Heimskringla - 28.08.1890, Side 2

II KI .1INK It ■ \4» liA, WIWIPKK. 11 A\„ 2S. A(il ST 18í»«.

„Heiinslriiiila,”
, an Icelandic Newspaper.
Published eveiy 'Xnursday, by
The Heimskringla Printing Co.
AT
151 Lombard St......Winnipeg, Man
IV. ÁK. NR. 35. TÖLUBL. 191.
Winnipeg, 28. ágúst 1890.
f>vi, vjer teljuin f>að lang heppileg-
ast, að úr f>eirri gátu verði leyst svo
að enrjinn rninnsti efi geti verið á, af
ráðningin sje rjett. Eu til f>ess að
landar heima fái vissu sína í pessu
efni, sjáuin vjer einungis einn veg.
Velji peir heima, sem hafa áliuga á
að fá að vita sann’e kann í pessu
efni, einhvern mann úr sínum flokki,
HYERNIG
LÍDURÍSLE.IIEIÍM
sem peir hera fullt tr.iust til og
sendi hann hingað, láti hann dvelja
hjer all-langa hríð, t. d. missiri eða
svo, ferðast um nýlendurnar allar
li.IF.lt í LAXDI.
E>að lítur út fyrir, að löndum
vorum heima mörgum hverjum pyki
pað vandráðin gáta, að leysa úr.
ísafold (nr. 58. H). júlí p. á.) flytur
ritstjórnargrein um petta efni, stilli-
lega og skynsamlega. Hún talar
um lofið á aðra hliðina en lastið á
hina og pykir erfitt úr að ráða.
Lofið kemur frá agrentunum ocr frá
mörgum mönnum lijer vestra, lastið
aptur í einstöku brjefum hjeðan og
frá Sigurði heitnum Gíslasyni og
Gfsla Jónassyni. Reyndar segir |
ísafold pað berum orðum, að hún j
leggi ekki trúuað á lýsing Gísla á j
æfi manna hjer. Það gleður oss
líka mjög, að ísafold hefur alveg
sömu skoðun og vjer (sbr. Hkr. 189.
tölubl.) um pað, að pessi illa lýsing
Gíslastandi beinlínis í sambandi við
ofsalega trú hans áður en hann fór á
Vesturheimssæluna, uað eiga góða
daga og purfa lítið fyrir að hafa”,
oftrú sem hvercd hefði oetað ræzt
o o
í víðri veröld. Þegar tveim blöðum,
sem jafnlítið geta borið sig saman
eins og ísafold og Heimskringla,
ber alveg saman um petta atriði, pá
eru fullar líkur til, að skoðun peirra
hafi við rök að styðjast, og pá eru
líka fullar líkur til, að lýsing Gísla j
geti ekki verið óhlutdræg og áreið- !
anleg, pó engar aðrar sannanir væru
til gegn henni.
Oss finnst nú, að alpýða mauna
I
heima, hafi ýmsar líkur og jafnvel
íök, langtum gildari en Sigurðarog
Gísla, fyrir pví, að mönnum liði
yfir höfuð heldur vel hjer. Þar til
má nefna brjef frá öllum fjölda
manna hjer, sem lætur vel yfir sjer,
enda hefur pví aldrei verið neitað,
að lastbrjefin væru fá, eða að pau
væru undantekningar. Vjer slepp
um að hirða um að .hrekja slikar
sögur, sem stunduin ganga heima,
um að allir íslendingar hjer sjeu í j
nokkurs konar haldi hjá stjórninni og :
að enginn pori að skrifa nema lof- j
brjef, af pví að öll brjef sjeu lesin á
pósthúsunum; pess konar hjegóma
er óparfi að mótmæla, pví á slikar
hjegiljur leggur enginn trúnað nema j
Gröndal og óvitarnir. En eru nú j
pessi almennu lofbrjef hjeðan ekki j
allmikill vottur um vellíðan manna j
hjer? Það er kunnúgra en frá purfi j
að segja, að íslenzkuin alpýðumönn- j
•im lætur langtuin betur að berja;
sjer en að lofa hag siun, pví usá er j
ekki búmaður sein ekki kann að
berja sjer”, og hvernig getur mönn-
uin dottið í hug, að menn hafi alveg j
skapferlaskipti, pó menn hafi landa- I
skipti. Og pegar nú pess er gætt,
hve blásnauðir heilir hópar af fólk- j
inu sem hingað er flutt, voru við
komuna hingað, hve stutt peir eru
búnir að vera hjer og hve vel peir
komast af velflestir eptir peirra eigin
sögusögn í brjefum til íslands,—pá
er full ástæða til að trúa fremur vel-
líðunar-sögunum hjeðan. Og við
petta bætist mikilsvert og ápreifan-
legt atriði, sem öllum almenningi
á íslandi er kunnugt, pað, að mikill
fjöldi manna hjer hefur ser.t héim
allinikið fje I fargjald fyrir ættingja
og vini.
En pað er auðsjeð á öllu, að
menn heima viljafá enn íireidail-
legri vissu fyrir pví, hvernig hag-
ur landa standi hjer. í raun og
veru höfum vjer alls ekkert á móti
og kynna sjer nákvæmlega hag
mauua. Þegar hann svo kæmi apt
ur, ætti hann að gefa út rit um
ferð sína. Vjer Vestur íslendingar
mundum með glöðu geði leggja fje
til slíks fyrirtækis t. d. borga lielm-
inginn af ferðakostnaði sendimanns-
ins fram og aptur, kosta alveg dvöl
hans hjer og sjá honum fyrir flutn-
ingutn milli nýleudanna og um pær.
Á pennan hátt vonum vjer til, að
sannleikur kærni fram,. í pessu efni
sem enginn maður pyrði að rengja.
Vjer vonum til að blöðin heima
einkum ísafuld, taki pettamáltil thug-
unar og síðan til flutnings, ef nið-
urstaðan verður sú sama og hjáoss, j
að pessi vegurinn sje hinn beinasti. J
Allir munu vera á einu máli um
pað, að ef einhver blæja eða hulda |
er yfir pessu efni, pá sje pað allra
hluta vegna bezt, að hún sje sem
fyrst dregin frá eða numin burtu. •
FEBDASA6A
—eptir—
G E S T P Á L 8 8 O N .
IV.
A verzlunarstöðum peim, sem
við síðast höfðuin komið við á ís- !
landi, Húsavík, Vopnafirði og Seyð-
isfirði, hafði Uinfluenzan” gengið um
stund; hún hafði gert allmikinn usla j
og lagt fjölda marga í rúinið, en
fáir höfðu dáið. Sumir af vestur— |
förunum á .Macrrietic” höfðu seinasta :
daginn áðuren við fórum frá íslandi
verið að kvarta uin ýmiss konar
sjúkdóms aðkenniugu, kvef, höfuð- |
verk og beinverki, og enginn var í
neinutn efa um að Uinfluenzan” j
væri komin í skipið til okkar. Þó
varð ekki veruleg alvara úr pessu,
fyr en á leiðinni frá Seyðisfirði til
Skotlands. Jeg lá alla leiðina og
fjöldi af öðrum Vesturförum lika.
Þegar jeg vaknaði morguninn eptir
að við fórum af Seyðisfirði, var jeg
sáraumur af höfuðverk, máttleysi og
svo syfjaður, að jeg svaf allan pann
dag og alia næstu nótt; jeg vakn |
aði reyndar endrum og eins en sofn- |
aði strax aptur. Eptir pennan langa
svefn fór mjer að skána, en á fætur
fór jeg ekki, svo að teljandi sje, fyr
en moriruninn, sem við komum til
Skotlands. Jeg vará öðru farpegja
rúmi á uMagnetic” og par var eng-
inn íslendingur með mjer neina Sig-
urður Jónsson, járnsmiður og kaup-
maður af Akranesi, sem fór til Skot-
lands. Jeg hef tekið pað frain áð-
ur, að farpegjarúmið fyrir vestur-
fara á uMagnetic” var hið bezta
vesturfara farpegjarúm, sem jeg hef
sjeð, og pað kom líka öllum sam-
an um, að eptir kringuinstæðunum
gæti menn ekki gert kröfu tii betra
rúins; pað var bæði rúmgott og furð- |
anlega loptgott og skipverjar voru 1
hinir stimamjúkustu til að láta vest- !
urförum pað I tje, sem peir purftu
með. Allan-línan ljet lækni vera
íneð skipinu til að líta eptir sjúkl-
ingunum. Að sönnu reyndi ekki
mikið á hann eða lyfjabúð hans á
leiðinni, pví peir einir sjúkdómar
voru á ferðinni, sjósótt og influenza,
sem læknislistin getur lítið átt við.
En allt um pað var læknirinn alltaf
boðinn og búinu að vitja peirra,
sem leituðu hans.
Það er eitt atriði, sem jeg verð
hjer að minnast á, pó mjer pyki
pað leitt, og pað ef óprifnaðurinn
hjá löndum okkar. Jeg sá í pessari
ferð minni til Vesturheims harla
margt af pess konar tagi og sumt
var enda svo ótrúlega viðbjóðslegt,
að jeg hefði ekki trúað pví, hvað
sannorður maður sem hefði sagt mjer
pað. Það er ekki svo að skilja, að I
'illir vesturfarar, sem voru á feiðj
með mjer í petta sinn, eigi hjer |
óskiptan hlut að ináli. Nei, langt |
frá; pað voru fjölda margir nettir
menn, prifnaðarinenn, bæði konur
og karlar, s»in voru alveg eius hissa
á pessu og jeg. Og sá flokk-
urin.i var langtum fjölinennari held-
ur en ódáma-flokkurinn. En allt
uin pað, ódámarnir voru svo rnargir,
að pað var nóg til að kasta ljótum
skugga á allan flokkinn, nóyu inarg-
ir til pess, að útlendingar tala um
íslendinga og íslenzka vesturfara
nærri pví eins og svín. Og pað er
nærri pví von, pegar hver maður,
sein vill taka eptir, getur opt á
hverjum einum einasta degi, nieúan
ferðin varir, sjeð dæini ótrúlegs sóða-
skapar og einhvers furðulegs bligð-
unarleysis í óprifnaðinum. Þegar I
maður getur ekki sezt á e nhvern
fatapoka, nema verða á eptir langt
um auðugri að fje, sem enginn kær- j
ir sig um, pegar menn hella úr alls \
konar ílátum og gögnum ofan í
góltíð rjett hjá rúmstokknum, pegar
svo óviðjafnanlegan ódaun og fýlu
leggur af sumum inilnnum, fötum
peirra og rúmum, að öðruin möiin-
um, sem slíku eru óvanir, er alls
ekki vært nálægt peim, pegar konur
kemba og greiða hár sitt og barna
sinna og smala svo saman og lóga
kindum peim, sem finnst á pesskon-
ar afrjettum, beint framan í almenn-
ingi—pá er í raun og veru engin
furða pó mörgum manni blöskri.
Mjer dettur ekki í hug að ætla, að
vesturfarar sjeu verri í pessu efni
en almennt geristá íslandi. En peg- !
ar maður, eins og á vesturfaraskipi,;
sjer saman komna menn úr flestum
hjeruðum landsins, og tekur eptir
pví, hvað margan mann vantar alla
tilfinninyu fyrir prifnaði, pá sann-
færist maður uin, að prifnaðinum á
íslandi er harla, harla ábótavant. —
Veður var all-hvasst með kötl-
um á leiðinni til Skotlands, skipið
veltist allmikið á bárunum og sjó-
sótt og influenza, j'mist í samein-
ingu eða á víxl, bundu flesta íslend-
inga við rúmið. Við sáum Skot-
land 26. júní að morgni dags; í
Urkneyjum koinurn við allra-snöggv-1
ast við, meðan hr. Franz sendi hrað- |
frjett til skrifstofu Allan-ltnunnar íl
Glasgow um komu okkar; parfrjett- I
um við, að 3 fiskiskip hefðu farist
par í rokinu daginn '’yrir, pegar
hann var hvassastur hjá okkur í haf-
inu. Mjer datt I liug, að fleiri hefðu
um sárt að binda af skiptöpunum
heldur en við íslendingar. Við fór-
um fram með Skotlandi austanverðu;
allir peir íslendingar, sem voru
nokkurn veginn hressir, stóðu uppi
á pilfari og pótti mikils um vert að
skoða ströndina, alsetta fallegum
bæjum og blómlegum ökrum. Umj
nóttina um óttuskeið komum viðtil
Leith. Þegar við komum á fætur
urn morguninn, voru par kotnnir
menn með stóreflis mjólkurfötur;
Allan-línan sendi hana ókeypis far-
pegjum til að hressa pá eptir sæ-
volkið; var pað hin bezta sending
einkum fyrir konur og börn. Svo [
var allur farangur vesturfara látinn
& , j
á land upp og tollpjónar komu, og j
Ijetu opna hirzlur manna og skoð- j
uðu, en ekki var nú skoðunargjörð- ]
in eiginlega vandleg, enda mun ekki
hafa verið feitan gölt að flá í kist- j
um og koffortum íslendinga. Þeg-
ar tollskoðuninni var lokið, gekk
fólk til járnbrautarstöðvar, par í
eimlest og svo af stað til Glasgow.
Fæstiraf löndum höfðu fyr far- j
ið með járnbraut og pótti hún fara j
furðu fljótt yfir landið; börnin skældu
og hrinu ákaflega pegar farið var
gegnum jarðgöng, svo kolniðamyrk-
ur varð, og urðu svo kát og glöð
aptur, pegar komið var í dagsbirt-
una. Landið í kring var ljóinandi
fallegt; indisleg hús og smábæir
alla leið, skógarbelti og akrar og í
fjarska hálsar og fjöll, allt skógi
vaxið að sjá. Þegar til Glasgow
var komið, var fólkinu skipað niður í
nokkurs konar fylkingu og haldið
af stað niður til hafuarinnar. Með
okkur var svenskur maður, Bodin,
að nafni, einn af starfsmönnum All-
an-línunnar. Hann hafði komið til
okkar í Leith og var með okkur
pangað til við fórum nm borð í
Glasgow. Hann fylgdi okkur nú
á pessari ferð á járnbrautarstöðinni
niður til hafnarinnar. En leiðin varð
langtum lengri en við hjeldum, pví
alltaf sagði Bodin okkur, að nú vær-
um við rjett að segja komnir. En
petta urjett að segja konmir” var-
aði í 2 klukkustundir. Sutnt af
fólkinu fór reyudar á vöirnum, sem !
Allan-línan hafði lagttil; helzt voru
pað gamalmenni og börn, sein par j
fengu sæti. Þegar við komum nið- j
ur tii hafnarinnar, vorum við leidd
inn í einn mikinn geymsluskála
Allaii-linuniiar og par voru borðall
inörcr reist ouf oss bóinn miðdairs-
r> o r>
verður.
Rjett í pví við kotnum inn í
skálann, tók kona ein af vestur-1
förmn jóðsótt og var pegar borin j
út á spítala á einu vesturfaraskipi
Allan-línunnar Byenos Ayrean”,
sein við áttuin að fara með yfir At- I
lantshafið og sein lá rjett fy'rir fram- J
an skálann, sem við sátum í. Kon- j
unni gekk vel, hún ól barn, jeg
inan ekki hvert |>að var sveinn eða
mær, enda gerir slíkt ekki mikiðtilj
í langri ferðasögu, en hinu man jeg j
mikið vel eptir, að pegar baruið var !
fætt, pá var ekki til nokkur tuska j
til að láta utan uin pennan yngsta
íslending í ferðinni. Það var eins
og móðurin eða foreldrarnir hefðu
ekki haft minnstu hugsun á slíku,
og pó var baruið fullburða. Það er
bísna ljettúðugt að leggja á stað
í aðra eins lano-ferð ocr til Vestur-
O O
lieims með konu, sem eptir allri
manna vizku hlýtur að aia barn á |
leiðinni, en pað ly'sir pó nærri pví
enn meiri ljettúð að hafa ekki hina j
allraminnstu fyrirhyggju, pegarsvoj
stendur á, og vera ekki fremur við |
pví búinn að taka á móti barninu,
sem kona fæðir á rjettum tíma, !
heldur en að taka á móti slíkri gjöf,
ef hún dytti beint ofan af himnum
I fangið á manni. Jeg hef opt heyrt
pað og jeg held pað sje almenn
skoðun hjá útlendingum, að íslend-
ingar sjeu ákaliega punglynd pjóð
og punglyndið sje pað pjóðkenni-
legasta við skapferii peirra. Eu
jeg held, að pað sje ekki rjett. Jeg
ímynda mjer, að ijettúðin sje tölu- j
vert algengari hjá Islendinguin en j
punglyndlð. Apturá móti má segja
pað, að ljettúðin hjá íslendingum
er einkennileg, ólík ljettúð iiestra
eða allra annara pjóða. Hjá íslend- í
ingurn lýsir Ijettúðiu sjer ekki í
pví að gleyma alvarlegum atriðum j
af síglöðu fjöri og kátínu-galsa,
heldur í pví að laumast undan öll-
um pungbærum áhyggjum og hugs- [
unum tilpessaðgeta látið lífsstrauin-
inn fleyta sjer sem fyrirhafnarminnst
í værðarkærum dofa-dvala.— —
Við settumst undir borð, ís-
lenzku vesturfararnir, um 180, í
skálanum ov borðuðum ineð yóðri
matarlyst, pó sumir væru hálflasnir.
penna dag, sein við vorum i Skot-
landi var veður langt frá heitt og
síðan hluta dags gerði hálfgerðan
kalsa, svo< pað fór að slá að ýmsutn,
sein höfðu svitnað á leiðinni frá
frá járnbrautarstöðinni. Bodin fór
með kvennfóik off börn í biðsal einn |
ekki stóran, skammt frá geymslu-
skálanum;par var langtum heitara j
heldur en i skálanum. Bodin var
ógnarlega stiinainjúkur og nærgæt-
inn við kvennfólkið, helzt pað sem J
ungt var og laglegt; hanti dansaði
í kringum pað af ánægju, baðaði út
höndunum til pess að sýna hva<5 hann
væri Upjenustureiðubúinn'’ og tal- j
aði á öllum tungumálum til pess að
vita, hvert engin skildi eitt orð í
einhverju.
Við urðum öll sárfegin, pegar j
við loksins, seint um kvöldið, feng-
um að fara út í uBuenos Ayreau”
og leggjast par til hvíldar. Við
fengum ekki að fara fy^r af pví að
verið var að laga sitthvað í farpegja
rúmunum í skipinu. Jeg man ekki
eptir að jeg hafi í annað siun orðið
fegnari að fara að liátta, pvi mjer
var orðið sárkalt að bíða í skálanum,
enda var jeg langt frá pví orðinn
frískur eptir influenzuna. Og svo
sofnaði jeg með peirri sannfæringu,
að liafa farið um einhverja merkustu
borgina á Bretlandi, Glasgow, án
pess eiginlega að sjá nokkurn skap-
aðan hlut af henni.
TIL SKEMMTUNAR
—00—
TRODLEIKS.
Rinn dagur ritl Kpilubortl.
uNtíi, drengur minn, við spilum
aldrei um peninga, ekki einusinni
um 25 aura”!
uÞví pá ekki?”
»
uÞað skal jeg segja pjer.
Faðir pinn og jeg vorum ny'-
gipt og fórum til Suður Frakklands
til að dvelja par okkur til. skeinmt-
unar fyrstu mániiðina af hjóna- j
bandi okkar. Við brugðutn okkur í
n&ttúrlega snöggvast til Manaco. j
Faðir pinn settist niður við eitt af
spilaborðunum til að freista gæfunn-
ar og græddi 200 pund (3,600 kr.)
Fyrst eiuMíndi jeg á manninn minn,
en brátt fór jeg að takaeptii mótspila-
manni hans; pað var ungur maður,
um 25 ára ga’iiall. Allt andlitið
var nábleikt og jafnvel varirnar
líka. Það var eins og hann ætlaði
að gleypa með augunum hvert spil,
sein lagt var á borðið. Allt í einu
hrökk honum ósrurleu-t blótsvrði af
vörum; hann stökk upp og fór út.
Þá leit jeg aptur á manninn niitni;
hann var glaður yfir heppni sinni,
en jeg skalf af geðshræringu”.
uJeg hef nú grætt svo mikið,
að pað er nóg fyrir öllum okkar
ferðakostnaði” sagði hatin.
uEn tókstu ekki eptir andlitinu
á honum?”
UÁ hverjum?”
uUnga maiminum, sem pú spil-
aðir við. Eisku Edvarð minn, fáðu
honuin aptur peningana; við purfum
ekki á peim að lialda. Jeg er viss
um, að hann fer sjer að voða”.
uHvaða vitleysa, góða mín;
spilamenn eru vanir við að missa fje.
Mjer sýndist hann nú annars ekki
nógu kaldur á svipinn til pess að
vera alvanur spilamaður”.
uEn heldurðu nú, Edvard, að
pað sje rjett að spila?”
uNei, ekki alltaf, en hver maður
gerir pað nú einstöku sinnum, pegar
hann á annað borð kemur til Monaco,
bnra til að reyna hamingju sina”.
Jeg liafði opt spilað um smá-
ræði, en aldrei álitið pað rangt, en
liitt hafði jeg álitið alveg rangt, a®
spila um stórfje. En í hverju liggur
munurinn? Jeg fór að huosa um
takmörkin milli pess ranga og rjetta
í pessu efni og alltaf stóð petta ná-
bleika andlit fyrir hugskotsaugum
mínum, svo mjer kom ekki dúr á j
auga. Fnðir pinn varð fjarskalega !
hræddur af útliti mínu ir.orgunmn
eptir. Jeg sagði honum, hvað jeg
hafði verið óróleg og að jeg hefði [
ekki getað sofnað. Hann hló að
mjer, en jeg bað hann enn einu sinni
um að skila aptur peningunum.
Loksins varð liann reiður við miff.
O
Að líkindum hefur sainvizka hans
ekki verið alveg róleg, pvi pegar
hún er óróleg, eru skapsmuuirnir
sjaldan góðir.
Hann fór burtu, undir eins og
við voruin búin að borða morgun-
verð. Hann sagðist ætla að reykja
sjer vindil, meðan jeg væri að láta
niður farangurinn, áður en við fær-
um af stað.
En jeg gat ekkert gert. Ein-
mitt saina daginn fyrir viku hafði
jeg lofað, að uelska, heiðraog hlýða”
ov nú hafði einmitt dálítið ósam-
O
lyndi komið milli okkar. Jeg var
niðursokkin í hugsanir mínar dálitla
stund; síðan tók jeg mig til og
ætlaði að finna manninn minn og
brðja hann að hjálpa mjer. Jeg
mætti honum í stiganum; hann*kom
að neðan. uFarðu aptur inn til
pín, Elsa” sagði hann dálítið bistur.
Það var eitthvað i rödd hans, sem
gerði pað, að jeg flýtti mjer að
hlýða honum. Eitthvað hafði komið
fyrir. Jeg heyrði pung fótatök í
stiganum, sem hægt og hægt mjök-
uðust upp á við, eins og einhver
puug byrði væri borin.
uHjartað mitt góða, pú liafðir
rjett fyrir pjer”, sagði faðir pinn,
pegar við vorum komin inn til okkar.
Hann lagði hemlurnar um háls mjer
og sagði: uVesalings maðurinn
hefur fyrir farið sjer. Þetta skal
verða í síoasta sinni sein jeg spila
um peninga. Það skal jeg aldrei
optar gera.
Við vorum bæði pögul um dag-
inn. Eklci sagði faðir pinn mjer fyr
en um kvöldið að veslings ungi
læknirinn hefði spilað frá sjer öllu,
sem hann átti til og auk pess mestu
af eigum móður sinnar. Faðir pinn
var ekki samur maður í margar
vikur. Honum fannst hann vera
orsök í dauða pessa unga manns og
pó við bæði vissum, að hann hefði
spilað við hvern annan, og allt hefði
farið á sömu leið, pá fjekk pessi
atburður okkur svo mikils, að \ið
hötuðum spil óumræðilega frá peiin
degi.
framtíix ríniMÍtisns.
1 tímaritinu uContemporary Re-
'iew , sem gefið er út í Lundúna-
borg, stóð í ágústmáimði í fyrra
spádómur, sem gefið hefur blaða-
mönnum ogpjóðmálaskörungum nóg
að hugsa. Spádómurinn var svona:
uPáfadómurinn gæti einn góðan
veðurdag látið alla hina miklu fram-
tíðardrauma miðalda-páfanna rætast
°g stjórnað öllum heiiniiium, en
tveimur skilyrðum er petta bundið.
Eyrst vrði páfadómurinn að setja
s'g i fylkingarbroddinn fy^rir hreif-
ingum jafnaðarmanna (sósíal den.ó-
krata), sem eru undiraldan í Iífi
mannfjelagsins nú á dögum. Þar
næst yrði páfinn að fara úr Róma-
borg, svo páfadómurinn hætti að
verða ítalskur og suður-pýzkur, pví
heimur framtíðarinnar tilheyrir.
anglo-sadhsiska mannkynsflokknum,
sem nú ræður yfir mestum hluta
AmerSku, Afríku, Ástralíu og jafn-
vel Asíu”.
Eptir pví sem segir f dálitlum
bækling, eptir Emile de Laveleye
um UL ’ avenirde la pa-paute” (fram-
tíð páfadómsins) virðist svo, sem
margir af helztu inönnum páfadóms-
ins sjeu pessarar skoðunar, einkum
de Mun í Frakklandi og Windhorst
í Þýzkalandi. Sömuleiðis hafa peir
Manning kardínáli á Englandi og
Gibbons f Ameríku látið orð falla
um málefni jafnaðarmanna, sem
ganga í pessa Att.
Allt petta kom nú ritstjóra blaðs-
ins uPall Mall Gazette”, hr. Stead,
til pess að fara til Rómaborgar í
fyrra haust og grenslast eptir, hvort
tnenn í páfahöllinni væru búnir til
pess að snúa á pessa leið. En pað
var langt frá pví. ÞRr höfðu menn
hugann allt of fastan á tilraunum
til að ná veraldlegu valdi aptur í
hendur páfanum, svo par var lítið
hugsað um að setja sig í fylkingar-
broddinn fyrir jafnaðarmönnum.
Ekki pótti pað heldur takandi í mál
að fara úr Rómaborg og velja ang-
lo sachsiskan páfa.
Laveleye heldur ekki að veldi
páfadóinsins sje að protum komið,
pótt margur geti ætlað paðaf skell-
uin peim, er páfadómurinn fjekk ár-
ið 1870 og par eptir.
Setn merki um dug páfadómsins
á sfðari árum telur Laveleye sigur-
inn yfir Bismarek. Þótt Bismarck
sje lnnn voldugasti stjórnmála skör-
ungur nú á dögum, varð hann pó að
sættast við páfadóminn—segir La-
veleye—prátt fyrir hin alkunnu orð
sín: uTil Canossa förum við ekki!”
Einn af vinum Bismarks kanslara,
von Balan, sem pá var sendiherra
Þjóðverja í Brússel, hafði sagt við
Laveleye: uKatóIskir menn á Þy’zka-
landi munu aldrei nokkurn tíma
gera sig ánægða með, að veldis-
sproti pýzka ríkisins, sem frá dög-
um Karlamagnúsar hefur alltaf ver-
ið í höndum katólskra manna, sje í
höndum prótestantiskra pjóðstjórn-
anda. Misklíðin er óhjákvæmileg
fyr eða síðar; pess vegna er betra
að byrja hana, pegar Þy'zkaland,
sem er hreykið út’ af sinni miklu
sigurför móti Frakklandi, trúir á
mátt sinn og megin germanska pjóð-
flokksins og vill ekki að hann purfi
að lúta ellihrumum ítölskum bisk-
upum”.
Laveleye sýnir fram á, hve afar-
mikið vald páfadómurinn enn hafi
bæði í samvizkumálum og stjórn-
málum á Frakklandi, Austurríki,
Englandi, írlandi, Spáni, Belgíu o.
s. frv., og að svo mundi einnig vera
á Ítalíu, ef pólitíkin f páfahöllinni
manaði eigi svo að segja alla pjóð-
ernistilfinnlngu par f landi móti sjer
og ræki jafnvel presta yfir í mót-
stöðuflokkinn.
De Laveleye rannsakar í síðari
hluta bæklings síns, hvort spádóœ-
ur sá, sem að ofan er frá sky'rt, muni
rætast, og kemst að peirri niður—
stöðu, að páfadómurinn geti einung-
is með pví að hverfa að hinum ein-
falda guðspjalla-kristindóini, hugsað
til pess að gerast fyrirliði fyrir hreif-
ingum jafnaðarmanna, en slfkt apt-
urhvarf væri sama sem dauði páfa-
dómsins. Frá öðru sjónarmiði segir
höfundurinn: uTil eru tveir miklir
landflákar, Bandaríkin, parsem flest.
ir eru protestantar, og Rússland á-
samt Síberíu og Asfu, par sem íbú-
ar eru grísk-katólskrar trúar. Eiga