Heimskringla - 15.04.1891, Blaðsíða 2

wioipki; mas.. 15. aprii. imi.
JBllllSILlMrd’’
kemur tít á hverj- AnlcelandicNews-
im miðvikudegi. paper.
Published e v e r y
Útgefendur: Wednesday by
The Heimskringla Printing & Publ. Co’y.
Skrifstofa og prentsmiðja:
Lombard St. - - - Winnipeg Oanada.
Blaðið kostar:
Heill árgangur............ $2,00
Hálfur árgangur.............. 1,00
Um 3 mánu'51................ 0,65
Skrifstofa og prentsmiííja:
151 Lombard St.....Winnipeg, Man.
®r'Undireins og einhverkaupandi blaðs-
ins skiptir um bústað er hann beðinn a5
senda liina breyttu utanáskript á skrif-
stofu blaðsins og tilgreina um leið fyrr-
etrandi utanáskript.
Upplýsingar um verð á auglýsingum
í „Heimskringlu” fá menn á afgreiðslu-
stofu blaðsins.
RITST.JORI (Editor):
Qestur Pdlsson.
Hann er að hitta á skrifstofu blaðs-
ins hvern virkan dag kl. 10—12 f. h.
BUSINES3 MANAGER:
Þorsttinn Þórarinsson.
Hann er að hitta á afgreiðslustofu
blaðsins hvern virkan dag kl. 9 til hádeg-
is og frá kl. 1—6 e. m.
Utanáskript til blaðsins er:
The Heimskringla Printing&PublishingCo.
P. 0. Box 305
Winnipeg. Canada.
V. ÁR. NR. 16.
TÖLUBL. 224.
Winnipeg, 15. apríl 1891.
Er fatœktin
LÖSTUR?
Ef dæina skal eptir [>vl, hvern-
ig pjóðmeganfræðingar vorir flestir
og aðrir (llærðir” menn tala um hið
pýðingarmesta og merkasta mál pess-
arar aldar (verkmanna-málið), skyldu
menn ætla að pað væri ekki einu
sinni lóstur, heldur einnig glæpur,
að eiga ekki nóg fyrir sig að leggja
á degi hverjum. Eitt af merkustu
blöðum Bandaríkjanna sagði fyrir
skemmstu—ekki 1 fyrsta sinni, held-
ur að minnsta kosti í þúsundasta
skipti— að á vorum tímum væri pað
oss sjálfum að kenna, að minnsta
kosti hjer í Ameríku, ef menn væru
ekki vel búnir, ættu r.óg fyrir sig
að leggja og væru auk pess vel
staddir í veraldlegum efnum. Kvöld-
inu áður hafði fyrirlestur verið hald-
inn í bænum og.par í liafði verið
tekið fram, hve ómögulegtpað væri
fyrir verkmanninn að glfma við auð-
manninn í efnahags-heljarglímunni,
sem einkenndi vora daga, og um
leið til sanninda bent á púsundir
manna, sem væru fjarskalega bág-
staddir og ættu ekki málungi mat-
ar. Ja, sjer er nú hvað, segir blað-
ið, enginn reglusamur, iðjusamur og
sparsamur maður parf að vera án
pess, sem gerir lífið pægilegt og
notasælt. Látum pessa menn, segir
blaðið, verja fje pví, sem peir eyða
á drykkjusstofum og öðrum tnii
verri stöðum, skynsamlega, og pá
mun pessi neyð, sem alltaf er verið
að tala um, hverfa og gleymast, eins
og snjórinn, sem bráðnaði í fyrra.
En sú skarpskyggni, en súskyn-
semi að hitta svona naglahausinn í
fáeinum línum!
Samkvæmt pessari skoðun er
h'-er og ein einasta manneskja, karl
eða kona, sem ekki veit í kvöld,
hvað hún á að borða á morgun,
drykkjumaður eða drykkjukona, og
pað eina, sem slíkir menn purfa
að gera til pess, að verða sælir og
hamingjusamirer, að yfigefa lastarins
veg og stíga fæti sínum upp
dyggðaleiðina?
Er pá, spyrjum vjer, pessi mað-
ur, sem orðinn er orðfár af hryggð
og áhyggjum og gengur boginn
og niðurlútur, og sem vinnur, eða
ef til vill rjettara sagt prælar, baki
brotnu í 10 klukkustundir á dag,
glæpamaður, af pvi að pessi atvinna
er ekki nóg til viðurhalds fyrir fjöl-
skyldu hans, ef til vill 7 eða 8 börn?
lastarins barn, pó hann af ofreynslu
leggist á sóttarsængina og verði að
horfa á pað, að veslings konan hans
tekur upp hans brotna sverð til pess
að berjast vonlausu baráttunni fyr-
ir lífi fjölskyldunnar? Eða ef hann
deyr og konan hans fer á eptir hon-
um af sorg og áreynzlu, hafa menn
pá heimild til, án pess minnstu ögn
að rannsaka málavexti, að segja, að
hún hafi orðið undir f lffsstríðinu af
lesti eða fyrir glæp?
Stór og sterkur og vel vinnandi
maður hefur dögum, vikum og mán-
uðum saman leitað sjer á allan hátt
vinnu, opt án pess pess að fá hana,
og hefur orðið að svelta dögum sam-
an-eigum vjer ekki einu sinni að fá að
aumka hann, heldur dæma hann fyr-
ir drykkjuskap að óreyndu eða ein
hvern annan löst? Vitaskuld verð-
um vjer pá úr allri ábyrgð, pó vjer
stöndum miskunnarlausir hjá og
horfum á petta olnbogabarn mann-
fjelagsins.
I>etta eru nú öfgar, kunna sumir
að segja.
Alls ekki, svörum vjer. Hvert
land, hver pjóð hefur lifandi dæmi
til að sanna, að maður getur verið
fátækur og aumur í fátækt sinni, án
pess pó að vera drykkjumaður eða
eyðsluvargur. Mörg heimili, pús-
undum og milljónum saman, eru
nær pví dauð og dofin af áhyggjum
fyrir daglegu viðurværi og pó
standa pau(langt fyrir ofan dagdóma
pessara siðferðispostula og ef vjer
eigum með rjettsýni að bera laman
pá neyð, sem stafar af drykkju-
skap og slarki, við pá sem stafar
beinllnis frá ranglátu skipulagi í
mannfjelaginu, pá getum vjer hæg-
lega sjeð, að hin fyrnefnda gagn-
vart hinni síðarnefndu er ekki
meiri en 10 móti 50.
!>að veit líka hver maður með
heilbrigðri skynsemi, að eins og
lösturinn leiðir fram neyð, eins
leiðir neyðin fram löst. Hve ligg-
ur pað líka ekki nærri manni, sem
út úr fátækt, volæði og striti er
að kykna undir kross síns byrði, að
leita sjer augnabliks-svölunar í á-
fengum drykk, og hve sennilegt er
pað ehki, að síðan komi drykkur á
eptir drykk, pangað til drykkju-
skapurinn er orðinn að lesti, sem
steypir öllu úr eymd og volæði of-
an í opinn dauðann? Vjer viljum
engan veginn verja drykkjuskapinn.
Nei, langt frá. Allur misjöfnuðurí
mannheiminum hefur margfalt böl í
för með sjer, og sá, sem ekki er al-
veg andlega blindur, ætti að sjá,
að á vorum dögum er óumræðilega
hryggileg fátækt til, sem ómögu-
legt er að kenna peim fátæku sjálf-
uin.
hefur pað engin áhrif á B og forlög
hans fjölskyldu; hanr. er bæði reglu-
samur og iðjusamur. Það getur
meira að segja opt orðið einum verk-
manninum til gagns, að sumir missi
atvinnu sína fvrir drykkjuskap eða
afglöp. t,Eins dauði er annars
brauð”. Hin nýja ahnenna siðferðis-
menning mætti ekki vera hlutdræg
eða einhliða í skoðunum sínum.
Hún verður að gera pað að sínu að-
alstarfi, að reyna til að sannfæra
hvern og einn eða að minnsta kosta
flesta menn um pað, að efnahags-
ranglætið hjer 1 heiminum er bein
afleiðing af iðnaðar-fyrirkomulag-
inu, sem veitir verðlaun, ekki hin-
um reglusama, ekki hinum iðju-
sama, ekki hinum dyggðuga, lield-
ur peim, sem er óvæginn, tilfinn-
ingarlaus eða valdgjarn. Sú inenn-
ing, setn heimurinn parf nú með, er
pess konar, að hún veiti mönnum
nægilegt ljós til að sjá, að heimur-
inn getur aldrei eignast pá menn-
ingu, sem breyti hugarfari auð-
mannanna, svo að peir breyti iðnaði
og verzlun í pá átt, sem pægilegust
er og viðfeldnust fyrir allan porra
manna Nei. Húu verður að sýna
fram á, að skilyrðið fyrir pví, að
breyting verði full í pessum efnum,
er pað, að búa til lög og stofnanir
sem neyða hlutaðeigendur til pess að
beygja sig fvrir kröfum og vilja al-
mennings í pessum efnum.
Þess vegna segjum vjer við pjóð-
megan—siðferðis-postulana: Vjer
berum alla pá virðing, sem pjer eig-
ið skilið fyrir yður, en pegar vjer
förum að ákveða skipulag mannfje
lagsins og efnahags-forlögin fyrir
næstu öld, pá látum vjer yður ekki
sitja áfundi með oss.
dómsforsetinn tírskurðaði þó að svo
skyldi vera. Dómnefndin í málínn sani-
anstóð af 5 prestum, sem aldrei síðan fiafa
getað komist að einni niðurstöðu me'ð
tírskurðinn, og loksins að kveldi hins
16. marz fjellu atkvæði peirra þannígí
tveir af nefndarmönnum álitu prestinni
rækan frá embætti æfilangt, tveir að hanfii
væri alveg sýkn af kærum og hinn 5. a
embættismissir um tíma væri hæfileg
ráðning. Eptir lögum kirkjunnar hefur
biskupinn hið efsta dómsvald í málinu
en ekki má hann auka við hegningar-tír
skur5 dómnefndarinnar.
H.
UR BR.IEFI
(tír Dakóta).
Það er kunuugt, að ntíverandi for
lDfíl
[Vjer minnum lesend tr „Heims-
kringlu” á, að undir „Raddir frá almenn-
ingi” er pað ekki ritstjórn blaðains, sem
talar. Hver ma5ur getur fengið færi á
að láta þar í ijósi skoðanir sínar, þótt
þær sjeu alveg gagnstæðar skoðunum
ritstjórnarinnar, en menn verða að rita
sæmilega og forSast persónulegar skamm-
ir; auk þess verða menn aS rita um
eitthvert það efni, sem almenning að
einhverjuleyti varðar].
Prcstsmal.
En hvernig getum vjer nú bætt
úr pessu böli og að síðustu læknað
fyrir fullt og allt petta sárasta mein
mannkynsins? Vjer skulum ekki í
petta sinn reyna til að svara að
fullu pessari spurningu. í petta
sinn skulum vjer að eins mótmæla
peirri mjög algengu skoðun í öllum
peim blöðum, sem allt vilja gera
peim til geðs, sem ofarlaga standa í
mannfjelaginu, að öll eða hjer um
bil öll fátækt sje eingöngu drykkju-
skap eða ef til vill leti að kenna og
að pað sje löstunum einum að
kenna, að tveir priðju hlutar mann-
kynsins gangi gegnum fátækt og
böl peirra raunalegu prautastig frá
vöggunni til grafarinnar. Að sið
á ferðis-menningin verði að standa
hærra og að hún verði að vera al-
menn, ef allur fjöldinn á að geta
fengið hluttöku í gæðum lífsins og
hamingju—pví neitum vjer allsekki;
meira að segja, vjer stöndum fast á
pví, að svo hljóti að vera. En er nú
stiginu upp í siðferðis-toppinn náð, ef
áfengir drykkireru mjög takmarkað-
ir eða peim með öllu hrundið burtu.
Alls ekki, pó A sje drykkjumaður
Er petta neyðar-barn sjálfsagt líka og stofni sínum í opinn dauðann, pá
Rev. Howard McQueary í Canton
Ohio, einn af prestum biskupakirkjunn-
ar, hefur nýlega ritað bók, sem hann
kallar „The Evolution of man and Chris-
ianity”. Presturinn byrjar bókina með
því a« viíurkenna eina æðstu veru, ení
staðinn fyrir sköpunarsöguna í 1. Móses-
bók, tekur hann hina visiudalegu kenn-
ingu Darwins. Hanu neitar að Jes-
ús hafi verið fæddur af meyju og
álítur hann Jósepsson, eins og haun
var almennt kallaður á þeim dögum.
Ekki trtíir hann heldur að guðspjöllin
hafi verið rituð af þeim mönnum sem þau
eru eignuð. Um kraptaverk Krists segir
hann: að dóttir Jairusar hati legið í
svefndvala eins og Jestís sagði—a6 frá-
sögurnar um Lazarus og ekkjunnar son—
um að liann hafi látið vind og sjó hlýtfa
sjer eða, a5 hann hafi mettað þtísundir
manna meí þeim föngum sem guðspjöll-
in segja frá, o. s. frv., sjeu tómt rósa-
mál.— Hann neitar með öllu, að ritning-
in sje orðin til af guðlegum innblæstri
og trtíir ekki hegningu eptir þetta líf
eða eilífri títsktífun og ekki heldur upp-
risu líkamans.
Biskupinn i Ohio ljet stefna prestin-
um fyrir kirkjurjett í Cleveland Ohio fyr-
ir villukenningar hinn 7. jaiiúar þ. á.
og lög-Su ákærendur hans til grundvall-
ar, trtíarkenningar, lög og reglur kirkj-
unnar síðan kirkjuþingið í Nicæa 325.—
Hinn stefndi byggði sýknu sína á því, að
kirkjan heimtaði að biblía og trtíarkenn-
ingar sjeu rannsakaðar af prestum og
leikmönnum og bar fyrir sig álit, kenn-
ingar eg bækur fjölda margra af hinum
frægustu guðfræðingum á ýmsum tímum,
sem neiti að bókstafleg trú á. frásögn
kenningar ritningarinnar, geti verið rjett.
Sækjandinn—Dr. í guðfræði C. S. Bates
—neitaði að slíkar röksemdir ogranu-
sóknir einstakra manna yrðu teknar inn
í málið gagnvart drottnandi trúarkenn-
ingum og lagaboðum kirkjunnar—en
setastjórn Bandaríkjanna komzt til valda
með því að lofa þjóðinni álítlegri lækk
un,á verzlunartollunum, sem þá voru 4’
cents á hverjum dollar í allri verzlun
iandsins að meðaltali. í staðinn fyrir að
efna orð sín, hnmraði reptíblíka-stjórnin
í gegnum báðar málstofur þingsins—og
undirskrift forseta ú seinasta þingi—hin
alræmdu og hötuðu McKinley-tolllög,
sem auka verzlunartollana í þa'S minasta
um 13 cents af hverjum dollar að meðal
tali, um leið og þeir eru mest hækkaðir
á þeim vörum, sem eru óumflýjanlegar
lífsnauðsynjar hins fátreka manns. Menn
skyldu ntí ætla að með þessum liækkaða
peninga straumi inn í fjehirzlu þjóðar
innar mundu fást nógar uppliæðír til að
standast títgjöldin, en þessu er ekki þann
ig varið. Alríkisþingið (congress), sem
endaði störf sín 4. marz síðastl., hefu
svo greinilega kastað burt peningum
þjóðarinnar, að, samkvæmt, skýrslum
forsetansí fjármálanefnd þingsins, verða
eptirstötivar í fjárhirzlunni vi5 enda
þessa fjárhagsárs, 30. jtíní 1891, að eins
$4,248,240,80, en við enda næsta fjárliags
áis, 30. júní 1892, vanti $68,089.688,35 til
þess að inntektir stjórnarinnar geti greitt
kostnaðinn.—Undir stjórn Clevelands,
fyrir rtímum 2 árum, var hin miklafje
hirzla svo troðfull af peningum, a5 til
vandræfia horfði. Það vírðist því eitt
hið mesta furðuverk, sem sögur eru tilaf,
að hinumauðugu Bandaríkjum geti veri'5
svo stjórna'5 um 3 ára tímabil undir ein
skærum fri5i við allar þjóðir—þrátt fyrir
60 pct. verzlunartolla—, að eptir þann
tíma ver5i undanfærslulaust,anna5tveggja
að hækka enn þá hina voðalegu þjóðar
skatta, e5a að veðsetja ríkin inóti lánum
er hljóta að nema hundru5.nn miljóna
árlega, alla þá tíð, sem stjórnarflokkur
reptíblíka getur haldið völdum.
B.
jeg eígi hjer erfitt annað veifið, á jeg ann-
að veifið mikið gott. Jeg verð ntí að
fara og glæða eldinn aptur og vekja upp
hyskið í bænum, kem jeg svo aptur til
þín, en þtí bíður mín hjer á meðan”. Jeg
segi hdn skuli ganga í guðs friði. Þá
stund líður frá, kemur htín aptur og með
brennivíns glas innan undir hempu sinni
og segir: „liýrga þig á þessu me5an htís-
bændurnir eru að klæða sig, og segist
htín hafa fengið þennan dropa hjá þeim,
fer htín þá að spyrja mig á ýmsa vegu,
meöal annars, hvaða orð liggi á Hlíð-
arendnhjónum fyrir norðan? Jeg segi
lienni, ágætt, þau sjeu haldin höfðingjar
í heilmörgu og tel það up]i, sem vissi,
einasta komi það orð fyrir að htísmó5-
irin sje mikið upp á kaupprang, vilji
allt eiga, en litlu launa ástundum. Htín
hlær við og segir raun sje ólýgnust,
hvort jeg geti ntí ei reynt á það, og spyr
mig hverjar vörur jeg liafi; jeg segi henni
það og meðal annars 20 lirússhyrnings-
spæni, hver á 4 fiska; htín segist halda,
hún kaupi þá alla, því þar sje brotið og
skemmt þess háttar, og svo fer um ann-
að; finn jeg að htín er svo kunnug sök-
um, að htín velt verð á liverju einu og
er sni5ug og skörp í öllu viðtali; fer jeg
þá að renna grun í, hver htín muni v°ra
og spyr hana að heiti og föðurnafni og
livar htín hafi verið, en htín segir mjer
rjettogsatt. Sje jeg þá að þetta er og
hefur veri5 litísmóðirin sjált; jeg upp á
tímann tek ofan og heilsa henni virðug-
lega, bið hana forláts á óhupplegheitum
mínum og mælgi, og segi htín hafi svo
heimild og stand sitt vilt með btíningi
sínum,aðmjer hafi ei til luigar komið,
að luín sjálf hafi það veri5. Htín svar-
ar: ((það erfi jeg ekkert við þig, lieldur
skaltu ntí kaupslaga við mig og ætíð
hjeðan í frá mjer velkominn vera, og
far aldrei hjer svo um að þtí komir
ekki til mín og látir mig vita livað þtí
hefur til sölu”, hva5 jeg og enti, þö htín
harðkeypin væri, ljet jeg hana þó ráða
r en vita þa5; bætti htín það þá ætí5 með
einhverri gjöf a5 síðustunni, eður eptir
því sem jegbeiddi hana og hjelt því á-
fram til dau5adags me5 sama hreinlyndi
og ærlegheitum.
LYSING
á ríkum höfðingja, htísfrtí hans og heim-
ilisliáttum frá mi5ri 18. öld*
Árið 1751, þá jeg var á Reynistað
fór jeg austur á laud til fiskikaupa, varð
jeg enn kunnugur góðum og misjöfnum
mönnum,... .Hin þriðja höfðingskona er
jeg komst í viðskipti við og kunnings
skap, var stí stórgöfuga kvinna, madame
Jórunn Sktíladóttir á Hlíðarenda, htísfrtí
signr. Brynjólfs Þórðarsonar. Jeg var
til lians sendur með brjef og reikninga
að norðan, því klausturhaldari signr. Jón
Vigftísson og hann höf5u jarðaafgjalda-
skipti; tjaldaði jeg að kveldi á rjettar
bakkanum fyrir framan bæinn og ána.
Um sólaruppkomu morguninn eptir var
jeg kominn á flakk, sje jeg að rýkur
heima, sæki hest minn, tek með mjer
brjefin og varningspoka minnogríð heim.
Eldhtís var austast af staðnum; þaðan
sje jeg a5 til mín kemur vestur fyrir
kirkjuna öldru5 kona, augnfögur en ófrí5
að öðru,með óhreint skuplukorn á höfði,
bláþrykktan smádropakltít á höfði og
trefil eins litan um háls, í sortaðri, gam-
alli og skörnugri hempu með dökkum
kraga, sem brettist með geiflum upp með
hálsinum; skófatiiaðurinn var að þegsu
skapi; hvort heilsar öðru, htín spyr,
liva5an jeg sje og hvert mitt erindi sje
þangað. Jeg segist eiga a5 færa htís-
bóndanum brjef og spyr hvert hann sje
á fætur kominn; htín neitar því, og segir
það verði eigi fyrr en um dagrnál; ((en
fá þtí mjer brjefin jeg skal koma þeim
til hans fyrir þig”. Jeg neita5í því og
segi: Mjer var uppálagt að fá honum
þau í eigin hönd, < g breyti jeg eigi tít
af því að forfallalausu, endasýnist mjer
þtí svo skörnug eldabuska” (slæ ntí upp
í gaman) ((að jeg vil ei voga að fá þau
þjer í liöndur a5 klikka þau, því jeg
heyri hann sje hreinlætismaður”. Htín
hlær við og segir: ((ekki lýst þjer hreinlega
á mig; svonaeru eldhtískerlingarnar lijer;
ea trtía máttu mjer fyrir brjefunum, því
trtíað hefði hann mjer fyrir þeim”. Jeg
segi það megi vel vera, og spyr hana
hvað lengi htín hafi hjá þeim góðu hjón-
um veriS? Htín svarar: ((hjer um 50
ár”. „Auðsjeð er það” segi jeg, ,(að 1
stórærlega húsbændur átt þtí, að þtí ert
svo lengi btíin að vera hjá þeim, í svodd-
an sýsli, sem hjer kvað vera, enda er ein-
hver nýtileg taug i þjer, að þtí skulir
þola hjer svo lengi”. Htín svarar: ((þó
*) höfundurinn dáinn og nafns hans
ekki getið í handritinu. Ritstj.
Ntí er að segja frekara gamans og
að sýna aldarmóðinn, er þá var, hvernig
fram fór þá jeg fann htísbóndann sjálfan.
Þá vi5 htísmóðirin höfðum að fullu kaup
slagað og dagmál voru komin fór htín
frá mjer inn í stað aptur, ntí er sent út
eptirmjer og leiddur inn í eittkamers;
þar sat hann fyrir á dönskum langbríka-
stól, á liverjum kltítar og salvetti láu til
beggja handa; hann var yfrið stórskor-
inn maður í andliti og a5 öllu öldungs-
legur, hann hafði hvítt lokkaparruk, sem
ná5i ó axlir og herðar niður i bláum kjól
með stórum ktíluhnöppum tír silfri, og
studdi sig fram ó silfurbtíinn reirstaf við
yfirdekkt borð; mátti jeg nú brtíka öll
sniðugheit er jeg kunni í orði og viðmóti,
því liann var stórum upp á það og af-
henti honurn brjefin með stóru bugti;
svo var jeg til borðs settur, og fyrst te-
vatn borið, síðan einu annar dtíkur á
borð látinn og þar á fat með frtíkosti,
brauði, osti, kjöti, sírópi, smjöri og jeg
man ei hvað. í tintalerknum er jeg
skyldi af snæða, var trjeplata látin á botn
inn, að hnífseggin skyldi ei snerta eða
rispa hið minnsta tinið; þar varoglika
við liendina hvíttsalvet og tannstaungull,
ef með hefði þurft; var mjer minnkun
btíin, ef ei hefði áður til manna sjeð og
heyrt. Að þessu btínu var upp á brjefin
svarað og gekkst htín fyrir því, nokkuð
betur btíin, en úður. Að skilnaði buðu
þau mjer, hvað mig vanliagaði um, hvort
það væri nesti, reiðingur, járn eða þess-
kyns, er jeg afþakkaði; þó mátti jeg
endilega þyggja brennivíns mörlc, brauð
og tóbak nð því skapi. Svo var þá höfð-
ingja siður og lund.
Og hafþokan rólega ra5aði sjer
í ramma af ísgrárri móðu.—
Þá sag5i’ hann: ltHvað ætlnr þú fsafold
mjer
fyrir akrana mína' ina goðuT'
Þá dróg htín frá norðri upp blindrolcu-byl
og brlmgarð á skerjunum reisti
og víkinni snjeri’ upp í hringsog og hyl
og hafskip frá akkeri leysti.
Þá sagði’ htín í heljar-róm: Horf5u þar á,
sem hrönnin á skerjunum brýtur;
það er albtíinn dauði’ ef þtí sekkur í sjá,
en sigur og höpp ef þtí flýtur!
Svo hlóð í hvert fjallskarð, og feldi’ htín
hvert gil
með froststormsins snjó-kyngi þjetta;
og neðan tír fjörunni fjallgnúpsins til
lá fannheflan gnæfandi sljetta.
Þú sagði litín: mannanna blíðu og björg
jeg byrgi þjer árstímann hálfan
og yflr þigleiði svo lífs-kjörin örg
nema’ lærirðu að treysta’ í þig sjálfan.
Svo kreysti’ htín í gaddklóm hvert grænk-
andi strá,
sem greri á eyrunum niðri,
og þar næst htín vafði þau visin og grá
þessi’ vorlík, í fönninni miðri.
Þá sagði’ htín: það bí5ur þín örbyrgð og
önn
í títlegð sem manndóm þinn hrekja,
ef nærðu’ ekki að græða upp tír fjall-
skóg og fönn,
tír frostinu rósum að klekja.
Þá mælti’hann: Hvað hefur mig hingað
leitt
á hólm vi5 þig ísland a5 skora?
En lært það jeg hefi a5 hræðast ei neitt
nema’ hrópsorðið: ekki aðþora.
Og jeg er þó neyddur að nema hjer lönd
—Á nepju og bláfátækt þinui
þii ísland, jegtrtíi, að hugur og hönd
og harkan og manns-aflið vinni.
NOKKUR KVÆDI
-eptir-
Stephán G. Stephánson.
Og hann hafði skilið vi5 frændur ogfje
og föðurlands-byggðina hlýja.
Hann sjóhrakinn fótum í f jöruna stje
og fósturjörð skoðaði nýja.
Að baki lians ógurlegt ísliafið brauzt
við títsker og klettóttan skaga,
en innundan jökull, með jel sem um haust
og jarðbanna gadd o’ní liaga.
En útfrá til hliðanna, hnjtíkar og fell,
sem liringmtír einn eyðidal læsta’ um,
er dimm-gljtífrótt fljót, eptir dalnum sem
fjell,
þó deildi’ í tvær lieimsálfur næstum.
Þar skógvíðir gægðist upp grettur og smár
tír grjótinu’ í fjallshlíðar-veggnum,
sem skriður og snjóflóðin ár eptir ár
sjer örtraðir rutt höfðli gegnum.
Og land það var títsteypt með urðir og
holt,
árlivömmum jarðgró5ur falinn;
en bergsnasir gægðu tít grámýldum skolt
ogglottandi horfðu’ o’ní dalinn.
Idjnlans.
Jeg sat og reri, að rýna’ jeg vnr,
ráðdeildarsemin kom að mjer þar.
Htín strikaði til mín stjórnar-skref
með stórspekings-svip og konga-nef,
og rak fyrst upp hósta, ráða-sling,
og ræskti’ í sig dirfsku og vandlæting.
Og svo hófst hún máls, og söng við góm,
í sóknar-pokans skripta-róm:
„tðjulaus situr þarna þú,
þú stundar illa kú og btí;
hirtu barasta hjú og bú;
hreppstjórnarlausi bóndinn þtí!”
Jeg hlóg, en mig ei hrærði par,
því hrokinn verðskuldar þagnar-svar.
En þetta mitt litla lífs-starf er
og löngun hvern ávöxt sem htín ber:
á æfinnar skamma skóla-stig,
að skilja heiminn og sjálfan mig.
Ef hlusta’jeg glöggt, hans glymja lög
gegnum mín eigin hjarta-slög.
UTUEGUR.
En dals-botninn niðri og eyrar-grund öll
af ár-straumnum nöguð og slitin.
Og hvert sem hann leit, sá hann frost-
bólgin fjöll
eða’ fjar5ar-lönd stórveður-bitin.
Jeg á or5ið einhvernveginn
ekkert föðurland!
þó að fastar’ hafi umhjartað
hnýzt það ræktar-band,
minn sem tengdan huga hefur
hauðri, sem migól;
þar sem æsku-brautir birti
björtust vonar-sól.
Póstran gekk þó aldrei alveg
í þess móður-stað,
þaS var eitthvað á sem skorti—
ekkiveitjeg hvað!
og því hef jeg arfi hennar
aldrei vera sagst.
Samt hefur einhver óviðkynning
okkar milli lagst.
Hvað eru dalir, firðir, fjöllin,
fósturjarðar góS
byggji hjeröð, hlíð og strendur
hálf-ókunnug þjóS?
Muntu’ eins feginn faðma að þjer
frænda’ og vina lið
getirðu andans-ættarsvip þinn
ekki kannast við?
Enn um vornótt velli græna
vermir sólskin ljóst,
enn þá lækir hverfast kringum
hvelfdu hlíSa-brjóst;
báran kveður eins og áður
tít við fjöru-sand.
þó á jeg orðið einhvernveginn
ekkert föSurland.
\