Heimskringla - 09.05.1889, Side 2

„Heinstriitla,”
An
Icelandic Newspaper.
I>r'BI/I8HED
eveiy Tnursday, by
The Heimskringla Printing Co.
AT
85 Lombard St.........Winnipeg, Man.
Subscription (postage prepaid)
One year..........................$2,00
8 months.......................... 1,25
3 months........................... 75
Payable in advance.
Sample copies mailed free to any
address, on application.
Kemur út (að forfailalausu)á hverj-
um flmmtudegi.
Skrifstofa og prentsmiðja:
35 Lombard St.......Winnipeg, Man.
Blaði'S kostar : einn árgangur $2,00;
hálfur árgangur $1.25; og um 3 mánuSi
75 cents. Borgist fyrirfram.
Upplýsingar um verð á auglýsingum
„Heimskringlu” fá menn á skrifstofu
blaðsins, en hún er opin á hverjum virk
um degi (nema laugardögum) frá kl. 9
f. m. til hádegis og frá kl. 1,30 til 6 e. m.
Á laugardögum frá kl. 9 til 12 hádegi.
Utan á öll brjef til blaðsins skyldi
skrifa: The Heimskringla Printmg Co.,
35 Lombard Street, Winnipeg, Man . eða
O. Box »05.
UM HJARÐFJE LAGSSKAP.
Þann fjelagsskap ættu íslend-
ingar að kynna sjer sem bezt. Þeir
sem ekki eru sjómenn eru fjárhirð-
ar, sjálfsagt að öllum jafnaði mikið
betri fjárhirðar, heldur en hjerlend-
ir menn, jafnvel f>eir, sem gefa sig
út fyrir hirða og stunda ekki aðra
atvinnu. Flestir peirra iðka fremur
skot og leikfimi, riddara ípróttir o.
p. h., heldur en fjárgeymslu, að
öðru en pví, sem minnstur vandi er
fólginn í, aðgætahjarðarinnar, halda
henni innan vissra takmarka, o. s.
frv. En íslendingar venjast við
fjárgeymslu frá blautu barnsbeiniog
hafa að fyrirmynd ágæta fjármenn,
sem peir geta ekki ar.nað en lært af.
E>að mun pví óhætt að segja, að ís-
lendingar yfir höfuð að tala sjeu
betri fjármenn en Ameríkumenn.
Þegar pess er gætt, pá er ó-
hugsandi annað en að íslendingum
inundi ganga vel, og með tímanum
hafa mÍKÍð fje upp úr fjelagsfjár-
eign. í Alberta-hjeraði vestra og
vesturhlutanum af Assiniboia er al-
mennt viðurkeunt að sje, ef ekki
hið bezta kvikfjárræktarlaud í Ame-
ríku, pá samt með pví bezta.
Kvikfjenaður í Alberta er líka óð-
um að fjölga, ogjafnframt að fækka
pær ferhyrningsuiílurnar, er hjarð-
fjelög geta fengið leigð fyrir beiti-
lönd. Kostum peirra, er leigja
vilja beitiland verður allt af meir
og meir pröngvað, og pá verða
um leið færri tækifærin fyrir fálið-
uð, fátæk fjelög að komast upp.
Kostir pessara fjelaga erunú orðnir
stórum prengri en peir voru fyrir
2-3 árum siðan. En ef íslending-
ar vildu reyna pennan fjelagsskap,
pá er peim eun pá innanhandar að
fá urnráð yfir landspildum vestra
með vægum kjörum. En geta ís-
lendingar komið upp hjárðfjelagi,
jafn-fátækir og peir eruV
landið leigt. Svo er og pess að
gæta, að nú orðið getur hver sem
vill numið land (heimilisrjettarland),
hvar sem honum sýníst, og hvenær
sem hann vill, innan pess svæðis, er
áður var leigt fjelaginu. Það get-
ur pví komið fyrir, að allur helm-
ingur hins leigða lands sje genginn
úr greipum hjarðfjelagsins, áður en
hinn umsamdi tími (21 ár eða minna)
er umliðinn. Vitanlegaborgar ekki
fjelagið leigu fyrir pær ekrur, sem
búið er að nema sem heimilisrjett-
arland, svo ársleigan fer alltaf
minnkandi. En uppboðspeningarn-
ir eru farnir og fást ekki aptur, pó
að 3—4 árum liðnutn verði hið
leigða land orðið heliningi færri
ekrur en upphaflega \ar umsamið.
2. Maður getur farið vestur í
Alberta og numið land á sama hátt
og alinennt gerist, og eptir að hafa
gert pað, getur hann, ef hann æskir
pess, fengið leigðar í mesta lagi 4
ferhyrningsmílur af landi (2,560
ekrur), liggjandi umhverfis eða sam-
hliða hinni ákvörðuðu ábýlisjörf.
Taki maðurinn fyrir ábýlisjörð ^ fer-
hyrningsmílu (heimilisrjettar- og
forkaupsrjettarlai d), pá fær haun
umráð yfir 2,880 ekrum af laridi,
annars 2,720, ef hann tekur sjer
til eignar heimilisrjettiun einungis.
Það sem mest er í varið við pessa
aðferð, er pað, að landneminn fær
pessar 2,560 ekrur, án pess pærsjeu
boðnar upp. Allt pað fje, sein hann
pá leggur í sölurnar, er ársleigan,
2 cents af ekrunni, sem af 2,560
ekrum nemur $51,20 á ári. Auðvit-
að er pessi samiiingur sömu skil-
málum bundinn og uppboðssamn-
ingurinn, sem sje, að hver sem vill
getur, pegar honum sýnist, numið
heimilisrjettarland á pessu svæði,—
en hjer er vert að geta pess, að
enginn getur numið land á annars
manns beitilandi, ef hann sjálfur
hefur -'eigt beitiland af stjórninni, í
hversu litlum stíl sem er—.
Þessi síðari kosturinn er alls
ekki óaðgengilegur. Og íslending-
um er pess vegna innanhandar að
fá stórmikið land til umráða um
nokkura ára tfma og með vægum
kjörum. Og par sem íslenzkur inn-
flutningur í Alberta er byrjaður, pá
sýnist pað ekki óráð, að einhver
peirra, eða einhverjir reyi.du petta.
Þó geta menn pvf að eins haldið
pessu leigða landi, að pelr uppfylli
skilmálana, sem stjórnin setur um
notkun landsins. Það er sem sje á-
Það sýnist ekkert vera pví til
fyrirstöðu að íslendingar gætu náð
umráðum yfir víðlendu svæði af
beitilandi f Alberta með pessum
síðartöldu skilmálum. En pað er
um pað eins og annað, að ef menn
vilja taka nokkrum veruleg'm
frainförum, vinna nokkuð pað, sem
aðkveður, pá útheimtir pað fjelags-
skap. Og eins og vjer höfum sagt
áður, álítum vjer sjálfsagt að sá
fjelagsskapur fengist, undireins og
einliver bryti ísinn og byrjaði, og
sýndi almenningi að petta eða hitt
væri virkilegur gróðavegur. Að
hjarðfjelögin í Alberta græði fje
og pað í stórum stfl dylst engum,
pegar pess er gætt, að peningurinn
gengur sjálfala, nema einhvern sár-
lftinn tíma á vetrinum, og marga
vetur alveg gjaflaust, og að naut-
peniugurinn venjulega tvöfaldast að
tölunni til á 3—4 árum. Eptir að
fenginn er sá gripafjöldi er landið
fleytir, eru pað ekki svo fáir gripir
sem selja má á hverju ári, pó hinni
fullu tölu sje haldið við. Og pað
pykir ljelegt ef ekki fást $40,00
fyrir hvern fullorðinn nautgrip par
vestra. Það verð er líka lfklegt að
haldast fyrst fram eptir, par sem
markaður fyrir nautpening úr Al-
berta er nú fenginn á Englandi.
Meðalverð fyrir fullorðna nautgripi
paðan var f fyrra sumar á Englandi
heldur meira en 15 pund sterling
(um $75), og pótti pó óvnnalega
lágt verð á öllum nautgripum á
Englandi síðastl. suinar. En allur
flutning kostnaðurinn frá Alberta til
Liverpool var 6—6£ og f allra
inesta lagi 7 pund sterling fyrir
hvern grip. Fyrir hvern paun grip
er sendur var til Englands fengu
pvf hjarðmennirnir að minnsta kosti
$40,00. Ketrnarkaðuriun á Eng
landi er eins og usálin prestatina”;
hann verður ekki fylltur. Þess bet-
ur sem par árar, pess meir er keypt
af aðflutturn gripum, og pá vita-
skuld fæst peim mun ineira verð
fyrir pá. Það er pess vegna full-
komin ástæða til að ætla, að nö-
verandi verð viðhaldist fyrst um sinn,
pví auk pess sem pörfin á Englandi
viðhelzt alltaf jafnmikil, eykst inn-
lendi markaðurinn ár frá ári.
kveðið, að sama árið og landið er
leigt, skal leiguliðinn færa pangað
| pess gripafjölda, er með lögum er
ákveðið að landið fleyti, annað árið
hinn annan priðjunginn og priðja
árið hinn priðja priðjunginn,
svo að, pegar 3 ár eru liðin
frá pví landið var leigt, sjeu á
pví eins margir gripir eins og
á pví má hafa, og framvegis við-
halda peim gripastól leigutíinann
út. Það úthein tir pvf talsverðan
krapt að byrja.
Til pess að byrja með, er að
athuga, með hvaða skilinálum hjarð-
fjelög geta fengið leigt beitilarid,
og hvað mikið landpaugeta fengið.
1. Maður getur leigt beitiland
frá 1000 upp til 100000 ekrur til
21 árs í mesta lagi fyrir 2 cents
ekruna uin árið, p. e.: $20 um ár-
ið fyrir hverjar 1000 ekrur. En
auk pessarar árlegu leigu verða
menn í upphafi að bjóða vissa upp-
hæð peiiinga, er borgist fyrirfrain,
fyrir iandið, og par eð laudið er
ekki leigt fyrr en hver spilda, sein
uin er beðið, hefur verið auglýst til
leigu í opinberum blöðum, pá á
sá er um biður í fyrstujekki vfst að
hans boð verði pegið. Það geta
komið fram 10-20 gagnsækjendur,
og lijóði einhver peirra hærrahrepp-
ir sá hiim saiui landið. Þessum
örðuleikum er það þá bundið að fá
Vjer höfum ekki við hendina
skýrslu um pað, hve margir gripir
mega vera á hverri ferhyrniiigsmílu,
að undanteknum nautgripum. í
lögunum er ákveðið að ekki megi
vera fleiri nautgripir á landinu, en
einn á iiverjum 20 ekrum, eða 52 á
hverri ferhyrningsmílunni. Af pví
sjezt að sá maður sem nemur land
og leigir sfðan 4 ferhyrningsinílur
fyrir hjarðland, má ekki hafa meira
en 128 nautgripi á peim 4 ferhyrn-
ingsmflum; getur pví að sinni á-
býlisjörð með taldri haft 150 naut-
gripi. En pá gripi verður hann að
kaupa innan 3. ára, um 50 fyrsta
ár ð og nálægt 40 hvert hiuna næstu
tveggja ára, eða iná hann búast við
að fyrirgera rjetti sínum til landsins.
Að gera petta er sjálfsagt hverjum
einum íslendingi ofvaxið, en all-lík-
legt að 2—3 í samlögum gætu pað.
Það er ekki sagt að pað purfi að
vera fullorðnir grijiir sem fluttir eru
á landið, svo pað er nokkurnveginn
víst, að af peiin 50 gripum, sem
pangað pyrftu að flytjast á fyrsta
ári, mættu 30 eða meir vera ungviði,
sem fá má fyrir minna en helming
verðs fullorðinna gri[>a.
Um ávinninginn af hjarðeign-
inni má ráða af pví, að eptir að 3 ár
eru liðin frá þvf byrjað er, getur sá,
er leigir 4 ferhyrningsmflur af landi,
selt á ári hverju 20—30 gripi og við-
haldið pó peiin grijiafjöhla er lögin
leyfa honum. Þessir 20—30 gripir
færa honum tekjur er iiema $800—
$1200 á ári, og pað er óhætt að
gera ráð fyrir að nærri helmingur
pess fjár sje hreinn ávinningur. A
7—9 árum endurborga peir penitig
ar honuin pá allan höfuðstólinn sem
í gripaeigninni stendur, og hafi
hann upprunalega leigt landið til
21 árs, er hinn upprunalegi höfuð-
stóll hans eins vfst meira en tví-
borgaður, að útrunnum leigutíman
urn, og pá eru pó til góða allir naut-
gripirnir, um 150 höfuð. Þetta er
ekki lítill ávinningur, og pó yrði
hann etin meiri, ef fjelagið væri
stórt. Það kostar sem sje nærri
eins mikið að hirða 150 nautgripi
eins og 300, og nærri eins mikið
aptur að hirða 300 eins og 600; og í
hirðingunni er meginhluti kostaðar-
ins fólginn.
Ef samtök væru mætti líka
takast að koma upp talsvert stóru
íslenzku hjarðfjelagi, og að ná land
inu án pess aó bjóða í kapp við
aðra. Það er ekkert hægra, en að
ná umráðum landsins með pví að
nokkrir menn taki sig saman,
taki heimilisrjettarland og for-
kaupsrjettarland og að hver um sig
leigi um leið 4 ferhyrningsmílur af
landi til 21 árs. Ef allir pessir
settust að saman, gætu peir paunig
náð umráðum yfir mörg púsund
ekrum af landi, samanhangandi í
einni spildu. Setjum svo að 5 menn
gerðu petta. Fengju peir pá um-
ráð yfir 12,800 ekrum eða 20 fer-
hyrningsmílum, auk síns egin lands,
er til samans væru 1,600 ekrur.
Landeignin pví öll til samans 14,
400 ekrur eða nálægt | úr township.
lagsmenn pá haft 720 aautgripi á
pessum landfláka. En að geta not-
að allt petta land, er ofvaxið 5 fs-
lenzkuin bænduin. Tii pess að
framfylgja lögunuin pyrftu peir á
fyrsta árinn að kaupa 240 nautgripi,
á öðru árinu 160, og á pví priðja
100, er samlagt gerir 500 gripi
keypta. Það sein pá vantar á hina
ákvörðuðu tölu (720) yrði eðlileg
fjölgun gripanna sjálfra á fyrstu 3
árunum, pegar gert er ráð fyrir að
heliningur hinna aðkeyptu gripa að
eins, sje fullorðnir. Setji n a Jiir setn
svo að meðalverð hvers einsJ hinna
aðkeyptu 250 fullorðinna gripa sje
$40,00 og meðalverð hinna 250 að-
keyptu kálfa og ungviða sje $20,00,
pá kosta peir til samans $15,000, og
par ofan á bætist leigan eptir 12,800
ekrur af landi, sein á ári er $256,00,
eðafyrir3 fyrstu árin samtals $768,00.
Á. fyrstu 3 árunum, áður en eignin
færi að gefa nokkuð af sjer, yrðu
pvf úttrjöldin f peningum um $16,
000. Það er mikil upphæð, enda
mun mönnum í fljótu bragði virðast
ómögulegtað íslendingar eins og nú
stendur geti safnað svo mikilli upp-
hæð. Og pó er pað lafhægt.
Það er orðinn svo niikill fjöldi
af einhleypum íslenzkum mönnum
hjer í landinu, að pað ætti að vera
vandræðalaust að fá saman f fjelag
100 menn til að stofna hjarðfjelag.
Hlutur hvers eins pyrfti að vera
$200,00 og borgast pannig: á fyrsta
arinu um ieið og nafnið væri bókað,
$75,00, á öðru árinu $70,00 og á
árinu $<>5,00. Með pessu mótiborg-
uðu pessir 1(X) menn á 3 áruin $20,
000 í fjelagssjóð, og af peirri upp-
hæð gengju $16,000 til gripakaupa,
og landskuldargreiðslu, svo að eptir
væru $4,000, er verja inætti til að
koma upp skýli fyrir grijiina, byggja
rjettir og til að mæta öðrum ó-
vissum kostnaði. Fjelagið gæti pví
verið skuldlaust við lok innkaups
áranna. Úr pví gæti pað selt 140—
150 gripi á hverju ári, er gæfu af
sjer um $6,000 á ári. Setji maður
sem 8vo aÖ helmingur pess fjár
gengi í kostnað, sem er vel í lagt,
pá fengi saint hver fjelagslimur í
sinn hlut $30,00 á ári, sem er ígildi
15 af hundraði á ári af $200 höfuð-
stólnum. Með öðrum orðum: A
peim 18 árum sein eptir eru pá af
leigiitíma landsins, gæfi $2(X) höfuð-
stóllinn af sjer $540,00, auk gripa-
eignarinnar sjálfrar. sem vitanlega
er eins mikils virði við enda eins og
við upphaf 18 áranna.
Það er auðsætt, að með pessu
eða pvílíku fyrirkomulagi má fá
saman pað fje, er útheimtist til að
koma upp íslenzku hjarðfjelagi.
Stærstu vandræðin verða líklega
pau, að fá mennina til að vinna í
fjelagi. En pað er mál að loggja
niður einræningsskapinn, en læra
að vinna í fjelagi og vera samtaka,
svo framarlega sem íslendingar vilja
standa hjerlenduin mönnum ásporði,
og hver er sá, er ekki vill gera
paðV Einhleypir menn geta ekki
barið pvl við, að peim sje um megn
að leggja til síðu $75 og paðan af
minna á ári, einungis í 3 ár, ef peir
á annað borð hafa heilsu. Og par
sem peir með tfmanum eiga vfst að
fá tvöfalt eða prefalt meiri vöxtu af
[leningunum í svona fjelagi, heldur
en peir fá pegar peningarnir eru í
vörzlum bankafjelaga, pá erólíklegt
að allir sjeu svo nærsýnir, að ekki
fengjust saman 100 menn, til að
vinna í fjelagi. Því verður ekki
heldur barið við, að petta fyrirtæki
sjeóvfst. öllum hjerlendum mönn-
um hefur reynzt kvikfjárræktin einn
hinn arðsamasti og vissasti gróða-
vegur, og pvf mundi hún ekki reyn-
ast íslenzkum hjarðfjelögum öldung-
is eins?
ar
samkvæmt lögunum gætu pessir fje-
KRJETTA KAI’I
ÚR NÝLENDUNUM.
SAYREVILLE, MIDDLESÉX-
COUNTY 25. apríl 1889.
Síðan jeg skrifaði í uHkr.”
2. sept. síðastl. hefur hjer verið
mjög viðburðalítið. Heilbrigði
manna á meðal hefur verið heldur
góð, að undanteknu pví, að stúlka
ein hefur legið í ólæknandi lungna-
veiki, að læknar segja, er hafa vitj-
að hennar.—Veturinn er nú liðinn,
sem að sögn hjerlendra hefur verið
hinn blíðasti. Snjór fallið aeir.s
4 sinnum, en horfið svo að segja
strax aptur, nema fölið, sem kom
snemnia í .marzmán., var nokkur
dægur. Seinni
ii part vetrar hafa oj>t
verið stormar með vægu frosti;
varð síðast frostvart að næturlagi
rúinri viku fyrir sumar. Nú er
komin veðurblíða og jörð farin að
grænka, en lítiðer enn byrjað á ak-
uryrkju, enda mun hjer ekki gott
akuryrkjuland.
Sex pör landa lijer hafa gipst,
3 börn fæðzt og 1 peirra dáið!
Hjer í nágrenninu eru 4 kirkjur.
Danir, sem hjer eru búsettir, fá
prest frá Ný-ju Brúnsvfk einu sinni
í inánuði, og borgar hver familía
til pess 50 cents mánaðarlega._6
börn ganga hjer stöðugt á sunnu-
dagaskóla og nokkur önnur af
til.
°g
Ejöldi manna hefur lijer atvinnu
við múrsteinagerð. Og í vetur var
bjer næg vinna, svo enginn íslend-
mgur er skyldugur svo teljandi sje
og smnir hafa grætt dálítið___Þrjár
familfur Huttu hjeðan 24. p. m. al-
farið ti) Duluth og bráðum fara
fleiri; mi.n pað koma til af pvf, að
fáum mun geðjast að vinnunni hjer,
eins og jeg hef lítillega bent á áður í
37.nr. uHkr.” f. á. Jeg tel pað vfst,
að flestir íslendingar fari hjeðan,
pegar kringumstæður leyfa.
Þess er vert að geta, af pví pað
hefur átt. sjer stað, að fólk, sem ekki
hefur nennt að vinna fyrir sjer
heima, hefur af hlutaðeigandi sveit-
arstjórn veriðgynnt að fara til Ame-
ríku, með pvf, að gefa pví fargja'd
og góðar vonir um að pað purfi
ekki að taka mjög nærri sjer hjer.
En slíkir menn reka sig ópægilega
á, pegar hingað er komið. Það ættu
allir íslendingar að vita, að letingj-
ar og óreglumenn eru ekki betur
settir lijer en aiinars staðar. Vrið
sem hiYigað fluttum, urðum fyrir
peim hrekkjum að einn af slfkum
piltum slæddist með okkur, og eptir
að hann var búin að slæpast 1 ár
milli okkar sendum við hann heim
aptur. Þessir hrekkir kostnðu okk-
ur $40.
H. ]}. Skagfyörd.
í 1. nr. 4. árg. „Snmeiningarinnar”
birtist kenniinannleg ritgerð eptir sjera
Fr. J. Bergmann, einn af feim 4 kristi-
legu leiðtogum hins íslenzka safnaðar í
Þessu landi.
Sjera Jón Bjarnason forseta Ivirkju-
fjelagsins tel jeg hinn fyrsta andlega
leiðtoga íslenzkra safnatia í þessu landi.
Af „Sameiningunni” og 1(Úr heimi bæn-
arinnar” má öllum vera kunn hans mikla
starfsemi og brennandi áliugi með að
láta gott af sjer leitfa, og reynast söfnuði
sínum sannur kristilegur leiðtogi. Sjeru
Friðrik J. Bergmann, tel jeg annan leið-
toga íslenzkra safnaflu hjer. Hann verð-
ur ulmenningi fyrst verulega kunnur af
ritgerð sinni uTrúin og verkin”sem nú
birtist í nSam.,’, og síðar skal á mlnnst.
Sjera Magnús Jósefsson tel jeg hinn
prilija leiðtoga íslendinga hjer. Hann
hefur nerið stórann verkahring yflr að
segja, kvað vera árvakur og umhyggju-
samur leiðtogi safnaðar síns og sagður
áheyrilegur kennimaður af öllum sem á
hann minnast. Hinn fjórði, Níels St.
Þorláksson, er almenningi hjer ókunn-
ugur.
Það segir sig sjálft að allir þessir
leiðandi menn hafi æritt að vinna, að
vaka yfir hinum sundurdreifða söfnnði
íslendinga víðsvegar í Ameríku, og prje-
dika móti villu sinna eigm landa, sem leit-
ast við að sundra söfnuðinum og draga pá
frá-viltu til annara kirkjudeilda. Af pví
jeg er gamall sauður í söfnuðinum finnst
mjer afl trúarboðskapur peirra presbyteri-
önsku bræðra Jónasar og Lárusar ekki
gæti orðið mjer liættulegur, pó hann
hefði komið til minna eyrna.—En peirar
hinn ungi guðfræðingur, sjera Fr. J.
Bergmann, fræ«ir mig á pví,—að allur
kristindómsboðskapur, allt guðfræðis-
verk dr. Pjeturs biskups sje standandi
steingjörfings orð og hugsanir, sem valda
pví að endalaus ruglingur sje kominn á
hugsanir peirra manna sem hafa aðhyllst