Heimskringla - 08.04.1891, Side 2

HKIHKKRIXULA. WISíJIIPEti JIAK., 8. APRIL 1891.
kemur tít á hverj - AnlcelandicNews-
nm miövikudegi. paper.
Published e v e r y
Útgbfendur: Wednesday by
The Heimskringla Printing& Publ. Co’y.
Skrifstofa og prentsmiðja:
151 Lombard St.-----Winnipeg ''Hnada.
Blaðið kostar:
Heill árgangur............ $2,00
Hálf ur árgangur.......... 1,00
Um 3 mánutSi............... 0,65
Skrifstofa og prentsmiöja:
151 Lombard St............Winnipeg, Man.
jyUndireins og einhverkaupandi blaðs-
Ins skiptir um btístað er hann beðinn afi
senda hina breyttu utanáskript á skrif-
atofu blaðsins og tilgreina um ieið fyrr-
etrandi utanáskript.
Upplýsingar um verð á auglýsingum
i „Heimskringlu” fá menn á afgreiðslu-
stofu blaðsins.
RITSTJORI (Editor):
Gestur Pálsaon.
Hann er að hitta á skrifstofu blaðs-
ins hvern virkan dag kl. 10—12 f. h.
BUSINES3 MANAGER:
Þorsteinn Þörarinsson.
Hann er að hitta á afgreiðslustofu
blaðsins hvern virkan dag kl. 9 til bádeg-
is og frá kl. 1—6 e. m.
Utanáskript til blaðsins er:
The Heimskringla Printing&PublishingC o.
P. 0. Box 305
Winnipeg. Canada.
V. ÁR. NR. 15. TÖLUBL. 223.
Winnipeg, 8. apríl 1891.
TIL
LÖGBERGS.
III.
(Niðurlag).
Lögberg segir, að Hkr. leggi f>að
líberala-flokknurn hjer úttil skamni-
ar, að hann skuli ekki hafa leitað til
demókratanna í Bandaríkjunum um
toll-afnáms-málið, heldur tekið hönd-
um saman við repúblikanska flokk-
inn par.
í aðal-atriðinu er petta satt, en
vel að merkja sagði Hkr. aldrei, að
það væri skömm fyrir líberala-flokk-
inn, hún sagði að eins, að pað væri
undarlegt og við pað stendurhún enn
í dag. Hún getur ekki að f>ví gert,
p6 Lögberg skilji ekki, hvað pað
er undarlegt, að pólitiskur flokkur
semji við gagmtœdan pólitiskan
flokk í nágrannaríkinu og uð póli—
tiskur flokkur, sem engin völd hef-
ur, taki sjer Bessa-heimild til að
semja við ríkjandi flokkinu í ná-
grannaríkinu. Fyrir hverja hefur
slíkur flokkur heimild til að semja?
Ekki fyrir sína eigin pjóð, pví par
hefur haun engin völd. Og hvernig
gat ríkjandi flokkurinn í Bándaríkj-
nnum samið við slíkan flokk, sem
engin vissa var fyrir um, hvort
nokkurntíma eða aldrei mundi kom-
ast að völdum? Hvaða usamning-
ar” gátu tekist pegar svona stóð á?
Alls engir. t>ví hefur líka verið
fleygt-—um sönnur á slíku skulum
vjer ekkert segja—, að líberali
flokkurinn hafi átt allt annað erindi
til Bandaríkjanna, pað nefnilega, að
fá fjestyrk í kosningastríðinu hjá
repúblíkum, með pví að sýna peim
fram á, hvaða hagnað repúblíkönsku
auðmennirnir í Bandaríkjunum hefðu
af toll-afnáminu (Uunr. recipros.”)
Sem sagt, vjer skulum eugar sönnur
segj i á pessu, en senniltgra er pen-
inga erindið en samninga-erindið,
af peim tveimur einföldu ástæðum,
að peir Hberölu hjer hafa alltaf
kvartaðyfir pví, að peir konservatívu
hefðu svo mikið fje framað leggja
til kosninganna, en peir líber-
ölu hefðu par ekkert bolmagn á
onóti og að samninga-erindið gat
ekki verið nema fynrsláttur.
í seinasta blaði Lögbergs, með
yfirskriptinni Usamvizku-sök” er svo
dásamlega tvinnað saman satt og ó-
satt, að oss stórlega f urðaði á, að
sjá slíkt jafnvel í Lögbergi. l>að
eina, sem Hkr. hefur sagt, er pað,
að pað sje samvizku-sök fyrir ís-
lenzku blöðin hjer að fleygja sjer
út í kosninga-hríðina, pegar pau
ekkert höfðu gert til pess að fræða
íslendinga um hjerlenda pólitik,
fyr en allt var I báli og brandi.
Vjer ímyndum oss, að öllum, jafn-
vel Lögbergi, skiljist, að pegar
kosningahrlðin, eins bitur og of-
stækisfull á báðar hliðar, eins og
hún var núna, erbyrjuð, pá er harla
lítill tími til skynsamlegrar íhugun-
ar. I>að var sjálfsögð skylda blað-
anna, að vera búin að leiðbeina
mönnum I hjerlendri pólitik, áður
en kosningarhríðin skall á, en úr
pví að pað var ekki gert, pá stönd-
um vjer enn fast á pvl, að pað var
hrein og bein samvizkusök, að ætla
sjer með glannaskap og ofstæki inn
I kosningarnar, eins og Lögberg
gerði. í pessa átt eina töluðum
vjer í Hkr. En úr pessu fær Lög-
berg pað, að Hkr. ætti að fara pvl
fram að landar vorir sjeu sviptir
kosningarrjetti! I>etta heitir að
svara út I hött. Enn hefur Lögberg
drjúgar dylgjur um- pað, að allir
peir íslendingar, sem atkvæði
greiddu með peim líberölu I petta
sinn, hafi gert pað af áhrifum Lög-
bergs I kosninga-deilunni. Ja,
hvar var pá pólitiski proskinn, sem
landar vorir hjer voru búnir að afla
sjer um mörg ár, eptir pví sem Lög
berg sjálft segir úr pví að hinar
anglýsingalegu ofstækis-greinar
Lögbergs, alveg ósamboðnar ritstj.
pess, gerðu alveg úrslitin? Er
ekki töluverð missögn I pessu?
Annaðhvort verður að falla niður
pólitiski proskinn eða áhrif Lög-
bergs, eða ef til vill hvorttveggja,
Lögberg ber Hkr. á brýn Uundan-
tekningarlausa og afdráttarlausa
staðhæfing á að ísb-ndingar botni
alls ekkert I pólitik pessa lands”.
I>etta hefur Hkr. aldrei sagt og
hefur ekki tlma til að gera sjer ó-
mak fyrir að fara að skattyrðast við
Lögberg út úr þessu fals-sítati; pau
eru svo mörg, að pað værióðsmanns
æði að fara að elta pau öll.
Annars ætti engin síður en ritstj.
Lögb. að tala um góðan skilning
ísl. hjer, pví engin lifandi sál á jarð-
ríki hefur brugðið peim um meira
skilningsleysi en hann.
Lögberg segir að pólitíkin sje
ekki sterkasta hliðin hjá ritstj. tHkr.’
en að hann hafi einhverjar aðrar ó-
nefndar og líklega öllum mönnum
duldar sterkar hliðar. Ritstj. (Hkr.’
hefur nú pá skoðun á pólitík, að
hún sje rkki galdrar eða fjölkynngi,
heldur geti hver maður með heil-
brigðri skynsemi komizt að niður-
stöðu I henni, ef hann að eins gerir
sjer far um pað. Nú pykist ritstj.
(Hkr.’—pó I.ögberg ef til vill efist
um pað— hafa heilbrigða skynsemi
og pykist hafa gert sjer far um að
komast að niðurstöðu I þessu póli-
tiska máli, sem hjer er um að ræða.
Af pessu tvennu leiðir hann pá á-
lyktun, að hjer sje ekki um neina
veika hlið að ræða hjá honum. Og
meira að segja, liann getur sannað
pað, hvenær sem vera skal, að á
sömu skoðun og hann hafa I pessu
máli verið langtum reyndari og
langtum vitrari menn í pólitík, en
við báðir, íslenzku ritstjórarnir I
bænum, pó (Hkr.’ efist ekki um, að
vogin mundi pyngjast ákaflega mik-
ið, pegar ritstj. Lögbergs stigi upp
á vogina, svo ákaflega pungur mað-
ur sem hann er.
Lögberg dylgir um pað, að (Hkr.’
hafi átt marga vini og stuðnings-
menn I Argyle-nýlendu ((að undan-
förnu”, en vonar auðsjáanlega, að
petta breytizt. Vjer vitum vel, að
Lögberg hefur fulla pörf á að fá
fleiri ((vini og stuðningsmenn”, eins
1 Argyle-nýl. sem annarstaðar, en á
hinn bóginn erum vjer hræddir um.
að pær vonir kunni að bregðast,
líkt og vonirnar og spárnar um kosn-
ingarnar síðustu. Vjer getum sagt
pað með sanni, að vjer höfum ekki
fengið nokkra llnu frá vinum vorum
og stuðningsmönnum I Argyle-ný-
lendunni, sem nefni pátt-töku vora
I kosningarstríðinu á nafn, svo að
nokkurri reiði eða jafnvel nokkrum
kala sje til vor beintfvrir pærsakir.
Vjer verðum pá að hryggja systur-
blað vort Lögberg með peirri harma-
frjett, að vinir vorir og stuðnings-
menn I Argýle-nýlendunni muni
verða hinir sömu og verið hefur.
Vjer misvirðum ekkert við vini vora
par, pó peir hafi haft aðra’ skoðun
I pólitík en vjer I pessu kosningar-
stríði. Vjer gerum nefnilega alls
enga kröfu til, að vinir vorir fylgi
oss I hlindni. Lögberg hefur auð-
sjáanlega pá skoðun, að eitt blað
hafi fullan rjett til að reka kaupend-
ur sína til kosningarborðsitis alveg
eins og kindur I rjett. I>etta er sá
mikli munur, sem er á milli blað-
anna íslenzku hjer, að pví er suertir
vini sína. ((Hkr.” vill reyna til að
leiða pá. Lögberg gefur út fyrir-
skipanir og lögboð fyrir pá eins og
kongur eða keisari. Vitaskuld voru
áhrif Lögbergs I pessum kosningum
mjög lítil eða alls engin. Nœrþv\
allir íslendingar hjer I fylkinu
fylgdu líberala flokknum löngu áður
en Lögberg fór að hamast á peis-
unni I kosningarstríðinu. Þetta er
alkunnugt öllurn peim, er satt vilja
segja, svo Lögb. mun engan mann
hafa rekið á undan sjer eins og
kind, prátt fyrir allar stnar tilraunir
I pá átt.
Að endingu neitar Lögberg pví,
að ritstjóra ((Hkr.” sje pað meira
að pakka ((en nokkrum öðrum
manni”, að friður hafi haldist milli
blaðanna hjer, pangað til ritstjóri
Lögbergs á fundinum sæla sagði
honum slitið. Vjer skulum svara
pessu með einni spurningu: Höfðu
ekki blöðin hjer legið I rifrildi og
skömmuin alla tíð, þangað til núver-
andi ritstjóri ((Hkr.” fór að taka
pátt I blaðamennsku hjer? Ef Lög-
berg játar pessu, sem vjer vonum,
pá spyrjum vjer aptur: Hefur nú-
verandi ritstjóri ((Hkr.” nokkurn-
tima sagt nokkurt orð I blaðinu til
að styggja ritstj. Lögbergs? Og ef
ritstj. Lögb. játar pessu líka, sem
vjer einnig vonum, að hann geti
ekki skorast undan, pá viljum vjer
spyrja: Hefur pá ekki ritstj. (Hkr.’
stofnað pennan frið og haldið hon-
um fram samvizkusamlega, pangað
til ritstj. Lögbergs af frjálsum vilja
°g upp á eigin ábyrgð sagði honum
slitið. Hver annar hefur pá unnið
jafnmikið fyrir friðinn? Vjer segj-
um petta ekki af pvl, að vjer telj—
um oss petta til gildis nú, eptir pví
sem fram er komið. Nei langt frá.
HVAR Á JEG AÐSETJAST AÐ?
Það mun fáum dyljast, að petta sje
hin fyrsta sptirning, sem naaðsynlegt er
að geta svarað hinuin íslenzka innflytj-
anda upp á, þegar hann stígur fæti á land
í Ameriku. íslendingar koma hiogað
eins og vitanlegt er, fiestir alveg ókunn-
ugir, mállausir og blá-fátcekir, svo þá
vantar allt, sem til þess títheimtist, að
geta nokkuð að mun litast umáðuren
þeir finna pann stað, sem beztur er fyrir
hvern einstakan. Allt til þessa hefur
af öllum almenningi verið of lítið gert
til þess atf láta ekki Islendinga glæpast é
óáreiðaniegum iandalýsingum. Þeir hafa
hingað til haft líti'ít annatt að styfSjast vitS
en glæsilegar auglýsingar frá Canada
stjórn, þjónum hennar eða öðrum land
eigendum, sem öllum sýnist star.da á
sama, hvort innflytjandiim sezt að í lítt
byggilegtun flóum lengst tít íóbyggðum,
r5a öðrum lífvænlegum stað. Stjórnin
; virðist únægð, ef htín fær nógu marga til
j að greiða skatta, og agentinn, ef hann
1 fær nóga dollara fyrir að nnrra landa
sína með meira og minna lognum land-
lýsingum og fjárhagsskýrslum, sem hann
safnar og hefur fyrir agn, til að geta feng-
ið sem íiesta að unnt er.
Það er mesta órátf atS trtía öllu, sem
innflutuinga milligöngumenn segja um
lönd sínog gæði þeirra; það er varla trtí-
andi öðruu. en óviðkomandi og ráðvönd-
ummönnum, sem þá geta da nit af eigin
reynslu.- Blöðiii eigaað tiytja góðarlýs.
I ingar af löndum*, þegar þau geta, og vera
sjer uti ura þær; meira að segja, þau ættu
ef þau hafa efni á því, atf heita verð-
launum fyrir sannar og vel skrifaðar
greinir um góð lönd eða bæi, sem eru að
byggjast. Jeg vil halda því fram, að
það sje meiri góðgerfl við landa vora,
sein að heiman koma, að vísa þeim á blett
í þessu landi, þar sem þeir gætu lifa-S
góðu lífi og verið ánægðir, en þnð sem
ltíterska kirkjufjelagið íslenzka gerir
i fyrir þá, því það verða þó allir að játa,
afl daglegt brauðog föt verður það, sem
ma'Surinn þarfnast f y r s t af ö 1 1 u,
og íslendingar nýkomnir þurfa strax að
vita hvert halda skal, þegar þeir eru
komnir hjer á land. Það œtti hver einn
og einasti íslendiugur, sem hefur tæki-
færi á því að álíta það skyldu sína, að
senda blö-Sunum þess konar skýrslur um
lönd og atvinnu í bœjum, þar sem þeir
btía; það dugar ekki iengur að horfa á
þaft með opnum augum, að ísleiidingar
hrtígist saman á avmasta blettinum í
þessu auðuga og gó«a landi; það verður
aldrei neitttír þeim með þvímóti.
Það dugar ekki að horfa á þá hrtíg-
ast saman í jafn atvinnulitlum bæ eins og
Winnipeg er, eða sökkva þeim ofan í fló-
anaí Nýa íslandi; það dugar ekki fyrir
íslenzka verkamenn í Winnipeg, að í-
mynda sjer, að vinna aukist a6 sama
skapi og þeim fjölgar; þeir ern ntí btínir
að reyna atvinnustkortinn þar í fleiri ár
ogþreifaá afleiðingum hans; það þarf að
gefa þeim meðöl eða ráð til að komast
*) Þau hafa reyndar gert það, en þau
gera það of lítið og of sjaldan.
THE HÓTEL MANITOBA.
Þessi tröllslega bygging er nú
pegar langt komin. Það er unnið af
kappi að pvl að fullgera hana innan
skammsnú um pessar mundir. Hve-
nær hún verður fullgerð, er enn pá
ekki hægt að segja með vissu, pó
pykir líklegt að pað verði fyrripart
sumarsins.
Hótellið er 160 fet á hæð frá Að-
alstrætinu og upp á turnstoppinn.
Turninn sjálfur er 30 fet á hæð.
tJppi á hótelinu er umgirtur pallur
sem rúmar hjer um bil 200 manns;
útsýni paðan er mikið; sjest paðan
allt I kring I 25 mílna fjarlægð.
Innanskiptinghótelsins verður pann-
ig: Þvotthúsí kjallaranum; á fyrsta
lopti verður stór salurjútúr honum
liggja 4 aðra hönd setustofa fyrir
kvennfólk, en á hina aðal-setustof-
an. Borðstofan verður nú fínni og
fullkomnari en á nokkru öðru hó-
telli I Canada. Hún verður 80 fet
á lengd og 40 á breidd. Herbergja
fjöldi I hótellinuer um 250 alls.
RaMirfra almenMgi
[Vjer minnum lesendar ((Heim»-
kringlu” á, að undir „Raddir frá almenn-
ingi” er það ekki ritstjórn blaðsins, sem
talar. Hver maflur getur fengið færi á
að láta þar í ijósi skoðanir sínar, þótt
þær sjeu alveg gagnstæðar skoðunum
ritstjórnarinnar, en menn verða að rita
sæmilega og forCast persónulegar skamm-
ir; auk þess verða menn aC rita um
eitthvert það efni, sem almenning að
einhverjuleytivarðarj.
burtu. Ef verkamannafjelagið vildi geta
sjer frægð, þá er þar gott tækifæri fyrir
það að reyna sig, enda mjög líklegt að
það vinni í þá áttina, þegar því vex fisk-
ur tim hrygg.
Þaðdugarekki fyrir Ný íslendinga
að vona og vona, að land þeirra verði
blómleg byggð, meft fjörugum samgöng-
um og gó'itum mörkuðum. Þeirhafantí
lifað í þessari glæsilegu von 16—17 ár,
svo augu þeirra ættu að fara að opnast.
Einmitt þessi íslenzka þrautsegja og ó-
bilandi von gerir það aC verkum, að þ^r
standa enn í sömu sporum, eru útilokað-
ir frá öllum framförum og menntalífi
þessa lands, standa í sömu sporunum og
þeir voru í heima á íslandi.
íslendingar eru orðnir svo vanir að
þumlungast áfram, að þeir geta sætt sig
við hvað sem vera skal, gert sjer allt aC
góðu; þeir gleyma því, að þeireru meðal
þjóða, sem heimta meira. Til þess að
dragast ekki aptnrúrí btína'Si og menn-
ing, meiga þeir ekki mæla framfarir í
þumluiigum, htín verður að vera í skref-
um, svó þeir verði hvorki andlegir nje
líkamlegir strandaglópar á skeiðfleti
framfaranna í þessu nýja föðurlandi
þeirra:
Er það annars ekki hryggilegt, að
vera btíinn að skilja við ættjörðu sína,
flytja sig 5000mílur, leggja á sig mikiar
þrautir og eyða öllu sínu til þess að tít-
vega sjer og sínum betri framtíð og vera
svo að öllu btínu litið betur kominn
en átlur. ÞaC ætti annars enginn að
kvelja sig á því að draga fram lífið, þar
sem það er erfiðast; það er engin ástæCa
til þess, ef liann veit af öðrum bletti og
getur komist þangað. Hvorki fortölur
eða áiit einstakra manna ætti að halda
nokkrum frá að gera þatS, sem hann álít-
urbeztfyrir sjálfan sig og sína. Það er
þó ekki svo að skilja, að jeg víiji tvistra
íslendingum burt tír Nýja íslandi að ó-
þörfu; þeir rettu samt að íhuga þetta dá-
lítið betur en þeir sýnast að hafa gert
hingað til. Mjer þykir sem þessi skoð-
un mín á Nýja íslandi og Winnipeg
komi samt heim við margt, sem komið
hefur fram opinbeiiega hjá þeirn, sem
sagt hafa álit sitt um nýlenduna, en
mínu máli til meiri stuðnings og sönn-
unar skal jeg leyfa mjer aC setja hjer 2
brjefkafla, sem mjer hafa borizt frá
greindum og mjög skilvísum mönnum,
svo enginn efi getur verið um sannleika
þeirra.
*) ... „Jeg hef nýlega ferðast um
nýlenduna, Nýja ísland, og leizt mjer
svona og svona á hagi manna; fátækt er
þar efzt á dsgskrá, títgjöld eru orðin all-
há og flestir nýkomnir bláfátækir menn
sem gjalda eiga; 5 lögbundnir skólar eru
hjer og þörf á hálfu fleiri; en ekki veit
jeg hvernig fátækir menn fara að stand-
ast þau gjöld, sem þvj fylgja, því hjer er
árferði ekki gott, verzlun dauf og dofin;
kjöt og smjör ganga varla tít; fiskur er
raunar I háu verði, en nú er allstaðar vita
fiskilaust, þar sem íslendingar stunda
veiðar, svo lítilt gagn er að því. Vinna
fæst ekki orðið fyr en á haustin, svo
einslippir menn slæpast í bæjunum allt
sumarið og skulda stórfje, enda virðist,
mjer efnahagur almennings allt annað en
glæsilegur, þó eigi megi minnast á það
opinberlega, því þá rignir niður sjálfs-
hóls-greinum með löngum halarófum af
skýrslum um ríkidæmið; nátttírlega allt
miðað við virðingarverð, en ekki það
gangverð sem selt er fyrir, eða hvað öll
eignin hleypur, þegar allt er hrifsað í
skuldirnar....”.
Hinn brjefkaflinn * hljóðar svona:
....„Síðan um nýár hafa komið hingað
til bæjarins 13 manns alfarnir frá Winni-
peg og segja þeir mjög óglæsilegt þaðan,
nefnil.: að fjöldi manna yfirsumarið hafl
nóg meC að borga fætSið, sem skuldað var
veturinn áður. Þeir eiga von á mörg-
um á eptir, ef efni leyfa, en þeir efa það
mjög, þvíkröggur eru miklar....”.
Það er ekki hægt a6 neita því, að
((auðurinn er afl þeirra hluta sem gera
skal”, því ætti fyrst af öllu að hjálpa ís-
iendingum, sem hingatS koma, til þess að
verða sem fyrst sjálfstæðir í efnalegu til-
liti, þá mun þ á ekki heldur vanta hitS
andlega sjálfstæði, sem er það mikil-
verðasta í lífi hvers eins og hið bezta tll
að leiöa krapta og vilja-stefnu einstakl-
ingsins í ljós.
Jegbýzt viC atS mönnum finnist hjer
ekki annatS gert en aiS rífa niður og ekk-
ert sje byggt uppaptur; þess vegna hefur
mjer dottitS I hug, að það væri æskilegt,
að allir íslendingar í þessu landi tæki ntí
rögg á slg og stofni fjelagsskap, er miði
til þess aC hjálpa löndum’sínurn, bæði
þeim sem hjer eru og þeim sem kunna
að koma, til þess að komast í sem bezta
staði, hvort þeir heldur viljajbúland eða
bæ. Það hefur opt verið kvartað yflr
því af mönnum í hinu lúterska kirkjufje-
lagi, aS svo margir stæðu fyrir utan sinn
*) Brjef þetta er ritaS á Gimli fyrir
liðugu ári siðan.
*) Er dags. í febr. síðastl. í Duluth,
Minn.
fjelagsskap, og einmitt þessir m ö r g u
ættu ntí að reyna sigvið kirkjufjeiagið á
samtökum í þessa átt, og ef menn leggja
eins mikið á sig og kirkjufjeiagsmenn
liafa gert fyrir klrkju og kristindóm, þá
er enginn efi á, aC þetta nýja fjelag þyrfti
ekki lengi að bíða hinna fegurstu ávaxta,
bæði meðal landa vorra í þessu landi og
þeirrasem lifa heima á Isiandi.
Það getur vel verið að skoðun mín á
efni því, sem grein þessi hljóðar um,
koini ekki heim við annara. en jog vona,
aC allir hljóti þó að játa, að nauðsyn beri
til aft svara löndum vorum upp á spurn-
inguna: Hvar á jeg að setjast að?
Ritað í marz 1891.
S. M.
Svar næst.
1 priðja himni
er vinur minn, G. Gíslason, í samkomu-
ræðu, sem tít er gefin I 11. nr. ((Lög-
bergs” þ. á. Hann er svo ((glaður á
góðri stuud”, að liann segir nærri því
mei”a en sannleikann rjettan og sljettan.
Og hann gerir ntí þetta náttúrlega rjett
að gamni sínu, eins og svo opt gerizt á
bæjum, að menn spauga vi« fólkið.
En það á hreiut ekki við, að setja svona
spaug í opinber blöð. Það getur marg-
ur ímyndað sjer, að þetta sje nú hrein
og bein alvara. Me« öðrum orðum,
það getur rnargur ókunnugur hugsað,
að samkomu-ræða hr. Gunnars Gíslason-
ar í ((Lögb.” sje hin hreina og rjetta lýs-
ing á Nýja íslandi og kostum þess. Því
kemur mjer til hugar, að lofa fólkina
að vita, að það er mikið til tómt spaug
hjá hr. G. G. og líflegar gamalmennis
öfgar, sem birtast i þessu 11. nr. (’Lögb.’\
eins og jeg skal ntí reyna að sýna fram á.
Fyrst getur vinur minn, G. G. þess,
að i N. í. sjeu ((rudd stór stykki af
skógi, mikil ttín og engjalönd umgirt,
og víðast livar akrar með ýmislegu sáð-
verki til búbótar”, o. s.frv. Mikið má
ntí af öllu gera. Jeg neita því ekki,
að bætSi nátttíran og menn í N. í. hafa
búið til nokkur ((rjóður”. En þau eru
ekki almennt svo stór, að miki« orð sje
á gerandi, að l(ýmislegu sáðverki” sje
þar teljandi takmarkalaus staður. All-
víða eru að eins lítil rjó«ur, ýmist gerð
af manna höndura eða nátttírunni. Og
þessi rjóKur liafa viða ekki annað inni
að geyma, en htís bóndans og lítinn jarð-
eplagarð, sem sáð er í kartöflum og róf-
um og sumstaðar, ef til vill, lítilsháttar af
baunum.* Já, jeg kalla rjóðrin smá, jeg
kalla sáðverkið ekki stórkostlegt, þegar
gætt er að árafjöldanum sem Nýja ísland
hefur verið byggt. Það sem menn eru
btínir að gera þar, mætti kalla stórvirki,
ef byggCin væri ekki btíin að standa,
meiraen 4—5ár. En það er ekki svo að
skilja, að mjer detti í hug að kenna
landnemunum sjálfum, hvað lítið hefur
orðið ágengt, að ryðja og plægja, held-
ur erfiðleikum landsins.
Þá segir vinur minn, G. G., a« ((kvik-
fjárræktin” sje á ((bezta framfaravegi”.
Vitaskuld, griparæktin er öllum vonum
framai í N. í. þegar hinna afar-miklu
erfiðleika er gætt. En, svo bætir G. G.
við, að ((meðaljarðir í nýlendunni” sjeu
((talsvert betri til ábúðar en, 20 hdr. jarö-
ir heima á gamla Islandi”. Þetta er ntí
gripið tír svo lausu lopti, að hver einasti
maður hlýtur að vera jafn-nærri sann-
leikanum eptir sem áður. Við hvaða20
hdr. jarðir á Islandi miðar ntí hr. G. G?
Eru þær allar jafnar? Eru þær jafn-
kostamiklar í hverri sveit? Er sama
hvort maður býr á 20 hdr. jörð á ísl.
sem að eins hefur einn bjargræðisveg
eða á jörð, sem hefur t. d. landkosti, sjáf-
arafla, varp, fuglatekju, laxveiöi, fjalla-
grös, mótak, afrjetti, o. s. frv.? Nei, og
þúsundsinnum nei, vona jeg að vinur
minn svari.
Næst getur hr. G. G. þess, að ýmsir
menn sjeu svo „blindaðir af ósögðum or-
sökum”— Hverjar eru þær?— ((a« rífasig
upp” úr þessum Eden og þeytast ((hugs-
unarlaust út á víðavanginn”, tít í aðrar
nýlendur eða bœina. Hann svegir að
löndum fyrlr „hviklyndi og fyrirhyggju-
leysi”, bæði fyrir sjálfa sig og afkomend-
ur sína og segir að landar byggi sjer þá
„loptkastala”, sem aldrei komi þó a« gagni.
Er það nú meiningin, að þetta sje ann-
að en spaug? Er það meiningin, að N.
í. sje fyrirheitni staðurinn, sem íslend-
ingar eigi endilega aö staðfestast 5, um
aldur og æfi, án þess að rótast nokkuð þó
betur blási annars staðar eða byggölr
kunni að virðast álitlegri til btísældar,
utan takmarka þess? Þykir ekki vini
mínum það kreppingslegur hugsunar-
háttur, eptir að menn eru komnir allan
þennan óra-veg, frá gamla landinu, að
kúldast og ktíra i einum og sama stað,
hvort sem þeim líkar vel e«a illa? Á
endilega að taka allan framsóknarvilja af
löndum okkar? Jeg held að vinur minn
hljóti algerlega að neita þessu, þegar