Heimskringla - 06.01.1894, Blaðsíða 2

HEIMSKRINGLA 6. JANT7AR 1804
•>
O
kemr út á Laugardögum
T&e HeiiBskriuíIa í’ig.&Ml.Co.
útgefeudr. [Publishers.]
Verð blaðsins í Canuda og Banda-
ríkjununi :
12 jXiánu'Si $:?,50 f vrirframborg. $2,00
d ----- $1,50 ---- — $1,00
i ----- $0,8(1; ------ — $0,50
Kitstjórlnu geymir ekki greinar, som
eigi verða uj pteknnr, og endrsondir
pœr eigi neina fríinerki fyrir endr-
esnding iylgi. Ritstjórinn svarar eng-
'im bréfurn litstjórn viðkonaandi, tienia
1 blaðínu. Nafn’ausum bréfum er
nnginn gnnrur iteilnn. En ritsti. svar-
"r höfnndi undir merki eða bókstöf-
um, ef höf. tiltekr slíkt merki.
Ufiiisóguóeild «ð lögjm,nemakaup-
andi sé alveg skuldlaus viö biaiSiö.
Auylý’tingaverð. Prentuð skrá yíir
fað send lysthafendmn.
Ritstjóri (Editor);
.TÓN ÓLAFSSON
•venjul. á skrifst. bl. kl. 9—12 og 1—6
Ráðsmaðr (Busin. Manager):
EIRÍKR GÍSLASON
kl. 9—12 og kl. 1—6 á skrifst.
Utanáskrift á bréf til ritstjúrans :
Editor Ueims/cringla. Box 535.
AVinnipeg.
Utanáskrift til afgreiðslustofnnnar er
Ths, iteimskringla Prtg. <£ Publ. Co.
Box 305 Winnipeg, Jilan.
Peningar seudist. í P.O. Money Or-
der, Roitistereil Letter eða Express
Money Ordcr. Banka-ávísanir á aðra
banka, on í Winnipeg, eru að eins
teknar með affölluni.
G.ö.'j Paciíic Ave.
(McWilliam Str.)
“Grleðilcgfc nýjár!”
scgir Heimskringla aö g<íðum og
gömlum sið við aila sina kaupendr
og lesendr, og jafnframt færir hún
þcim þiikk fjrir fjamlu drið !
Hamingjan geíi scm flestum af
þcim áskrifendum vorum, scm eru í
skuld við oss, lnegn og vilja til að
borga oss sem bráðast á þcssu nýja
ári sem flcst cent af skuldum sinum.
Þegar þess cr gætí, að vér eigum ðti
yflr $1820.00 af þcsslciðis skuldum,
þá vonum vór að öllum skiljist, að
það er ekki að raunarlausu að vér
Askum þcssa bæði skuldunautum vor-
um.og oss til góða og ánægju.
Gott og gleðilcgt ár '.
1893.
Yíirlit.
Það er tizkti ailra jteirra
.TAFXADAn- scm rcka verzlun, að
1
ufikxixci:. að gcra uppbæ'crsínar
í árslok 0g reyna að ná
þannig yíir'iti yfír tjón og ábata íiðna
-ársins.
A sama hitt cr ivtt fróðlegt að lita
yfir um nýjársleitið, hvnð hcimrinn
hefir ánnnið cða tapað & liona árinu.
En þar er sá Iiængr á, að þar kallar
oinn það tjðn, cr annar metr gróða,
og cins gagnstætt. Auk þess er
licimsins ágóði og tap að miklu leyti
fðlgið í hugraynduin 0g atliöfnum,
scm ekki verða verði metnar cða töi-
um taldar. Vér vcrðum því að láta
oss nægja að minnast nokkuri’a veru-
icgustu viðburða ins nýliðna árs, og
yfirlátum svo lcscndunum að gcra
upp jafnaðarreikninginn í liuganum
4iver eftir sínu höfði.
Nú 1 árslokin hafa ríkin í
Herauki Norðrálfunni 130,000
Nokðrálf- fleiri hermenn undir
iiK.VAR. vopnum, heldr en á nýj-
ári 1802. En það virð-
;st lítið fagnaðarefni nc framfara-
mcrki. Sumir iíta auðvitað svoá, að
þvi lengra sem slíkr vitflrringsskapr
gengr, því nær reki því, að þessar
licrbyrðir verði þjóðunum óbærileg-
ar, og því fyrri liljóti að brjótast út
«ú íilmenna styrjöld i áifunni, sem
mcnn haía lcngi verið að búast við:
þi \ eiði svo gersamlega bariðá sum-
um þjóðum, og aliar fái þær þá blóð-
töku, af mannfaíli og kostnaði, að þá
fyrsí verði farið að minka um herút-
liakl. Það oitt er vist, að hork<; : . -
aðrinn nú & friðartímunum icp;
þungt á að lmnn cr að verða 6\r.. n-1
lcgr ilestum þjóðum í Norðrálfu; i
nokkrar em þegar á heljarþröminni
ef.ialega.
I sérhverju þjóðríki ura
Stjórnexdr allan inn mentaða heim
heimsixs. sitja sömu stjórnendr á
vqjdisstóli :;e;n fyrir á; í I
s’ð.'n, nema að eins IB:indnrilgnnuiti. j
Þh r- tólc Grover Cloveland við j; . 1 -1
t:gn 4. Marz í stað Benj: Uarrisons.
Ef til vill er þó réttast að telja Sand-
vikreyjamar nú með inum pientaða
heimi, að minsta kosti inum hálf-
mentaða, og þar var Lilioukalani
drottningu steypt af stóii í byrjnn
ársins af fáeinum úfclendingum, sem
búsettir vóru í ríki hennar. Var það
gert með ráði 0g atfylgi sendilierra
Bandaríkjanna, sem nevtti Bánda-
rikjaherliðs’til að hræða stjórn drottn-
ingar frá mótspymu.
Eitthvert ið lengsta og
Bretland leiðinlegasta og ósann-
ið mikla. gjamasta þingþauf, sem
sögur fara af, var með-
fcrð írelca sjálfstjómarfrumvarpsins
á fulltrúa-þingi Engla. Þó gekk
frumvarpið þar fram að lokum, en
lávarða-þingið feldi það’þegar með
óheyrilegum atkvæðafjölda. Hugðu
margír, að það mundi verða til þess,
að stjómarsinnar færu að berjast taf-
arlaust fyrir afnáini lávarðaþingsins.
En Gladstone vildí heldr geyma það
0g láta Iávarðaþingið fyrst brjóta á
bak vilja þjóðarinnar í fleiri stórmál-
um, sem hann ætlar að leggja fram;
æfclar hann þannig að safna glóðum
elds (gremju kjósenda) yfir hflfuð
lávarðanna, og hyggr að þá muni
betr hlíta að rjúfa þing.
Síðar á árinu kom þar í landi
upp eitfc ið stærsta verkfall meðal
kolanema: stóð lengi í því stríði, og
varð verð á kolum svo liátt, að slíks
hafa engin dæmi gerzt fyr í Eng-
landi. Tugir þúsunda af xrerkmönn-
um, sem þátt tóku í verkfallinu, liðu
inar mestu hörmungar fyrir skort 0g
örbirgð. Loks varð, sáttum á komið,
en þær bættu ckki úr eymd þeirri,
sem vcrkíallið hafði leitt yfir verka-
mennina og fjölskyldur þciira. Auk
þessa olli verkfallið allri þjóðinni
stórtjóns, þar sein samgöngur heftust
mjög og mörg iðnaðarfyrirtæki urðu
að liætta, suin um stund en sum fóru
alveg á höfuðið, er kolaverðið hækk-
aði svo gífrlega. Svo mistu fjölda-
margir verkamemi atvinnu, sem
höfðu haft liana við þau fyrirtæki,
og sx'ona leiddi livert tjónið annað al'
sér, mest vflr fátæka menn, sem sízt
máttu við því, eins 0g gengr við
flest verlcföll.
Málalokin á Panamafé-
Frakkland. lags hneykslismálun-
um gcrðust í byrjun
þessa árs, og urðu þau, sem kunnugt
er, að frumkvöðull og verkmeistari
Suez-skurðarins, Fordinand greiíi af
Lcsseps, sonr Iians, og Eiffel, sá er
gerði inn víðfræga Eiffelturn, ásamt
ýmsum fleirum merkum mönnurn,
vóru dæmdir til dýblizu-vistar. Vóru
þó fríaðir fyrir hegning fyrir æðra
dómst iii) ekki fyrir það þcir sýlcnir
vteru, hefdr fyrir það, að sakir væri
fymdar.
1 September varð misklíð milli
Frakklands og Síams-konungs. Þóttu
Frakkar fara þar með rangsleitni og
ásælni gegn inum ungaogmannværi-
lega konungi; lá við um liríð, að af
þessu risi missætti milli Engla og
Frakka; þó varð friði á komið, og
urðu þau úrslit, að Síam varð að láta
af hendi mikið land til Frakka, en
þcir bættu þvf við Tonquin, sem nú
lýtr þeirra valdi að fullu.
I liaust koin floti rússneskra her-
skipa til Toulon; 0g tóku Frakkar
færi það til að sýna inum rússnesku
foringjum allan þann heiðr, sem
framast var auðið. Mátti kalla að
dvöl þeirra 1 Frakklandi væri ein
almenn þjóðhátíð. Þótti öllum öðrum
þjóðum sýnt, að þetta væri gert til
þess, að styrkja sem bezt samband
það, sem er milli Frakka og Rússa til
félagsskapar í ófriði.
Það hafa orðið ærið mörg ráðgjafa-
skifti á Frakklandi á árinu; ráðancyti
það, scm nú er við völd, er all-Iíklegt
til að verða öllu langgæðara í sessi
heldr cn næstu fyrirrennarar þess,
og varð því talsvert til styrktar sá
atburðr, að anarkisti noklcur, Yaillant
iSf nafni, var það flón og fól að ksista
í síðastl. mánuði sprengikúlu inn í
] ingaalinn, þeirri er særði margt
manna. Gengraíðan taisvert á með
að leita eftir anai kistum umaltíand.
i'ylgir þingið stjórninni að fastara
fyrir bragðið.
Það mun mega frétt-
Þvzicaland. næmast telja í Þýzka-
landi á árinu, að stjóni
lccisarans náði sigri við kosningarnar
eftir þingi-ofln, svo að ið nýja þing
veitti sambykki sitt til ins nýja her-
Irgafrum'.'arps, or jók mjög t'jlu her-1
manna og fiígjöld til horsins. Var j
'ceisarA sjólfum það mál ið mesta á-1
hugamál.
Varla mun umliðið ár hafa
Italía. verið jafnmikið hrakfallaár
fyrir aðra þjóð í Norðrálfu
sem Ítalíu. Tímanlega á árinu ból-
aði þar á fjárglæfrabrögðum 0g svilc-
semi við nolckra banlca; en þó varð
það mál bælt niðr um sinn. En að
áliðnu ári var því öllu hleypt í upp-
nám aftr, og komst þá margt ófagrt
uj p; velktist við það mannorð ýmsra
merkra stjórnmálamanna lanclsins, og
Giolitti-ráðaneytið varð að veltast .úr
völdum fyrir það. Konungr átti
örðugt með að fá nýtt ráðaneyti
myndað, cn félck þó loks gamla
Ciúspi til þess. Það er spauglaust að
standa fyrir stjóm Italíu nú ; landið
er á gjaldþrotanna heljarþröm og
álögur svo þungar, að enginn treyst-
ist á sig að bæta. Kemr þetta af in-
um niikla herkostnaði. Italía er í
sambandi við Þjóðverjaland og
Austrrílci um liðveizlu í ófriði, og
lieflr skuldbundið sig til að hafa svo
og svo milcinn hcr vigfæran. En
efnaliagr landsmanna rís eklci undir
kostnaðinum. Áhugi er orðinn tals-
verðr meðal inargra Itala á því, að
segja Ítalíu úr þrenningarsamband-
inu; eu Crispi hallast mjög að Þjóð-
verjum.
Litlu betri er fjárhagrinn á
Spánn. Spáni, heldr en í Ítalíu. Á-
lögur eru þungar í landinu,
og hrökkva þó tekjumar ekki til að
greiða bæði.árleg útgjöld og vöxtuaf
ríkisskuldunum, sem era ærið miklar
Er það að vonum, því að lengi hefir
x'crið agasamt þar í landi, stjómbylt-
ingar og síféldar uppreisnir. Síðast
hafa Márar í Afríku gert árás á sctu-
lið Spánverja í Melilla í Morocco.
Sá merkisviðburðr árs-
Bandakíkxn. ins, sem mest hefir bor-
ið á í ríkjunum, A-ar
heimssýningin mikla í Chicago.
Þótti hún að mikilleik, fegrð,
tillcostnaði og aðsókn bera langt af
öllum sýningum, er haidnar hafa ver-
ið í heiminum. Cleveland forseti
opnaði hana í Maí, og fór aðsóknin
jafnt vaxandi uirt snmarið unz hún
náði háflóðsmarkinu 8. Olctóber 4
Chicago-daginn; þann dag sóttu
750,000 manna sýitinguna. — Sýn-
ingin endaði sorglega, þar sem borg-
arstjórinn í Chicago, Harrison, var
myrtr tveim dögum áðr en sýning-
ivrtni var slitið.
Tfir Bandaríkin hefir að (iðru leyti
gengið eitt ið lakasta ár. Stjórn sam-
veldismanna, sem haf'ði telcið við
fullri fjirhirzlu og landinu í blóm-
legu ástandi, cr Clevetand fór frá
stjórn 1889, liafði farið svo óráðvís-
lega með fjárhag og löggjöf, f;ð
þc.gar Cleveiand tók við stjórn aftr í
Marz árið, sem leið, aam' fjárhirzla
ríkisins tóm, traustið á, fjármálum
Bandaríkjanna mjög þorrið meðal
annara þjóða, og gullþurð in mesta,
en sífelt var ríkið að sökkAra sér
dýpra og dýpra í kostnað við að
kaupa silf'r, sem í rauninni Arar miklu
minna virði, en fyrir það var gcíið,
og sífelt að falla í verði. Af þessu
öllu, og íleiri ástæðum meðfrara,
leiddi tortrygni í viðskMtum 0g fjár-
þröng: fóru bankar og verzlunarhús
unnvörpQin 4 höfuðið og öll verzlum
og iðnaðarfyrirtæki vúru sem í lama-
sessi. — Cleveland fbrseti kvaddi til
aukaþings, og eftir allharða baráttu
fékk hann því framgengt, að nema
silfrkaupalögin úr gildi. Fór þá
þegar að sjá mun á, þvl að nokkuð
tók að rakna úr verzlunardeyfðinni.
En flokkr sérveldismanna hafði sýnt
afsér örræðaleysi 0g hik á þingi,
svo að megna óánægju, vakti hjá
þjóðinni. Þótti þess kenna merki
í nokkrum af þeim ríkjakosningum,
er fram fóru í haust.
í neðri málstofu er nú fram lagt
framvarp til tolllækkunar samkvæmt
lieitorði sérveldismanna haustið
1892. Jafnframt er nú farið fram á
að leggja 4 tekjuskatt, hækka whisky-
toll og auka spilaskatt.
Þegar silfrlagafruni\rarpið var fyr-
ir ríkisfuiltrúadeildinni (“scnate”),
gcrðust einatt langir fundir. Einn
stóð nótt og dag í samfleyttar 39
klukkustundir frá 11. Október árdeg-
< til 13. s. 111. kl. 1,45 mín. síðdegis.
Þá gcrði Allen senator það líkamlega
þrekvirki að bulla eina botnleysis-
ræðu frá því klukkan hálf-sjö að
kveldi 11. Okt., er hann tók ttl m&ls,
og til þcss kl. 8 næsta morgun að
iiann luetti.
Neðri m&lstofa bandaþingsins,
þjóðfulltrúa-deildin (“IIousc of Re-
iMc-sentativcs”) hciir gert sitt til að
bæta nýjum stjörnum í tána Banda-
ríkjanna, þar sem hún hefir samþykt
frumArarp um að veita 4 fylkjum
(Utah, Ncav Mexicó, Arizona og Ok-
lahöma) ríkisréttindi.
Hér í Canada heflr árið
Canada. A'crið viðbui’ðalítið. Tvcir
fyrverandi stjórnarforsetar
hafa látizt á árinu, sinn af hvorum
flokki. — Verzlunar-deyfð hcfir geng-
ið yfir landið, en þó ekkert svipað
því sem lijá nábúum \rorum sunnan
landamæranna.
Ef til vill má telja það mcð inum
licztu og ir.erkustu fréttum ársins, að
á því \Tar út runninn sá tími, er
flokkr sá, sem \rið stjómvöld sitr,
hafði ák\reðið sem reynslutíma innar
svo nefndu “þjóðlegu stjórnstefnu”
(“National Policy”), en hún var fólg-
in í hátolla-fyrírkomulagi í vemdar-
skyni og til að afla fjárhirzlunni efna
til f'ramlaga. til stórfyrirtækja nokk-
urra, sem landið sárþarfnaðist
(Kyrráliafs-brautarinnar 0. fi.). Óá-
nægja með ina háu tollvernd fór \rax-
andi, einkum nú in allra-síðustu ár,
sér í lagi í vestrhlut landsins, þar
scm akryrkja og kvikfj'árrækt era
aða 1 -bjargræðisvegir, en iðnaðr lítill
sem enginn. En áðr cn þessi óánægja
bar þá ávexti að gera vcrulcga breyt-
ing ást jórnmála-flokkskipun landsins,
var reynslutíminn á enda, 0g stjórnin
heflr í Ijósi látið ásetning sinn að
endrskoða toll-lög landsins. Ráðgjaf-
arnir hafa ferðazt um landið úthaf-
anna á milli til að kynna sér almenn-
ings A'ilja og álit í þessu efni, 0g hafa
látið í Ijósi að þeir muni færa niðr að
nokkru tollana. Er tíminn til slílcra
breytinga því hentari nú, sem hægt
er nú að hafa hliðsjón af' breytingum
þeim, er nábúar vorir gera, og taka
tillit til þeirra. Þykir engin ástæða
til að efa, að stjórnin muni á þingi
þ\rí, sem á saman að koma nú bráð-
lega, gera \rerulegar réttarbætr í
þessu efni.
Á árinn, sem leið, hafá tekjur Can
ada-ríkis vaxið að góðum mun, en
útgjöld lítið sem ekki. Tekjurnar
vóra:
1892 .......$ 36,921,871
1893 ......... 38,168,608
Aukning...... 1,246,737
Sömu 4r vóru útgjöldin :
1892 .......$ 36,765,894
1893 ......... 36,814,052
Aukning...... 48,158
Afgangs útgjöldum varö þetta síð-
asta ár $1,354,556.
Jafiwel mótspyraublöð stjórnar-
innar játa, að hér sé góðum árangri
að mæta, og að fjármálastjóm \ror
beri vott nm mikla kunnáttu og ná-
kvæma þekking. Þarf í því efni
ekki nema að benda á, hve prýðis-
nákvæmlega stjómin hefir í áætlun-
um sínum farið nærri bæði tekju-
greinum og gjöMnm.
En þetta ber og \rott. um annað, en
það or það, að verzlun Canada hefir
verið mjög nærri meðalári. Hefði
nokkur verulegr hnekkir orðið í
henni, hefði það hlotið að sýna sig í
tckjuþvernin, þar semmestallartekj-
ur landsins ena af verzlunar-álög-
um.
Hér í Manitoba-fylki hef-
Manitoba. ir árið verið algerlega
stórtlðindalaust. Upp-
skera varð hér rýrari en í meðallagi,
og verð á hveiti dæmalaust I&gt.
Eiga þvf maigir örðugt hér 1 &r.
Með merkari ftíðindum má telja burt-
för Mr. Luxtons ftá blaðinu “Free
Press,” og heflr verið ýtarlega um
það getið hér 1 blaðinu. — Ó&nægja
almennings hér í fylki heflr stóram
vaxið þetta ár við dómlausa óspilun
stjómarinnar með fé fylkisins, fjár-
austr til einstakra stjórnarvina, svo
að tugum þúsunda dollara hefir skift,
en sí\raxandi skuldir á fylkinu og af-
klip á framlöguni til uppfræðslu 0g
annara almennra þarfa. — Inn-
flutningi- til fylkisins síðastliðið ár
var lítill frá öllum löndum, nema
frá íslandi. Þaðan keypti fylkis-
stjórnin á annað hundrað manns
með þ\rí að borga far fyrir það.
Svo hafði hún 0g tvo agentn þar úti
til að incnn til \restrferða. Oft
hefir þó komið fleira fólk frá íslandi
áðr, en aldrei hcflr fyrri bólað á þ\rí,
að jafn-margir tiltölulega væru óá-
nægðir mcð vestrför sína, einkum
fólk úr Þingeyjarsýslu, og þózt vonir
bregðast sér cr hingað kom. Lítr út
fyrir, að in íslcnzka innflutninga-
pólitík (.i'oénway-stjómarinnar ætli
ekki n ð I:«• ] 1:1.1 st henni hctr en svo
mörg Ömur tiltæki. Enda er oin-
sætt, ao það raun bezt gefast til lang-
framn, að vinna að ínnflutningum að
eins með því að útbreiða sanna þeklc-
ing á landinu, en ekld með þvl að
kaupa fólk vestr liingað.
(Niðrlag næst).
SÝNINGAR FRÚIN.
Heiöraði ritstjóri. — Þar cð frú
SigTÍður Magnússon frá Englandi
hefir alveg tapaö ræðuefninu í grein
nokkurri, sem á að vera svar á móti
Mrs. Sliarpe, en blandað sér í mál,
sem snert.a mig ixirsónulega, on koma
ekkei't við því rótta umræðu efni,
þá vil ég vinsamlegast biðja um rúm
fyrir þessar línur.
Mrs. Sharpe hefir nefniloga fundið
að sýningar munum frú M., og sömu-
leiðis ber Mrs. Sharpe á móti mörgu,
sem frú M. hefir sagt um kvenna
mentun og kvennaskóla á íslandi.
I þcssu s\ro kallaða s\rari segir frú
M., að bréf eitt liafi veriö lagt fram
fyrir skiftarétt hér í bcenum; í þessu
1 bréfi á landshöfðinginn yfir Islandi
- að hafa sagt, 'm> engir skólar væru
á Islandi, og því væri betra fyrir
börn Páls Eggerz að vera hér í
Ameriku, svo þau gætu fengið góða
mentun. Þetta er nú svo fjarri sann-
leikanum, sem unt er. Bréfið, sem
frara var lagt og hér er átt við,
sannaði einungis, að sendimaðrinn,
sem vur hér frá íslandi, var ekki
sendr að ráði eða vitund landshöfö-
ingja. En ég studdi að því, að börn
Eggerz væru lcyr í Ameríku, af því
að ég var sannfærðr vim, að þau
mundu geta búið sér betri framtíð
hér en á íslandi; og svo tar þaii ór.k
föður þeirra. Prú M. ber eitt af
Chicago-blöðunum fyrir þessum ó-
sannindum; en mér er sama hvaðan
frúin hefir það; ég hefi í höndum
mínum öll bréf og skjöl viðvíkjandi
því máii, og get sannfært þá, sem
um það varðar, um það, að ég hefi
á réttu að standa. Sömuleiðis rang-
hermir frúin, hvað mikið hörnin eigi
til; þau eiga ekki einn fimta part af
þeirri upphæð, sem frúin tekr til,
hér í Ameríku: en hvað þau eiga á
Islandi veit ég ekki. Erú M. veit
það víst. En ef hún ætlar að fara
að blanda sér í barna-málið, þá er
henni það vel komið; það blöndnðu
sér nokkrir skrælingjar í það mál
þegar í byrjun, og þó að einn bætist
við, mun ég ekki breyta stefnu minni
í því máli. Enn fremr segir frú M.,
að Stephensens-fólkið hafi um mörg
af sínuai fyrstu árum í Amcríku
engin viðskifti haft af íslendingum
heima. Frúin meinar náttúrléga rett-
ingjum. Ur hvaða lygakeldu frúin
hefir lapið þá sögu, veit ég ekki, en
að það sé ósannindi, er hægt að
sýna þeim, sem um það varðar. Því
við höfum bréfa safn foður okksw,
og eru £ því bréf frá ættingjum okkar
um alt. lanil og á tímabilinu frá
1873—1831. En í hvaða sambandi
stendr þetta við sýningu, framkomu
og ræövir frúarinnar hér í Chicago?
Það skil ég ekki, og líklega enginn
nema frúin sjálf. En fremr höfum
við æfinlega haft hlöð frá íslandi*.
Þar sem frúin gotr þess til, að Mrs.
Sharpe og sóra H. Pétrsson séu í ein-
hverjum félagsskap, þá vil ég geta
þess, að þau hafa aldrei mætzt á æf-
inni. Þá er bréfkafli, sem kom út í
ísafold, sem írúin kennir Mrs. Sharpe ;
sá kafli er úr brófi frá mér til vinar
míns, og kann ég honum þökk Syrir
að láta það í blöðin, því alt er satt
og rétt í þvi brófi.
Þá lætr frúin i ljósi óánægjn yfir
þvi, að Mrs. Sharpe hafi einungis karl-
menn sinu máli til stuðnings. Svo
frúia víll fá kvenfólk á móti sér líka.
Ég get þá huggað hana; af i£ ís-
lendóngum. sem komu langt að á sýn-
inguna, voru einungis 6 kvenanenn ;
e® þær vóru allar á einu máE um ís-
lonzku sýninguna ; vóru þær rajög óá-
ategðar með hana, en nöfn þeirra nefni
ég ekki leyfislaust. Þá vil ég gs>ta þess,
að frúin segir, að ekki sé hregt að fá
anna.ð eins safn af gömlu silfri, sem það
er hún sýndi á sýningunni. Það er
mjög trúlegt; en mikið betra má fá,
og það hér í Chicago, þó ekki séu hér
nema um 80 íslendingar. Mrs. Guð-
rún Holm og Mrs. Kristrún Johnson
eiga mikið fallegra, merkilegra og eldra
silfr en frúin hefir sýnt hór. Sömu-
leiðis eiga systur mínar gamalt. og
merkilegt silfr. — Að endingu vill frú-
in sanna, aö alt, sem hún hefir um
hönd, sé ágætt, af þ\'í að munirnir
séu handaverk makalausra snillinga.
Þáð væri náttúrlega mjög góð sönn-
un, ef frúin sjálf a eftir hefði farið
vel með munina. En þvi var ekki að
fagna, heldr hafði fruin troðið þoim
óhönduglega með makalausu hirðuleysi
*) Mr. Th. Stephensen keypti
altaf blöð af mér meðan ég gaf þau
i'it á fslandi, og tvívegis sendi hnnn
mér ritgerðir um almenn mál, sem
komu út nafnlausar í þeim.
Rit.stj. Hkk.
í glerkassa á stærð við moðal bcitu-
skrínu, og líkti.-i því að Bárðr á Búr-
felli hefði gengið frá öllu saman. Síð-
an var skrifaö með mjög slæmri hönd
á lélegan pappírslappa : “Iceland exhi-
bit,” og aldrei var frúin til staöar til
að sýna eða upplýsa fólk um muni
sína. Þá hrósar frúin mjr.g happi yfír
að hafa fengið tvu r vsrðlauna medalí-
ur, en ólik er Inm öðru fólki í því eins
og mðrgu öðru, því bæði Frakkar,
Rússar og Norðmenn tilkj'ntu sýning-
ar-stjórninni að þeir drregju sig út úr
allri kepni eftir þeim verðlaunum, af
af því allir fengju þessa s\*o kölluðu
heiðrsponinga Iijá i eim, og varð svo
enginn heiðr þvl. Mörg stór iðnaðar-
félög hér vildu varla taka við þeim,
af sömu ástæðum — og sum nlls ekki —
og þykir öll i hugsandi fólki mikil
minkun fyrir sýninguna, hvernig þeim
tókst að útbýta varðlaunum þeim.
Stephan Stephensbn.
26. Dec. 1893. 133 W. JTuron Str.
Chicago.
STÉTTASÝKI OG EMBÆTTASÓTT,
(Eftir “Þjóðólfi.”)
ÞegPr um einkenni innar íslenzku
þjóðar mi á dögum er að ræða, þá
er sannarlega eigi um auðugan garð
að gresja. Fyrrum hafði þjóðin sin
einkenni, að því er lifnaðarháttu og
búuing snerti. En nú eru þau að
mestu horfin. og n.ilega in einu ein-
kenni, sem nú er um að ræða, cru :
stettasýkin og embœíiasóttin, sem ger-
samlega er búin að spenna þjóðina
heljartökum, hoilla hana og trvlla.
Það gfllir eiikert í þessu máli,
hvort l ann blæs á sunnan eða norðan
fyrir þjóð vorri; hvort þnð er harðærí
í vestrsýslunum, en ár gott fyrir aust-
an, eða ið gagnstæða, hvort einn
maðr í héraði lieitir á Strandakjækju,
eða allir, o. s. frv., og hversu sem
lífskjör eru ójöfn manna á meðal, þá
gengr þessi sótt jafnt yfir, öldungis
hreint; hún er orðin svo hagspök og
búin að ná svo óumræðilega góðri
kynfestu á hverri einustu himdaþúfu
í landinu,
Og þó þessi hugsun í fljótu bragði
virðist fremr meinlaus, þá er því þó
í reyndinni engan veginn þannig varið.
Það liggr í hlutarins eðli, að hjá öll-
um þorra manna getr þessi þrá aldrei
orðið nema óþroskað vonarfóstr, sem
aldrei kemst lengra en í burðarliðinn,
og varla svo langt, sem rekr á flótta
allan góðan ásetning og þarflega
framkvæmd, eykr hlutaðeigendum
óánægju með lífskjör sín, og öfund
til þeirra er betr gcngr.
Eklci svo að sgilja, að þossi ósköp
séu börnunum meösköpuð beinlinis.
Það eru foroldrar barnanna og ipir
fullvðxnu, sem valda betiri'T'—>f'þÉssari
sýki þroska og framfara. Hver sem ef-
ast um slíkt, hann ætti að veita göml-
um húsfreyjum eftirtekt, þegar þær
eru að búa dretr sinar til suorgöngu
— Reykjavikrferðar, til þess að ment-
ast. Gömlu konunum er full-ljóst,
lxvað þær eru að gera, að þetta er
fyrsta sporið áfeiðis til prestskonu-
stólsins — iniiH'ói : isins i kyrl.junni,
sem allar kon r v, iuai'inriar mæna til
löngu öfundarhoriuuiga. En auðvitað
mál er það. að | <• i kenning rennr
öilum heimasretum oir auðvoldlega í
hrjóst, það þarf e<gi aö gefa þoim
nema ofr ©infaliiiu' meiningar, þá
skilja þrer undir eiris, og þegar einu
sinni er búið að vckja hugsunina, þá
sofnar hún eigi svo fljótt, þar sem
æskufjörið og upphefðarlöngunin róa
undir í Kí og blóð.
En að konia I>eirri skoðun inn í
heila msnna, að ö'll réttindi, sem
bundin oru við stöðn og stett, só eig-
inlega einkaleyfi, Som einstaklingunum
eru veitis, til þess þeir geti átt góða
daga á kostnað fjöldans — það er alt
erfiðara viðfangs.
En án þoss, að mér detti í hug,
að fara lengra út í svo flókin atriði,
þá leyair það sér eigi, að hér er um
töluvert alvarlegt mál að ræða. Með-
an all- þorri smalastráka í landinu
lifir í sífeldum embætta-loftköstulum,
og í þeirri trú, að þeir séu skapaðir
til þess, að komast i “kjólinn,” fá
beztu bújörðina í sveitinni og falleg-
ustu stúlkuna í béraðinu, meðan elda-
buskan og fjósastúlkan eru án afláts
dreymandi um “madömukjól” og
“pre3tskonusæti, 4 meðan er hætt
við, að ærnar sleppi, grauturinn verð;
sangr, °í? kúahirðingin fari í ólagi,
og þa.0 sem verra er, að þetta fólk
talti sór ekkort þaríiegt fyrir hendr,
stefni að engu tal'marki og verði
sjálfu ser og mannk’j'u félagi A'erra
en ónýtt í lífinu.
, Ekki er svo að skflja, að það sé
AUtavert, að komast t.<i maunvirðinga,
og vÍ8t er um það. að hv r og einn
má búust við, uð liggja 1 nsog hann
ne.fir um sig húið. En það er eigi
öll sæla í því fólgin u<) á kjól
mcð embaittisstim]ii 1 á b.'.ió-i ,.:<. Og
að minnsta kosti voröa þó ]/ ir “fri-
merktu” að vera í minni hluta. Þeir
menn, sem þessa sýki hafa, og hj ggja
það langtum göfugra, að verða t. d.
prcstr en bóndi, .rettu að mhiuast
orða meistara Jóns: “i’restrinn á
stólnum er eigi guði þóknunlegvi en
bóndinn á akrinum, nrer sem báðir
framganga á hans voguin.”
“Vesalings land, sem liefií svo
marga embættismenn,” sagði Nansen,
er hann kom til Reykjavíkr á <: 1 æn-
landsför sinni. Það er eigi e'. knjt-
ismannaíæðin, sem velch' því, að js-
lendingar dragre-.t altai' moir og .neir
aftr úr fru'iidþjóöuin wni;;u, iieldr
eitthvað annað.
Guðmundr Friðjónsso-n.