Heimskringla - 19.04.1895, Síða 2

HEIMSKRINGLA 19. APRÍL 1895.
Heimskringla
PUBLISHED BY
The Heimskpingla Prtg. & Publ. Co.
o
9

90 99
Verð blaðsins í Canda og Bandar.:
$■2 um árið [fyrirfram borgað]
Sent til íslands [fyrirfram borgað
af kaupendum bl. hér] $ 1.
9999
Uppsögn ógild að lögum nema
kaupandi sé skuldlaus við blaðið.
9999
Peningar sendist i P. O. Money
Order, Registered Letter eða Ex-
press Money Order. Bankaávis-
anir á aðra banka en í Winnipeg
að eins teknar með afföllum.
90 «9
EGGERTJOHANNSSON
EDITOR.
EINAR OLAFSSON
BUSINESS MANAOER.
• * ©d S
•
Office : •
Corncr Ross Ave & Nena Str. •
•
&
©

P. O. Btox 305.

Tekju-skatts-lögin
fasteigna og húsaeign í Bandaríkjum
öllum sé 39,544J milj. dollars virði, að
undanskildum hús og landeignum hins
opinbera. Það er og áætlað að leigulið-
ar búi á fullum helmingi þessara eigna,
eða, að leiguliðar megi gjalda land og
húsaleigu af tuttugu þúsund milj. doll-
ars, á hverju ári. Sé ætlast á að meðal-
verð leigunnar sé 5% á ári og það er
full-lágt, gefa 20,000 milj. af sór 1 þús.
milj. doll. á ári. Sé þá ætlast á að ein-
ungis fjórðungur þeirrar leigu verði
þessu skattgjaldi háður, gefur sú upp-
hæð stjórninni $5 milj. tekjur á ári(upp-
hæðin $250 milj. og skatturinn 2%). Þá
er ætlast á að leigurnar sem rikja, bæja,
sveita og skólastjórnir mega greiða af
skuldafé sínu á ári hverju nemi $900J
milj. Ef gert er ráð fyrir að einungis
fjórði hluti þeirrar upphæðar yrði skatt-
gyldur, nemur sú tekjuup])hæð stjórn-
arinnar $4,530,000,
Þetta er áætlun þeirra, sem mest
börðust fyrir að fá þessi tekjuskattslög
samþykkt, en svo er það ekki nema ó-
nákvæm áætlun, en ætlast til að hún sé
heldur innan við en fyrir utan hin réttu
takmörk. Sé þessi áætlun nærri lagi
sviftir þessi úrslcurður stjórnina $9,530,-
000 tekjum á ári, en svo eru aðrir, sem
halda fram, að upphæðin sem stjórnin
þannig er svift, nemi að minsta kosti
$20 milj. ár hvert.
í Bandaríkjum (frá 15. Ag. 1894) fengu
illa útreið hjá hæstarétti Bandaríkja um
daginn, eins og stuttlega var getið um
í síðasta blaði Hkr. Úrskurðurinn og
álit hæstaréttar þykir nokkuð flókinn,
en þó greinilegur að því leyti, að alrík-
isstjórnin á ekki að hafa vald til að
leggja skatt á tekjur manna. sem fast-
eign gefur af sér í þeirri mynd, sem köll-
uð er húsaleiga eða landskuld. Ekki
heldur má leggja skatt á þær tekjur
manns, sem koma frá ríkis, bæja eða
sveitastjórnum sem afgjald af lánsfé.
Með öðrum orðum, stórfélögin og stór-
ríku einstaklingarnir, sem mest græða
á því að leigja bújarðir, hús og lóðir í
bæjum, og sem kaupa skuldabréf ríkja,
bæja og sveitastjórna og taka svo hátt
gjald fyrir sem fæst, — þessir menn
allir sleppa og alríkisstjórninni er óleyfi-
legt að heimta tekjuskatt af þeim.
Hæstiréttur byggir þennan úrskurð
sinn á því, að congress hafi ekki heimild
til að leggja beinan skatt (direct tax) á
þegnana, nema óvanalegar kringurn-
stæður krefjist þess, þ. e., nema strfð
eða óviðráðanlegt hallæri, eða eitthvað
þvílíkt beri að höndum. í 6. dómsatr-
iðinu segir hæstiréttur að höfundar
grundvallarlaganna hafi auðsælega ætl-
ast til og skilið ákvæði sín þannig, að
alríkisstjórnin legði ekki beinan skatt á
þegna sína nema sérstök nauðsynkrefði,
enda hafi þeirri ætlun rækilega verið
framfylgt þangað til þessi tekju-skatts-
lög voru staðfest. Að þetta sé þannig,
er áht fremur en úrskurður hæstarétt-
ar, en úrskurður hreinn og beinn er
það, að eins og lögin eru nú verði skatt-
ur ekki lagður á fasteigna eða skulda-
bréfa-tekjur.
Þessi meðferð á tekjuskattslögunum
hefir gefið Bandaríkjablöðum stórvægi-
legt umtals-efni. Af ummælum sumra
demokrata-blaða og annara slíkra, er
berjast gegn tollálögum, er að ráða að
þessi úrskurður hæstaréttar eigi rót
sína. að rekja til pólitiskrar hlutdrægni,
að rétturinn sé að hjálpa tollverndar-
mönnum með því að álíta ólöglegt fyrir
alríkisstjórnina að leggja beinan skatt
á þegnana, og, þess fyrr sem skift sé
um dómara þess heppilegar fyrir þjóð-
ina. Vitaskuld eru það ekki nema ofsa-
full flokksblöð, sem halda slíku fram
enda er að líkum engin kæra öllu ósann-
gjarnari. Að minsta kosti ætlast allir
til þess, að hæsti réttur hvers ríkis sem
er, sé hafinn hátt yfir alla flokka-póli-
tik. Sé hann það ekki, þá er gildi hans
lítið orðið. Til þessa heíir hæstiróttur
Bandaríkja verið metinn meira en svo,
að nokkur hafi þorað að kæra hann fyr-
ir hlutdrægni fyrr en ef það er nú.
En vitaskuld er það rétt álit, að séu
hin einstöku ríki einvöld í því, að leggja
beina skatta á ibúana, þá er ekki um
annað að gera en fá saman fé alríkis-
stjórninni til viðlialds með tollum á
verzlunarvarningi, eða á einhvern þann
hátt, að ekki verði sýnt að ákveðin
gjald-hæð komi niður á nokkurn einn
mann. Og sé nú þetta andi, ef ekki
bókstafur, stjórnarskrárinnar sýnist
sanngirni nær, að heimta breytingu a
þvi atriði hennar, heldur en heimta
þennan eða hinn dómarann settan af og
einhvern annan skipaðann í staðinn.
Það er nokkuð óvíst hve miklu fó
stjórnin tapar fyrir þennan úrskurð, en
álitið það sé að minnsta kosti $9—10
milj. á ári. Það er áætlað að sameinuð
Eins og getið var um i fróttunum
um daginn álíta sumir hæstaréttardóm-
ararnir að öll þessi lagahefidsóólögmæt,
en það er enginn úrskurður og heldur
þvi stjórnin áfram að heimta skattinn.
Eins og stendur segir Olney dómsmála-
stjóri að allir verði að greiða skattinn,
en geti að því búnu höfðað mál gegn
hinu opinbera og heimtað féð endur-
borgað. Þetta ætla líka margir að gera
og málafærslumenn margir í Washing-
ton þegar teknir til að undirbúa þess-
kyns mál.
Horfarnar ekki óálitlegar.
F yrir skömmu gátum vér um tvær
greinar í tveimur mánaðarritúm Banda
ríkja, sem sýndu fram á að bændalýð-
urinn, sérstaklega í Bandaríkjunum,
væri aðumhverfast í eignalausa leiguhða.
Jafnframt létum vér í ljósi, að mýndin,
sem þeir menn drógu upp, væri hóf-
leysislega svört.
í öðru þessu riti “The Am. Maga-
zine of Civics” í Marzmán. útgáfunni,
er pessimistanum svarað, sem i það
blað hafði skrifað sína hörmungagrein.
Höfundur svarsins er Hon. Gilbert L.
Eberhart og er hans skoðun á sama
máh eins glóbjört, eins og skoðun hins
er svört. Jafnvel skýrslumar, sem Col-
lins framsetti sínu máli til sönnunar,
segir Ebeiliart sönnun fyrir hinu gagn-
stæða, sönnun fyrir því, að alt sé á
gteiðum framfaravegi. Honurn þykir
það ekki undravert þó margir séu leigu-
liðar í jafn-mannmörgu og voldugu ríki,
en sem ekki er nema lítið yfir 100 ára
gamalt, undir núverandi stjórnarfyrir-
komulagi, sízt að undra þótt leiguliðar
þar séu tiltölulega fleiri en í rikjum,
sem séu 1—2000 ára gömul orðin.
Ópið um landsdrottnamergðina seg-
ir hann eins ástæðulaust eins og það só
heimskulegt, og bendir í því sambandi á
landeignabyltinguna, sem sífelt eigi sér
stað. “Fyrir einum 40—50 árum”, seg-
ir hann, “var almennt að menn í hinum
fyrstu 13 ríkjum, sem í bændalagið
gengu áttu svo þúsundum ekra
skifti af landi. Nú eru þau
umskifti orðin, að öll þessi land-
eign er komin í annara hendur, ekki
ein ekra eftir í höndum þessara stóru
landsdrottna. Landspildan öll, hvort
heldur eitt, fimm eða tíu þúsund ekrur
að stærð, er umhverfð í smá bújarðir,
eða bæjarlóðir og orðin eign hundrað,
jafnvel þúsund manna. Margir, sem
fyrir 20—30 árum síðan áttu bújarðir á
allri stærð í grend við einhvern bæinn,
eru nú komnir mitt inn í húsaþorpið,
eign þeirra umhverfð í bæjarlóðir, en
þeir, sjálfir eigendurnir, í stað þess að
búabúisínu, eru nú orðnir leiguliðar í
borginni, eða búa á einni lítilli lóð, sem
þeir hafa ekki selt. Bújörðin er að vísu
töpuð, en verð hennar í ávaxtastórum
sjóði, er færir eigandanum allar nauð-
synjar ekki síður en bújörðin hafði
gert.
Það, að heimilin eru færri að til-
tölu við fólksfjöldann 1890, heldur en
1880, þj kir Eberhart ekki nema eðlilegt,
þfegar litið er á hinn mikla innflytj-
andastraum á því tímabili, og þar af
leiðandi sívaxandi lausamannafjölda,
er í svipjnn hafi ekkert með heimili að
gera, en séu á sífeldri ferð fram og
aftur.
Veðskuldamergðin, sem Cofiins of
býður, þykir Eberhart ljós vottur um
framför, þær séu stiginn, sem leiði að
sjálfstæðistakmarkinu. “Mr. Collins”,
segir hann, “virðist ekki vita með
hvaða ráðum fátækur maður, jafnvel
maður sem nokkur efni hefir, — allur
þorri manna—eignast heimih. Það verð-
ur ekki séð að honum sé kunnugt, að
tugir, já, hundruð þúsund manna gætu
aldrei eignast heimili, væri það ekki
fyrir veðskuldafyrirkomulagið, sem i
gildi er....Þessu til styrktar má geta
þess, að í Philadelphia voru 100,000
heimili bygð fyrir fátæklinga á 25 ára
tímabili, með tilstyrk “building and
loan associations” (húsbygginga og lán-
fólaga), og þau félög, eru greinileg veð-
skuldafélög. Þannig eruþúsundir heim-
ila veðsett og það eru litlar líkur á að
svo mikið sem eitt heimili af hverjum
500 lendi í klær félagsins. Mánaðar-
gjaldið er lítið ef nokkuð hærra en leig-
an yrði fyrir sama hús. í þessari mynd
er veðskuldin blessun fátæklinganna,
því eftir nokkur ár fær hann eignar-
bréf fyrir húsi sínu og landi—aha eign-
ina endurgoldna,
Ef til vill kann sumum að virðast
Eberhart óhóflega vongóður, en hvort
hann er fjær meðalhófinu en Collins er
ósagt.
Rikis kanslari Rússa.
í það embætti hefir nú verið skip-
aður Alexander prinz Lobanoff Rost-
ovski, í stað finnska stjórnfræðings-
ins N. C. de Giers, og eru ekki tveir
menn fáanlegir, sem öhu ólíkari eru,
enda búizt við töluverðum umskift-
um í þeirri stjórnardeild Rússa.
Á seinustu árunum, sem hann
stjórnaði þeirri deild, var Gortschakoff
svo hehsulaus að hann var neyddur
til að eftirláta undir-mönnum sínum
öll ráðin, þó hann héldi nafninu. Var
það de Giers, er þá róði öhu, en vegna
þess að hann var ekki algerlega sjálf-
ráður vandist hann á að láta keisar-
ann hafa hönd í bagga og enda úr-
skurða hvað gera skyldi. Þetta varð
að vana fyrir honum og hélt hann
honu.n að miklu leyti öll sín stjórn-
arár. Hann var eins fjarri þvi að
vera ráðríkur eins og hann var hví-
vetna ráðagóður. Eftirmaður hans er
honum mjög svo ólíkur að því leyti,
að hann er stórlyndur maður og ráð-
ríkur. Hann er af n tignum ættum og
rekur þær enda lengra aftur í tímann,
en ættir keisarans verða raktar, enda
telur hann sig að minnsta kosti eins
ættstóran. En stórlyndur, ráðríkur
og dramblátur eins og hann er, er
hann þó langt frá því að vera bráð-
lyndur og reiðigjarn. Hann er að því
jeyti sagður óhkur flestum landsmönn-
um sínum, að hann láti aldrei sjá
hvert honum þykir eða ekki. Hann
er æfinlega eins, viðmótsþýður og þægi-
legur, en undireins svo ósveigjanlegur,
að þýðingarlaust er að leggja honum
ráð. Af þvi er ráðið, að hann muni
meir fara eftir sínu liöfði en þvi, hvað
Nicholas II. kann að vilja, að því er
utanríkis mál snertir, og að keisarinn
hafi þar tiltölulega eins htil áhrif eins
og faðir hans hafði þau mikil.
Sem dæmi upp á dramb og stór-
mennsku hins nýja kanslara er þess
getið, að einu sinni þegar hann var
ráðherra Rússa í Vínarborg fékk hann
skeyti frá stórhertoganum Nicholas,
föðurbróður Alexanders III. Þar sem
Lobanoff prinz var slcipað að mæta
stórhertoganum á járnbrautarstöð í
borginni á ákveðnum degi og stuntfu.
Það varð ekki greint að honum féhi
þetta skorinorða skeyti nokkuð illa,
en í stað þess að hlýða skipuninni
sendi hann einn af aðstoðarmönnum
sínum til að mæta stórhertoganum og
þau boð með, að sór yrði kært að
heilsa honum í ráðherrasetrinu (hoima
hjá sér). Með því gaf hann til kynna
að hann ætlaði ekki að heimsækja
stór-liertogann á hótehnu, eða annar-
staðar, heldur ætti stórhertoginn að
heimsækja sig. Stórhertoginn sá ekki
annað vænna en lækka seglin og gerði
sér gott af að heimsækja hinn dramb"
láta ráðherra, sem ekki fór lengra til
að taka á móti honum, en að dyra-
þrepi skrifstofu sinnar. Þar heilsaði
hann honum eins alúðlega eins og
hverjum öðrum gesti, háum eða lág-
um, en ekkert fremur. Á skeyti stór-
hertogans minntist hann ekki, því síður
að hann bæri fram nokkra afsökun.
í þess stáð hafði hann breitt úr bréf-
inu með skipun stórhertogans á skrif-
borði sínu, þannig, að höfundur þess
gat ekki annað en séð það og þá um
leið, að það hafði komið til skila. í
stað þess að ávíta hann hafði stór-
hertoginn aldrei lagt sig eins fram að
hæla Lobanoff eins og einmitt á þess-
um fundi. Nokkru síðar frétti ráð-
herrann það frá Pétursborg að Alex-
ander III. hafði þótt mikið gaman að
hvernig drembilæti föðurbróður síns
einusinni varð yfirbugað.
Nokkrar athngasemdir.
I síðasta bl. áfellir Lögberg and-
vígismenn fylkisstjórnarinnar á þingi
fyrir aðgerðaleysi. Oss tekur það ekki
sárt, því þeir voru aðgerðalitlir, enda
fyrirhðalausir og mun aðgerðaleysið
stafaafþvi. En, sem sagt, oss dettur
ekki í hug að bera það fram sem afsök-
un. I því sambandi vill svo Lögberg
draga dár að Hkr. fyrir það sem hún
mintist á íylkisreikningana. Fylkis-
reikningarnir eru skaðræðis vopn, sem
Lögberg ætti sem sjaldnast að hand-
leika, því það getur auðveldlega snúist
í hendi þess og veitt sumum aðstandend
um biaðsins óþægilega skeinu. Hkr.
mintist ekki á annað, sem athugavert
í þeim reikningum, en upphæðina sem
varið var til íslenzkra innflutnings-
starfa. Og vér höfum ekki enn séð á-
stæðu til að breyta þeirri skoðun vorri,
að það sé æði-gífurlegt að verja $5000
til þess að fá 140 manns inn í fylkið og
sem hefðu komið öldungis eins þó upp-
hæðin hefði verið helmingi minni, þó
hún hefði ekki verið nema $1458,33—
upphæðin sem veitt var Lögbergi.
í sama skiftið segir Lögberg, að
liðið hafi “5—6 vikur frá því að þingið
fékk skjölin” (áhrærandi Sifton-sveitar-
stuldinn) “í því máli í hendur”, þangað
til O’Malley bar fram uppástungu sína.
Ef til vill er þetta ekki fjær sannleik-
anum en margt annaðsem Lögberg seg-
ir, en samt er það ekki satt. Skjöl þessi
voru lögð fyrir þing seinnipart þriðju-
dagsins 12. Marz. Á fimtudaginn (14.
Marz) hjálpuðust þeir dómsmálastjóri
og þingforseti að fyrirbyggja umræður
í því máli af því fyrirvari hafði ekkí
verið gefinn. Síðan leið heil vika (5.
þingsetudagar) þangað til O’Mailey (á
föstud. 22. Marz) kunngerði þinginu, að
á þriðjudaginn (26. Marz) bæri hann
upp til atkv. uppástungu sina í málinu.
Það gerði hann og. Þannig liðu þá 2
vikur (10 þingsetudagar), en ekki 5—6
vikur, frá því skjölin voru framlögð og
þangað til stjórnin með atkv. greiðslu
neitaði að leggja fram nauðsynleg skír-
teini. Málshátturinn segir að “fáir ljúgi
meir en helming.” Lögberg er heiðarleg
undantekning í þeirri grein.
í þessu sama blaði dregur ritstj.
Lögbergs efa á, í annað skifti, að vér
höfum komist ráðvandlega að bréfinu
frá honum. Vér getum fullvissað hann
og aðra um að vér erum vel að því
komnir. Vér erum einnig sannfærðir
um, að sá sem oss gaf bréfið er einnig,
vel að því kominn, því hann er ekki síð-
ur heiðarlegur maður en ritstj. Lög-
bergs. Kæru hans í því sambandi, að
vór beitum ritstj. Lögbergs "svívirðileg-
um vopnum” getum vér engan veginn
svarað fyrr en hann sýnir hver þau
vopn eru. Vér minnumst ekki að liafa
beitt hann öðrum vopnum, en þessu
hans eigin brófi, en óhugsandi að hann
kalliþað svívirðilegt. Og hvað snertir
glósur hans um gamlar og nýjar sögur
og bréf, sem ekki séu Hkr. mönnum xil
sóma, þá er honum velkomið að birta
þær og þau, ef þaðáeinn eða annan
hátt styður málefni hans.
Það leynir sér ekki að honum fellur
illa að bréf hans var birt, en um það má
hann kenna.sjálfum sér en ekki oss. Að
ástæðulausu, eftir margra ára þögn,
framsetur hann tvívegis þær kærur að
Hkr. hafi sagt Lögberg stofnað í þeim
tilgangi að drepa hana (Hkr). Vitur
maður hefði þagað um þær gömlu slúð-
ursögur og þá hefði ljóta bréfið aldrei
komið á prent. ,
Áhrif “Skandinava” á
heiminn.
Eftir Rasmus B. Anderson.
Niðurlag,
Nú hafa sumir menn af Bergen-
ættinni í landi þessu ætlað það, að þeir
væru komnir af barúna-ætt einni í Evr-
ópu, er Bergensætt nefnist, og heíir
löngunm eftir að vera af aðalsættum
komnir dregið þá til þess. En eins og
Tennis Bergen segir, mun þeim óhætt
| að lækka seglin og sætta sig við að
vera af almúga ættum. Bergenarnir
og Carstenarnir voru eins og allur þorr-
inn af hinum upprunalegu nýlendu-
mönnum í landi þessu, af lægri stéttum
þjóðfélagsins, og komu til Ameríku í
þeim tilgangi, að bæta kjör sín. Það
ætti því að vera nóg fyrir afkomendur
þeirra, að vita það, að hinir norrænu
forfeður þeirra komu frá landi því, er
lénsherravaldið þektist ekki. Þeir eru
afkomendur vikinga þeirra, er lögðu
grundvöllinn að Rússaveldi, stofnuðu
ríki á Frakklandi og annað á Ítalíu,
sem lögðu undir sig England og fluttu
þangað lög sín og venjur. Þeir geta
með réttu þótzt af því, að forfeður
þeirra fundu Ameríku fimm hundruð
árum á undan Columbusi, en slept því,
að stæra sig af því, að vera af aðli
komnir.
Þessu næst kemur nýlenda Svía við
Delaware, er stofnuð var 1638. Flest-
um lesandi mönnum mun það kunnugt,
og óg vil að eins bæta þvi við, að svensk
t unga var töluð í kyrkju einni í Phila-
delphia alt fram að 1823. En um leið
vil ég leiða athygli manna að því, sem
að líkindum er ekki eins kunnugt, að
einn af þeim, er rituðu undir “Decla-
ration of Independence” (frelsisskrána)
var John Morton, þingmaður, ötull vel.
Var hann fæddur í Ridby, Pa., árið
1724 og var afkomandi Svíanna, er sett-
ust að við Delaware.
RoberfAnderson, sem svo hraust-
lega varði Sumter-kastala, er fyrst tók
á móti hvellunum og kúlunum frá upp-
reistarmönnum (í þrælastríðinu), var
einnig afkomandi Svíanna við Dela-
ware. Ég vil hér taka upp orð W. W.
Thomas hins yngra, er hann segir :
“Ást til frelsisins og föðurlandsins,
stjórnvizka og hreysti kom til Ameriku,
ekki einungis á skipinu Mayflower, held
ur einnig á svenska skipinu Kalmar
Nyckel. Hinir ’fyrstu Svíar komu á
skipinu Kalmar Nyckel og jagtinni
V ogel Grip árið 1638.
Sem einn af hinum framúrskarandi
fulltrúum hins sænsk-ameríkanska
flokks getum vér einnig minnst á hinn
víðfræga vara-admiral Bandarikjaflot-
ans, JoHn A. Dahlgreen (fæddur í Phi-
ladelphia árið 1809). í stríðinu síðasta
lamdi hann á Sumter-kastala og fékk
“Monitor” trygga legu innan við Char-
leston-rifið, og gat þannig komið í veg
fyrir hergarðabrot sunnanskipanna, er
áður höfðu tíðkast og lukkast vel. Nafn
hans er þvi tengt nafni hins heimsfræga
Jóns Eirikssouar, er fann upp og smið-
aði Monitor, og svo á floti vor auk þess
Dahlgreen mikið að þakka fyrir um-
bætur, som gerðar hafa verið á stór-
skotabyssum síðan 1840. Þáer fyrr-
verandi stjórnarskrifari, en nú sendi-
herra á Englandi, Thomas F, Bayard,
stoltur af því, að vera kominn í móður-
ætt frá Svíunum við Ðelaware.
En nú komum vér til frelsisstríðs-
ins og sjáum þá, að margir Skandinav-
ar hafa verið í sjóflotaliðinu, og vafa-
laust í landhernum líka. Julius E. 01-
son prófessor við háskóla í Wisconsin
hefir vakið othygli mitt á því, að hinn
alkunni “Paul Jones” öðru nafni
Thomas Johnson, hafi verið sonur hafn-
sögumanns frá Mandal. “Paul Jones”
er mörgum kunnur úr sögum Coopers.
—Og víst er um það, að Skandinavar
börðust fyrir frelsinu þegar fylkin los-
uðu sig undan Englandi, og í uppreist-
arófriði Sunnanmanna vættu þúsundir
þeirra ameríkanskan jarðveg hjarta-
blóði sínu. Ég hefi sjálfur þekt Norð-
menn jundir forustu Scotts hershöfð-
ingja í Mexico-ófriðnum. Kg hefi þeg-
ar minnst á John Morton og Capt. Jón
Eiriksson. og óg hefði næglega getað
haldið áfram og talið upp (marga aðra
af Skandinava ættum, sem hafa áunnið
sér varanlegan orðstír í annálum Ame-
riku. Að telja þá alla upp hér, mundi
verða alt of langt mál og menn kynnu
að saka mig um hlutdrægni, ef að ég
færi að velja úr þeim. Hvern sem
fýsir að þekkja þá, getur hæglega fund-
ið nöfn þeirra meðal embættismanna
ríkisins, meðal yfirmanna hersins, eða
flotans, meðal rithöfunda vorra, lista-
manna, lögmanna, prófessóra, prédik-
ara. blaðamanna, meðal hinna helztu
kaupmanna, og hafa margir þeirra átt
eigi all-lítin þátt í sögu lands vors.
Ftn svo mikið er þó víst, að ekki er
mögulegt að rita fullkomna sögu Ame-
ríku, án þess að geta þess, hvað Skan-
dinavar hafa unnið að fundi og fram-
förum þessa lands.
í þessari fljótu lýsingu á Skandin-
övum í sögu Evrópu og Ameríku hefi
ég, að því er sumum kann að virðast,
stundum tekið djarft í strenginn. Eru
það þó einkum þeir, sem ekki hafa
tíma eða tækifæri til þsss, að rannsaka
söguna sjálfir og sjá, hvort ég hafi haft
sannanir fyrir mór, eða ekki, en til
styrkjingar sögu minni ætla ég að leyfa
mér að kema með orð merkis rithöfund-
ar, sem ekki er hægt að drótta að hlut-
drægni fyrir þjóðernis eður ættar for-
dóma.
Þegar hinn mikli franski visinda-
maður H. A. Taine, er sjálfur var læri-
sveinn Guizots sagnameistara hins
mentaða heims, talar um Sigurð Fofn-
isbana, þá segir hann : “Þetta er hetju-
hugmynd, sem skapast hjá hinum teif-
tónsku flokkum í barnæsku þeirra.—
Er það ekki undarlegt, að hina mestu
sælu sína skuli þeir hafa fundið í orust-
um, og hina æðstu fegurð í dauðanum ?
Er til nokkur önnur þjóð, Hindúar,
Persar, Grikkir, Gaflar, er hafi haft
jafn sorglegar hugmyndir um lífið?
Hefir nokkur önnur þjóð fylt sinn
barnslega huga með^ jafn-skuggalegum
draumum ? Hefir nokkur önnur þjóð
eins gersamlega rekið burt sætleikann
frá gleðinni ?
Orða-belgurinn.
Til Jóhannesar Sigurðsonar
(kaupmanns að Hnausum.)
Flutt í samkvæmi að Hnausum í
Nóv. 1894.
Stálvöðvum búinn með sterka sál,
Þú stendur í tímans-róti;
Og mannlífsins ís þig ei bugar nó bál;
Þú breytir ei stefnu þó leiðin só hál,
Og óveðrin æði þér móti.
Þú ferð ekki geyst um hið flughála svið,
En fastar og þéttar þú stígur ;
Þér hyggindin kenndu að hafa það mið :
Að hrasa’ ei um ráð fram, ei stjaldra þó
við.
— “Hann sigrar er síðastur hnígur.”
Þá þrek-starf skal vinna, og þrautin er
kökl,
Ei þarf þig til framsóknar hvetja;
Og borið ef hefðir þú brand og skjöld
í byltingahríðum á fyrri öld,
Þá hefðir þú kallast hetja.
Því kjarki ertu gæddur og karlmennsku-
ró,
Og kappanna fylgdirðu dæmi,
Er suður þú stefndir til Chicago,
Að sjá þau stórvirki er menningin bjó,
Og skerpa þinn skilning og næmi.
Þú þekkingu hefir þeim höfundum frá,
Sem háfleygir eru og réttir.
Og trúar-þref fjöldans þig trufla ei má,
Því teig þú fékkst drjúgan Mímir hjá,
Þó augað að veði’ ekiri settir.
Og stálvöðvum búinn þú stendur fast,
Og stríðir i tímans róti.
Þig bugar ei mannlífsins bylja-kast;
Og brynjan er sterk, og sverðið er hvasst,
Sem beitirðu böl-tröllum móti.
J. Magnús Bjarnason.
Úti í skógi.
Hvað hárma betur styttir scund
og styrkir veikan mátt,
en ganga ein í laufgan lund,
þá liðin er svefnlaus nátt ?
Þá jarðar beði blómin frá
sinn breiða faðm mót sól,
er geislum þerrar grátna brá,
sem gríma nætur fól.
Þín sefast hrygð við sætan óm,
þar sérð þú ekkert tál;
Af gullnum ritum glóa blóm,
það guðs er hulins mál.
Því veikt laufblað er bók útskýrð
þess blíða alfögnuðs;
hvað lýsii meiri mildi og dýrð
hins miskunsama guðs ?
Þar hrossist veik af sorgum sál,
þar svar þín spurning fær,
þar talast eilíft ásta mál,
þar andar friði blær.
Hulda.
Barna-agi Biblíunnar og
Sameiningarinnar.
I aðfinningargreininni: “Nýtt upp-
eldisrit” í Septemberbl. Sameiningarinn-
ar 1894, bls. 106, standa þessi orð um
nýútkomið rit á íslandi, sem nefnist
“Foreldrar og Börn.”
“Á bls. 12 er fundið að þvi, hve
rækilega fylgt hafi verið á íslandi á-
minningunni hans Salomons að spara
ekki vöndinn og í þess stað ráðið til þess
að fara vel að barninu og sýna þvi kær-
leika. Þetta er ekki heppilegt. Rétt
eins' og áminningar þær í bibliunni,
sem hér er átt við, sé nú orðnar úrelt-
ar, dugi nú ekki lengur, og rétt eins og
ekki gæti neinn sannur kærleikur stað-
ið á bak við þann aga, sem hér er um
að ræða”. — Það mun efalaust vera
rótt að loiða hjá sér orðafjölda um þessa
ályktun Sam., en eftirláta ölluin ó-
brjáluðum tilfinningum betri manna á
vorum dögum að bera saman og skoða
hvort muni vera “heppilegra” fyrir for-
eldralega samvizku og fyrir tilfinning-
ar barnanna, liin blíða leiðbeinandi
hönd kærleikans, eða vandarbarsmíði
Salomons.

i