Heimskringla - 19.12.1889, Blaðsíða 1

ALIEKMR FRJETTIR
FHÁ ÚTLÖNDUM.
ÞÝZKALAND. horlir til
vandræða fyrir stjdrninni oir Jring-
inu að útkljá prætnmálið milli
verkamanna og verkgefanda í Vest-
fal og öðrum námahjeruðum, sem
staðið hefur yfir síðan siðastl. sumar.
Stjórnarsinnar á f>ingi eru harðhent-
irá verkamönnum, og meðal annars,
er f>eir vilja brúka fyrir bönd á f>á
er, að nuinin sjeu úr gildi lög, er
skylda vinnuveitendur til að gefa
vinnumönnum sínum skriflegan
vitnisburð, fiegar peir fara. En öll-
uin fjvílíkum uppástungum andæfir
frjálslyndi flokkurinn svo öfluglega,
að ennf>á hefur stjórninni ekki f>ótt
vænlegt að gera meira en tala um
J>etta. Það aptrar henni og ekki lít-
ið, að nú um stund eru ástæðurnar
pær við námurnar, að beri nokkuð
út af, liætta verkamenn að vinna í
annað skipti í ár, og eins víst að
pað verði gert, pó ekkert sjerstakt
komi fyrir. Kaupið er sem sje svo
lágt, að verkamenn allir segja, að
jafnvel einhleypir menn geti ekki
framfleytt sjer fyrir vinnulaunin,
hvað pá familíufeður; pað liggi pví
ekki annað fyrir en svelta til dauðs
eða selja reitur sínar og flýja af
landi burt, eða að öðrum kosti fá
launin hækkuð. Vinnu-veitendur
eru öruggir að lialda áfram hörku
sinni, af pví peir búast við veikri
mótspyrnu vinnumanna vegna pen-
ingaleysis. En almennt er sagt að
undir eins og peir hætti vinnu muni
peningar streyma að pei«i úr öllum
áttum, og pess vegna búist við verk-
stöðvun pegar minnst varir.
FRAKKLAND. Þar varð á
pingi stór-mikil ritnma í vikunni er
leið og lauk með pví að pingi var
frestað, er nætri lá almennu upp-
hlaupi. Ekki einungis höfðu ping-
ínenu háttum sig, heldur einnig all-
ir áheyrendur. er pípuðu, orguðu og
börðu ineð höndum og fótum, svo
að ekki lieyrðist orðaskil. Orsökin
til pessa gauragangs var Boulanger
Einn að meðmælendum hans gerði
pá uppástungu, að kosning hans
til pingmennsku í Montmartre yrði
viðurkennd lögleg af pinginu. Kom
páfram gegn henni uppástunga frá
stjórnarsinnum að kosning Joffrys
værigerð lögleg, er og varsampykkt
með 370 atkv. gegn 123. Ut af
pessu reis svo rifrildið, er endaði
loks með vitstola manna æðisgangi.
ingamarkaðinum í Vínarborg verið
seld rikisskuldabrjef Búlgaríu, og
segja Rússar að etigin stjórn mundi
lána pví ríki fje, sem ekki væri
viðurkennt að standa undir löglegri
stjórn. Tala peir nú um að heiinta
tafarlaust útskýringu og afsökun
fyrir petta griðabrot og pessa ó-
beinu viðurkenning.
Hríðargarður og ógna fann-
koma æddi yfir Ungarn snemmá í
vikunni er leið. Svo tugum manna
skipti varð úti.
ZANZIBAR- Þaðan koma nú
fregnir er segja, að Einin Bey
muni vera úr allri hættu; en mjög
veikur er hann og hefur ópolandi
pjáningar með köflum. Er mælt að
langt muni verða til pess að fært
verði að flytja hann svo mikið sem
fram á eyna Zanzibar. Stanley er
um kyrt í Zanzibar enn og situr í
veizlu á hverjum degi. Soldán eyj-
arinnar tekur honum mæta vel og
hefur að auki skipað að gefa öllum
fylgdarmönnum hans ákveðna fjár-
upphæð af opinberu fje.
Til Mozambique [strandhjera ð
næst fyrir vestan Zanzibar] er ný-
kominn franskur undirherforingi,
Trivier að nafni, er á 10 mánaða
tfma hefur farið pvertyfir Afrfku frá
Loango f Congo-ríkinu. Af pví eru
Frakkar mjög upp með sjer og
benda á hann sem Afrfku Stanley
hinn annan, er Frakkar sjálfir eigi.
BRASILIA. Þaðan er að heyra
að bráðabyrgðarforsetinn Da Fon-
seca hafi ekki sljettan sjó að sigla í
pólitiskum efnum. Er pað látið í
ljósi, að óvíst sje hvað almenning-
ur úrskurðar við kosningarnar, sem
eru enn ekki dagsettar, og^ gefið í
skyn, að pegar öllu sje á botninn
hvolft sjeu konungsinnar í fleirtölu,
hvort sem peir látiá pvf beraeða ekki.
Da Fonseca kvað alls ekki vera vin-
sæll maður og f engu sjerlegu áliti
sem stjórnfræðingur, og pví sögð
lítil von til að hann hljóti forseta-
embættið. Tveir aðrir eru almentit
tilnefndir til pess embættis, Dantas
og Saraiva að nafni, báðir efri deild-
ar pingmenn. Er mælt að í auguni
alpýðu standi enginn nær Dom Pe-
dro sjálfuin en Dantas, og pví vænt
að hanti verði hlutskarpastur, ef
hann gefur kost á sjer til að
sækja. En sá er galli á báðum pess-
um mönnum, að peir eru sagðir
römmustu konungs-sinnar.
Tveir franskir málarar, Delort
og Carrierbelleuse að nafni, hafa
tekið að sjer að mála framhaldandi
mynd á einuin dúk af ferð peirra
Stanleys um Afríku, er síðan á að
sýna í einum hringinyndaskúlaiium á
alsherjarsýiiiiiguiini næstu.
AUSTURRÍKI. Fregnir paðan
eru pesslegar að stór snurða sje
komin á samband Austurrikis og
Þjóðverja, og eru tilraunir Bis-
inareks að sættast við Rússa aðal-
orsökin. Kalnbky greifi, stjórnar-
formaður, er koiuinn að raun um, að
meðráðainenn hans eru ófáanlegir
til að verða við tilmæluin Bismarcks
að pví leyti, er snertir Búlgaríu, og
neitun pess að viðurkenna Ferdin-
and prinz sem stjórnara, og liggur
]>vf næst að hann segi afsjer stjórn-
arráðsmennskunni. Og eptir hon-
um er haft, að pað sje einungis fyr-
ir tilmæli Bistnarcks, er Austurrfk-
ismenn vegua sambandsins meti mik-
ils, að Austurrfki til pessa hefur dreg-
ið að viðurkenna Ferdinand Búlga-
ríu stjórnara.—Nú er og Rússum
ekki farið að Iftast á, og segja af-
dráttarlaust að Austurrlkitmenn sjeu
óbeinlínis búnir að viðurkenna Fer-
dinand. En sú er ástæða til pess,
að nú fyrir fáum dögum hafa á pen-
Robert Browning, hinn enski
rithöfundur og skáhj, Ijezt í Fen—
eyjum hinn 12. p. m., 77 ára gamall.
I lf Á amerÍiíij.
BANDARÍKIN.
Til pingforseta í neðri deild
pjóðpingsins var kjörinn Thomas B.
Reed, frá Maine. Demók atar ýttu
fram fyrrverandi forseta John G.
Carlisle, er mikið kvað að í peirri
stöðu, en peir auðvitað komust ekki
að með pá ósk sfna.—En hinn egin-
legi formaður repúblíka í neðri deild
er Major McKinley.—Meðal fruni-
varpa er fram eru komin í efri deild
(og pau skipta hundruðum nú pegar)
er eitt um að breyta nafni Banda—
ríkja. Er stungið uppá að pau
framverris heiti Bandaríki Coluinbíu,
en ekki Bandaríki Vesturheims, eins
og hið fulla nafn peirra er nú.
Á repúlíkafundi pingmanna var
nýlega stungið uppá að minnast
400 ára tfmabilsins frá fundi Ame-
ríku með pví, að stjórnin kæmi upp
háskóla miklum í Washington, fvrir
Protestanta einungis. Er ineiiiiiig-
in að láta pann skóla halda jaln-
væginu á móti kapólska skóhmuin
stóra, sem par er verið að bvggja.
Demókratar hafa kjörið Holman
frá Indíana fyrir forvígismann sinn
í neðri deild. Fyrrverandi formað-
ur peirra ljezt síðastl. sumar.
»
Þessa dagana er í vændutn að
lagt verði fyrir pingið frumvarp um
stórkostlegar fjárveitingar til vatns-
leiðslu um akurlönd og engi S hin-
um ýmsu rfkjum fyrir vestan Mis-
sissippi. Það er almennt álitið að
ekki dugi annað en ganga að pví
verki, pó kostnaðurinn sje mikill,
í minnstalagi $8,00 fyrir hverja ekru
sem vatni er veitt á, víðasthvar
meira. Meðmælendur pessa fyrir-
tækis segja að nú sje í vesturríkjun-
um veitt vatni á ekrtal sem fylgir:
I Wvoming 2 milj., S Idaho 1,400,
000,*f Utah 1,200,000, í Montana £
milj., í Kansas 300,000 og í Arizona
300,000. Alls eru pá í pessum ríkj-
um 5,700,000 ekra af landi gerðar
arðberandi akurland með vatnsveit-
ingum, og auk pess eru stórflákur S
ríkjunum á Kyrrahafsströndinni gerð-
ir arðsamir á sama hátt en sem áður
voru ónýtar eyðimerkur. Aptur er
að líta á pað, að í Colorado er nú
búið að preyta við vatnsleiðslu á
visst landsvæði um fleiri ár og verja
til pess $12 milj.,og enn í dag sjest
par ekki minnsti árangur af vinn-
unni.—Meðal peirra er biðja um fje
til vatnsveitinga eru íbúarnir f New
Mexico. Þeir biðja um vatnsveit-
ingar fyrir 4 milj. ekra af landi í
eiuum fláka.
allir í senn. Þar biðu bana 10
tnauns og nær 100 meiddust.
Vinnustöðvun á sjer stað pessa
dagana á peirri grein Northern
Pacific brautarinnur, á Kyrrahafs-
ströndinni, er liggur til Seattle.
Um 100,000 manns er sagt að
hafi fylgt Jefferson Davis til grafar,
frá New Orlenns,hinn 11. p. m. í
suðurríkjunum erhans almennt sakn-
að, og greptrunardaginn voru flutt-
ar minningarræður um hann í ná-
lega hverju porpi í suðurrfkjunum.
Og Robert Lowry, rfkisstjóri í
Mississippi, hefur sent út almenna
áskorun um samskot til mittnisvarða
yfir Davis, og jafnframt til sóma-
samlegs lífeyris fyrir ekkju hans og
familíu. Var ætlast til að byrjað
væri á pví á greptrunardeginum.
Davis var orafinn í Richmond.
O
Söngleikahúsið stóra, Auditor-
ium, í Chicago, var vfgt að kvöldi
hins 9. p. m., f viðurvist nær 7,000
áhorfenda, og par á meðal var Ilarri-
son forseti og Morton varaforseti.
Adeline Patti kom fyrst fram á leik-
sviðið og rauf pögnina með pví að
syngja hina alkunnu alpýðuvfsu
Englendinga: uITome, Svieet home”.
—Með pvf var pessi mikli áhorf-
endasalur vígður, fortjaldið fjell, en
kom upp stuttu síðar og var pá
byrjað á hiniii eginlegu kvöld
skemmtun.
í ársskýrslu suini segir Noble,inn-
anríkisstjóri, að Bandaríkja stjórn
hafi á áriint gefið út eignarbrjef fyrir
11,791,110 ekrum af akurlandi, og
auk pess seldi hún 17,090 ekrur af
kolalandi. Af akurlamlinu fengu
járubrautafjelög gefins 425,045, hin-
ar ýmsu rfkjastjórnir 259,721 (af
votlendi), og skólastjórnir 132,350
ekrur (af ákvörðuðu skólalamli).
Tekjur stjórnarinnar á árinu fyrir
landsölu voru alls $8,779,410.
'l'il hermanna e[>tirlauna á yfir-
standandi fjárhagsári segir hann að
tuuni purfa $100 niilj., en pað er
$11| niilj. meira en til pess purfti á
siðastl. fjárh.ári. Á hermanna-ept-
irlaunaskránni eru nú nöfn 489,725
inanna; hafa á fjárhagsárinu fjölgað
svo tieinur 37,168.—Eptir peirri skrá
að dæma eru enn á lffi og draga
eptirlaun 17,065 hermenn er tóku
pátt i einu Mexico-stríðinu fyrir 40
árum siðan.
Málmframleiðsla Bandarfkjanna
j á síðastl. fjárhagsári segir ha'in að
j nemi að verðhæð $365,245,304, að
jöllu samlögðn, að frádregnuin kol-
J um. Á pessari skrá er járnið hæst:
$107 milj., pá silfur $59 milj. pá
gull $33 milj., pá kopar $32 milj.,
pá blý $15j] milj. Minnst er af
platinitm, eiu $2,000.
Einkaleyfi gefin út á árinu fyrir
nýjar uppfindingar segir hann talsins
22 941.
Þingsetningarræðan samanstóð
af 15,000 orðum, enda segja mörg
blöðin að hún innifeli ósköpin öll af
orðum,en lítiðsem ekkert af hugsun.
Á 5 mánaða tímabilinu, frá 1.
júlí til 1. p. nt. hafa verið flutt út
úr Bandaríkjum 42-| milj. bush. af
hveiti; á sama tíma í fyrra 45] milj.
Stórrigningar um utidanfarinn |
j tfma hafa valdið stórflóðum og par
j af leiðandi tjóni víða í California.
í Johnstown vildi til annað
stórslysið í vikunni er leið. Eptir |
; tlóðið stóð að eins 1 gainalt leikhús
j og var á pví bara einn útgangur,
j eptir mjóum stiga. Þar var verið
j að leika pegar eldur kom upp f
byggingu rjett. hjá, og undireins
j urðu allir í leikhúsinu eiosog trylltir
! og brutust fast um að komast út,
uKritigum hnöttinn” á 75 dög-
um á nú að verða orðtækið innan
skamms. Seint f síðastl. nóv. seiuli
blaðið New York 1 Vorld einn
frjett.aritara sinn, stúlku að nafni
Nellie Bly, af stað til að fara
kringum hnöttiun á 75 dögum, og
gera pannig betur en Englending-
urinii Phileas Fog'cr, er Jules Yertie
OO 7
f skáldsögu sinni ljet gera pað á 80
dögutn. Meðferðis liefur hún ekk-
ert nema litla ferðatösku, og sem
nærri má geta á hún hversri að stað-
næinast. í ferðinni á hún að miklu-
leyti að rekja stóð Foggs, nema
hvað liúti sleppur við ferðina á landi
ytír Indland, milli Botnbay og Cat-
cutta, en par tafðist Fogg líka
mest, pegar praut járnbrautin, er
hann trevsti á að væri fullirerð. Frá
v n
New York fór Nellie til Liverpool,
pá nteð járnbraut viðstöðulaust um
London til Folkstone, ]>á nteð ferju
til Calais, pá með járnbraut um
París til Brindisi á Ítalíu, pá jneð
gufuskipi uin miðjarðarhaf,* Zues-
skurð og Rauðahaf, sömu leið og
Fogg. En par breytist stefnan.
Þaðan fór Fogg norðaustur til Bom-
bay, en Nellie fer beint austur um
Indlandshaf til Colotnbo á ey-jutini
Ccylon, og paðan áfram með skipi
austur tnilli Sumatra og Java og
norðaustur til Singapore. Þaðan
fer hún sömu leið og Fogg, til Hong
Kong, til Yokohauia, til San
Francisco, og paðan með Union
Pacific til New York.—Þessadaoana
o
er hún væntanleg til Singapore—
átti að koma pangað í gærdag, hinn
18. ]>. m.—Þessi ferð er gerð að
eins til að auglýsa blaðið World.—
Þrátt fyrir pað, að |>að er frægðar-
verk fyrir stúlku að fara petta ein-
samla og á svona stuttum tíma, pá
er eginlega enginn samjöfnuður að
fara pessa ferð nú og á peim tíina,
er Fógg er látinn fara hana. Þá
voru gufuskipaferðir strjálar og á
járnbrautirnar ekki að treysta eins
og nú, en nú parf hvergi að bíða
eptir skipi svo nokkru nemi. Eitt
er ferðbúið pegar annað kemttr.
Sanidægurs og Nellie lagði af
stað í þessa ferð, lagði og af stað
frá New York í ferð kriugum hnött-
inn önnur stúlka, Elizabeth Bisland
að nafni, frjettaritarai tímaritsins
uCosmopolitan”, hún fór í öfuga átt;
fór til San Francisco og paðan aust-
ur um Kyrrahaf, en að öðru leyti
sömu leið og Nellie. En henni er
sett fyrir að fara hringinn á skemmri
tíma en Nellie.—Vegalengdin er
pær fara á pessum ákveðna tíma er
um 30,000 mílur.
Dómurinn í Cronins-morðmái-
inu í Chicago var nppkveðinn hinn
16. p. m. Er hann sá, að Martin
Burke .... O’Sullivan og D.
Coughlin fá æfilangt farrgelsi, en
Beggs, hinn 4. í hópnum var frí-
kenndur.
---------------------
C a n a d a .
Til Ottawa hafa borizt pær
fregnir frá Frakklandi, að stjórnin
par muni hafa í hug að rannsaka
með hvaða skilmálum að Frakkar
eptirljetu Englendingutn rjett sinn i
Canada forðum. Stafar petta að
sögn af bænum franskra manna í
Canada um liðveizlu, er aptur sprett-
ur af Jesúítaprætunum og öðrum
kirkjumálum.
Nýkjörnir efri deildar pingmenn.
Statiley landsstjóri hefur nýlega að
fyrirmælum stjórnarráðsins kjörið
síðartaldamenn til pingsetu í efri
deild sambandspingsins: Major C.
A. Boultan, að Shell River í Mani-
toba; á að skipa sæti Schultz, sem
nú er fylkisstjóri i Manitoba; og .1.
A. Loughead að Calgary, í stað
Hardisty’s efri deildar pingmanns
frá Alberta, er tjezt í Winnipeg
síðastl. haust.—Báðir pólitisku flokk-
arnir virðast ánægðir með pessa
ntenn.
Sainbandsstjórnin hefur vetið
beðin um styrk á einhvern hátt til
pessað lengd verði Inter-Colonial-
járnbrautin (eign sambandsstjórnar)
frá Point Levi gegnt Quebec til
Sorel, svo að liún par tengist ó-
slitinni járnbraut til Montreal, og
sem óltáð er báðum stór-brautunum,
Grand Trunk og Canada Kyrrahafs-
brautinni.
Catiada Kyrrah.fjel. á enn eptir
ónunidar 6—7 milj. ekra af landinu
er pví var gefið í Norðvesturland-
inu, og er nú stjórnin farin að ýta
pjett á eptir, að pað gangi að pví að
neina latidið án meiri undandráttar.
l insjónarnefnd alpýðuskólanna
í Toronto hefur nýlega stungið uppá
að láta öll skólabörn bæjarins fá
allar skólabækur og ritáhöld ókeypis,
uppá kostnað skólastjórnarinnar.
Hefur henni talizt svo til að á fyrsta
ári nemi sá kosnaður 90 centstil$l
fyrir hvern neiiianda, en eptir fvrsta
árið ekki meira en 40- 50 cts. á
hvern einn. Eigi að síður telur hún
svo til að petta inundi pykja mikið
hagræði par sem fátæklingar eiga
hlut að máli. Hún gerir pg reikn
ing fyrir að með pví að hún fstandi
fyrir kaupum bókanna og kaupi pær
fvrir fleiri púsund doll. í senn á
prentsmiðjunum fái hún pær 35-r-
40% ódýrar en ]>ær nú eru seldar.—
Toronto hefur lengi verið í allra
fremstu röð peirra staða í Ameríkti
sem annast láta sjer um menntamál
og pess vegna ekkert ólíklegt að
par verði fyrst byrjað á að gefa
unglingum öll áhöldin er útlieimtast
til að géta notið kennslu á skóla.
Þá fer að verða ljeleg ástæða fyrir
nokkurn mann að alast upj> pekk-
injrarlaust.
O
Síðan Edison uppfinnari vann>
málið, sem um daginn var útkljáð
fyrir hæstarjetti, ltefur hann ákveðið
að útvíkka að mun verkahring fje-
Íaírs síns í Canada. Hefur oú á-
o
kveðið að koma upp í Toronto verk—
stæði par sem vinni að minnsta
kosti 500 menn árið um kring að
smíði rafurmagnsvjela og verkfæra.