Heimskringla - 08.12.1894, Page 2

o
IIEIMSKRINGLA 8. DESEMBER 1894.
komr út á Laugard5gum.
I iie Heimskringla Ptg. & Publ. Co.
útgefendr. [Publishers.]
Rit«t.jórinn geymir ekki greiuar, sem
eigi raröá uppteknar, og endrsendir
þær eigi nema frímerki fyrir endr-
sending fylgi. Ritstjórinn svarar eng-
um bréfum ritstjórn viðkomandi, nema
í blaðinu, Nafnlausum bréfum er
enginn gaumr gefiun. En ritstj. svar-
ar höfundi undir merki eða bókstöf-
um, ef höf. tiltek. «iík« merki.
Uppsögnógiid að lög.im,uema kaup-
andi sé alveg skuldlaus við biaWð.
Ritsjóri (Editor):
EGGERT JÓHANNSSON.
Ráðsmaðr (Bnsin. Manager):
EINAR ÓLAFSSON._________
OFFICE :
Cor. Ross Ave. & Nena Sti\
J-. <> KOX 305.
Akuryrkja í skólunum.
Eftir allmikið stapp og árlangan
■umhugsunartíina, er nú svo langt kom-
ið, að j arðyrkja og landbúnaðnr er
viðtekinn sem almenn námsgrein í
alþýðuskólum í Manitoba.
A síðasta fundi kennslumálaráðs-
ins. 30. Nóv\, var samþykt tillagan um
að fyrirskipa þá tilsögn í öllum álþýðu-
skólunum. Er svo til ætlast, að í vet-
ur og á næsta suinri veitist kennur-
unum icostur á að stúdéra þessa nýju
námsgiein og húa sig undir að kenna
hana. Til að byrja með verður þess
vegna námsgreinin kend á kennara-
skólunum, en þsirrar tilsagnar geta
ekki notið nema þeir kennarar, sem
hafa skólafri i það og það skiftj. En
svo er ætlast til, að kennarafélagið
veiti þeim kennurum hina nauðsyn-
legu tilsögn, sem í vetur og vor ekki
geta gengið á kennaraskólann sökum
annríkis. Að undanförnu hefir kenn-
arafélagið haft nokkra fundi á ýms-
um stöðum út um fylkið til að ræða
um kennslumál við kennarana og á
þann hátt greiða götu þeirra kennara
sem sjaldan eða aldrei geta sótt kenn-
araskóla. í sumar komandi er ætlast
til að þessum íundum verði fjölgað
og að A þeim verði öll áherzlan lögð
á upplýsingar i þessari nýju náms-
grein.
Jafnframt ákvað ráðið, að stjórn-
in skyldi tafarlaust gefa út bækling,
þar sem þessi námsgrein verður út-
skýrð, og verður það kver viðtekið
sem textabók í skólunum, að því er
þessa fræðigrein snertir. Námsvrein
þessari verður skipt í tvo aðalflokka,
en þeim aftur í margar deildir. Ekki
byrja börnin að nema jarðyrkjufræð-
ina, eða undirstööuatriði hennar, fyr
en þau eru komin í þriðju skólabók.
Þau, seni í þeirri bók eru, eiga að
læra þær lexíur, sem mynda I. flokk,
en þau, sem eru í fjórðu bókínni, læra
lexíurnar sem mynda II. flokkinn.
í I. flokki verða þetta lexiurnar :
1. Um jurtalífið í Manitoba.
•2. Um blóm ðg blómreiti.
3. Um það hvernig á að taka upp
jurtir eða plöntur og varðveita frá
skemdum.
4. Um það hvernig þekkja má eina
blómtegund frá annari.
ö. Upptalning þrjátíu algengustu
jurta og plöntunartegunda og lýs-
ing þeirra.
6. Um tíu illgresistegundir og hvern-
ig má uppræta þær.
7. Um vilta ávexti í Manitoba.
8. Um trjátegundir í Manitoba.
9. Um trjáplöntunardaginn og þýðing
hans.
í II. flokki verða þetta lexíurnar :
1. Þrjátiu einfaldar efnafræðislegar
tilraunir við : lopt, vatn, trjá-
tegundir, kol, jarðarleir (clay),
sand, ösku, salt, alún, burís, og
blátt og grænt vitriól. Til þess
tiLrauninnar geti átt sér stað, er
ákveðið að hverju skólahúsi fylgi
kassi nægilega stór og það ann.
að, sem nauðsynlegt or. Auka-
kostnaður sá er metinn Si.00 fyrir
hvern skóla.
2. Um jarðveg og áhrif loptslagsins.
8. Um ræktun jarðar, undirbúning
landsins og plægingu, herfing, og
um hvíld lands árlangt eftir að
það er plægt.
i. Uni framskurð votlendis og vega-
gerð.
5. Um að sá ekki alt af sömu kom-
tegund í sama blett.
G. Um áburð á land.
7. Um korn og grastegundir, hveiti,
bygg, hafra, o. fi., o. fl.
8. Um rótarávexti allskonar.
9. Um sjúkdóma í korntegundum
og öðrum sáðtegundum, orraa,
• eyðslujurtir (parasites), sem vaxa
samhliða því, er sáð er og draga
úr því þróttinn, o. fl.
10. Um lifándi pening allskonar.
11. Um stjórn á bújörð að því er
snertir meöhöndlun lifandi pen-
ings og smjör og ostagerð.
12. Um húsaskipun á bújörð, girð-
ingar, trjárækt o. fl.
Þrjár seinustu lexíurnar (10., 11.
og 12.) er fyrirskipað að útskýra fyr-
ir nemendunum með uppdráttum, þar
eð orðmyndin. ein mundi reynast ónóg.
Ef þessar greinar allar verða vel
kenndar ætti þessi nýbreytni að reyn-
ast bændalýðnum gagnleg mjög þegar
fram líða stundir og mikilvæg undir-
stöðuþekking fyrir hvern einn, sem
síðar vildi fullkomna sig á búnaðar-
skóla.
Armeníu-þjóðin,
sein svo mjög er talað um í seinni
tíð, vegna hinna hræðilegu níðings-
verka Tyrkja, er gömul, mannmörg
og merkileg þjóð, þó nú sé hún og
fyrir löngu síðan brytjuð í smátt sera
þjóðarlieild og skift á inilli nágranna
þjóðauna, Rússa, Persa og Tyrkja.
A fyrri öldum var Armenia (sem
á tungumáli Armeniu-manna beitir
Hni/atdani eða Haikh) voldugt ríki
og voru þá takmörk þess: að austan
Caspía-haf, að sunnan Kurdistan-fjöll,
að vestan Litla-Asía og að norðan
Kákasus-fjöll. Hérað )>etta alt er há-
lent mjög, meginhluti þess um 7000
fet fyrir ofan sjávarmál og er Ararat-
hnjúkurinn hæzta fjallið. Margar
merkar ár hafa upptök sín í þessu
fjalllendi, meðal þeirra Ephrat og
Tígris. I heild sinni er héraðið “fagurt
og frítt” og að auki sérlega frjósamt
land og framleiðir mikið af kornmat,
baðmull, tóbaki og vinberum, þrátt
fyrir að akuryrkja er þar og hefir
verið á lágu stigi.
Samkvæmt þeirra eigin þjóðsög-
um eru Armeníu-menn afkomendur
Haiks, sonar Togarmah, sonar-sonar
J'afets Nóasonar (Arkar Nóa). Haik
þessi var neyddur til að flýja úr
Assyríu undan harðstjórn Belusar, er
þar var konungur og nam þá land
í þessu héraði, er síðan ber nafn hans
— Haikh. Þeir eiga þjóðsögusafn, er
nafngreinir konunga þeirra og segir
frá þeirra sífeldu styxjöldum mjög
langt aftur í timann. Er þar meðal
annars greinileg frásögn af viðtireign
þeirra við Alexander mikla og hvern-
ig hann yfirbugaði þá og lagði að
velli hinn síðasta ríkiserfingja í merkri
konungaætt árið 328 f. K. En ekki
háru þeir Macedóníu-okið, sem þá var
lagt á þá nema 11 ár. Brutust þá
undan því og kusu sér nýjan konung,
en við andlát hans, ,33 árum síðar
gerðust þeir skjólstæðingar Sýrlands
konungs. Voru þeir svo Sýrlending-
um háðír til þess 190 f, K. að Anti-
ochus mikli varð undir í orustu við
Rómverja. Það tækifæri tók þáver-
andi jarl Armeníu-manna, Artaxias
að nafni, og auglýsti Armeniu sjálf-
stætt ríki. Um 40 árum síðar fengu
þeir merkan konung, Valarsaces að
nafni, er gerði miklar tilraunir að
mennta þjóðina, hyggði borgir, samdi
lög og launaði öllum, sem á einhvern
hátt sköruðu fram úr fjöldanum. Þótt
skrikkjótt gengi stjórnin og þó ríkið
væri um tíma aðallega í hendi Róm-
verja, hélzt þessi konunga ætt á stóln-
um til þess árið 30 f. K., að Antoníus
hinn rómverski tók konunginn og
ílutti til Alexandríu á Egyftalandi.
Var hann þar hálshögginn að boði
Kleópötru drottningar. Frá þeim tíma
til 232 e. K. skiptist þar á harðstjórn
Rómverja og alaert stjórnleysi. Það
ár náðu Persar fyrst haldi á ríkinu,
en með hjálp Rómverja náði róttur
í íkiserfingi haldi á stjórninni árip 259
og máttu Persar fiýja. Hann komst
að því að ýmsir af þegnum hans
höfðvv tekið kristna trú og tók hann
þegar að ofsækja þá og alla trúboða.
Þó stóð það ekki lengi. Hann lækn-
aðist af liættulegri veiki, að honum
virtist á yfirnáttújlegan hátt og þakk-
aði það einum trúboðanum, er hann
þá liélt í dýflissu. Tók hann þá kristna
trú sjálfur og innan skatnms flestir
þegnar hans. Að því geðjaðist ekki
Persum og hófst þá trúarstríð ægi-
legt, er hélzt við til þess Persar að
lokum unnu sigur árið 428. Stýrðu
þeir ríkinu frá þeim tíma til þess
632 og héldu uppi látlausri ofsókn
gegn hinu kristna fólki. Þegar þar
kom vildu fleiri en Persar eignast
héraðið. Grikkir og Múhameðs-menn
ásældust það og margfaldaðist þá
styrjöldin, er að var sótt á alla vegu.
Þó héldu Armeníu-menn sinni póli-
tízku tilveru sem þjóðarheild með
meira og minna sjálfræði þangað til
1004, að Persar lögðu ríkið í rústir
og tóku herskildi um 40,000 manns,
er þeir fluttu austur í Persíu og bú-
settu þar. Sú kviða varð rothögg
ríkisins. Skiptu þeir Persar og Tyrkir
því á milli sín og fóru með fólkið
ver en þræla og gera það enn. Jafn-
vel Rússum ofbauð meðferðin og árið
1827 tóku þeir frá Persum spildu
mikla af þeirra ldnta ríkisins. Er svo
sagt að aldrei fyrri en þeir urðu
þegnar Rússa hafi Armeníu-menn vit-
að hvað friður og velsæld er. Má af
því marka hvað æfi þeirra er undir
stjórn iiinna ríkjanna, er þeir skoða
Rússland sem Paradís.
Að loknu Rússa-Tyrkja stríðinu
var öflug tilraun gerð í Berlínarsamn-
ingnum 1878, að bæta kjör þessara
veslinga í Tyrkjaveldi. Tyrkinn auð-
vitað lofaði öllu fögru, .en ekkert at-
riði í þeim samningi hefir hann rofið
jafn hlífðarlaust írá upphafi til enda,
þó þetta síðasta níðingsverk hans taki
öllum öðrum frain. En svo hefir eng-
inn skift sér af því nema helzt Eng-
iendingar. Þeir hafa hvað eftir ann-
að, síðitn 1880, farið þess á leit við
stórveldin, að þau tækju sig saman
og lieimtuðu að samningnum væri
framfylit, en til þessa hafa stórveld-
in neitað að vekja upp það mál. Á
meðan svo er, þykjast Englendingar
ekki geta að gert; sér einum sé of-
vaxið að skakka leikinn.
Heiskáir eins og Armeníumenn
voru fyrrum, eru þeir nú orðnir sér-
lega friðelskandi, enda óhugsandi ann-
að en mörg hundruð ára kúgun sé
búin að beygja þá og lama. Síðan
Berlínarsamningurinn var gerður, og
af því þeir telja sér víst fylgi Eng-
lendinga og Rússa, en sjá að Tyrkir
láta sig engu varða um samninginn,
eru þeir þó ofurlítið að vakna. Eru
þeir nú altaf smámsaman að efna til
félagsskapar, er hefir fyrir markmið
að brjótast undan yfirráðum Tyrkja.
með öruggri hjálp stórveldanna. Jafn-
harðan hafa Tyrkir komist að þess-
ari hreyfingu og gengið milli bols og
höfuðs á henni, en samt lifir í glóð-
unum enn. Eðlilega veldur þessi hreyf-
ing því, að kjör þeirra fara versnandi
ár frá ári.
Ura smjör og ostagerð.
Grein um það efni flytjum vér ;
þessu blaði, eftir danskan fræðimann
í þeirri grein búnaðarins, iierra C.
Marker, einn af formönnunum á fyrir-
myndarbúinu í Ottawa. Eins og grein-
in her með sér, er hún að eins upp-
haf málsins, en vér vonum að geta
fiutt mörinum framhaldið smámsaman.
íslendingum flestum er áhótavant
í þessari grein búnaðarins, enda ekki
nema náttúrlegt, því þeir hafa fæstir
átt kost á að sjá aðferðina við
smjör og ostagerð samkvæmt nýjustu
reglum. Yerzlunarskýrslur og rit sýna
hve áríðandi er að þessi grein hún-
aðarins taki stöðugum framförum,
því viðskiftamenn vorir í Evrópu
heimta æ hetur og hetur tilbúið smjör
og tilbúinn ost. Að því er þennan
varning snertir er Canada-ríki í
fremstu röð í áliti manna á Evrópu-
markaði og er í raun og veru ekki
eftirbátur nokkurs ríkis, nema ef vera
kynni Danmerkur, og þá fremur í
tilliti til smjörgerðar.
Ef ríkið á að halda þeirri stöðu,
sem það nú hefir náð, útheimtist að
bændurnir hvor í sínu lagi keppi við
að ná sem hæztu stigi þekkingar í
þessari grein húnaðarins. Til þess
ættn þeir og að vera fúsir, því hag-
urinn er þeirra. Þess betri vöru sem
þeir bjóða, þess meira fá þeir fyrir
lianá.
Þessvegna vonum vér að þeir lesi
með athygli þær greinar, sem Hkr.
vonar að fiytja um þetta rnálefni,
eftir herra Markor. Þær eru ritaðar
í þeim tilgangi að menn hafi gagn
af þeim, ef þeir vilja færa sér kenn-
ingu þeirra í njTt.
Þó groinarnar séu eftir cana-
diskan mann, koma þær löndum vor-
um í Bandaríkjunum alt að einu að
notum, ef þeir vilja. Því kennsluað-
ferð á fyrirmjTndarbúum og búnaðar-
skólum í Bandarikjunum og Canada
er, hvað smjör og ostagerð snertir að
minnsta kosti, nákvæmlega ein og hin
sama.
Um smjör og ostagerð.
Eftir C. Mahker.
Smjör og ostagerð stendur tU að
verða aðal-tekjugrein ríkisins. Fyrst
og fremt verður sú atvinna auðvitað
bændalýðsins öruggasta tekjugrein, en
á henni standa líka fjöldi annara
stofnana og verður hún á þaun hátt
markverð tekjugrein ríkisheildarinnar.
Ef landbúnaðurinn á að verða
arðsamur er nauðsynlegt að iæra hann
og hugsa um hann með sömu árvekni
og eftirtekt, eins og nauðsynleg er
við hvaða helzt verzlunar eða við-
skifta störf sem menn vinna,
Markaðsverðið á kornmat bendir
til þess, að bóndinn megi til með
að taka eitthvað annað fyrir en
kornyrkju, ef hann á að geta fætt
og klætt sig og sitt lieimilisfólk.
Þessvegna er áríðandi að bændur al-
mennt leggi sig fram til að afia sér
upplýsinga um öll atriði landbúnað-
arins, að stúdora út í j-ztu æsar alt
sem lýtur að því, sem almennt er
kailað “Mixed Farming,” þ. e., að
búa til ost og sir.jör, ala sláturfé,
bæði sauði, svín og naut, að ala upp
fugla til slátrúnar ng til að leggja
eggjuin, m. m. o. il., auk korn og
garðyrkju. Til þess að geta leyst öll
þessi störf vel af hendi, svo að alt
beri ávöxt meir en kostnaði nemur,
þarf hóndinn að bera skynbragð á
hvernig hægt er að ala gripina kost-
naðarminnst, hvernig fóður kýrnar
þurfa til þess þær gefi bæði mikla
mjólk og kostagóða, hvernig fóður þarf
handa geldneytum, sem á að slátra,
hvernig fóður svínin þurfa, o. s. frv.
Þá þarf hann og að vita hvernig
þarf að fara með mjólkina til þess
að hafa hennar full not. Enn fremur
þarf hann að vita hvernig hægast og
bezt er að umhverfa mjólkinni í arð-
sama verzlunarvöru.
Ég ætla að gera tilraun með að
benda á undirstöðu atriðin í smjör
ostagerð, að því er snertir efnasam-
setning í mjólkinni, hina sérlegu eig-
inlegleika þessara efna og hvernig á
að fara með þan.
Ilvað er mjólk ? Þeirri spurningu
svarar Dr. Babcock þannig: “Mjólk
er blendingur af smjörefni, vatni,
eggjahvítuefni, ostefni, mjólkursykri
og málmefni.”
A að geta innihalda hver 100
pund af mjólk að meðaltali 87J pund
af vatni og 12J pund af föstum efn-
um, þannig :
Vatn...........................871 pd.
Smjör-efni eða fita............ 3J pd.
Ostefni........................ 3£ pd.
Eggjahvítuefni.................. ^ pd.
Mjólkursykur og málmefni....... 5 pd.
Alls. 100 pd.
Smjörefnið er mismunandi að vöxt-
um í mjólkinni, frá til 8 pund í
100 pundum af mjólk. Er það verð-
mesta efnið í mjólkinni og það efni
sem allir bændur kappkosta að að-
skilja sem allra bezt frá hinum efnum
mjólkurinnar, ýmist með verkum
þyngdarlögmálssins eins, er knýr
smjörefnið (rjómann) til yfirborðsins,
þegar mjólkin stendur til lengdar í
trogi, eða með tilhjálp miðflótta-afls-
ins í smjörgerðar-vélinni cream aepar-
ator.
Smjar-efnið kemur fyrir í mjólk-
inni í örsináum ögnum, sem ekki eru
sjáanlegar nema í sterkum stækkun-
arglerum. Stærð þessara agna er
mismunandi, eftir því af hvaða kyni
kýrin er, og stundum einnig mis-
munandi mjóik úr kúm af sama kyni.
Tíl samanhurðar er eftirfylgjandi kafli
um eðlisþyngd mjólkur. Eðlisþjmgd
mjóikur er þunúi hennar í saman-
hurði við jafnan mælir af vatni. Til
dæmis þegar viss ínælir af vatni veg-
ur 1000 pund, þá vegur
nýmjólk á hitastiginu GOFahr. 1.032 pd.
undanrenning “ “ “ 1.036 pd.
smjörefni “ “ “ 936
Af jressu leiðir að “rjóminn sezt
ofaná ’ ef að mjólkin stendnr í íláti
(eðlisþurigi), eða við snúningshrejTf-
ingu í cream separator.
Oslrfmð í mjólkinni kemar fyrir að
nokkru leyti í upploystu ástandi og að
nokkru leyti í smá-ögnum. Þess meir
sem kýrin geldist, þess meira kemur
fyrir af ostefninu í smá-ögnum (suspen-
sion). Af þessu leiðir, eins og auðsóð
er, að rjóminn aðskilst ekki eins vel á
vanalegan hátt (með því að standa í í-
láti) frá mjólk úr kúm, sem eru orðnar
nærri geldar.
Eggjahrítuefnið er í upplej’stu á-
standi í mjólkinni, líkt og er í blóðinu.
Þetta efni er hægt að aðskilja frá mjólk
inni rneð því, að sjóða hana. Allir hafa
að líkindum tekið eftir skáninni sem
myndast ofan á mjólk, þegar að því er
komið að hún sjóði. Skán sú er megin-
lega eggjahvítuefni.
Mjólkn.rsykur er i uppleystu ástandi
í mjólkinni, en honum má ná úr henni
með því að láta önnur efni hennar gufa
upp. Mjólkursykur blandaður vissri
bakteríu-tegund {micro organúm) breyt-
ist í mjólkursýru og gerir mjólkina eðn
rjómann súrann. Þannig inniheldur
nýmjólk og rjómi meira syltur en súr
mjólk eða súr rjómi.
Mdlmejni í mjólkinni eru margs-
konar og er mjög lítið af þeim, liór um
hil 5%. Eitt af þeim efnum, sem ný-
lega hafa fundizt í mjólk, er Fibrin,
tægju-efuí. sem samkvæfnt rannsókn-
um Dr. Babcocks myndast í mjólkinni,
eftir að búið er að mjólka og gerir örð-
ugt að ná smjörefninu úr mjólkinni.
Eftir að hafa stuttlega farið j-fiv
efnasamsetning mjólkurinnar, skulum
vér næst íliuga hið hversdagslega starf
og aðferðir við að hagnýta hana.
Orða-belgrinn.
[Öllum, sem sómasamlega rita, er
velkomið að “leggja orðí belg;” en nafn-
greina verðr hver höf. sig við ritstj.,
þótt ekki vilji nafngreina sig í blaðinu.
Engin áfellis-ummæli um einstaka menn
verða tekin nema með fuliu nafni undir.
Ritstj. afsalar sér allri ábyrgð á skoðun-
umþeim, sem koma fram í þessumbálki]-
Svar til “margra kjósenda.”
Einhver blessaður skýjaglópur— ég
geri ráð fyrir að einn hafi ritað þótt
margir hafi samþykt — hefir farið á
stað í Lögbergi 27. f. m..meðreidda
exi yfir höfði Stefáns í Breiðuvík. Það
er sem ætli lianu að mola i honum
hvert bein, og svo lýsir sér í grein-
inni svo innileg ást á dúsu Greenway-
stjórnarinnar, svoákaft hatur til bryggj-
unnar á Hnausum, svo hjartanleg ást-
til oddvitans gamla, sem launaður var
af sveitarfé, og svo skringileg umhyggja
fyrir velferð nýlendunnar. Iiann her
á örmum sér gamla oddvitann, sem
bændum var farið að 1 eiðast að launa,
af því að hann gerði ekkert, rétt eins
og annan reifastranga. Hann fleygir
stranganum á borðið, leysir frá reif-
unum og secir : sjáið, hér er nú ung-
inn minn ! í öllum hænum takið þið
hann fjnrir oddvita, liann kann að sjúga
og þið getið verið vissir um að hann
týnir ekki spenanum ! Spyrjið Col-
cleugh gamla að því hvort ég segi ekki
satt, hann getur sagt uin það, síðan
hann var á ferðinni með vegapening-
ana. En þið verðið að leggja honnrn
fé til að kaupa dúsuna, og það getið
þið best með því að gera hann að
oddvita. Svo getið þið hefnt ykkar
með því, að þið getið veríð vissir um
að hann berst á móti því að nokkurn-
tíma komi bryggja í nýlenduna.
Það er annars skrítið, að það sem
Stefáni er einna mest lagt til lýta, er
það, að hann hefir barist fyrir bryggju
í nýlendunni. Það er auðséð, að með
því á að æsa suðurhúa nýlendunnar
upp á móti honum. Höf. slær því
fram, að Stefán með bryggjuna í Hnaus-
um só þröskuldur i vegi fjTÍr bryggj-
unni á Gimli. Til þess að fá hryggju á
Gimli þurfi menn því fyrst af öllu að
drepa Stefán og brjTggju hans; þetta er
hugsunin hjá honum. En ;ef að menw
vilja líta á málið réttum augum, þá sjá
menn að hér er öllu snúið öfugt við.
Það er auðséð að maður þessi er ein-
göngu að berjast fyrir sjálfan sig og svo
ætlar hann að villa s.iónir ; fyrír mönn-
um. Hann hirðir ekkert um hag ný-
lendunnar, hann hirðir ekkert um nein-
ar bryggjur, því að þegar hann telur
það Stefáni til óhelgi, að hann hafi hald-
ið fram bryggju að Hnausum, þá er
hann sjálfur, þessi greinarhöf,, einmitt
að berjast á móti hryggjunum og vill
fá fleiri til þess að ganga í flokk sinn
og berjast á móti þeim líka. Því að
einmitt með því að vinna f.yrir brj-gej-
una á Hnausum liefir Stefán verið að
vinna fyrir bryggjuna á Gimli. Bryggj-
gerðin var og er öll komin undir skýrsl-
um verkfræðingsins, sem skoðaði og
mældi bryggjustæðin. Iíann sagöi að
á Hngiusum væri aödýpi meira en á
Gimlí, brjTggja þyrfti þar styttri og
þar af leiðandi kostnaðarminni ; það
væri sjálfsagt að re.yna’ að byggja
hrj-ggjuna fyrst á þeim stað þar sem
það væri léttara. Ef hún svo dj gði
þar, þá mundi strax byrjað á Gimli-
bryggjunni. En væri ísinn svo þung-
ur á bryggjunum, að þær stæðu hann
ekki, þá væri ekkert vit að eyða íleiri
þúsundum í það en þjTfti. Eg vil
nu spyrja alla þá kjósendur, sem hlut
eiga að máli, hvern fjTrir sig, iivort
þeir hefðu ekki farið alveg eins að.
Ef að þeir hefðu átt að leggja fram
þessa peninga og verkfræðingur hefði
sagt þeim að þessi tilraun þeirra kost-
aði $5000 á öðrum staðnum en $10,000
á einum, ætli þeir hefðu ekki heldur
kosið að hætta fyr $5000 en $10,000?
Þvi enginn veit hvort hryggjan getur
staðið eða ekki, fyr en reynt er. Þeg-
ar þá verið er að áfella Stefán fyrir
þetta, þá er maður sá sem það ger-
ir einmitt að bcrjast á móti bryggj-
unum, og þeir sem fjdgja flokki lians,
berjast á moti þeim líka, eins gegn
hryggju á Gimli eins og gegn bryggju
á Hnausum. Enda liafa sumir verið
að geta þess til, að greinarhöfundur-
inn væri nóskildur manninum, sem
einu sinni vildi enga bryggjrf hafa á
Gimli, sagði að það gagnaði ekkert
hygðinni þótt brj-ggja kæmi þar. Og
só svo, þá er ekki furða þótt hann sé
á móti þeim nú.
Það er og annað sem athugavert
er við grein þessa, en það er það, að
greinarhöfundurinn segir það skýlaust
að fylkisstjórnin, Greenway-stjórnin
góða, /uji neitað sveitarnefndinni um styrk
lU oeganna, einmitt af þeirri ástæðu,
að Stefán var að vinna fyrir aö fá
hryggju. Þetta er ijómandi skynsam-
legt og ljómandi réttlátt ! t>að er eins
og stjornin lialdi að Ný-íslendingum
muni vegna of vel ef þeir fái hæði
bryggjur og styrk til vega, og grein-
arhöfundurinn er óefað á sama máli.
Hann samþj'kkir þetta svo hjartan-
lega, hann er svo hjartanlega ánægð-
ur með þctta, ánægður með það, að
| fjdkisstjórnin neiti þeim um vegastjrk-
inn, ánægður með það að fylkisstjórn-
in svíki skyldu sína, því fylkisstjórnin
er skjddug tii að gera við vegina í
Nýja íslandi, hvað sem öllum flokk-
um líður, hvað sem skoðunum manna
liður, og það er gamii kúgaði hugs-
unarhátturinn íslendinga, að hugsa að
þeir þurfi endilega að sleikja upp stjórn-
ina til þess að hún geri það fjrir þó
sem hún er skyldug að gera. Það er
bleyði af þeim að krefjast þess ekki
sem róttar, og þeir gera sig auðvirði-
lega, ef þeir fara að koma fram fyr-
ir stjórnina berhöfðaðir, skríðandi á
knjánum, þar sem þeir geta krafist
rettar sins. Menn geta ekki borið
virðingu fyrir þeim, þeir tapa virðing
unni fj-rir sjálfum sér, og stjórnin
—-þið getið verið vissir um, að hún
metur þá sem skrælingja.
En að greinarhöf. heldur þessu
fram sem rettu og sjálfsögðu, sýnir
einmitt að hann er á sama máli og
stjórnin, hann hefir sömu hugmyndir
um rettlæti og sanngirni sem hún;
honum er ekki um bryggjurnar fremur
en Manitoba-stjórninni ; það er ein-
hver önnur kaka. sein hann þarf að
skara eldinn að.
Svo er annað í þessu. Það sýnir
sig svo ljóslega í allri greininni. Hún
leggur vilja Greenuay-stjórnamnnar til
grundvallar fyrir því hverja kjósa skuli í
sveitarnefnd. En er nokkur meining í
öðru eins? Ég held að slíkt sé varla
bjóðandi öðrum en Ný-íslendingum. Á
Greenway-stjórnin virkilega að fara að
ráða sveitarkosningum í Nýja íslandi ?
Því þá ekki einsað stjórna búum hænda
Þvi þá ekki eins ráða hverjar konur
festa sér, hvaða mat þær skamta eða
hvernig þær mjalta kussur sinar ? Er
það virkilega svo, að Ný-íslendingar
ætli að taka það með þökkum, með
undirgefni og auðmjúkri hlýðrii, að fara
að gegna ]>ví, þó að fjdkisstjórnin skipi
þeitn að kjósa þennan eða hinn? Til
livers voru þeir þá að fá sveitarstjórn,
því létu þeir ekki stjórnina ráða öllum
þeirra málum ? Stjórnin launar Police
Magistrate hjá þeim, sem allir vita.
Getur hann ekki nægilega haft hendur í
höfði þeirra ? Þarf liann virkilega að
fá oddvita og sveitarnefnd, sem hjálp-
armann við þessi blessuð islenzku
börn ? !
Af þessu, fem að framan er sagt,
geta menn séð hvort það sé fyrir yel-
ferð nýlendunnar eða heiður nýlendu-
manna eða einhverju öðru, sera grein-
höf. er að berjast. Það iiggur nærri að
ætla, að hann hafi álitið að skjólstæð-
ingur sinn, hið nýja oddvitaefni mundi
ekki þurfa alla spenana kussunnar
Greenway-sku og gæti hann skotist að
einum sjálfur þegar hann væri þyrstur !
En vonandi er að nýlendumenn sjái
hvort hann ætlar að visa þeim og geri
við í tíma, áður en hann er búinn að
beizla þá til fulls.
Hann vill láta menn kjósa mann,
sem gjarnan getur verið hezti ;drengur,
en som hefir verið kunnur að því að
gera sáralítið fyrir nýlenduna, sem að
minnsta kosti kostar nýlenduna þeim
mun meira sem oddvitalaunin nema og
sem nýlendan er tvisvar búin að láta i
ljósi álit sitt um, með því að hafna
honum scm oddvita.
Aftur A móli vill iiann hafna Stef-
Ani, manni, scmenginn, hvort lieidur
vinur eða óvinur getur neitað um
framúrskarandi dugnað, og ] að er þó
sannarlega nýtt, efaðmennættu ekki
að meta meira dugnað og framkvæmd í
sveitarstjórn sem öðru, heldur en að-
gerðalej’si.
N ý-Islendixgur.
* «a *