Heimskringla - 29.08.1889, Síða 2

„Heiœslriiíla,”
Ax
Icelan'dic Newspaper.
P"IiU»nKD
evejy T uursday, by
Thk Hkimskuinoi.a Phintino Co.
AT
35 Lombard St.......Winnipeg, Man.
Snbscription (postage prepaid)
One year.........................$2,00
ð months.......................... 1,25
8 months........................... 75
Payable in advance.
Sample copies mailed piiek to any
address, on appiication.
Kemur út (að forfalla!ausu)á hverj-
nm flmmtudegi.
Skrifstofa og prentsmiðja:
35 Lombard St........Winnipeg, Mau.
BlafSiS kostar : einn árgangur $2,00;
hálfur árgangur fl.25; og um 3 mánubi
75 cents. Borgist fyrirfram.
Upplýsingarum verð ú auglýsingum
í „Heimskringlu” fá menn á skrifstofu
blaðsins, en hún er opiu á hverjum virk
nm degi (nema laugardögum) frá kl. 9
f. m. til hádegis og frá kl. 1,30 til C e. m.
Á laugardögum frá kl. 9 til 12 liádegi.
lyUndireins og einhverkaupandi blaðs-
lns skiptir um bústað er hann beðinn að
eenda hina breyttu utanáskript á skrif-
stofu blaðsins og tilgreina um leið /yn-
terandi utauáskript.
Utan á öll brjef til blaðsins skyldi
skrifa: The Jleiimkringla PrinUng Go.,
35 Lorrdmrd Street, Winnipeg, Man . eða
O. Box »05.
verkuin, Jjjóðrækni verkstjóranna,
sem þá ræður meira en nokkur
vitnisburður, ritaður eða ekki rit-
aður, um dugnað og hæfileika ein-
hvers manns af öðrum þjóðflokki.
I>egar firöng er á atvinnu má ganga
að þvi vísu, að írski verkstjórinn
lætur írlendinginn hafa fyrsta tæki-
færi til að komast í vinnuna, enski
verkstjórinn Englendingiun, f>ý/ki
verkstjórinn I>jóðverjann, sænski
verkstjórinn Svíann, norski verk-
stjórinn Norðmanninn o.s. frv. í það
óendanlega. Þetta fforir verkstjór-
inn ekki af því, að hann hafi hið
minnsta út á hina fijóðflokkana að
setja eða nokkurn einn mann peim
tilheyrandi, heldur af f>ví hans eig-
in Jjjóðarmenn eru honum kærari.
Þjóðræknin býður honum að sjá sín-
um fjelagsbróður Viorgið fyrst. Þetta
viðgengzt um alla Ameríku og' er
ekki nema eðlilefr afleiðing' af sam-
heldni svo margra fijóðHokka.
Að undanfömu hefur sem sajrt
ekki borið á fiossu til muna að f>vl
er íslendinga snertir, en f»að er fió
farið að brydda á fivf. Það bryddi
á f>ví greinilega fyrripart f>essa
sumars, fiegar byrjað var að byggjn
Morris og Brandon jámbrautina. Sfi
vinna var pá að heita mátti hin eina
fáanleg fyrir fjöldann. I>á buðust
framgjarnir, ekki nógu frekjumiklir
að heimta rjett sinn í pessu efni. En
hjer dugar ekki annað en að heiuita
fiesskonar, og atlir, sem næga þekk-
ingu hafa á verkinu til að takazt
stjórn fiess á hendur, ættu, bæði
sjálfra sín og landsmanna sinna
vegna, ekki lengur að draga sig f
hlje.
f>ó m argir f>eirra er buðu sig væru
æfðir járnbrautarinenn íöllum grein-
urn verksins. Og f>að gekk tiltölu-
lega illa fyrir íslendingum að fá
vinnu hjáf>essu brautarfjelagi fram-
an af sumrinu, allt til pess að at-
vinnuf>röngin var að mestu liðin.
Það er máske ekki rjett að segja,
að tregðan í petta skipti hafi sprott-
ið af fyrgreitidum orsökum, en af
hverju sem hún var sprottin, átti
hún sjer stað, og að bví er íslend-
inga snertir í venju fremur stóruin
stll.
Við öllu pessu pyrfti að ráða
bót, en hvernig? Það ætti að vera
í áttina til umbóta, ef hjer í Win-
nipeg væri stofnað íslenzkt ntvinmi-
umboð, par sem verkgefendur ga*tu
æfinlega átt kost á að fá ráðið til
sfn vinnufólk, bæði karla og konur.
Umboð pað ætti vissulega að geta
orðið íslendingum til gagns, ef pað
hefði öfluga forstöðu, eldvi sízt, ef
pað gæti gert peim mun betur en
hin almennu atvinnuumboð, að pað
ábyrgðist að standa fyrir lögsókn,
pegar verkgefaudi brygði loforð sín,
og að standa fyrir vörn pess manns,
er verkgefandi kynni að klaga. Ef
verkgefendur kæmust að pví, að í
hvert skipti og sánlningur Vteri rof-
inn, ættu peir við atvinnumuboðið
en ekki beinlfnis við vinnuinanninii,
inuiidu peir síðnr hafa rangindi I
fratnmi. Og að stofna íslenzkt at-
En ástaudið er ekki gott á meðun ; ætti ekki að vera óvinn
menn nexðust til að vera að ineira í a,uli- ',‘*ð má auðvitað búazt við uð
og iiiiniiii levli atvinnulausir allt að | f.vrst u,n s'n" ,M,fði Ni' er l>Hð «tofn-
FKJKTTA-K AFIiAU
ÚR NÝLENDUNUM.
MINNEOTA, MINN.,20. ág. 1889.
[Frá frjettaritara „Heimskriiighi”).
Kornuppskeruönnutn er hjer nú
að mestu leyti lokið, en heyannir
byrjaðar aptur. Veðrátta var purr
og hagstað yfir allann ujipskerutfm-
ann, svo kornhirðing varð góð og
greið. Akrar voru injög inisjafut
sprottnir, hálendi afraksturslftið, en
láglendi vel vaxið. Ilveiti er hjer
að mun iueira en menn gerðu sjer
reikning fyrir á undan uppskeru;
segja bæiulur jafnvel að pað sje
meira og betra en pað var sfðast
liðið ár, en par á móti eru hafrar
með rýrara móti hjer uin slóðtr; ma
iskornakrar standa nú í blóma og
líta ágætlega út.
Hjá mörgum lijer verða litlar
sota-tnenn vildu gjalda peim $2,75
fyrir hvern dag, er presturinn væri
burtu?
Mannalát. Laugard.tginn 10. p.
m. andaðist Kristín Gunnlaugsdóttir
—Pjeturssonar—frá Hákonarstöðum
á Jökuldal. Og f sörnu viku and-
aðist María J. nsdóttir, k«>na Jóns
Eyjólfssonar frá Vallanesi. Tvö
ungbörn eru einnig nýlega dáin.
ÚR BRJEFI FRA IIaLLSON, DAK.
Nýlega vildi pað slys til ná-
lægt hinum svokölluðu Sandhæðum,
að unglingspiltur Guðjón að nafni,
frá Egilsstöðum á Völluin í Suður-
Múlasýslu, varð fyrir vindu, sem
sem höfð er við að færa hús, og beið
pegar bana af. Haun var nýkominn
að heiman ásamt móður siuni og
skyldfólki.
Utlit með vinnu er hjer polan-
legt; kaup við preskingu koniið í
$1,50 á dag.
heybyrgðir í haust, pví svo má
líka margir, en í fyrstu skorjmnni j segja, að varla sje hjer sláandi gras
nema í mýrum, en meginhluti lands
komst varla nokkur íslendingur að,'
Hvað er mögulegt að gera til
að bæta kjör fslenzka verkalýðsins
hjer í landinu?.
Þessari eða annari pvflfkri sjmrn-
ingu f>arf nð gefa alvarlegnn gaum
fyrr eða síðar, pess fyrr, pess betra.
Hjá pví verður ekki kotnist ti!
lengdar. íslenz.ki verkalýðurinn
fjölgar stórum á hverju ári, annara
pjóóa verkalýður fjölgar að sama
skapi, eu verksviðið útvíkkar ekki
að sama skajii, svo allt af fyllist
verkamanna-markaöiirinn meir og
meir. Annara pjóða verkalýður er
að mörau levti betur settur en sá
“ *
fslenzki, en sem pjóðflokkur höf.nn
vjer til pessa ekkert gert til að sjá
voru fólki fyrir atvinnu, nema livað
umboðsmeiin stjórnariiiuar pað og
pað árið hafa hjáljmð innflytjöndum
fvrstu skorjmna. l>ó nú pesskonar
hjálp sje gdð og mikilsverð, pá er
hún eigi að síður ónóg. Það parf
að framleiðast áiirifamikið aíi til að
sjá fslenzkuin verkalýð fyrir atvinnu
að svo miklu leyti seni verður árið
utn kring. Verkttlýðurinn er og
verður fyrst um sinu traustasta stoð-
in í vorinii fjelngsskaji (sjerstakleoa
í YY íiniipeg), og pess vegua nauð-
synlegt að sú stoð stnndi á eins I
traustmii grnndvelli og kostur er á. j
helming ársins, og að pað httfi átt
sjer stað í \\ iunijieg er iiauiiiast of
sagt. Kii við pessu mundi að
nokkru leyti uiega gera, ef veruleg
tilraun \æri gerð til pess. Vinna
aði ekki nægar tekjur af pvf einu
lífsframfærslu, en pnð ætti að vera
vandræðalítið að fá nndir-umboð til
að selja fiirseðla með öilum járn-
brautum i landinu og með allflest-
á vetr.iin ei töluvert mikiJ, en ís.! un' gufu«kii>a-lí..ui.i, og hafa svo
lerizkur einsiaklingur parf fremur
en hjerlendur maöur að verða ann-
ara hjáljiar aðujótandi, ef hann vill
ná í pá viiinii, nema hjá einhverjum
smáverkstjóruin, sem pá of opt reyn
hjer er harðlendi, og verða bændur
pví er fram í sækir að rækta engj-
ar sínar, en hætta að treysta á órækt-
að gras. Margir af peim er jeg
hef átt tal við, nú nýlega. hafa
pann ásetning, að haga pvi pannig
til hjer ejitir, að fækka grijium sín-
um, svo aðpeir pnrfi ekki að sækja
hevskap útvfir laiidamærin.
Hiun 3. p. :n. kouiu hiiigað frá
Minneajiolis Dorvaldur Bjarnason
og Signrjón Arngrímsson f kynnis-
för til fólks sins. Þorv. vinnur nú í
liúð hjá kaujiiu. T. Hansen hjer f
Minneota, er ráðinn hjá honum til
nýárs; fer ejitir pað ajitur til Min-
neapolis, til að stunda náin við verzl
unarskóla. Hjeðan eru nú á förum
til Miiiueiijiolis, Kristján- Gislason,
Dingeyingur, og Pjetur Dorkelsson,
Skagtírðiiigur, til nð nð ganga par,
á sköla næsta vetur.
Síðasti. suunud. var barnaskóla-
skógargildið; var pað haldið í Norð-
urbyggð hjá Jósejii Jósejissyni á
Frainnesi. (Er par meiri og fegurri
jilantaður skógur en hjá nokkrum
öðrum nýlendubúa hjer). Fyrst var
byrjað meðf>vi að veita svalitdrykki,
er seldir voru fyrir hönd Minneota-
safnaðar; var ttlgangur drykkjasöl-
uunttf sá, að sttfna fje til að koma á
fót barnaskólttsjóð. Dar na*st var
gengið til guðspjóiiustu. Auk guðs
pjómisturæðiiniiar flutti j>restiirinn
stutta ræðu til barnaiina, og Hall-
dór Scliram, barnaskóiakemiari, aðra.
Að hafa lengri lýsingu á pessil skóy -
argildi væri að einstil að eyða rúini
f blaðinu frá öðru parfara; gildi
pessi erti svo alnienn og alpekkt, að
nauðsynjnlaust er aðsegja frá hvað
frain hafi farið.
ÍSLANDS-FR J E T 'I' I R.
REYKJAVÍK, 22. júlí 1889.
Ve'Srblí'San helst alt af hin saraa;
stiiðugir þurknr og mikiir liitar.
Heyskapr gengur mjiig greiðlegn
og nýting verðr góð; sumstaðar búið að
hirða tún, í byrjun julímán. jafnvel búið
að hirðatún 1 stiiku stað, enda var hey-
skapr allstaðar byrjaðróvanalegasnemma.
Aflabriigð allmikiláaustrlandi. Segir
svo í brjeíi af Seyðistirði: uAfli nýtist
að vísu ekki iifiriim en þeim sem krækl-
ing hnfu, enn peir eru fáir; lítiS vart við
síld. Færeyingar fylla lijer alla fjiirðu;
róa peir helst á veguin hinna færeysku
fjelaga er lijer hafa stöðvar (Normal-
kompaui og Fiiringafjelag) og Wathnes
kuupmanns; eru þeir miðr vinsælir af
innlenduni liskimönniim enda óvægnir
keppinaut.'ir.
V e r s I u n er vítia með fji>rugasta móti,
og kaiipinönuum fjölgar nú óðum. Á
SeySisfirði verða t. d. í ár 12—14 versl
anir. í lirjefi atS austan er pess getiS að
Otto Vfathne kom í júnílok að I,agar-
fljótsóa á gufubát síuiim uCatch me'" og
ætlaSi að sigla upp i ósinn, en varð frá
að hverfa í þetta slnn vegna grinninga,
kannaði Jvó dýpi S í fljótinu og var paö
hvcrgi minna en 3 álnir er hálft'jarað var.
ætlar hann nú að láta smíða ilatbotnað-
an gufubát (lijólbát) til nð fara upp í fljót.
ið, og gera hjeraðsmenn sjer góSar vonir
um, að þar verði verslunarstaður peirru.
Lausn frá prestskap fjekk 11.
p. in. síra Benidikt Kristjáusson frá Múla,
lyrr. próf. Suðr-Þingeyingft, seitl sestr ev
uð hjer i Ueykjavík.
(„Pjattkonan.”).
pað uinboð í sainbandi við atvinnu
umboðið. Á pann hátt inætti auka
tekjurniir að mun, pó útojöldin
stæðu í stað.
Hið annað, sein pyrfti að jrer-
ast hreinir ojf iæinir svikarar, sein ; ast, er, að fjölj>i íslenzkir verkstjór-
jrjalda eiijrimi iienm til hálfs og
ininna, en strjúka úr ríkinu með
jnmingana.
Kn svo er líka önnur hlið á
niálefiiiiiu. Dað hefur að tindan-
förnu ekki mikið borið á að íslend
injrar hafi verið látnir sitja á hakau-
utn, pegar æskt hefur verið eptir
verkainönniini. Við pví má pó bú-
ast, pegar frarn í sækir ojz pröng er
á atvinriu, svo framarlejra sem ekki
framleiðist íslenzkt afl til aó afstýra
pvi. Það verður ekki einhlýtt í at-
vinnuskorti,pejzar umsækjendur eru
óteljandi, pó ísleuzkir verkamenn
hafi í orði kveðnu svo og svo )>óð-
an vitnisburð um dujrnað og ástund-
unarseuii við verk sitt. Það er vin-
8kajiur peirra sem yfir eiga að segja
og meðinæli vina peirra, er uin verk-
ið biðja, og pað”sem’ mest gerir að
ar. Dað er hið eina óbrigðula með-
al, til |>ess að koma í veg fyrir að
íslendingar sitji á hakanuiri. Svíar
sem pó eru margfalt færri í Mani-
toba en fslendingar, eiga tífalt fleiri
verkstjóra eii ísleridingar, og sumir
peirra komnir svo hátt, að peir hafa
yfir niörgum járnbrautaverkstjórum
að segja. Y itaskuld eru peir, seni
svo hátt standa, ekki komnir hing—
að frá Svíaríki, heldur úr Bandaríkj-
um, en æði margir hinna sænsku
verkstjóra eru pó hingað komnir
fyrir fáum áruin, beint af föður-
landi sínu og eru að engu leyti fær-
ari í enskri tungu en íslendingar al-
mennt eru. Að íslendingar hafi
minni hæfileika til að takazt verk-
stjórn á hendur en pessir menn,
dettur engum í hug. AUur munur-
inn or, að íslendingar eru ekki nógu
Minneota er enginn stórstiga-
bær í framförum, heldur að eins
svona hægt og sígandi áfram. í ár
hafa hjer veriö byggðar tvær vand-
aðar hyggingar, fullkomnari en hin-
ar fyrrverandi, er pað kirkja Norð-
manna, sem jeg hef áður umgetið í
blaðinu, liin er íbúðarhús Engilberts
Kjörness (Norðin.). Dað hús kost-
ar á priðja púsund dollars. Yfir-
smiður pess er fslendingur, Chr. G.
Schram. Einnig er verið að byggja
allstórt járnbrautarvagnstöðvahús, er
verður að öllu vandaðra en pað sein
brann í sumar.
l.'rslit safnaðarfundarins, seni
haldinn var, til að ræða um, hvort
sjera N. S. Þorlákssyni skyldi leyft
að fara norður og pjóna Pembina-
söfnuðum I fjarveru sjera F. J. Berg-
manns, urðu pau, að homnn var leyft
að fara og vera burtu 2| tnánuð,
án gjalds(?). En pegar Minnesota-
menn, hjer um árið, báðu Winni-
peg-íslendinga að lofa sjera Jóni
Bjarnasyni að fara snöggva ferð
suður hingað, pá gerðu YYrinnipeg-
menn peim kost á pví, ef Minne-
Til ritst. „Hkr.”l
Þar eft ýmsir af kaupendum MHkr.”
hnfn beðið niig að fá prentaða í blaði
yðar eptirfylgjandi ræðu, er jeg fiutti á
þjóðhátíð Bandarikju að Mountuin, Dnk.,
sendi jeg yðnr hana.
Y'irðingarfyllst,
Jórun Jémaon,
barnakennari.
þjóðhXtíðar-ræða
FLUTT Ai)
MOUNTAIN 4. JÚLÍ 1889.
lleiðriiðu meSbræður!
Enn þá galar hinn gamli hani
á frelsis hátíð um frelsis not;
leggið vi-R eyru landar góðir;
neinið og skynjiR, ef náms er vert.
Enn stöndum vjer kæru tilheyrendur,
á hiuum sömu stöðvum og fyrir 2 árum
síðan, til að tuka pátt í liinni miklu frels-
isendurminningarhútíð Bandaríkjanna, er
allir samborgarar peirra minnast á pess
um degi með vörmustu hjartans tilfinn-
ingum um aldir og æfi. Því hver getur
matið frelsisgjöfina eins og vert er, eink-
um pegar andlegt frelsi er fengið með
pví likamlega, eins og lijer á sjer stað.
Þa'5 er pví ekki að kynja þó vjer fjöl
mennnm giaRir í anda til pessarar sam-
komu. Þó að broshýrar meyjar í skraut-
búnafii sínum, og þrekvaxnir sveinar með
eldfjöri æskunnar og framtíðar von S
brjósti, sameini sig hjer liinum eidri, er
sameiginlega fagna við endurminningu
frelsisgjafarinnar. Það er líka eins og
lifæð náttúrunnar á pessu tímahili ársins,
slái svo fast og fjörugt á hina innstu og
finustu tónstrengi hjarta vors hinn 4. júlí
að vjer verðum hrifnir af. Allt glitrar i
skrúðgrænum hátíðarblóma. Og alls
pessa erum vjer fyrir guðsnáð aðnjótandi
i verndarskjóli frelsis og friðsr.
Finnst yður nú ekki mínir kæru til-
heyrendur! að einmitt petta geti lypt
anda vðar og innra rnanni til lofgjörSar
og þakklætis, við hinn gæzkuríka alheims
höfund, er allar fullkomnar og góðar
ástgjafir koma frá? Það sje pví sú fyrsta
og helzta andahvöt vor i dag, að vegsama
hann og pakka konum, um leið og við
ásetjum oss, að nota frelsisgjöfina okkur
til andlegrar og líkamlegrar fullkomn-
unar og framfura. Mjer er sem jeg sjái
nú í anda freisisgyðjuna í Mytologixkri
skuggsjá líða hjer ofan til okkar í dag,
með friðarfánann í annari hendi en
blómstrakörfu í hinni, er hún stráir úr á
lífsveg hvers og eins á maðal vor, með
liinum sama formála, og skáldiR lætur
gnð linfa, er hann í öndverðu afhendir
börnum jarðarinnar hana sjálfa til bú-
staðar ineRöllu pví er henni tilheyrir:
uÞella jeg yður öllum gef\
tflifl xn> lif án nokkurs trega,
en það skilyröi eitt jeg het,
Aö þið skiptið nú bróðurlega”.
Það er aðaltilgangur gjafaraus, að
enginn pjái unnun eða undiroki með
rangsleitni, egingirni, svikum og piett-
vísi; enn nð ailir fari vaxandi að siðprýði,
ráðvendni, fjelagsskap og bróðurlogri
mannást. Þetta frelsi hefur veriR dýr-
keypt bræður mínir, og innsigiaR með lífi
og blóði margra púsund mauna fyrir meir
en lOOárum sí'San. Við ættum pvi ekki
að vanbrúka pað, eðn suúa blessun þess í
bölvun yfir höfðum vorum og uiðja
vorra, með afvegaleiðandi eptirdæmi.
„Látum oss búa okkur til dálítið sólskin”
sagði karl nokkureinusinni viö konu síua
er sat linuggin og döpur I kofa sínura
niðurbeygð af armóð og skorti. BHm.
Búa okkur tii sólskin” át húu eptir hon-
um með tárvotura augum uhvaða vit-
leysu ferðu með, pú átt líklega sóiskins-
niaskínu”? „Nei” sagði hunn, wen
viljir pú nú eins og jeg, pá getuin við bú-
i5 okkur lian.i til; pví jeg sknl segja pjer
livernig hægt er að búa til sólskin lífs-
ins. Menn mega í 1. lagi ekki hugsa um
hve miklii betra peir gætu átt eða
p y r f u t að eiga. í öðru lagi: ættu menn
ekki að gera Iitið úr pví góða sem þeira
er veitf og gefiö, og fí letln Itta tll hinna
sem niinna er lánafl af gæðum lifsins. í
prifija lagi verða menn ulS gera allt sem
unut er til að gera nðra farsæla og giaða”.
Sjá — petta er hið rjctta sólskin iífsins;
og frelsisgjötin sem vjer minrnun.it i dag,
hún hvetur oss til pess líka.
Og- kæru landar! hvers liöfum vjer pá
ekki sjerstaklega aR mipnnijt í dag? Sem
) eptir margháttnðar firengingar, skort og
vöntun á andlegu og líkamlegu frelsi, höf-
um tekið hjer bólfestu og borgararjett í
hinu frjófsamasta, frjálsasta, langment-
aðasta og aii'Kugasta luiuli í heirni, par
sem liver á kost á, að ná þeim andlegum
og likamlegum frainförmn er liann vill—
getur og ,-r hæfur (il, undir \erndar
va.’ng frelsis og friðnr. Er uú ekki petta
fagnaðarefni? I.átum oss pá nota vel
Pessa dýrmætu gjöf, og vinna af krnpti
*ð frumfaraudi fullkonmun sjáifra okkar
og meðbræðra vorra. Vjer vorum áð-
ur aldir upp við ís og glóð, á skauti
vorrar fjörgömlu fósturmóður, við refsi-
dómn óblíðrar nattúru, en pet.ta herti og
stælti huga vorn og poltaugar líknmans,
til aræRis, po)s 0g umhurðarlyndis við
skort og vöntun ailra lífsins gæða; og
pannig urðum vjer að mörgu leyti oln-
boga börn hamingjunnar, pvi kerlingin
liin fornfræga fóstra vor—blessuð veri
samt henar miuniug lefinlega—hún vildi
okkur J ó allt vel, en hún ól ekki börn
s'» upp við kræsingar og kveifaraskap
"je til dáðleysis og munaðar, heldur
hafði hún allt af vðndinn á lopt! til að
siða krakka síua, eins og títt var í gamla
daga. Sjáum nú til, að hin blíðari lífs-
kjör vor h j e r í pessu framfara og far-
sældar landi ekki spilli hjarta voru og
hugarfari, með dáðleysi, munaði eða öðr
um ókostum; pví trúið mjer til pa« purfa
sterk bein til að þola góða daga. í hin-
um unaðsíagra aldingarði Parudísar,
segir hin helga saga, par sem allt var pó
gott og fullkomið, lá hinn lævísi bögg-
ormur viR rætur hins gynnandi reynslu-
meiðar, og tældi vora fyrstu forcldra meR
lýgi og svikum til að brjóta guRsboS.
Þessi sama naðra, eða afspringur hennar,
liggur enn undir hverju blómi lífsins
unaðarog lystisemda, og saurgar með
pví og spillir hreinu hugarfari og aak-