og bleik Og svift var gjörlega sjerhverri grein; Jeg sá að hún skalf þegar vindurinn hvein. En pó hennar misst væri blómskrúð og bar, Af björkunum öllum hún tignlegust var. í anda jeg sá hennar ágæta skraut, Sem allt, fyrir löngu, var horflð á braut. Því: yppurstu litirnir fölna æ fljótt, Og fjörleiki æskunnar hverfur svo skjótt; En glögglega má pó á sjerhverju sjá Þann svipinn, er eitt-sinni hvíldi pví á. J. Magnús Bjarnason. ELDRAUNIN. Eptir CHARLES HEAD. (Eggert Jóhannsson, pýddi). tPumpa hann!’ sagði hún við Pinder. (Hvernig fer hún að pví, tallt í öllu’!! ,Af pví mjer er pað ókunnugt, get jeg ekki sagt pað’ sve.ra'Si „alit í öllu”. ,Fer hún svona „allt í öllu?” spurði hún, og tók annan handlegg hans og hreiffii hann eins og dæluskapt. ,Vertu nú sæll „allt í öllu!” hjelt hún áfram, því henni pótti eiris vænt um nj' orð eins og nýa brúðu. ,Jeg fer til að sjá, hvernig pumpið gengur!’ Pinder hló og leit til Söru, en pað var ekkert bros á vörum hennar. ,Þú ætlar pó ekki að fara að sj'rgja aptur’, spurði hann. „Þú gafst mjer hönd pína upp á það, að pú skyldir vera ánægð, ef þú vissir að hann væri lifandi!’ ,Og jeg hugsaði pá að jeg gæti þa'S. En þegar jeg nú veit að hann er lifandi, pá veit jeg líka að hann er mjer dauður. Að vera lifandi, og allan pennan tíma að senda mjer ekki eina líuu! Jeg svívirti hann, og hann hatar mig! Jeg er yfir- gefinn’. ,Og jeg er ónj’tur vinur; allt sem jeg geri og segi er til einskis’ sagði Pinder. Hann missti móðinn í bráð og flúði pví burtu og gekk stundarkorn fram og aptur um götuna, liálf gramur í geði. Sara liorfði á eptir honum, er liann gekk út, og kom til hugar, að hann væri nú máske alfarinn, að hann einnig væri búiun að yfirgefa sig. Hún fann að liann hafði ástæðu til að ætla sig óþakkláta og sáaðvíðöðru var ekki að búast, en að hún gengi fram af hvers manns þolin- mæði. ,En jeg get ekki að pví gert’, hugsaði hún. ,Jeg get elcki elskað nema pann eina, og pann eina sje jeg aldrei framar!’ Aldrei fyrr hafði umhugsunin um á- stæðurnar, um einstæðingsskapinn fengið á hana eins og eimnitt nú. Hún hallaði hiifðinu fram á búðarboröið og grjet. Þannig hafði hún verift um stund, pegar hún heyrði rödd segja: ,Sara!’ Hún ljTpti höfðinu ofurlítið frá borð- inu, en leit pó ekki í úttina er hljóM'5 kom úr. Henni fannst pað mundi vera draumur að hún heyrki pessa rödd. ,Það er!’ lieyrði hún sagt aptur og í pví gekk karlmafiur inn gólfið og til hennar. Þá leit hún upp og rak upp gleðióp mikið, og á næsta augnabliki var hún vafin í örmum eiginmanns síns. í pessum svifum kom Pinder inn apt- ur. Honum var runnin reiðin, og hann llýtti sjer heim til að bæta upp pennan skort á þolinmæði, með pví meiri vinar- liótum. Og Debóra, sem glögglega pekkti hvert raddstig systur sinnar, kom hlaup- andi úr eldhúsinu, pegar hún heyrði fagnaðarópið. Pinder og Debóra voru pvi vottar að fyrstu kveðjunni, fyrsta fögnufiinum. En hvorugt peirra hjóna gætti pess um stund, að par voru áhorf- eudur, standandi öldungis hissa. ■ ,Ó, James minn kæri! minn kæri!’" ,Mín ástúðlega kona! svo fús að fyrir gefa!’ ,ÞatI er jeg, sem ætti afi biðja um fyrirgefning!. ,Nei, nei! Það var lögreglan, sem gerði mig vitlausann’! ,Svo þú yfirgafzt mig í prjú ár!’ ,Heldurðu að jeg heftSi verið burtu svo mikið sem prjár vikur, ef jeg hefði búizt við annari eins móttöku og þetta?’ ,Hvað. Vissurðu pá ekki, hve heitt jeg elska pig?’ Og svo föðmuðust pau og kjTsstust enn meir. En upp úr pessu fór Sara að taka eptir ats parna voru tveir vottar, sinn við hvora hlið hennar, og henni var ekki ókunnugt um, að hvorugur þeirra unni liinum nýfundna pening eins innilega og húngerði. ,Kondukæri! Gleðiner heil- ög!’ Og hún dró mann sinn tveimur höndum inn í dagstofuna og skellti aptur hurðiuni. Þau Pinder og Debóra litu hvort á annað, og eins og ósjálfrátt færðust nœr hvort öðru, svo að pau stóðu samhli'Sa um leið og hurðin skelltist í lás, hún drejT- rauð og í illu skapi, en hann fölur og fullur af sorg. ,Jæa, Pinder’, sagði hún með hægð, pó hún gæti naumast dulið bræ«i sína. ,Við tvö, pú og jeg, erum einskisvirM núna. Þriggja ára hollusta og vinabrögf! gera okkur ekkert gagn, og priggja ára burtuvera hans gerir honum engan skafSa. Jeg hef heyrt, að fjærveran styrki ástar- böndin, ognúsjejegað svoer’. Pinder, æfinlega samur og jafn, af- sakaðí uppáhaldsgoðið sitt. ,Hún getur ekki að pvi gert’, sagði hann. ,En jeg get gert við pví af! vera áhorfandi. Jeger búinu að sjá pau heilsast eptir 3 ára burtu veru lians, og tilfinningar mínar á pessu augnabliki gleymast mjer trauðlega með- an jeglifl. Jegætlamjer ekki að bíðaog horfa á þau, ekki að gerast glottandi áhorf andi eins og djöfullinn á Adam og Evu. Og jeg ætla mjer ekki að bítSa eptir að heyra hann segja, að verzlunin, sem jeg hef aukið, sje hans, að málaraiðnin, er hann eyðilagiSi, en jeg rjetti við aptur, sje hans, ats konan sje hans, afi barnið sje hans, og að peningarnir, sem jeg hef dreg ið saman fjTrir pær mæðgur, sje hans! Nei, Debóra! Jegbiðguðað blessahana en fer undir eins og jeg hef hlejTpt nitSur gluggaskýlunum, og pað er kominn tími til pess. Þú sjer ekki Joseph Pinder í pessu liúsi framar! ,Hvað! Ætlarðu pá að yfirgefa hana og allt saman?’ .Yfirgefa hana! Það orð á ekki hjer lieima. Jeg fer burt frá henni þegar húnerglöð ogánægts. Jeg er vinur henn- ar einungis pegar hún á bágt‘. ,Og pá ekki vinur hennar einu sinni, pegar hættur umkringja hana?’ ,Jeg sje engar hættur í petta skipti’. ,Hugsaðu pig um ofurlítið, miun góði! Hvað dróg hann hingað einmitt nú? Segðu mjer pað!’ ,Já, pað getjeg!’ sagði hann. Hún hefur fullkomiiS aðdráttarafl fyrir hvern mann, sem ekki er steinbiindur, hálfviti eða vitfirringur!’ ,Já, jeg veit aí pú lítur nú þanuig á hana!’ svaraði Debóra. ,En pað er hann, sem jeg er ats tala um, og hann, sein jeg vil að pú lesir ofan í kjölinn. Það eru 3 ár síðan hann yflrgaf liana, en pað er ekkl mánuöur síðan Dick Varney færfsi honum pær fregnir, að hún væri orðin nk kona. Og hingað erhann komin á augnalilikinu!’ ,Og jeg skil við hvað pú átt, en pað getur verið tilviljun að eins. Annað eins vill æði opt til. Við megum ekki vera of tortryggin, Debóra! Jeg trúi ekki að hanu gæti verið svo níðingslyndur!’ ,Og maðurinn er engu verri en haun var og engu betri, um pað máttu vera viss. Hörundsliturinn breytist ekki, pó maður sigli hafið, nje heldur hjartalagið og geðið. Jeg segi pjer það satt, að hann er hingað kominn í búningi höfðingja til að sækja pað, sem hann einu sinni áður sótti liingað í búningi innbrotsþjófs!’ Um leið og hún sagði petta baríi hún eldhúslyklinum, sem hún hjelt í annari hendinni, í peningaskápinn, og hljómur- inn sem inálmurinn gaf frá sjer hjálpatsi henni furðulega til að sannfæra hinn frómljTida Pinder. Þetta sá hún og herti sig pví enn meir, sagði nema hann væri kyrr og hjeldi áfram að lijálpa, yrði Sara bráðlega svipt öllum eignum sínum, og svo j’firgefin í annað skipti. (Framhald).

x

Heimskringla

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Heimskringla
https://timarit.is/publication/129

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.