Heimskringla - 20.09.1895, Qupperneq 2

2
HEIMSKRINGLA 20. SEPTEMBER 1895.
Heimskringla
PUBLISHED BY
The lieimskrÍDgla Frtg. & I’ubl. Co.
•• ••
Verð blaðsins í Canda og Bandar.:
$2 um árið [fyrirfram borgað]
Sent til Islands [fyrirfram borgað
af kaupendum bl. hér] $ 1.
• •••
Uppsögn ógild að lögum nema
kaupandi sé skuldlaus við blaðið.
• •••
Peningar sendist i P. Ó. Money
Order, Registered Letter eða Ex-
press Money Order. Bankaávis-
anir á aðra banka en í Winnipeg
ad eins teknar með afföllum.
•• ••
EGGERTJOHANNSSON
EDITOR.
EINAR OLAFSSON
BUSINESS MANAGER.
• • ••
Office :
Corner Ross Ave & Nena Str.
P. O. Box »05.
Skólamálið.
Getgáturnar um hvað til stæði hafa'
verið margar í sumar, Hafi ein bilað,
hefir önnur ný alt af verið handbær.
Um tíma átti Sir John Schultz að vera
i aðsigi með að reka Greenway frá
•völdum vegna þess hann ekki vildi
þoka til. ekki bjóða kaþólikum nokkrar
réttarbætur, Þegar það féll um sjálft
sig átti Sir McKenzie Bowell að vera
kominn vestur hingað aðallega i þeim
erindum, að komast að samningum við
Greenway. Fundur um það eíni var
sjálfsagður í Winnipeg áður en Bowell
færi austur aftur. Sérstakleg sönnun
fyrir gildi þeirrar tilgátu var það, að
fyrir hálfum mánuði siðan fór N. Clark
Wallace, sem er foringi Orangemanna í
Canada, vestur um land. Þegar það
fréttist var auðvitað að hann var ekki
hingað kominn í öðrum erindagerðum
en þeim, að gera einhvern gang í skóla-
málinu og hjálpa formanni sínum Sir
McKenzie Bowell á fundinum.
Allar þessar tilgátur, auk ótal ann-
ara, hafa reynzt hugarburður. Wallace
nam ekki staðar í Winnipeg, hitti ekki
Boweli, en hélt áfram ferð sinni vestur
að hafi. Sir McKenzie var 2 daga í
Winnipeg, fann ekki Greenway að
máli nema á hlaupum, sem maður
segir, og enginn varð fundurinn
til að komast að samningi um skóla
málið. Hann er nú kominn heim til
sín aftur, til Ottawa, og að því er fram-
ast verður séð stendur skólamálið í
sama stað, og hvor stjórn situr við
sinn keip, að því er kunnugt er.
Hver endirinn verður er sama ráð-
gátan enn. Sambandsstjórnin hefir laga
valdið til að veita réttarbæturnar og
hún skákar í þvi valdi. Greenway-
stjórnin aftur skákar í því valdinu, að
sambandsstjórnin þori ekki að gera
þetta, af þvi meirihluti kjósendanna í
Manitoba neiti að slaka til eða breyta
núgildandi lögum á nokkurn hátt. í
því valdi skákar Greenway og vill þess
vegna engar réttarbætur veita. Alger-
lega verzlega skóla, þar sem guðrækn-
isiðkanir allar eru útilokaðar, má ekki
nefna á nafn ; þá yrðu skólarnir heið-
ingja skólar! Tvískift fyrirkomulag,
líkt þvi í Ontario, þykir ekki tilhugs.
andi, enda er þar ekki um fyrirmynd að
gera, ef trúa má sögum, sem borizt
hafa frá Ottawa. eftir rannsóknina(V)
þar fyrir skömmu. Þar við situr. Aðra
millivegi dettur engum í hug að nefna,
og eru þeir þó til. Skólafyrirkomulag-
ið í Nýja Sjálandi sýnist þess vert að
gefa þvi gaum. Eins og i Ástraliu eru
skólarnir í Nýja Sjálandi verzlegir skól-
ar, engar ritningargreinar lesnar og
ængar bænir fluttar. En til þess að þókn-
ust klerkalýðnum, sem heimtar guð-
ræknisiðkanir í skólunum.er svo ákveð-
ið í lögunum, að á ákveðnum klukku-
tíma á einum ákveðnum degi vikunnar
megi allir prestar sem vilja veita börn-
um safnaðarlima sinna á skólunum til-
sögn í guðfræði. Til guðræknisiðkana
>er þannig varið einni klukkustund af
skólatímanum í hverri viku. Ef endi-
lega þarf að þóknast prestunum, sýnist
þetta ákjósanlegasta fyrirkomulag.
Með því er öllum aðal-trúflokkunum að
minnsta kosti gert jafnt undir höfði og
fyrirbygt að nokkuð sé kennt, sem kem
ur í bága við skoðun þessara eða
hinna foreldranna. Gyðingurinn hefir
þá sama rétt til að sitja hjá sinu eina
barna þessa klukkustund í skólanum
og kenna því, eins og kaþólíkinn eða
protestantinn hefir til að kenna öllum
hinum. Þetta er jafnréiti fyrir protest-
ana. Hér fær enginn presbyteriani, me-
thodisti eða byskupakyrkjumaður að
ráða einvaldur og segja, að þetta skuli
kennt og ekkert annað, hvort sem aðrir
trúflokkar geta felt sig við það eða
ekki.
Að því er séð verður eru allir klerk-
ar hæst ánægðir með þetta fyrirkomu-
lag. Kaþólíkar að minsta kosti eru á-
nægðir með það, ef dæmt er Qftir orð-
um erkibyskupsins Croker á Irlandi,
sem var byskup í Nýja Sjálandi um
nokkur ár. í ritgerð um hann i Sept-
ember-hefti tímaritsins “Review of
Reviews” er getið um samtal hans og
ritstj. W, T. Stead, þar sem Nýja Sjá-
land og skólafyrirkomulagið þar bar
á góma. Og það verðut ekki greint.
að hann hafi út á það að setja i einu ein-
asta atriði, heldur þvert á móti. I
Manitoba að minsta kosti eru kaþólík-
ar taldir marvandari, hvað skólafyrir-
komulagið snertir, en nokkrir af stétt-
arbræðrum þeirra í flokki prótestanta.
Sé svo og séu þeir hæst ánægðir með
Nýja Sjálands fyrirkomulagið, þá sýn-
ist undarlegt að bjóða þeim ekki fyrir-
komulaglikt þessu hér, sérstaklega þar
sem lítil von er til að þeir nokkurntima
hætti að krefjast bóta fyrr en þeir fá
þær, Fyrst þeir gengu að þeim kost-
um í Nýja Sjálandi mundu þeir ganga
að þeim hér, og þá er óliklegt að próte-
stanta-prestarnir andæfðu. Þeir færu
tæpast að koma fram sem þröngsýnni
menn en þeir sem þeir ár og sið álasa
fyrir þröngsýni, drottnunargirni m,
m. slíku.
Manitobamenn hafa lögleitt hjá sér
eina af Ástralíu-uppfindingunum—Tor-
rens-landlögin, og hún gefst svo vel, að
fáir ef nokkrir vildu fella þau lög úr
gildi nú. Þvi þá ekki taka Ný-Sjálend-
inga til fyrirmyndar í þessu skólamáli
og umsteypa óheilla-lögunum, sem nú
eru í gildi ? Með því væri að líkum
bundinn endi á allar deilurnar, óánægj-
una og sundrungina, sem nú ríkir og
sem hlýtur að rikjahjá þeim, sem svift-
ir hafa verið rétti sinum (svo gott sem
sviftir bæði eignum og atkvæðisrétti),
að úrskurði æðsta dómstólsins í ríki
Breta.
Þeir sem liafa haldið því fram og
sem halda því fram enn, að biblíulestur
og bænagerðir eigi ekki að eiga sér stað
í skólunum, myndu hiklaust samþykka
lög lík þessum Nýja Sjálands lögum, ef
það væri í þeirra verkahring, ekki af
þvi, að þeir viðurkendu sína eigin kenn-
ingu um algerlega verslega skóla ranga,
heldur af þvi að þeir mettu meir sátt og
samlyndi en sína eigin skoðun. Aðhafa
mælt með verslegum skólum, er ein af
stórsyndum Hkr., ein sú syndin, er ekk-
ert heiðarlegt blað mundi gera sig sekt
i. í tilefni af því setjum vér hér út-
drátt úr ritgerð í blaðinu “The Week”
í Toronto, eftir merkan höfund (J. H.
Long). Hún sýnir svo Ijóslega á hverju
sú skoðun er bygð, að skólarnir eigi að
vera verslegir eingöngu, aðvér setjum
hér útdrátt úr henni, Hkr, til réttlæt-
ingar í augum f jöldans :
“Grundvöllurinn, sem meðmælis-
menn versleg’ra alþýðuskóla standa á,
er sá, að það sé ómögulegt að viðhafa
guðræknisiðkanir i skólunum, nema
fram komi flokkaskoðun og óréttlæti.
Vér segjum að Ontario-skólarnir séu
lausir við alt flokka-krit, séu að eins
kristnir skólar, en það, þegar til álls
kemur, þýðir trúflokkaskóla. Ontario
er kristið hérað í þeim skilningi einum,
að meginhluti fólksius er, virkilega eða
að nafninu tU, kristið fólk. Þeir sem
ekki eru kristnir kallaðir, eru þar
mannmargir, og innibinda Gyðinga
agnóstika og aðra. Auk þeirra er urm-
ull af fólki, sem kyrkjurnar ekki viður-
kenua kristna, þ. e., Únítararnir. En
kristinn maður hefir hér engan pólitisk-
an rétt eða annan rétt fram yfir Mahú-
meds-trúarmenn, Búddha-trúarmenn,
Confuciusartrúarmenn, Stafirnir “F.
D.” á málmpeningum vorum þýða, að
ríkisstjórnari Breta verji þeirra trú
öldungiseins og trú þeirra kristnu.
Vér stærum oss af þvíaðhérsé
engin ríkiskyrkja....., en vér höfum
þá ríkistrúbrögð, og viðurkennum þau
í skólum vorum. En þetta er órétt
gagnvart þeim, sem að eigin játningu,
eða fyrir úrskurð ráðandi kyrknanna,
eru ekki kristnir. Það er órétt að
þvinga þá til að styðja þá trúbragða-
kenningu, sem þeir ekki trúa, Þetta
er eitt af því sem vér hðfum á móti
trúarbrögðum í skólunum. Það er
jafnréttis skerðing...
Það er ekki í verksviði ríkisins að
veita tilsögn í trúfræði. Það er þess
skylda að kenna siðalærdóma og alt
sem lýtur að því að gera menn nýta
borgara. Það er ekki þess skylda
að kenna að til sé einn guð,
eða þrír guðir, að til sé himnaríki, eða
ekki o. s. frv, Ekkert af þessu er
skylduverk ríkisins, að því er vér íram-
ast skiljumskylduverk þess. I skólun-
um eiga ungmennin að læra landa- og
ríkjafræði, reikning o. s. frv. Það er
einkennilegt, að fólki gengur svo vel
að sjá þennan sannleika. að því er
snertir allar mentastofnanir aðrar en
alþýðuskólana. Meðal þjóðeignanna
erv listaskólar. og engin trúbrögð kend
þar; lagaskólar, og engin trúbrögð
kennd þar, læknaskólar.log engin trú-
brögð þar. Hvernig stendur á því?
Þannig, að þar er sannleikinn viður-
kendur, að nemendurnir eru þar til að
færa listir, lög og læknisfræði, en ekki
trúfræði ..... Þetta er enginu vansi
fyrir trúfræðina eða ritninguna. Það
er engin vansæmd fyrir trúfræðina að
réttarhald er hafið án guðsþjónustu,
eða vansæmd fyrir biblíuna, að bílíu-
mottó-um er ekki stráð um sölubúðir.
Þar er að eins viðurkent að til sé stað-
ur og stund fyrir alla hluti, að skólarn-
ir séu helgaðir verslegu námi eingöngu.
Athugum hverju andvígismenn
vorir halda fram: Að foreldrið ráði
hvað og hvað ekki skuli kent bömum
sínum. Falleg setning, þetta......en,
setjum svo að faðir neiti að senda barn
sitt á skóla, segist þurfa hjalp þess við
heimilið. Fer rikið eftir því? Alls
ekki. Það segir að barnið skuli ekki
alast upp í fáfræði, liagur þjóðheildar-
innar leyfi það ekki....Ekki þar með
búið. Ríkið segir ennfremur, að þetta,
en ekki hitt, skuli barnið læra. Það
verður að læra reikning, en ekki
spænsku, til dæmis, það enda þó það
ætti að flytja þangað, sem það hefði
gagn af spænskri tungu. Því þá þetta?
Af þvi ríkinu er ómögulegt að láta
kenna alla hluti. Það kýs þessvegna
þær greinar, sem það álítur öllum fjöld-
anum gagnlegastar. Þar fyrir baanar
ekki ríkið foreldrunum að kenna ba>rn-
inu þau trúarbrögð, er þeim sýnist.
Það segir aðeins : Ef þú sendir son
þinn á vora skóla verður þú að hlýða
reglum vorum. Viljirðu heldur senda
hann Á annan skóla, “prívat”-skólla,
máttu það, en fyrir það verður þú að
borga, og vér getum ekki létt af þér
skattinum bara af því þú vilt ekki hag-
nýta þá skóla sem vér bjóðum. Það er
þinn skaði.
önnur ástæða andvígismanna
vorra er, að sé allar guðræknisiðkanir
bannaðar, vaxi barnið upp algerlega ó-
frótt um öll trúarbrögð. Þessa ástæðu
álít ég léttvæga. Hvað lærir barn-
ið í trúfræði þó það heyri bæn lesna og
kafla úr biblíunni? Þó það með at-
hygli hlýddi á, gæti það samt ekki feng-
ið nokkra verulega þekkingu á biblíuuni
og kristnum fræðum........Uppfrræðsl-
an sem þau fá þannig er svo lítil, að
hún er helzt einskisvirði. En svo er
þvi haldið fram, að án biblíu-lesturs fái
börnin enga hugmyDd um siðferðislær-
dóma. Þessi ástæða einnig er léttvæg.
.....Það eru til miljónir siðferðisgóðra
manna, sem aldrei hafa lesið biblíuna.
Mohameðs-trúarmenn, Japanítar, o. fl.
o. fl. hafa aldrei lesið bibliuna, en geta
allir verið og margir þeirra eru siðferð-
isgóðir menn......Sé kennarinn blátt-
áfram, heiðarlegur, drenglyndur maður,
hefir hann áhrif sem ætíð koma í ljós.
Siðferði alt lærist miklu fremur þannig,
af eftirdæmi, en fyrir þulur um siðferði
úr textabókum. Það er eins og ls*r-
dómurinn að tala. Tali kennarinn rétt
og hreint mál, læra börnin það af hon-
um fremur en lexíunum í málfræðis-
bókinni.
Þá er það ein ástæðan, að guðrækn-
isiðkanirnar auki lotningu fyrir trúar-
brögðunum. Það má vera að sannteiks
korn sé í þessu....en það verd ég að
segja að mín reynsla sannar ekki þetta.
Ég held óhætt sé að segja, að í flestum
tilfellum sé litið á þessar guðræknisiðk-
anir sem athöfn til málamynda, líkt
eins og guðsþjónustur í æðri skólum —
nokkuð sem sjálfsagt sé að sleppa við ef
kostur er. í mörgum æðri skólum hefir
þessvegna verið hætt við þær guðsþjón-
ustur, af þvf menn ráku sig á að þær
gerðu ekkert gagn. Ég er líka sann-
færður um að slfelt biblíu-lesturs og
bænastagl eyðir í mörgum tilfellum
lotningunni fyrir trúarbrögðunum, en
eykur hana ekki.
Mannlegu viti er ofvaxið að ákveða
þá tilsögn í guðfræði, sem ekki hnekkir
rétti einhverra. Ef nýjatestamentið er
lesið, eru gyðingar meiddir; ef það
gamla, margir orþodox trúmenn; ef
nokkur hluti bibliunnar agnostíkar og
aðrir ; ef Douay-biklían, eru prótestant-
ar meiddir; ef almenna útgáfa biblíunn-
ar eru það kaþólíkar, sem meiddir eru.
— Það er sagt að allir geti komið sér
saman um fjall-ræðuna, en það eru
margir sem álíta fjallræðuna fátæklega
heimspeki, og margir sem ekki trúa öll-
um boðoiðunum. Það má segja að
þessir menn fari vilt, en þeir eru frjálsir
borgarar, sem gjalda sína skatta og
Hafa öldungis eins mikinn rétt til að
heimta að sín skoðun sé tekin til greina,
eins og hinir.
Látum kyrkjuna, sunnudagaskól-
ann heimilið, veita uppfræðslu alla í
trúfræði, en látum alþýðuskólana og
æðri skóla og háskóla alla vera frjálsa
til að uppfræða nemendurna í versleg-
um fræðum einungis. Það er þeirra
rótti verkahringur.
Heimilið, kyrkjan, sunnudagaskól-
inn ætti að nægja. Fái ungmennin
ekki nægilega uppfræðslu í þeim efnum
á þann hátt, þá er það skuld kyrkjunn-
ar, og hinn litli timi, sem á skólanum
er varið til biblíu-lesturs og bænahalds,
reynist ónógur til að bæta upp ónóga
uppfræðslu kyrkjunnar.
Eini vegurinn er : alger skilnaður
ríkis og kyrkju. Sá skilnaður kemur
báðum að gagni — kemur kyrkjunni að
gagni á þann hátt, að hún losnar þá
við þau ámæli, að hún geti ekki staðið
ein. Með algerðum skilnaði er líka ver-
ið að framfylgja þessum orðum Krists:
“Gjaldið keisaranum livað keisarans er,
og guði hvað guðs er.”
Enda Lögberg mundi ekki dyrfast
að nefna “The Week” saurblað né öðr-
slíkum nöfnum og þó flytur það blað
greinina, sem þetta brot er úr, og sem
Hkr. er algerlega samdóma. En eins
og stendur, á meðan prestaríkið er jafn
mikið og það er í Mamitoba enn, þá er
líklega tilgangslaust að halda þeirri
skoðun fram, eða svt> virðist það vera
til þessa. En þá ætti ekki að vera ó-
sanngjarnt aðmæla með breytingu nú-
gildandi skólalaga í þad horf sem Nýja
Sjálands skólalögin haóa og sem að vott-
orði kaþólika hafa reynst svo vel.
Sverðið er tví-eggjað !
Af því vér um daginn svöruðum
drifunni í Lögbergi með meir en fáum
orðum, þykir því það söannn fyrir að
sú grein sín hafi verið "full af »annleika."
Sú staðhæfing nægir máske höfundin-
um, en heldur ekki öðrum á meðan
hann ber ekki við með einu einasta orði
að sanna þrælslegustu kæmrnar, sem
hann ber á Hkr., og hann sannarlega
varast að færa sönnur á þ«er í dellu
sinni 12. þ. m. En sleppura því í bráð.
En sé nú svo, að orðmergðin í Hkr.
út af síðasta áhlaupi Lögbergs sé óræk
sönnun fyrir sannleika þess er Lögberg
sagði, hvað skal þá segja um samskon-
ar sannleiksvott í Lögbergi. Eins dálks
langt svar í Hkr. og minna og það á
hálfsmánaðar og þriggja vikna fresti
hefir reynst nóg til að kúffiylla Lögberg
viku eftir viku, frá því fyrst það varð
að umskiftingi. Taki maðúr gilda þessa
úrlausn ritstjórans, þá er þarmeð sann-
að að hin fáu orð Hkr. á undanförnum
tíma hafa verið “full af minnleika, þó
hann ef til vill hafi verið beiskur.” Orð-
mergð þess og illyrðabuna er sönnunin,
eftir úrskurði ritstj. Lögbergs.
Ef hann er ánægður aaeð þessa úr-
lausn sina, þá er það ekki klögunarefni
fyrir oss. En hún nær ekki tilgangi
sínum hvað Hkr. snertior, á meðan hann
verður ekki við áskorun vorri og sann-
ar orð sín. Vér leyfium oss að minna
hann á að Hkr. er til frá upphafi og
þessvegna auðgert fyrir hann að leita
uppi sannanirnar, sem hann byggir orð
sin á.
íslands-fréttir.
Eftir Stefni-
Akureyri, 13. Júlí 1895.
Tíðmfar að jafnaði mjög gott. Gras
spretta i betra lagi.
AJti talsverður utarlega á firðinum.
Hákarlsafli á þiljuskipinyfirleitt góður.
Grím»eyjarbrauð veitt séra Matthi-
asi á Helgastöðum,
Laura kom að sunnan 9. þ. m., með
henni fjöldi farþegja, Hingað komu
séra Matt. Jochumson, Þingvallafund-
ar fulltrúar sýslunnar o. fl, Herra Dr.
phil. Þorv. Thoroddsen kom hingað með
“Lauru”. Ætlar að ferðast um Þing-
eyjarsýslu i sumar.
Amtmaður P. Briem kom með frú
sinni hingað til bæjarins 7. þ. m.
, 29. Júlí.
Slys. 21. þ. m. vildi það slys til á
Látraströnd, að drengur 17 ára gamall
drukknaði í sjó skammt frá landi. Þetta
vildi þannig til, að 2 drengir frá
Hringsdal og 1 frá Svínárnesi voru að
baða sig í sjó, en af því þeir voru ekki
syndir, nema einn þeirra lítið eitt, og
höfðu farið ógætilega og of langt frá
landi, gátu þeir ekki náð landi aftur
nema 2 af þeim. Ofurlitil ólga var af
hafi, en allstaðar út með Látraströnd
er mjög sterkt útsog, sem svo er kallað.
Var það mikil heppni, að þeir eigi
drukknuðu allir, og bendir þetta meðal
annars til, að menn ættu að kunna
sund, því “margur drukknar nærri
landi.” Drengnum varð eigi náð fyrri
en eftir alt að klukkutíma, og reyndust
þá allar lífgunartilraunir árangurs-
lausar, sem þó voru viðhafðar, eftir þvi
seni menn höfðu vit á. Drengur þessi
hét Sigursteinn Einarsson, sérlega efni
legur og vel látinn.
Dáín er Margrét Hallgrímsdóttir,
kona Davíðs Ketilssonar á Grund í
Eyjafirði.
Þjóðviljinn ungi.
ísafirði, 3. Ágúst 1895.
Tiðarfar. Frá 11. f. m. hélzt stöð-
ug þurrviðratíð fram undir siðustu mán
aðamót, en síðastl. viku hefir verið regn
öðru hvoru.
Maður hvarf. Hinn 28. f. m. lá
þiljubáturinn “Hrólfur” áBolungarvík.
og voru skipverjar allir í landi ; síðari
hluta dagsins fór formaðurinn, Jens
Hjaltason, til heimilis í Bolungarvík,
fram í skipið. og ætlaði að bíða þar eft-
ir fiski, sem von var á úr landi, en þeg"
ar skipverjar komu nokkru síðar um
borð, var skipstjórinn horfinn, en skór
hans, og eitthvað af fötum, fundust í
skipinu, og leit hel/.t út fyrir, að hann
befði gengið fáklæddur úr rekkju sinni.
Er gizkað á, að hann muni hafa fallið
útbyrðis, en annars örðugt að leiða get-
ur að því. hvernig á hvarfi þessu muni
standa,
Fundið viðarskip. Hvalveiðabátur
frá Hesteyri i Jökulfjörðum fann
mannlaust viðarskip á hafi úti 29. f. m.
og fór með það í land á HestejTÍ. Skip-
ið heitir ‘Vikingsted”'og er frá Mandal
í Noregi. Skipið og farmurinn verður
selt við uppboð 12. þ. m.
Gufuskipið “Anna”. skipstjóri J. L.
Thorsen, kom hingað 18. f. m. eftir fisk
til kaupfélags Isfirðinga; það lagði aft-
ur af stað 30. f. m. með rúm 2000 skip-
pund af fiski.
Eftir Þjóðólfi.
Reykjavík, 16. Ágúst 1895.
ALÞING3.
IX.
Þingsályktunartillagan í st jór nar-
skrárm ilinu var til umræðu i neðri deild
í fyrra dag og i gær. Fyrri daginn
héldu að eins þeir BenedSkt Sveinsson
og GuðL Guðmundsson ræður um 1J kl.
st. hvor, en síðari daginn töluðu auk
þeirra : Einar Jónsson, iPétr Jónsson,
Þórh. Bjarnarson, Jens PSlsson, Sighv.
Árnason, Jón í Múla, Þórður Thorodd-
sen, Jón Þórarinsson, Sigurður Gunn-
arsson, dk. Valtýr, Jón próí. Jónsson og
Þórður Guðmundsson, og voru þar all-
harðar rimmur á ýmsavegu. Sókn og
«'örn millum þeirra Benedikts og Guð-
laugs var og allsnörp, og þótt Benedikt
sé hartnær sjötugur, þá kemur enn í
ljós sama fjörið og sama mælskan, sem
fyrr á hinum yngri árum hans, og
verður Wnum yngri mönnum erfitt að
hrökkva við honum enn í ræðuhöldum,
þótt sumir séu allleiknir i því að reyna
að vincla sig úr klípunni naeð viðsjálum
orðaleik og undirstöðulausum yfirvarps
ástæðum. Benedikt gat þess einnig
að þingsályktunartillagan væri “hál
sem lax og viðsjál sem Lo-ki”, en Guð-
laugur andæfði þvi vitanlega, og taldi
tillöguna hið mesta þing^ og lýsti því
beinlinis yfir, að ef stjórnin tæki ekki
tillit hennar, þá yrði það til þess, að
herða enn meir á sjálfstjórnarkröfum
þjóðarinnar, yrði til þess að skerpa
baráttu hennar gagnvarb stjórninni, en
alls ekiti til þess að d.-jaga úr henni.
Auðvitað er þetta spádémur út í loftið,
er enginn getur fullyrt að rætist, ea
það rétt, að láta þessairar yfirlýsingar
getið nú þegar.....
Eimskipskaup. Sarakvæmt tillögu
nefndarinnar í því máli i efri deild mun
frumvarpið þar verða samþykt í þeirri
mynd, að landssjóð’iu: taki á leigu eim-
skipfyrst um sinn tfltveggja ára. Sé
skipið 400—600 smálestir netto að stærð
og hafi farþegjarúm fyrir 40—60 manna
í æðra farrúmi, en fyrir 30—40 í hinu ó-
æðra. Alt sé skipið yfirbygt, traust og
vel útbúið, og hafi 10—12 mílna hraða
á sjöttungi sólarhrings. Til leigugj lda
fyrir skipið svo og til nauðsynlegs
kostnaðar við útgeJð þess m. fl. má
verja alt að 150,000 kr. hvort árið. En
fáist ekki slíkt skip til leigu með að>-
gengilegum kostum, skal kaupa eim-
skip á kostnuð landssjóðs ásamt litlum-
eimbáti, og má til þess verja ah að
350,000 kr.—Aðalbreytingin á frum-
varpinu frá neðri deild er fólgin í þessu,
að þar sem neðri deild vildi beinlínis
láta kaupa skipið, vill efri deild láta
leigja það, en kaupin að eins til
vara, og er það sýnu betra og áhættu-
minna, enda enginn vafi á þvi, að fylg-
ismenn skipskaupanna í neðri deild
samþykki frumvarpið þannig lagað, og
slaki til að þessu leyti. Annars er einn-
ig hætt við, að mál þetta fari alveg í
mola í þetta skifti.
Búseta fastakaugmanna, Það frum-
varp var felt i efri deiid við 3. umræðu
með 8 atkv. gegn 5. Þeir sem greiddu
atkv. á móti málinu voru : Hallgrímur
sveinsson, L. E. Sveinbjörnsson, Jón
A. Hjaltalín, Þorkell Bjarnason, Sig-
urður Jensson og Jón Jakobsson. Það
virðist nokkuð undarlegt að drepa frum
varp þetta við siðustu umr. þess á þing-
inu. Þeirri aðferð er naumast bót
mælandi í jafn mikilvægu máli.
E yðing sela. Það mál var sett í
nefnd í neðri deild og í hana kosnir :
Guðjón Guðlaugsson, Eiríkur Gíslason,
Björn Sigfússon. Tr, Gunnarsson og
Þórður Guðmundsson. Eru þvi engar
líkur til að, að það mál komist fram á
þessu þingi, þá er svo skamt er eftir
þingtímans. *
Yfigskoðunarmaður landsreikninganna
er valinn í efri deild Sigurður prófastur
Jensson.
Framkvœmdarstjóri söfnunarsjóðsins
valinn í sameinuðu þingi í gær sera
Eirikur Briem með öllum atkv. (35).
Verðlaunanefnd (til úthlutanar verð
launum af “Gjöf Jóns Sigurðssonar”)
var valin í sameinuðu þingi í gær og
hlutu kosningu : Eiríkur Briem, Stein-
grímur Thorsteinson og dr. Björn Ól-
sen.
21. Ágúst.
ALÞINGI.
X,
Fjárlögin hafa tekið miklum breyt-
ingum í efri deild samkvæmt tillögnm
nefndarinnar, er gelið var um í síðasta
blaði, en þar eð þan munu breytast enn
þykír óþarft að geta þeirra breytinga
að sinni. Það hefir skilizt á ræðum
landshöfðingja, að fjárlögunum mundi
ef til vill verða synjnð staðfestingar,
ef fjárveitingarnar ti2 Skúla Thorodd-
sen yrðu samþyktar, og er harla und-
arlegt, ef þingmenn lát* hræða sig með
þeirri grýlu. Og kvað> er þá orðið af
fjárveitingarvaldi alþingis, ef stjórnin
leyfir sér að beita slíkui gerræði fyrir
smámani eina ? Það er þi jafngott þótt
það sjáist, hvað hún dirfist að ganga
nærri réttindum vorum. Baráttan milli
hennar og þjóðarinnar verður varla
mýkri við þá aðferð.
Jiannsóknarnefndin í Skúla-málinu
hefir nú lokið störfum sinum, og er
nefndarálitið mjög langt og itarlegt.
Verður þess getið nánar i næsta blaði.
Sérstakur erindsreki. Skúli Thorodd*
sen ber npp tillögu til þingsályktunar
um, að neðri deild skipi 5 manna nefnd
til að íhnga, hvort ekki sé- gerlegt að
skipaður verði sérstakur erindsreki, er
flytji íslenzk löggjafarmál fýrir stjórn
íslands sérstöku mála i lEaupmanna-
höfn á meðan stjórnarfyrirkomulag það
helzt, sem nú’er.
PrestaköU. í neðri deild hefir verið
fellt að sameina Eyvindárhóla- og
Holtsprestakall undir Eyjafjöllum, og
sömuleiðis að Kálfafell á Síðu verði
gert að sérstöku prestakalli-
Ný lög samþykkt frá þinginu, auk
þeirra er áður er getið : 20. Um afnám
dómsvalds hæstaréttar sem æzta dóms i
íslenzkum málum (landsyfirrétturinn
aukinn msð 2 dómendum, er hafi 8500
kr. arslaun hvor). 21. Um breyting á
lögum 18. Jan. 1882 um borgun til
hreppstjóra og annara sem gera réttar-
verk (að launin úr landssjóði séu 50
aurar fyrir hvern innanhrejoj^smann, er
býr á jörðeða jarðarhluta, sem ekki er
metinn minna en 5 hndr. eftir gildandi
jarðamati, og enn fremur 50 aura fyrir
hvern innanhreppsmann, er á haust-
þingi telur til tiundar eigi minna en J
lausafjárhundrað. Þóknun til hrepp-
stjóra má aldrei vera minni en 24 kr.).
22. Um breyting á lögum um útflutn-
ingsgjald (af heilagfiski 5 aurar og af
kola 3 aurar á hver 100 pd). 23. Um
nýja frímerkjagerð (ný frimerki skal
leiða í gildi 1. Jan. 1897. er gildi að
eiris þaðár, og svo önnur þeim frábrugð
in 1. Jan. 1898. 24. Um að landssjóð-
ur kaupi bændahlutann í Brjámslæk.
25. Umundirbúning verðliagsskráa (að
3 menn semji skrárnar í sameiningu).
26. Viðauki við útflutningalögin 1876.
Pöstskipið Laura kom hingað að
morgiai 17. þ. m. og meði því hinnný-
skipaði rektor lærða skólans dr. Björn
M. Ollsen, Ólafur Benediktsson (sýslum.
Sveinssonar) og allmargir enskir ferða-
menn.
gtórbreyting á
munntóbaki.
TUCKETT’S
T & B
Mahogany.
er hið nýjasta og bezta.
Gáið að því að T. & B. tinnierh
sé á plötunni.
Tilbúið af
Tiie Geo. E. Tuckett & Son Co., Ltd.
HAMILTON, ONT.