Heimskringla - 22.04.1891, Blaðsíða 2

HEIMSKBlXtíLA. W1XXIPK«, JIASi.. a*.APKIL l*»t.
))
f£
kemur tít á hverj-
um miðvikudegi.
Útgefendur:
)
An Icelandic News-
paper.
Published e v e r y
Wednesday by
The Heimskbingla Printing & Publ. Co’y.
* Skrifstofa og prentsmiðja:
Lombard St. - - - Winnipeg Canada.
Blaðið kostar:
Heill árgangur............. $2,00
Hálfur árgangur............. 1,00
Um 3 mánutSi................ 0,65
Skrifstofa og prentsmiðja:
151 Lombard St.......Winnipeg, Man.
tyUndlreins og einhverkaupandi blaðs
ins skiptir um btístað er hann beðinn ati
senda hina breyttu utanáskript á skrif-
stofu blaðsins og tilgreina um leið iyrr-
mrandi utanáskript.
Upplýsingar um verð á auglýsingum
í „Heimskringlu” fá menn á afgreiðslu
stofu blaðsins.
RITSTJORI (Editob):
Gestur Pdlsson.
Hann er að hitta á skrifstofu blaðs-
ins hvern virkan dag kl. 10—12 f. h.
BUSTNESS MANAGER:
Þorstnnn Þórarinsson.
Hann er að hitta á afgreiðslustofu
blaðsins hvern virkan dag kl. 9 til hádeg-
is og frá kl. 1—6 e. m.
frá Borðeyri að kveldi pess 19. með um í húsabyggingum, vegabótum
4‘dOO fjár, og var þðf strax tekið til 1 verzlun o. fl. og eiga Norðmenn
aðskipa pví upp og búa undir næstu ] peir sein í pessum firði hafa tekið
ferð. Við fórum um borð, að kveldi | sjer bólfestu, allmikinn pátt í peim.
pess 20. og sigldum frá Leith að , í.angmestur peirra er kaupm. Otto ekki er líklegt, að sjálfir jarðei
- ■ * ■ »•« I --------1——u..... tllrr ’ endurnir færu að vikja úr vegi fyrir
hinum. En sá er galli á hjer sem
Á leiðinni til íslands hreppti skipið j nokkur ír átt og haldið út gufu-
versta ofsa-veður, svo að skipstjóri skipi fyrir norður- og austurströnd-
ar og að ekki veitti af að rýmka ferðinni frá Seyðisfirði hingað, og
nokkuð til í sveitiimi, ef pess væri j sje nú ekki eptir að jeg gjörði pað.
kostur, og eru pað pá eðlilega peir | Tíðarfar hefur eins og að fram-
kvaðst ekki hafu komizt í verrirann
í öll pau 40 ár, sem hann hefði verið
í siglingum. t>að náði höfn í Reykj
avík að kveldi pess 27. oktober;
höfðum við pá verið 43 daga á ferð-
inni frá Wpg. til íslands.
í Reykjavík dvaldi jeg svo til
1. desember, að jeg lagði af stað til
Akureyrar. Á peirri ferð var jeg
heilan mánuð og var pó tíð hin
bezta, allan pann tínia, snjóa- og
um landsins, og til vöruflutninga
til og frá útlöndum, og hefur petta
verið mjög til gagDS fyrir pann
hluta landsins. í hitt eð fyrra
strandaði skip hans við Austurland
og hefur hann síðan haftskip á leigu
til að halda uppi samgöngum. Nú
í vetur er Wathne í Noregi að siigu
í gufuskipakaupum fyrir sjálfan
sig. I>að var og altalað eystra, að
hann ætlaði að leggja málpráð miili
fátækustu, sein ættu að rýina til, p\i an er s.,g^ verið stórágætt um land
að sjálfir jarðeig j a]]t j a]]a„ vetur, svo að vart niunu
dæini til slíks í fjiilda inörg undan-
farin ár. En með byrjun pessa
niánaðar, rjett eptir að jeg var
hingað kominn, byrjuðu hin eigin
frostlaust veður, en talsvert vinda-! Seyðisfjarðar og Reyðarfjarðar átti
hann að flytjast til landsins i pess-
um mánuði.
og rigningasamt ástundum.
Svo var píð jörð, pegar jeg fór
um Húnavatnssýslo, um jól’.n, að J
vel mátti pá rista par torf.
Dað er almennt viðurkennt um
(•)]] i allt land, að Wathne sje einn með
UtanásKript til blaðsins er:
TheHeimskringla Printing&PuUisliingCo.
P. 0. Box 305
Winnipeg. Canada.
vötná pessari leið voru pá auð, að *Ura framkvæmdarsömustu og dug-
undanteknum Miðfjarðará og Blöndu j leKustl1 tni5™UI" á ís andl’ d~nK'
. TT. , , rr- a . 1 ur bezti í öllum viðskiptuin. Seyð-
í Húnavatnssyslu, og Hieraðsvötn-
. „i c JY .... firðingar eru nú að endurreisa blað
unum í Skagafirði, sem pó voru oll » .
* * „ , t i a 1 stofnuu sína og ætla með vorinu að
auð á pörtum. Jeg kom til Akur- o
; , . . ... « byria að gefa út blað.
eyrar á gamiaársdag og trjetti, að J J J p .
V. ÁR. NR. 17.
TÖLUBL. 225.
Winnifkg, 22. apríl 1891.
Svar til lÁigbergs
næsta blaði.
kemur í
BRJEF
FRA ISLANDI.
Ekki veit
....... ... ■ , j jeg hvað pað á að heita. En herra
pá hefði siest ny-útsprungmn grá- J ft v .
. , . • Skapti Jósepsson Skaptasens, bróðir
víðir par í nágrennmu rjett eptir j I t r , XT,.
r siera Magnúsar J. Skaptasens i Nyia
jólin, og hafði fólk um pær sveitir
tæplega orðið vart við neinn vetur
fram að peim tíma. Jeg dvaldi par
að eins 5 daga og tók eptir pví, að
allmiklar framfarir höfðu orðið á
Oddeyrinni stðan jeg kom par síðast
1887; allmörghús höfðu verið byggð
par á pessum áruin, og góður ak-
sjera Magnúsar J. Skaptasens i Nýj
íslandi, á að verða ritstjóri pess.
Jeg fór frá Seyðisfirði 2 febr.
á leið til Revkjavíkur austanlands
og sunnan. Mig hafði á hinum
fyrri ferðum mínum hjer um land,
langað til að fara yfir peunan aust-
an og sunnanlandsveg, en fólk hjer
víðar, að peir fátæku geta ekki hreift
sig úr stað, pvi til pess mundi
purfa ineira en aleigu sumra peirra,
pó ekki flyttu pe'r lengra en, segj-
um, norður i I>ingeyjarsýslu. Aun-
ars eru til peir bændur í pessari
sveit, sem búa vel, eptir peirri gist-
ing að dæma, sem jeg átti hjá Þor-
rarði bónda á Fagurliólsmýri par,
Það var ekki fyrri en komið var
suður á miðjan Skeiðarársand, að
hinar alpekktu sunnlenzku rigning
ar fóru að gera vart við sig. En pá
komu pærlika fyrir alvöru og hjeld
ust nálega viðstöðulaust par til jeg
kom til Reykjavíkur i byrjun pessa
mánaðar. Á pessari ferð hef jeg
farið yfir pær sveitir og sýslur
landinu, sem jeg ekki hafbi komið
í fyr. Þ. e. Mývatnssveitin og
ocr Möðru- og Jökuldalir, og Skajita
fells- og Rangárvallasýslur. í Yest
ur-Skaptafellssýslu pókti mjer Síð-
an (svo heitir ein af sveitunum par)
með fegurstu sveitum sem jeg hefi
sjeð á landinu og góð til kvikfjár-
ræktar, en fjarska örðug til allra að-
drátta. Eyrarbakki er næsti kaup-
staður, og pangað sækja inenn allar
nauðsynjar sínar og pangað sækja
sjómenn jafnt úr Skaptafells- Rang-
árvalla- og Árnessýslum sjóróðra.
Jeg átti tal við einn mjög merkan
mann á Síðu, pegar jeg fór par um
legu vetrar veður, með talsverðu
frosti og faniikoinu, svo að nú mun
Ófærð alstaðar á fjöllum hjer um-
hverfis ocr víðast í sveitum líka.
Aflalaust að mest leyti síðan í haust,
en nú fæst nokkur fiskur hjer um
Ritstj. uHeimskringlu!”
Það hefur verið siður minn að
undanförnu, pegar jeg hef verið
hjer á íslandi, að senda yður eitt
stutt frjettabrjef á hverjum vetri, og
framför sem orð er á gerandi.
Hjeðan fór jeg á leið til Seyð-
isfjarðar 6. jan. J®g hafði tvisvar
áður farið milli pessara staða, en í
hvorutveggja skiptið hinn svo
ytri eða sveitaveg, gegnum H
til bess, að breyta ekki út af van- . , ,
‘ J . , , «• ii vík og Yopnafjórð; jeg kaus pví nú
anum, sendi jeg nú blaðinu nokkr- « r J . ’ J „ . r . ..
J ^ að fara fjallaveginn yfir Mývatnsor-
œfi, Möðrudal og Jökuldal, pví pann
veg hafði jeg ekki áður farið. Á
pessari leið hrepptum við hríðarveð-
ur á fjöllunum, og vorum hríðteppt-
ir 1 dag á Möðrudalsheiði, og er
pað sá eini dagur, sem jeg hef ver-
ið hríðtepptur á pessum vetri.
Annars voru allar sveitir snjólausar,
en sumstaðar var pó ís á lækjuin
ocr smá-ám. Yfir höfuð að tala var
veður allt að pessuin tíma svo ágætt.
ar línur af ferð minni um landið í
vetur, með athugasemdum um á-
standið almenna m. fl.
Eins og lesendum yðar er kunn
ugt, lagði jeg af stað frá Winnipeg
með konu mlna og dóttur, I hina 4.
íslandsferð mína, pann 12. septem-
ber s. 1. Eptir nokkurra kiukku-
t(ma dvöl í Ottawa pann 15. og eins
dags bið í Montreal, fórum við um
borð í uCircassian”, skip Allan-lín-
unnar, í Montreal að kveldi pess 16.
og komuin til Quebec næsta morg-
un; par tafði skipið einn sólarhring
til pess að taka vörur er flytjast
áttu til Englands. Kl. 9 að morgni
pess 18. hjelt pað frá Quebec og
eptir 10 daga pægilega sjóferð,
lenti pað í Liverpool aðmorgni pess
28. s. m., einmitt saina daginn sern
Thvra” lauði út frá Granton til ís-
lands. Þannig urðum við að eins
nokkrum klukkustundum of sein til
pess að geta náð I hana. Jeg hafði
raunar ekki búizt við að komast
ineð pessari ferð uThyra” og pess
vegna hafði jeg gert fyrirspurn til
Englands, áður en við fórum frá
Winnipeg, um sigliugar til íslands
í oktober og hafði fengið pað svar,
að 2 feiðir fjellu pangað í peim
iiiáiniði, nl. 4. og 11. En nú fjekk
jeg að vitn. að pe-sari áætlan væri
breytt. Jeg sendi pá til Glasgow
eptir nákvæmari frjettum, um ferð-
ir og fjekk pað svar að enginn
skip gcngju að svo stöddu. Eptir
5 daga bið I Liverpool fórum við
til Glasgow 3. oktober og komum
1,1 ngað snmdægurs. Jeg hafði sjeð
i Lögbergi” áður en jeg fór að
heiinan, að jeg mundi verða tekinn
fastur strax og jeg kæmi til íslands,
pess vegna var mjer annt um, að ná
í pá allra-fyrstu ferð, sem pangað
fjelli, pví jeg póttizt viss um, að
par mundi jeg ekki purfa að bera
pungar áhyggjur fyrir daglegu
brauði. fyrst um sinn að minnsta
kosti, ef jeg kæmizt undir verndar
væng stjórnarinnar I Reykjavík. í
Glasgow frjetti jeg, að eitt af fjár-
flutningsskipum peirra R. & D.
Slimon & Co. væri upp við Borð-
eyri, og að pess næstu férð væri
heitið til Reykjavíkur. Hjer töfð
utn við 10 daga, hjeldum síðan til
Leith og Edinborgar; par stóð pá
yfir ^llmikil uInternational”-sýning
og skemmtum við oss par vel í 2
daga. Loksins kom uNew Hailes ’
vegur lagður yfir pvera eyrina o. s. I lagðist á eitt, með að útmála jökul-
frv. Á sjálfri Akureyri er hafnar- j árnar og önnur stórvötn á pessari
bryggjan nú að eins hálfgerð, en leið, svo óttaleg yfirferðar, að jeg
hún á að verða svo út búin, að haf- satt að segja, hafði ekki porað að
skip geti fermt sig við hana; sá | leggja líf mitt í pá hættuför fyr
eini fljótsjeði vottur uin verklega en nú, að jeg poldi ekki mátið
lengur. Jeg vildi sjá jöklana, sand-
ana, vötnin, vegina, Oræfin, sveit-
irnar og—fólkið— umfram allt fólk-
ið. Og svo hjelt jeg áfram upp I
nefndal hjeraðið, suðurSkriðdalinn og Breið-
dalinn. Veður var hið blíðasta og
pessar sveitir auðar og rauðar sem
á sumardegi væri, og svo var snjó
laust á Breiðdalsheiði, pegar jeg
fór p ir um, að vel hefði mátt tína
par fjallagrös-, og mun pað mjög
sjaldgæft, að hægt sje að tína fjalla-
grös á heiðum á íslandi í febrúar-
mánuði.
Á Djúpavog kom jeg 7. febr.,
og dvaldi par einn dag. Uin penn-
an stað get jeg pað eina sagt, að
hann er sá ljótasti, sem jeg hef
sjeð á íslandi eins og líka vegurinn
djúpin, pá sjaldan gefur að róa.
Skiptapar hafa lijer orðið nokkrir í
vetur og nienn alliraf peim drukkn-
að. Nánari upplýsingar um pað
flytja Isl. blöðin hjeðan vestur.
Skepnuhöld manna um land allt með
bezta móti. Hvað gjöf snertir, vlða
I sveitum mjög lítið gefið fram að
pessum tlnia, svo að iiienu liljóta að
fyrna talsverð hey f ár. Þar á móti
hefur iniltisbrandur og bráðapest
drepið allmargt af gripum og fje
bænda víðsvegar, og liefur sá skaði
orðits ærið tilfinnanlegur mörgum
bónda. Heilsufar fólks í meðallagi
að undanteknum börnum, mjög mik-
i 11 fjöldi peirra hefur dáið I vetur
og haust alstaðar um land. Inttu-
enza og kíghósti hafa orsakað petta
Síðan batnaði I ári fyrir tveiinur ár-
um, hefur hagur fólks hjer almennt
farið batnandi og sveitarpyngslum
almentn nokkuð ljett af, samt mun
láta nærri, að 15 af hundraði hverju
á öllu landinu sje styrkt af sveitum,
að meira eða minna leyti. Kaup
, . , - , » vinnuhiúa hefur hækkað að mun um
og sem dæmi upp á örðugleika að- J
dráttanna, úr peirri sveit, sagð' hann
þá sannað, og hvar, það sem G. segir sje
sannað i þessu efni? Enginn lifandi matl-
ur nokkursstaðar. Þeir þarna banka-
þjónarnir hafa verið að fara með ósann-
indi og vjelar uin niálið; þvi er öllu um
koll hrundið fyrirlöngu og sannað í Hkr.
sjálfri að vera „haugalygi”.
Þá á það að vera sannað, „að seðlar
íslands sje jafngildi gulls fyrir landssjóð”.
G ætti atS vita hjeðan af þá óyggjaudi
reglu, að það er ómögulegt að sanna, að
sá hlutur eigisjer stað, sem ekki á sjer
statt. Seðlarnir eru skuldabrjef sem
hljótSa upp á peningaforða landssjóðs.
Þegar G. gefur tít skuldabrjef á sjálfan
sig hljóðandi upp á lOOOkr. oghann láa-
ar það syni síiium, með þeim máldaga,
að sonurinn borgi páp-j sínum einn af
að ekkert getur við pað jafnast, | (eða vegleysan sem er nefndur veg-
nema gestrisni bænda hvervetna á jur) 8U®u_r frá honum, í kringum
pessari leið. Jeg hafði opt á fyrri
ferðum minum hjer um land, heyrt
getið um gestrisni og góðan bú-
skap bænda við Mývatn og á Möðru-
og Jökuldal. En nú get jeg sam-
pykkt petta af eigin reynzlu, og
eptir pvi, sem mjer gafst kostur á
að dæma, i pessari ferð, pá efast
jeg ekki um, að bændur í hinum á-
ininnstu sveitum búi að jafnaði betur um
en almennt gerist i öðrum peim sveit-
um, semjeg hef ferðast vfir hjer á
Hamarsfjörð og Álptafjörð er sá
argasti sem til er á öllu landinu—
pað er póstvegur.
Vötnin og sandarnir austan-
lands voru í alla staði hin ágætustu
yfirferðar. Öræfasveitin var pakin
4 til 6 pumlungum af snjó pegar
jeg fór par um í miðjum mánuði.
Þetta er sú einkennilegasta af öll-
andsins sveitum, liggjandi á
miðri uEyðimörk íslands”, skorðuð
á milli Öræfa og Skeiðarárjökla,
s. 1. 5 ár: allt að priðjungi við pað
sem áður var, að undanteknum
Skaptafells- og Rangárvallasýslum,
par sem kvennfólk vinnur fyrir ár-
legu kaupi frá 0 til 30 krónur. Fæði
víða bæði illt og lltið. Um hið
fyrra kenna menn Ameríku-flutn-
ingnum, uin hið síðara—gjafaranuin
allra góðra hluta.
Um útflutninga hjeðan á kom-
andi sumri, get jeg ekkert sagt með
vissu ennpá. En væntanlega verða
peir með langminnsta móti—máske
ekki meiri en á s. 1. ári. Ekki held-
ur get jeg sagt, hvenær peir sein
kunna að flytja vestur, fara frá land-
inu. Um petta læt jeg yður máske
vita síðar.
Reykjavík 20. marz 1891.
B. L. Balclwinson.
mjer, að peir hefðu á s. 1. ári kost-
að sig 90 dagsverk auk hesta fyrir
sitt heimili eingöngu. Menn væru
par duglegir og ineð mjög sjálf—
stæðar skoðanir, sparsamir fram úr
hófi inargir hverjir, aldrei hefðu peir
sótt uin eða pegið hallærislán á
vondu árunum 1881—1888 og áttu
pó margir bágt með björg á peim
tímum. Að öðru leyti get jeg lítið
sagt um pessar sýslur; maður verð-
ur ekki kunnugur á svo stórn land-
svæði með pví að ferðast par um
einu sinni I flýti.
Um Rangárvallasýsluna get jeg
sagt pað, að jeg hef nú stórum
minna álit á henni eptir að hafa sjeð
hana sjálfur heldur en áður.— Jeg
hafði heyrt peirri sýslu hælt mikið
fyrir sakir landkosta og góðs bú-
skapar bænda par. En eptir peim
fregnum er jeg hafði af fólki par, i
pessari ferð, pá er pessi sýsla að
mörgu leyti, með peim lang-verstu
á landinu. Ekkert verulegt útræði
frá sýslunni nokkurstaðar, og mjög
litlir afrjettir fyrir fjenað. Engi
blaut og sendin, og landkostir yfir talar- ..... , _ . . .
» ’ h _ J að láta þar í ljósi skoðanir smar, þótt
hundraði í vöxtu af brjefinu eptir fimm
ár, en grei Si hoinirn aldrei aptur höfuð-
stólinn—þetta er fyrirkomulagið niillí
landssjóðs og bankans eptir bankalögun-
um—ogsonurinu síðau lánar tít skulda-
brjeflð þeim, sem kemur þvi sjer í pen-
inga með því, að láta G sjálfan borga tír
sjóði sínum andvirði þess—telur þá G,
þegnr hanu heflr fengifl Urjefið í ltíkurn-
ar, að það hafi verið og sje sjer „jafngildi
gulls”? Iívernig skyldi nokkur maður
með lians greind geta farið öðru eins
fram? Hann hetir tapað á brjefinu ein-
initt lOOpc., þvíhann hefir borgað hundr-
að kr. í peningum fyrir það tír sjóði sin-
uin, en heldur eptir á brjefinu, sem hon-
um er einskisvirði.
Ntí svarar htín mjer klíkan, t'erupp á
Arnarhól og orgar: „Nei og þúsund siun-
um nei, og hvers vegna ekki? Vegna þess
að G færtil sinna afnota þær 100kr., sem
A fór ineð á pósthtísið í seðlum; sjóður
G. e y k s t þannig um 100 kr. og þessar
lOOkr. eru G. jafn-dýrmætar í setttum
eins og þær væru 5 gulli eða silfri, af því
að G. getur allt afl einu brtíkað þær i
seðlum til sinna títborgana (sbr. Sighvat
í Hkr. 8. maí síðastl.).
Ntí, jæja, G. gefur títbrjedð aptur og
borgar skuld sína með því. Hann hefir
ntí sett sig í 100 kr. skuld við handhafa
brjefsins ánýoghonum borgar G and-
virði brjefsins á sínum tíma. En svo vill
til, að handhafiuu er ntí hinn sami og
fyrri og hann er útlendingur. Allt af
gefur G tíí brjefið og allt af borgar hanu
það, að lokum sama títleiidingnum.
Hann sópar því gulli burt stöðugt ekki
einungis tír sjóði sínum heldur tír því
verzlunarsvæ'Ki er það skyldi vera í veltu
á manuu i milli.
landi. O* pó er pað sannfæring | afrjetta-og útræðislaus^ og að kalla
mín, að fólk vort í hinum ýmsu
kanadisku nýlendum eigi við stór-
um betri kost að búa, heldur en
bændur í pessuin eða nokkrum öðr-
um sveitum pessa lands.
Á Seyðisfirði dvaldi jeg 2 vik-
ur og leið vel. Mjer hefur ætíð lit-
iná vegalaus—útilokuð frá ölluin
nema nauðsynlegustu samgöngum
við aðrar sveitir landsins, afarlang-
ir eyðisandar, með stórgrýttustu og
ströngustu stórvötnum til beggja
hliða; 7 daga lestagangur aðra leið
til næsta kaupstaðar Papós og með
sjáanlega enga útvegi til lífsfram-
izt vel á pennan fjörð síðari jeg sá j færjs nema notkun túna og allsæmi-
hann fyrst og kynntist fólki par 1886
Ekki af pví, að mjer pyki hann fall-
egur nje að par sjeu neinir sjerlegir
landkostir sem geri hann aðgengi-
legri til búskapar fyrir landbóndann
heldur en aðrar sveitir. En fjilrð-
urinn er aflasæll, og fólk par virðist
að hafa eitthvað sjerstakt lag á pví,
að gera sjer aflann . að sem allra
legra engja sem sagt er að tilheyri
sve'tinni og liggja á djettlendi all-
miklu sem liggur frá jökli að ofan
niður að sjó, beggja megin Ing-
ólfshöfða. t>að eru 8 jarðir í sveit-
inni og eru á peim milli 30 og 40
búendur; á einni peirra, Hofi, var
mjer sagt, að væru 9 búendur nú
sem stendur, en hafa verið par 11.
mestum og beztum notum, svo hef- j gumar fjölskyldur eru hjer fátækar,
ur mjer og sýnst vera meiri menn- ]iafa ag eins 1 kú og um 30 kindur.
ingarbragur á fólki í pessum firði | p-n var mjer gert skiljanlegt,
heldur en víðast annarstaðar hjer a j hvernig pær fara ag framdraga lifið
landi.— Talsverð vinna er hjer á
flestum ársins tímum fyrir pað fólk,
sem hefur aðsetu í firðinum, dag-
launavinna er hjer betur borguð en , eru pau nauðsynleg til aðflutninga
víða annarstaðar, og kaup vinnu- Þændur geri sjer ekki kaup-
hjúa hærra, verzlunarkeppni talsverð stagarferðir að ópörfu og fari að
og vörutegundir flestar með vægu j jafnag; ehki optar en tvisvar á ári í
verði.
með svo litluin bústofni. í pessari
sveit er margt hrossa, eins og annars
víðast á Austur-og Suðurlandi, og
j pær. Annars er pessi hestmergð
Yfir höfuð virtist mjer fólk hjer beint átumein í búi bændanna og
bera pess ljósan vott, að pað lifði j dregur mikið úr tölu peirra naut-
við uvellíðan”, eptir hinni íslenzku gripa og sauðfjenaðar, sem peir ann-
merkingu pess orðs.— Allmiklar ; ars gætu haft. Menn hjer finna til
framfarir hafa hjer verið á s. 1. 4 ár-1 pess, að jarðirnar eru of fjölskipað-
höfuð mjög Ijelegir. Sauðir úr
pessari sýslu er mjer sagt að seljist
að jafnaði á markaði með 5 krón-
um lægra verði en jafngamlir sauð-
ir úrt. d. Þingeyjarsýslu; mjólkur-
kýr geri minna gagn par en víðast
annarstaðar, og hef jegpað til sann-
inda, að á einum bæ í peirri sýslu,
er jeg gisti á, var ekkert smjör til
á heimilinu og var pað pó kallaður
ufyrirtaks” bær. Annars var mjer
sagt, að búskapur manna 1 pessari
sýslu, væri almennt mjög bágbor-
inn, og trúi jeg að pað sje satt.
Að minnsta kosti veit jeg, að húsa-
kynni all-margra I pessari sýslu eru
mjög bágborin, sem og fæði og
önnur aðhlynning. Annars er fólk
hjer injög gestrisið og sparar ekki
við gesti sina pað sem til er i hús-
uin pess.
Árnessj’slan er líklegast með
grösugustu sýsluin landsins, en mjög
er hjer pjettbýlt og mannmargt og
pað ætla jeg að menn búi lijer litlu
betur en í Rangárvallasýslu og víst
er uin pað, að margra hagur er hjer
mjög bágborinn. Á Eyrarbakka
var jeg 2 daga áður en jeg hjelt
hingað til höfuðstaðarins ápeimtíma
sem fyr ec sagt, og endaði pannig
ferð mína í kringum landið á prem-
ur mánuðum.
Jeg hafði ætlað, pegar jegfór frá
Reykjavík, að verða 1 mánuði leng-
ur á ferðinni. En síðar sá jeg, að
bæði með miðsvetrar- og marzferð
um póstskipsins inundi mjer berast
nokkuð af brjefurn m. fl., sem jeg
nauðsynlega pyrfti að gegna fljót-
lega, og að jeg átti óhægt með, að
gera pað annarstaðar en einmitt
hjer, pess vegna varð jeg að hraða
[Vjer minnum
lcringlu” á, að undir
lesendir uHeims-
„Raddir frá almenn-
ingi” er það ekki ritstjórn blaðsins, sem
Ilver matiur getur fengið færi á
þær sjeu alveg gagnstæðar skoðunum
ritstjórnarinnar, en menn verða að rita
sæmilega og forðast persónulegar skamm-
ir; auk þess verða menn a'5 rita um
eitthvert það efni, sem almenning að
einliverj uleyti varðar].
SYAR
frá Eiriki Macjnússyni
til G, sem greinina á i Hkr. 15. jan.
II.
Jeg hef engan efa um það, að það
er ekki einhuga vilji hinna lieiðruðu út
gefanda Hkr., að leggja nokkuð það til
banka eða fínansmála ísiands, sem þeir
vita aí sje ósatt etia svo á huldu talað, að
einfaldir menn, sem það er sjerstaklega
blaðanna skj-ida að koma í rjettan skiln-
ing, skuli vjelast á til að ætla það satt að
vera, sem ósatt er. Þessum hrekk ja-rit-
hætti hefur þó G beitt tít í gegnum alla
greinina í bl. 15. jan. síðastl. Meðal ann-
ars segir hann: „Það hefur verií sann-
að með stöðulögunum, að póstsjóðurinn
í Reykjavík sje tillieyrandi landsjóði ís-
lands, en ekki ríkissjóði Dana”. Hjer
ei„a ntí einfaldir menn að trúa því, að
stöðul ögin til skili landssjóði þann póst-
sjóð, er ávisanaborganiruar ganga inn í.
Hvati segja pá stöðulögin? Þau segja,
að því er til póstmálakemur, þetta: „Hin
ijerstaklegu málefni íslands eru þessi:—b
vegir og póstgöngur á Islandi” (lagasafn
handa Alpýðu, II. bls. 250). Hjer sjántí
allir, að stjórn íslands eru fengin tilyfir-
ráða að eins innanlands póstmálin. Hin
títlendu eru því i ríkisinshönd. Nú lieyra
utanlands póstávíaanir nátttírlega til tít
lendu póstmálanna; þær geta því á eng-
an hátt komrK stjóm íslands við, nje þá
heldur sá sjó«ur, sem fyrir borganir
þeirra safnast, því þann sjóð á ríkið, rík-
isins póstsjóður, og enginn annar. Að
landssjóður eigi þann póstsjóð, semsam-
an rennur af póstgöngum á íslandi er
allt annað mál og póstávísanamáliau als-
endis óvíðkomandi, enda er engininnlend
póstávísun enn til áíslandi. Hver liefur
8vojeg hverfi ntíhjer frá til lands-
sjóðs, þá git jeg btíist vifi þvi, að menn
svari mjer: Það getur þó ekki verið
mögulegt, að landssjóður tnpineinu, þeg-
ar liann gefur brjefið tít í annað sinn,
því hann borgar með því skuld, er hann
yrði aS borga ella í penlugum.
Svarið til þessarar mótbáru liggur
bak við tírlausn þessarar spurningar:—
„Borgar landssjóðurþá skuld, þegar hann
borgar rikissjóði skuldabrjef sín, sem
honum gerðist að borga, ef skuldabrjefin
væru ekki notuð til þess, ati kaupa með
þeim póstávísanir á ríkissjóð? í stuttu
máli: borgar hann löglega skuld, þegar
hann borgar þessi skuldaorjef? Ntí, ef
hann borgar löglega skuld, þá borgar
hann þá skuld, sem hann hefir fengið
eða á að fá andviríið fyrir ítekjum áeinn
eða aunan hátt eptir íjáilögum landsins.
En borgi hann þá skuld, sem hann aldrei
hefir nje getur fengið neitt tekjuandvirði
á móti, þá er auðvitað hann tapar lOOpc.
á kaupinu, og að slík skuld getur með
engu móti veritl lögleg.
Skoðum ntí til. Fyrst verður að
nefna mjög svo áríðandi laga-ákvör'Sun,
sem fyrirskipar, að seðler íslands skuli
gjaldgengirí landssjéð. Hvað þýð-
ir þeissi ákvörðun? Það, nátttírlega, að
seðlar landssjóðs skuli inn í hann
koma eins og gjaldgengur lögeyrir í landi
—og vel að merkja, a 1 d r e i ö ð r u v í s i.
Þat! er enginn stafnr til í islenzkum lög-
um, sem segir, etia heiintar, að seðlar ís-
lands komi inn í landssjófi öðruvísi, en
eins og lögeyrir í landi. En þegar
þeir koma inn í hann úr útlendum pen-
ingainarkaði eins og keypt vara, þá sjá
þó allir, að þeir koma inn ekki eins og
lög segja þe'r akuli koma, heldur á þann
hátt, sem lög alls ekki gera ráð fyrir.
Þegar G t. d. þarf að panta sjer föt
frá Höfn fyrir 100 kr. og hann hefir ekki
annað en seðla að borga þau meí, þá fer
hann á pósthtísið i Rvík og bitSur ríkis-
sjóð að borga þetta fyrir sig, og fær rík-
issjóði seWana. Ríkissjótiur tekur við
þeim með ánægju, borgar skuld G í Höfn
og situr ntí uppi med seðlana.
Ntí eru þessir seðlar sjálfskuldabrjef
landssjó'Ss eða sjóður íslands, og í eðli
sínu, þegar þeireru komnir í hendur rík-
issjóðs, ekkert annad en ávísanir á sjóð
hinnaríslenzku pjóðar; því hvert sjálf-
skuldabrjef sem á að verSa leyst inn fyrr
eða sífiar er ávísun á þann sem gaf það
út. Ntí fer ríkissjóður, samkvæmt brjefi
landshöfðingja frá 28. maí, 1886 með
þessi skuldabrjef í landssjó'S og lætur
liann liorga sjer þau með peningum. Ntí
sjá allir að það sein hjer er gert er þetta:
a'ii G gefur ríkissjóði ávísun á landssjóð
og lætur þann sjóff borga ríkissjóði fötin.
Hvað liefir ntí landssjóður fengi'5 fyr-
ir þessa greiðvikni sína? Skuldabrjef
sín ogekkert annað. En hvers virði eru
borguð skuldabrjef? Einskis—„Já en
þau eru Iandssjó5i gulls ígildi, því hann
getur liorgað með þeim, undir eins og
hann hefir fengið þau, gjöld sín, embætt-
ismanna laun o. s. frv.”, segir klíkan og
liennar li5. Hann getur þetta ekki, nenia
með því móti að setja sig í nýja skuld
við handliafabrjefaima.
Ntí er þa5 grundvallarregla allra