Heimskringla - 28.09.1892, Blaðsíða 3

HEXlSÆSISZ^IISrG-IL-A. OG OLDIN WHTITIPEG; 28. SEPTBE 1892
yfirgengr, er {>að, að með f>essu
öllu saraan bognu, meira eða minna
hjá hverjum einasta manni, pá
[>ykjast peir enn f>á vera lúterskir,
standa enn á f>ví fastara en fótunum,
að biblían öll só Guðs opinberaða
orð, eða eins og stendr í kverinu,
og börnin svo eru látin sverja, að
og öll ritning só innblásin af Guði,
pótt þeir viti að pessi, sem margir
aðrir staðir, sóu falsaðir og eigi að
vera, öll af guði innblásin ritning
en nytsamleg, etc., sem verðr alt
annað en f>að, sem kyrkjan er að
bera fram. Og þetta eru klerkar
að telja möunum trú um, að só alt
satt og rótt og Guði póknanlegt.
Er |>etta nú ekki einstök prestleg,
lögbergsk, Garðaríkis-hreinskilni
og sannleikr?
Ef vór nú lítum enn betr til
kyrkjuflokksins, ef vér lítum til eiða
peirra, sem J>eir láta meðlimi félags
slns sverja I safnaðareiðunum, sem
hver maðr verðr skriflega að sverja
um leið og hann gengr I söfnuð,
pingeiðana, sem hver maðr verðr að
sverja,pegar hann kemr á kyrkjuþing,
fermingareiðana, sem hver og einn
verðr að sverja, sem fermdr er, og
ef vór gætum að pvl, »ð undir pess-
um eiðum felst in lúterska játning,
eins og hún stendr I Augsborgar-
játningunni með sínum prískifta
guði, með fyrirdæmingarlærdómin-
urn yfir öllum peim, sem óskírðir
deyja, með sínum bókstaflega inn-
blæstri; hvað er pað pá, sem sem
peir eru að gera ? Ég vil benda
peirra eigin safnaðarlimum á, að at-
huga vandlega, hvað peir eru að
gera, pegar peir sjálhr vinna eiða
slna, eða láta börn sín gjöra pað.
Að hræsna fyrir mönnum er óneit-
anlega ljótt, en að ætla sór aðljúga
að skapara sínum, hverju mr.ðr trúi,
pað gengr út yfir alt. Alt að einu
er pað, að ætla sór að sanna áreið-
anleik einhverrar kenningar með
pví, aðreyna að berja pví inn I sjálf-.
an sig, að maðr trúi henni, pótt
bæði skynsemi og betri vitund stríði
á móti.
Hræsnin, óhreinskilnin, tvöfeldn-
in, hvar á hún betr heima, heldr en
hjá kyrkjufólkinu og sór I lagi
prestum pess? Vitandi pað, að
menn eru I hug og hjarta búnir að
kasta meiru eða minnu af inni lút-
ersku trú, berja peir pað blákalt
fram, að peir sóu lúterskir; meir að
segja, vinna að pvl dýra eiða á
kyrkjupinginu (óg tel játningu
kyrkjufólagsins jafngildi eiðum).
Prestarnir, sem pó fremr öllum öðr-
um ættu að pekkja, hvað mórautt
alt er orðið, troða pessu inn I börn-
in. Foreldrar barnanna hafa hleypt
peim inn á varnarlaus aumingja
börnin og parna gróðrsetja peir hjá
peim fræ, sem ber eitraða ávexti
seinna meir; peir troða pvl inn I
pau, að pau verði að halda fast við
pessa trú til dauðans; pó að barnið
seinna meir sjái eitthvað rangt við
trú sína, pá ætti pað pó eftir prest-
anna kenningn að halda öruggt á-
fram I hræsninni og lyginni fyrir
sjálfum sór og öðrum, að pað trúi
pví, sem pað ekki trúir.
Klerkarnir, sem petta alt er að
kenna, sem halda pessari tvöfeldni
við, til pess að getahaldið sessi sín-
um, sem koma mönnum, yngri sem
eldri, til pess, að sverja pessi mein-
særi, sem -ég hefi á drepið, peir eru
pó I hávegum hafðir, en pað er
stærsti vottrinn um, hve voðalegr
pessi sjúkdómr er orðinn. Menn
sýna með pví fylgi sínu við pá, að
menn eru alveg hættir að hirða um;
hvort heldr er, sannleikr eða lýgi.
Að spyrja um, hvort petta eða hitt
trúarspursmálið er satt, pað hefir
enga pýðingu, en pegar svo er kom-
ið, pá er pjóðin orðin svo sjúk, að
fyrir her.ni er voðalegt útlit. Þegar
börnin fara að vaxa upp, pá fara
pau að komast að pví, að pað sem
feðr peirra og fræðendr hafa verið
að kenna peim sem helgastan
sannleika, pað er pað ekki; pau sjá
pá að peir, sem pau hafa mest elsk-
að og virt, hafa logið að peim, hafa
oftar hlotið að vita betr en peir lót-
ust vita, og svo bætist par við, að
inir ungu menn og ungu konur sjá
sfna for'ígismenn—menn, sem pau
hefðu átt að lita upp til, sjá pá
einmitt ganga fram I pessari lygi,
berjast fyrir henni eins og hún væri
peim heilög. AUir skynberandi
menn hljóta að sjá afleiðingarnar af
pessu. Þarna er gróðrarstía fyrir
tvöfeldni, hræsni og lygi; hún er
búin til handa lygurum eins ogönnur
heilbrigðisstofnun, og paðan sprettr
nóg bölvun til að eyðileggja heila
pjóð. Því pegar menn fara aðsnúa
pessum kenningum upp á lífið, pá
drepa pær úr mönnum alt ið góða I
peim; hræsni og lygi verðr efst á
blaði, en sannleikanum troðið niðr
á kistubotn. Allr hugsunarháttr
mannR er pá gjörspiltr orðinn, og
pað verst af öllu, að pjóðin heldr á-
fram að hafa leigða pjóna til pess
að halda pessu fram; með augun
opin gengr hún áfram I pessari sví-
virðingu,sem mikið kemr af pví, að
hún nær sór ekki upp fyrir pessum
stórfiskum, sem á henni liggja, en
einnig af hinu, að henni er pessi
hugsunarháttr svo innrættr orðinn;
hún er orðin dáðlaus að hrista hann
af sór.
Ég hefi hór að framan sagt, að
vór, óg og minn flokkr, værum eftir
veikum föngum að reyna að leita
sannleikans, og fyrir pví kemr oss
ekki til hugar að skifta oss mikið af
pvl, pótt einn eða annar komi fram
með hinar eð pessar skoðanir. En
hins vegar leiðir og af pvf, að vór
hljótum að hafna pví, sem vór eftir
beztu vitund sjáum að er rangt, og
enn, að vér leggjum enga áherzlu
á pað, sem vér efumst um.
Nú, ef pað er rétt, að halda al-
pýðu fastri við ina gömlu trú, pótt
menn viti pað, eins og menn vita
af sjálf im sér, og geti sannað pað
með óhrekjandi sönnunum, hverjum
peim, sem gæta vill skynsemi sinn-
ar, ag pessi trú só röng, ef pað er
rótt, að boða alpýðu pað, sem guð-
dóinlegan sannleika, sem maðr veit
með sjálfuin sór að er rangt, pá er-
um vór sekir, óg og fólagar minir,
en só pað öfugt, só pað skylda hvers
manns, að leita og leita sannleikans,
sé pað skylda hvers og eins, heilög
skylda, að opinbera pann sannleika,
sem maðr hefir fundið, sé paðskylda
hvers og eins að glæða guðs-hug
myndina I hjörtum sin og annara og
innræta hjá mönnum sem fylsta
pekkingu á hans óendanlegu ást og
náð, pá geta menn séð, hver setn
sjá vill, hvorumegin hræsnin og
lygin ogóhreinleikinn liggr.
Ég ætla að eins að geta pess, að
ég get gefið séra Friðrik persónu-
legan skell, en ég vil pað ekki,
pót.t hann hafi I grein sinni snúið til
mín persónulegum illyrðum; að
minsta kosti vil ég leiða pað hjá
mór að sinni. Það er málefnið sem
mig varðar, en ekki persónan.
Sögur Yaleygs
lögreglu-spæjara.
I. SAGA.
JOHN WATSON.
Þótt ég væri að eins barn að aldri,
pá hafði pessi lestur frændamíns eng;
an áhrif á mig; en mér til mikillar á-
hyggju sá ég við hina litlu túngl-
skinsglætu, sein lýsti sem allra snögg-
vast gegnum myrkrið um leið og dró
frá túnglinu, að in blóðstokknu á-
fergislegu augu hans héngu við gull-
úrið og festina sem móðir mín bar.
Móðir mln sein vissi vel að hún gat
ekki fremr gefið honum tlu geníur
en hundrað, snóri sór frá honum með
örvæntingar og fyrirlitningarsvip.
En um leið vatt frændi minn sér að
henni og greip um festina. Mamma
varð dauðhrædd og hljóðaði upp yfir
sig og neytti allrar sinnar orku til
að ná af honum festinni,-pvl hún var
pess fullviss, að ef hún yrði að skilja
hana efiir I höndum hans, mundi
stjnpi n iim verða æfr, og aldrei gróa
um heilt ii eð peim aftr. Ég hjálp-
r.ði heimi eins og ég gat með pví að
berja drykkjusvíuið meðhöndum og
fótum og blta hann, hvar sem óg
náði til. Smith, sem hlýtr að hafa
verið mjög mikill fyrir sér, áðr en
drykkjuslarkið saug úr honum dug
og dáð, hefði án efa borið hærra
hlut bráðlega, ef okkur hefði ekki
borizt kröftug hjálp einmitt I réttan
tfina. Smith var alt I einu sleginn
til jarðar með öfltigu hnefahöggi og
keðjan og úrið, sem hann hafði
kastað eign sinni á, var snúið úr
höndum hans I einu vetfangi. Og
maðrinn, sem hjálpaði okkur svona
rösklega, var enginn annar en Jolm
Watson, sem virtist vera eitthvað
kunnugr Robert Smith, og hefir sá
kunningsskapr líklega stafað af upp-
reistar-kákinu. Nú fylgdi löng
halarófa af afsökunum og útlistun-
um frá Smith, og að pví búnu leyfði
Watson honum að hafa sig á burtu,
eftir að hann hafði gefið honum
ýmsar alvarlegar ráðloggingar I
veganesti. Mr. Watson fylgdi okk-
ur svo hér um bil alla leið heim og
ræddi með miklutn áhuga og al-
vörugefni við móður mína um hagi
bróðr hennar, og var anðheyrt á tali
hans, að honum, einhverra hluta
vegna, var mjög annt um hann.
Fimrn eða sex vikur á eftir pessum
atburði skiftust pau móðir mln og
Mr. Watson svo sífelt á brófum á-
hrærandi Robert Smith, og flutti ég
pau á milli, og varð árangrinn af
öilum pessum bréfaskriftum til allr-
ar hamingju sá, að Smith var sendr
vestr um haf með svo mikið fó af-
gangs fararkostnaði, að hann gæti
komið fjárhag sínum I viðunanlegt
horf, ef hann byrjaði nýtt líf. Eft-
ir petta bar fundum okkar nokkrum
sinnum saman af tilviljun, og heils-
aði óg honum ætíð vingjarnlega,
pvi ég mundi ætlð eftir pví, að
móðir mín bæði virti hann og var
honum pakklát alt til dauðadags.
Ug pað var pessi maðr, sem
stjórnin vildi fyrir hvern mun ná á
sitt vald. Og ef hann yrði hand-
samaðr,- pá var pað eins víst að
hann yrði viðstöðulaust hengdr,
eins og pað er víst, að vér eigum
allir einhvern tíma að deyja. Og
petta átti að verða mitt fyrsta starf
I peim verkahring, er óg hafði ver-
ið neyddr til að gera að Hfsstarfi
mlnu! Og mér var skipað að gera
alt sem I mlnu valdi stæði, hvað
lítið sem pað pað nú annars væri,
til að snuðra upp og koma I gálg-
ann einni af peim mjög fáu mann-
eskjum, sem nokkru sinni höfðu
sýnt mér eða mínum verulegan góð-
vilja.
Ef ég hefði tekið pessa llfsstöðu
sjálfráðr og af fúsum vilja, pá getr
vel verið, að ég hefði álitið skyldu
mlna að gera m>tt bezta I pessu
efn>, pvert ofan I inar ungu og ó-
flekkuðu hugmyndir mínar um
drengskap og pakklátsemi; en par
eð pvl var ekki pannig varið, heldr
hafði óg verið neyddr með harðri
hendi til að velja mér petta starf,
fór pað nokkuð annan veg. Menn
fá nú að heyra, hvernig ég leysti
petta af hendi.
* * *
Leitin eftir veslings Watson var
mjög áköf og mátti heita að einökis
væri látið ófrestað til pess að hann
ræki ekki undan. Menn urðu pess
skjótt vísari,aðhann hólt sig einhvers
staðar I Lundúnaborg, og til pess
að vera ugglausir um, að hann
kæmist ekki af landi burt, var
engu skipi leyft að fara frá Eng-
landi, fyrr en búið var að rannsaka
pað hátt og lágt, Og enginn af
spæjurunum lagði sig betr fram en
einmitt ég. Kunningsskapr minn
við Watson, pótt lítill væri, varð
mór að góðu liði við leitina, enda
vóru ekki margir dagar liðnir, peg-
ar óg vissi að Watson, alias Kirby,
hafði aðsetr sitt á John-stræti, nr.
46, Clarkewell. Mér hafði verið
kunnugt um petta I eina tvo eða
prjá daga, pegar bréfmiði kom I
henilr yfirmanni okkar, sem hafði
pað inni að halda, að John Watson
ætti heima á John-stræti, Clarke-
Well. Brófið var skrifað með
breyttri hendi af svikara, sem hafði
á sér mikla tiltrú. Bréfritarinn
bætti pvl og við, að hann hóldi að
strætisnúmer Watsons væri annað
hvort 73 eða 93; en ef pað skyldi
reynast rangt, pá væri óhætt að
treysta pvf, að Thomas Jebb, sem
væri sárfátækr, en hollr pegn hans
hátignar Georgs konungs, mundi
ekki verða lengi að finna inn rétta
bústað hans; pað tæki aldrei margar
klukkustundir, máske að eins eina.
Framhald.
i ■
CAVALIER, N. DAK.
Verzla með alls konar harðvöru.
HITUNAROFNAR og MATREIÐSLUSTÓR
betri og ódy'rri en annarstaðar,
Ærleg viðskifti fást víðar en par sem fslenzkir afhendingamenn eru.
komið og* profið!
SPARID YDR PENINGA
með pví aS verzla við GUÐMUMDSON BROS. & HANSGN, Canton
N. Dak. Vér erum búnir að fá miklar byrgðir af inndælu
sumarkjóla-efni, með ágætu verði. Munið eftir að
búð vor er hin stærsta fatasölubúð í Canton.
Eftirleiðis kaupum vér bæði ull og brenni.
GUDMUNDSON BRO'S HANSON,
CANTON - - - - N. DAK
Doininion of Oanada.
AWsiariír okeypis íyrir miljonir ffianna;
200,000,000 ekra
af hveiti- og beitilandi i Manitoba og Vestur Territónunum í Canada ókeypia fyrlt
landnema. Djúpur og frábærlega frjóvsamur jarðvegur, næg« af vatni og skógl
og megmhlutinn nálægt járnbrautum. Afrakstur hveitis af ekrunni 30 bu&h ef
vel er umbúið. **
IHIIUIT PRJOVSJI BELTI,
í Rauðár-dalnum, Saskatchewan-dainum, Peace River-dalnum, og umhverfisliggj-
andi sljettlendi, eru feikna miklir flákar af ágætasta akurlaDdi. enci oc beitilandl
—hinn víðáttumesti fláki I heimi af lítt byggðu landi.
t
Malm-nama land.
ðull, silfur, járn, kopar, salt, steinolía, o. s. frv. Ómældir flákar af kolanámaiandi
sldivi-Sur pvi tryggður um allan aldur.
JARNBRAUT fra hfi til HFN.
Canada Kyrrahafs-járnbrautin í sambandi viS Grand Trunk og Inter-Coloniai braut-
irnar mynda óslitna járnbraut frá öllum hafnstöðum við Atlanzhaf í Canada tH
Kyrrahafs. Sú braut liggur um miðhlut frjóvtama beUisins eptir pví endilöngu otr
'im hina hrikalegu, tignarlegu fjallaklasa, norður og vestur af Efra-vatni og um hit.
íafnfrægu Klettafíöll Vesturheims.
Heilnæmt loptilag,
boptslagið í Manitoba og Nor'Svesturlandinu er viðurkennt hið heilnæmasta f
kmeríku. Hreinviðri og purrviðri vetur og sumar; veturinn kaldur, en bjartui
>g staðviðrasamur. Aldrei poka og súld, og aldrei fellibyljir eins og sunnar í landinu,
SAHBAXHSST.IORXIN I CANADA
í®fur hverjum karlmanni yflr 18 ára gömlum og hverjum kvennmann. «em hefð
fyrlrfamilíu aö sjá
ÍÖO ekrur at landi
'lveg ókeypis. Hinir einu skilmálar eru, að landnemi búi á iandinu og ' .ki bau
1 pann hátt gefst hverjum manni kostur á að verða eigandi sinnar ábýlisíarðar og
'jálfstæður í efnalegu lilliti. *
ISLESZKARNYLENDUR
Manitoba og canadiska Norðvesturlandinu eru nú pegar stofnaðar í 6 stoðum
Oeirra stærst er NTJA ISLAND liggjandi 45-80 mílur norður frá Wínnipeg á
vestur strond Winuipeg-vatns. Vestnr frá Nýja slandi, í 30—35 mílna flarlæ’e-P
,r ALPTAVATNS-NTLENDAN. > báttum bessum nýlendum erSdkiðaf I
aumdu landi, og báðar pessar nýlendur liggja nær höfuðstað fvikisins en nokku
tz’YV*)- a r er 110 mí,ur suðvestur frá Wpc., ÞfNO-
VALLA-NÝLENDAN 260 mílur i norffvestur frá Wpg., QIFAPPET1E-N7-
f.ENDAN um 20 mílur suíur fráÞingvalla-nýlendu, og ALBEHTA- SÝLRNDAN
i_m 70 míiur norður frá Calgary, en um 900 míiur vestur frá Winnipeg. í síða?* -
coldú 3 nýlendunum er mikið af óbyggðu, ágætu akur- og beitilandi.
Frekari upplýsingar í pessu efni getur hver sem vill fengið með því að skilfa
um pað:
Tlofflas Bennett
\DOM. GOV'7. ’IMMIGRATION AGEj 1/
Eda B. L. Baldwlnson, (Islemkvr vmtoðsmcdi}.
DOM. QOV'T IMMIOJtATION 0EFICE8
Wimiipeg, - - - Canada.
200 Er þetta sonr yðar ?
Þér takið ætíð eflir, og— —Mikið helvítis
svín gat ég verið I Því slóguð þér mig
ekki svo að óg rauk út af 1“
Ég svaraði engu. Svo hélt hann áfram:
„Ég er steinhissa, að þér skylduð ekki berja
mig. Ég átti það meir en skilið. En sann-
leikrinn er, að ég var þá sannfærðr um,
að það væri ekki til nema tvenns konar
karlmenn, fantar og fífl. Ég vissi að þér
vóruð ekkert íífl—og—óg hafði oft hugsað
um, en aldrei skilið, hvað—jæja, satt að
segja er ég sárfeginn að þér koruið hingað
hingað aftr;—það gleðr mig, að ég hefi
kynzt yðr, læknir. Það gefr raér—það kemr
n ér til að efast um—nú, fjarda-korninu ég
kem orðum að því!“ og hann gekk hratt
um gólf auðsjáanlega í mikilli geðshrær-
ingu.
„Kærið jrðr ekki uni að koma orðum
að því, Preston minn góðr“, sagði ég. Ég
þykist fava nærri um að skilja yðr. En
setjið mig ekki upp i neinn hástól. Ég
er hræddr um að ég hafi gert margt það
um mína daga, sem yðar viðkvæmu sam-
vizku mundi rísa hugr við, og—“
Hann staðnæmdist alt í einu á gólf-
inu og rak upp skellihlátr.
Er þetta sonr yðar? 201
„Mína .viðkvæmu samvizku*!_________það ev
dásamlegt! Herra trúr, læknir! þér eruð
ljómandi háðfugl, þegar þér viljið það við
hafa“; og hann fókk annað skellihlátrskast-
ið á ný. Alt í einu hætti hann að hlæja
og gekk fast að mór. Hann rétti mór hönd
sína, og ég tók í hana, og varð alveg for-
viða. Höndin var ísköld sem nár væri.
Hann var skjálfraddaðr í rómi er hann
reyndi að taka til máls. „Læknir“, sagði
hann og þrýsti fast hönd mína; „ef þér
eruð annai eins maðr og við hinir, þá
fyrir guðs skuld segið þór mér það ekki.
Ég gætti yðar vandlega í fyrstu, og sat
um yðr; óg vouaði, óg fulltreysti því ör-
ugt, að þér munduð verða uppvís fyrir mér
að einhverju. Loksins fór ég að verða
hræddv við, að óg kynni að“ —; hann
þagnaði til að reyna að verða rólegri; —
„og nú held óg það hálfdræpi mig, ef mór
tækist að komast að misjöfnu nm yðr. Æ,
lofið mér að hafa traust á einum manni.
Lofið mér að trúa, trúa gersamlega hik-
laust, hafa hrennandi trú á yðr. Ég má
til; annars missi óg vitið. Ljúgið þér heldr
að mór, eða farið burt, eða sendið mig í
burt; gerið hvað sem vera skal! en fyrir
204 Er þetta sonr yðar?
Það var ekki lengra síðan en í gær, að óg
hafði sóð hana á gangi á strætinu með
gesti þeirra, Mr. Ered Harmon.
Preston sá áhyggjusvipinn á mér og
sagði því skjótt :
„0, nei! En hefir ekkert stórslys oið-
ið. Að eins sé óg, að vesalings barnið
hefir fengið ást á honum, og er því einmitt
í því skapi, að hún mundi trúa öllu, sem
iiann segir, og gera hvað sem hann biðr
hana. Og Fred sév þetta. Já—“. hér þagn-
aði liann alt í einu, eu hélt svo bráðum
aftr áfram æði beizklega: „Já, ég þekki
Fred Harmon. Þér þekkið hann ekki. Ef
hann heldr það geti stytt sér stund, eða
aukið sév áuægju eða nautn lítinn tima,
eða fullnægt einhverjum öðrum tilgangi
hans, að slíta endr og sinnum hjartað lit
úr brjóstinu á lifandi dýri, hvort sem það
ev nú kanína eða kvonnnaðr, þá mundi
hann gera það, og ekki ómaka sig að veita
því nema frekari umhugsun, en rétt þá
sem nauðsynlegt væri til þess( að koma
ekki upp um sig—eða ef það kæmist upp
um hann, þá að vera viss um, að láta svo
líta út, sem hann hefði farið rétt að, eða
að minsta kosti komið svo fram, sem al-
Er þetta sonr ySar? 257
hverjum fanti, sem veit fullvel sjálfr, hvað
hann hefir fyrir stafni. Hvað kærir hann
sig um þótt hann spilli öllu 1 ífl hennarí
Hvað skeytir hann um réttlæti eða dreng-
skap gagnvart þeim sem hjálparlaus er I
Hún er ekki systir hans. Það fellir engan
blett á hann, þótt hún sé svívirt. Ég scgi
yðr satt, læknir, karlmennirnir eru lelegir.
Þór vitið fullvel að það er þegjandi sam-
komulag þeirra á meðal, að áfella ekki hver
annan. Þeir sitja allir nm kvennmanninn
og halda hlífiskildi hvcr fyrir öðrum. Þeir
vilja ekki einu sinni að kvennmaðr segi
sannleikann í riti. Þeir segja slíkt, sem
þær sogja frá, eigi sér ekki stað í lífinu;
konur só ekki heilbrigðar á sálunni, og
hugsi ekki um annað en ástafar. Ég held
þeir viti ekki, hvað ósínngirni þýðir. Alt
• sem þeir gera, er fyrir sjálfa þá. Þeir láta
mikið yfir því, hve annt sér sé um, að
vandamönnum þeirra líði vel; en það er
ekki af öðru en því, að það bakaði þeim
sjálfum óþægindi, tf vandafólki þeirra liði
illa. Sönnun fyrir þvíl Nú, gerum við
ekki allir stöðugt margt það í laumi, sein
vér vitum að mundi særa rojög vandamenn
vora, ef þeir vissu þaðí Er þetta ekki