Heimskringla - 10.01.1896, Page 1

x. ÁR. WINNIPEG, MAN., 10. JANÚAR 1896. NR. 2.
Avarp
til kjosenda i 5t. Andrews.
Herrar MÍNIR : —
Ég hefi meðtekið ritáiar áskor-
anir með undirrituðum nöfnum ná-
lega 300 kjósenda í St. Andrews, þar
sem ég er beðinn að gefa kost á mór
sem fylkisþingmannsefni. Eftir al-
varlega yfirvegun þessa máls hefi
ég afráðið að láta að orðum kjósend-
anna og þiggja útnefning ur.dir
merkjura Liberal-Conservative
flokksins.
Það er líkast til að mér verði ó-
mögulegx að hitta yður alla á opin-
berum fundum, af því tíminn er svo
stuttur frá þessum degi til kosninga-
dags. Þessvegna gríp ég þetta tæki-
fæi'i til að kunngera yður skoðanir
mínar, í aðalatriðunum, á nokkrum
helztu málunum, er fyrir liggja og
sem fylkisþingið er líklegt til að
höndla með.
1. — Skólamálið. Ég er hlynt-
ur því, að út séu strykuð úr núgild-
andi skólalögum öll ákvæði um guð-
fræðiskenslu í skólunum á venjuleg-
um skólatíma, eða einhverjum sams-
konar breytingum, er mundu þókn-
anlegar öllum stéttum og trúflokkum
en sem ekki rýrðu þjóðlegt gildi lag-
anna.
2. — Hudsonsflóa-brautin. Það
er skoðun mín, að fylkisstjórninni
beri að stuðla til þess og veita allan
þann styrk, sem henni er unt, til þess
að fá jámbraut bygða norður að
Iludsonsfióa, og til járnbrauta, er
tengja fylkið við Superior-vatn, í því
skyni, að bændurnir í Manitoba geti
sent.afurð búa sinna til útmarkaða
gegn sem allra lægstu fiutnings-
gjaldi.
3. — Innflutningsmál. Ég er
hlyntur því, að tekin sé sú stefna, er
vonlegt er að færi fylkinu mestan
fjölda af nýtum innflytjendum, og
henni framfylgt að svo miklu leyti,
sem efni fylkisins leyfa.
4. — Það er skoðun mín, að
fylkisstjórninni beri að styrkja félög
til að byggja landnámsjárnbrautir í
þessum hluta fylkisins.
5. — Það er skoðun mín, að hin-
um ýmsu sveitum beri að fá tiltölu-
legíin skerf af tekjum fylkisins, eins
og fyrrum var viðurkent, þegar $60,-
000 á ári var skift á milli þeirra.
6. — Það er skoðun mín, að St.
Andrews kjördæminu beri að fá til-
tiilulegan skerf sinn til opinberra
starfa í kjördæminu.
7. — Það er skoðun mín, að kjör-
skrár fylkisins ætti að semja undir
umsjón sveitastjórnanna.
Vonandi að þetta ofanritaða nái
áliti yðar og samþykki, bið ég yður
hér með vii'ðingarfylst um yðar ein-
dregið fylgi, vinnu og atkvæði til að
tryggja kosning inína 15. þ. m.
Með virðingu yðar.
B. L. Baldwinson.
Selkirk, 4. Jan 1896.
Fundarboð.
Ársfundur hluthafa allra í Thf.
Heimskringla Printing & Publ-
hising Company verður haldinn á
skrifstofu félagsins, Cor. Ross Ave. &
Nena Str., í Winnipeg, Már.udaginn
13. Janúar 1896, kl. 8 e. h.
.1. W. Finney,
forseti.
Winnipeg, 13. Des. 1895.
Fundinum frestað.
Ársfundi prentfélags Heims-
kringlu er hér með frestað til mánu-
dag-> 20. Januar luestk., á
suna stað og tíma og að ofan er
skráð.
J. W. FINNEY,
Forseti.
Luxton. — Taylor.
í Suður-Winnipeg sækir W. F.
Luxton gegn J. D. Cameron fylkisrit-
ara Greenway’s, og í Norður-Winnipeg
sækir T. W. Taylor, fyrrverandi bæjar-
ráðsformaður, móti P. C. Mclntyre.
Að Luxton er kominn af stað sem
umsækjandi er engum ððrum að þakka
en Alex. McDonald fyrrverandi mayor,
sem er andvígur Greenway í einu og
öllu, að undanteknu máske skólamál-
inu, en sem hann segistekki viðurkenna
að hafi nokkra þýðingu í þessari sók'n.
Það mál sé um það útkljáð og Mani-
tobastjórn geti héðan af engin áhrif
haft á það. Það séu alt önnur mál, sem
eigi að ráða úrslitum í þessari sókn,
en þau mál dragi Greenway í felur af
því hann viti hve illa hann standi. Mr.
McDonald heflr tekið það fram ótví-
ræðilega, að þó hann sé viðbúinn að
andæfa Greenway með öllu afli, þá hafi
hann í engu skift um skoðun hvað al-
menn stjórnmál snertir, eins og ljóst
muni verða þegar til dominion-kosn-
inga komi. En Greenway segir hann í
alla staði óverðugan til að hafa stjórn-
taumana lengur í Manitoba. Fyrir þá
skuld kveðst hann hafa fengið vin sinn
W. F. Luxton til að sækja gegn Camer-
on og kveðst ekki trúa að hann beri
ekki sigur úr býtum og með miklura
atkv. mun. En hann kveðst líka vita
að öllum mögulegum meðölum verði
beitt til þess að ófrægja sig og þá sem
með Luxton standa ekki síður en Lux-
ton sjálfan. Conservative-félagið í
bænum afréði þegar, er Luxton var
nefndur að hugsa ekki um neinn mann
í sínum flokki til sóknar í S. Winnipeg,
en í þess stað, að vinna í einingu með
þeim “liberölum,” sem undir forustu
McDonalds standa með Luxton.
W. F. Luxton er svo vel kunnur,
að oss dettur ekki í hug að mæla með
honum. Það er helzt enginn íslendmg-
ur liér vestra, sem ekki þokkir hann af
aispurn, þó ekki sé nema síðan um árið
að C. P. R. félagið og Greenway sam-
eiginlega tóku af honum aleigu hans í
Free Press-prentfélaginu og skildu hann
eftir allslausann. Vér bætum því einu
við, sem Mr. McDonald sagði á laugar-
dagskvöldið, að ef það færi eins og "Tri-
bune” hefði sagt að andstæðingar
Greenways á næsta þingi yrðu ekki
nema 3, þá væri lífsspursmál að hafa
Luxton í þeim flokki, að hann einn væri
betri en allir andvigismennirnir til
samans, að Fisher undanteknum, á sið-
asta þingi, því, að hann mundi ekki
hleypa málum fram hjá umræðulaust.
Luxton undir öllum kringumstæðum er
nauðsynlegur á fylkisþingi og sé nokk-
ur maður í Winnipeg sem á skilið að fá
atkvæði fjöldans, þá er það W. F. Lux-
ton.
T. W. Taylor sækir undir merkjum
conservativa og eru allar líkur til að
hann beri sigur úr býtum. Hvað hæfi-
leika snertir er hann fullkominn jafnoki
Mclntyres, og minna en liann gætihann
enganveginn gert fyrir kjördæmi sitt á
fylkisþingi, Það kann að vera að Mc-
Intyre hafl alþýðuhylli, en Taylor hefir
hana ekki síður, er ef til vill sézt bezt á
þvi, að hann er eini bæjarráðsformaður-
inn í Winnipeg til þessa tíma, sem Ivis-
var hefir verið kjörinn bæjarráðsfor-
maður gagnsóknarlaust. Það sem eink-
um gefur von um frægan sigur fyrir
Taylor er það, að fjöldi af fylgjendum
Mclntyres um árið eru honum nú and-
vígir og vilja ekki nýta hann, vegna að-
gerðaleysis hans og af þvi hann heflr
tekið ráðin af Winnipeg-mönnum sem
fylgismaður Greenways.
Það sem Winnipeg-menn meðal ann-
ars hafa á móti Greenwaystjórninni er
þetta :
Hún heflr bannað þeim að útkljá mál-
ið um sunnudagavagna-gang;
hún hefir undanþegið Transfer-járn-
brautarfélagið skattgjaldi, þvert á móti
vilja bæjarstjórnarinnar og þannig svift
bæinn tekjum svo nemur þúsundum
dollars á ári;
Hún hehr leyft bæjarstjórninni að
taka til láns $25,000 eða meir til brúar-
gerðar yfir C. P. R. sporaklasann, þvert
á móti vilja bæjarmanna;
hún hefir leyft bæjarstjórninni taka
lán til brúargerðar yfir Assiniboine,
þvert á móti vilja bæjarmanna.
Haldi Greenway þannig áfram, er
það eins og Mr. McDonald sagði á
laugardagskvöldið, að hann mætti þá
eins vel taka við stjórn bæjarins alger-
lega og láta bæjarmenn sjálfa engu
ráða—fara með þá eins og ómyndug
börn, eins og hann hefir gert í þessum
málum.
K o sni nga-sj óðurin n.
Trúar og þjóðflokka-stríðið, sem
Greenway hefir hleypt af stað sér til
festu í stólm.im og Laurier til hjálpar
eystra, vegur mikið en ekki er það ein-
hlýtt. Hann þarf hosningasjóð eftir
sem áður og hvaðan á hann að koma ?
Guðsgjöfin frá þeim Ryan og Haney,
er uppétin — var þursleikt og meira til
fyrir lok Júlimán. 1892. Um Rocka-
feller og stóru brautina frá Duluth
norðvestur í Saskatchewan-dal er ekki
að gera — í svipinn. Það gat ekki orð-
ið af samningum síðastl. vor og ekki á-
litlegt að bindast samningi við það félag
undir haustið, þegar ekkert var hægt að
gera. C. P. R. félagið hefði þá snúist á
móti og það hefði reynst meiri skaði en
áhati. Fyrst og fremst veldur C. P. R.
félagið fjölda mörgum atkvæðum i fylk-
inu, og að auki hefir það ráð á góðu
fréttablaði i Winnipeg (Free Press) sem
þá hefði snúist á móti, en sem nú, eins
og Danir, er með “hvorugum,” en klúk-
ir upp á girðingunni, tilbúið að koma
niðui þeim megin, sem félagið heldur
að verði happadrýgra siðarmeir. — Úr
hvorugri þessari átt var því von um inn-
legg. En kosningasjóð varð að hafa
saman, þrátt fyrir hið ginnandi skóla-
mál. Og úr því engum utanhéraðs-
mönnum var til að dreifa, þá var næst
að treysta á sjálfa sig og einhvern mann
eða félag í fylkinu. Stjórnin varð að
gera eitthvað sjálf til að afla sér fjár i
kosningasjóð, og hún þurfti að gera
það áður en vetur kæmi, því ekki var
að vita nær nauðsynlegt yrði að skella
kosningunum á.
Það hafði um mörg ár verið talað
um þörf á framskurði St. Andrews fló-
ans, er liggur suður um Rockwood og
St. Andrews sveitir. Meðan John Nor-
quay lifði og var stjórnarformaður,
hafði hann látið gera áætlun um kostn-
að við framskurð flóans og fylgdi þvi á
þingi, að flóinn væri þurkaður. Áætl-
aður kostnaður við það var $15,000, en
Greenway, sem þá sat á þingi, andæfði
þessai-i tillögu svo freklega, að ekkert
var að gert. Sagði kostnaðinn hóflaus-
ann og augsýnilegt, að stjórnin ætlaði á
þennan veg að afla sér mútupeninga.
En svo hefir nú hinn æruverði Mr.
Greenway augsýnilega gleymt þessum
ummælum sínum þá, því þegar hann í
sumar lét verkfræðing sinn gera áætlun
um kostnaðinn við að skera fram flóann
varð honum ekkert bumbult, þegar
hann heyrði farið fram á $80,000. Honum
ofbauð heldur ekkert þegar lægsta boð-
ið í verkið kom fram og var @511,7tlO
Þetta er skoðanabreyting að gagni!
Fyrir nokkrum árum, þegar öll vinna var
dýrari en nú, og þegar skurðgerðarvél-
ar voru ekki til líkt því eins góðar og
nú,— fyrir fáum árum þótti Greenway
hóflaust að verja $15,000 til að skera
fram St. Andrewsflóann. Nú þykir
þessum sama Thomas Greenway sann-
gjarnt að verja til þess $91,700 ! Álit
hans á kostnaðinum hefir tekið breyt-
ingum svo nemur meir en $76,000 á fáum
árum ! Það er með öðrum orðum
Ý76.000 skoðanabreyting
þetta! Ef $15,000 goldin fyrir þetta
verK fyrir nokkrum árum áttu að gefa
af sér svo og svo mikinn mútusjóð og
það var álit Greenways, hvað mikinn
mútusjóð geta þá þessi $91,700, goldin
fyrir sama verk, gefið af sér? Það má
segja að verkið eigi að vera helmingi
betur gert nú, en þá var gert ráð fyrir,
og er það hugsanlegt. En þó ætti það
engan vegin að kosta helmingi meira nú
en þá, þegar kaup var hærra og vinnu-
vélar ófullkomnari, eða 30,000 dollars,
og þá, eftir reikningi Greenways, ætti
sú upphæð að fela í sér ríflegan mútu-
bitling. En nú eru þrjátíu þúsundin
ekki nema þriðjungur þeirrar upphæð-
ar, sem Greenway nú hefir gefið fyrir
verkið, og það að þinginu fornspurðu
og að auki rétt undir veturinn, þegar
ekkert er hægt að gera.
Þegar litið er á framkomu Green-
ways í þessu máli fyrir nokkrum árum,
þá er ekki undarlegt þó menn hér þykist
sjá uppsprettu kosningasjóðsins. Ef
hans eigin orðum er að trúa, þá er hér
fenginn mútusjóður meiri og stærri en
sá, er þeir Ryan og Haney lögðu til fyr-
ir seinustu kosningar.
Á þetta mikla fyrirtæki minnist
Greenway ekkert í ávarpi sínu til al-
mennings, því almenningi er það ætlað.
þó hann láti sem hann ávarpi kjósendur
sína eina. Ilonum máske finst að hann
hafi verið svo “liberal” í viðskiftum sín-
um Charles Whitehead & Co. i Brandon
í þessu máli, að ekki sé ráðlegt að guma
af því. Það vildu þá máske aðrir kom-
ast að jafn-“liberal” • samningum, en
stjórnin vitanlega stendur ekki við að
vera svona “liberal” nema rétt fyrir
kosningar, og þá ekki í stórum stíl
nema við þagmælskar skepnur.
-------1 ^ | • •
Meira atkvæða rán.
I síðasta blaði nafngreindum vér 6
Islendinga í Suður-Winnipeg, sem gle.ymt
var að cotja á kjörskrána. Síðan höf-
um vér athugað þá kjörskrá betur og
sjá um að þar vanta einnig nöfn þessara
manna:
Séra Magnús J. Skaptason (við Notre
Dame Ave. að sunnau)
Magnús Markússon (Fort Rouge).
Á Winnipeg Centre-kjörskrána hef-
ir og gieymst að setja nafn hr. Einars
Ólafssonar, ráðsmanns Hkr. Mr.
Brown, kjörskrárritarinn í þeirri kjör-
deild hefir fullvissað oss um að það nafn
hafi verið í handritinu, sem haun af-
henti prenturunum. Kjörskráin var
prentuð í prentsmiðju “Lögbergs.”
Hvað mikið fleiri nöfn Islendinga
í Winnipeg hafa þannig gleymst er ó-
víst-, en ólíklegt að þau 8 sem vér höfum
talið, séu þau einu.
‘•Liberal” Ný-íslendingur.
“Hvernig tekur það sig út fyrir oss
Ný-I'.'endinga. sem fiestir erum frjáls-
lyndir í trúmálum, að fara nú að hjálpa
kaþólsku kyrkjunni til • að auka vald
sitt ?” segir Ný-íslendingurinn í síðasta
Lögbergsblaði, og það á nú svo sem að
ganga til hjartans, en áður en menn
verða alveg gagnteknir af þessari her-
hvöt, væri gaman að spyrja : Hvernig
skyldi það taka sig út fyrir Ný-Islend-
inga, sem eru flestir frjálslyndir í trú-
málum, að hjálpa til að ásælast ka-
Jólska fyrir það að þeir eru kaþólskir.
eða með öðrum orðum : hvernig skyldi
það taka sig út fyrir frjálslyndan mann
að vera ófrjálslyndur ? Skyldi greinar-
höfundurinn virkilega hafa þá skoöun á
Ný-íslendingum, að frjálslyndi þeirra i
trúmálum nái ekki lengra en til trúar-
atriðanna sjálfra, og að þeir geti ekki
liðið þá sem hafa aðrar trúarskoðanir ?
Ef svo er, þá er vonandi að sú skoðun
sé röng. Það væri hreinasti glæpur, að
koma mönnum til að hugsa, að slikt
væri trúarlegt frjálslyndi, því það
mundi ala menn upp með algerlega
falskri hugraynd um, hvað frjálslyndi i
trúmálum er.
Trúarbragða frelsi er i því innifalið
að öllum jafnt sé gefið tækifæri til að
útbreiða og viðhalda sinni trúarskoðun.
án tillits t.il þess hver hún er. Maður
verður að viðurkenna að aðrir hafi rétt
til að halda fram og viöhalda, fyrir sína
persónu enda þeirri trúarskoðun sem mað
ur sjálfur hyggur ranga, og krefst rétt-
inda til að segja og sýna að sé röng. Það
verður enginn maður frjálslyndur í
trúarefnum fyrir það, þó hann neiti öll-
um viðteknum trúarskoðunum,ef hann
vill útrýma þeim með ofbeldi en hefir
ekkert umburðarlyndi.
Ný-Islendir.orar lxafa aldrei verið og
verða aldrei beðnir að bjúipa til að auka
vald kaþólsku kyrkjunnar, en þeir eru
beðnir að vera réttsýnir og senda á þing
þann mann sem þeir vita að muni konia
fram með allri sanngirni í skólamálinu
skyldi það koma fyrir á þingi sem þó
allar likur eru til að verði ekki þur cð
Manitoba-stjórnin er þegar búin að
þver taka fyrir að hliðra nokkuð til i
því máli. Afleiðingin af því er auðvit-
að sú að skólalögin annaðlivort statida
óbreytt, eða þá að sambandsþingið ger-
ir við þau breytingar, sem Manitoba-
þingið getur ekki samkvæmt stjórnar-
skrá landsins afmáð. Sá eini vegur til
að þetta mál komi á ný fyrir á þingi í
Manitoba er sá, að sambandsstjórnin
biðji Manitobastjórnina enn (ifjórða
sinn) að taka það til íhugunar.
Þá batnar nú okki heldur mikið fyr-
ir þeim sem hrópa: “Dýrðin, dýrðin og
skólamálið !” við það, að Laurier leið-
togi ‘liberala’ á Ottawa-þinginu hefir nú
komið fram opinheriega með það. að ef
hann kæmist til valda, þá ætii hann
einnig að gera breyting við skólalög
Manitoba. Má. Greenway þannig eiga
það nokkurnveginn víst, að þessum
uppáhaldslöguin hans, sern honum hefir
tekizt svo dásamh'ga að flækja almenn-
ing i, verður brey i livor flokkurinu
sem ofan á verður i Ottawa, úr þvi
hann neitar að geru nokkurt samkonm-
lag. Þannig er því skólamál þetta orð-
íð að tómri beiuagrind i höndum Green
ways og förunautu lians. en alt uni það
er þvi enn haldið á lofti, og brúkað sem
grýla af klíku sem hefir ekkert annað
augnamið en að halda sér við völdin,
jafnvcl með hinum allra sóðalegustu
meðölum, þeim: að koma inn hjá al-
menningi fordóm gegn kaþólskum borg-
urum þessa lands vegna trúar þeirra.
Þaðhefir þeim tekizt, og því prógrammi
fylgirSigtr. Jónasson dyggilega eins
og leigunautar hans. Nú er tækifæri
fyrir Ný-íslendinga að sýna sig. Hvort
vilja þeir heldur hlutdrægni eða sann-
girni? Hvort vilja þeir heldur Bald-
winson eða Sigtrygg?
*
*
*
\
*
*
*
*
*
*
Agætar
Premiur
f
Katipið og' borjTÍð Heimskringlu !
riilboð sem þið getið ekki gengið framhjá !
J Nyir haupendur
fá Heimskringlu og Öldina
þetta ár, 1896—1897, ásamt Öld-
inni frá byrjun (þrjá árganga, 480 stóvar blaðsíður), sem inniheldur
allar sögur herlæknisins,
eftir Zakarins ’L'opelius, ásamt möt gum fróðlegum ritgerðum, fyrir
að eius >*á,75 fyrirfram borgað.
\ /Jljiy h/1 u foptl/1 U'V sem hafa borgað blaðið eða
KUlijJCriUUr ? borgaþaðnúuppaðl.Jan.
*
*
*
*
*
4
i
\
*
\
i
*
t
\
*
*
*
*
\
*
*
é
*
t
t
\
\
\
1891), eða senda oss minst $2.00 upp i gamlar skuldir, ef stærri eru,
geta fengið eina eða fleiri af bókum þeim, sem hér eru taldar, með
því að senda oss, auk borgunav fyrir blaðið, upphæð þá, sem stend-
ur aftan við þá lúk oða. biokur, sem þeir velja sér :
“Feoples Atlas." landakort með allskonar
fróðleik um löndin, 124 bls. 20 c.
“l’icturesof all Oountries,” með skýringum
yíir liverja mynd, 256 bls. 20 c.
“ITnited States History,” með myndum
607 bls. 15 c.
“Standard Cook Book,” 320 bls................I0c.
“Gems of l’oets,” 200 bls. -................15 c.
“Ladies Hoine Companion,” mánaðarblað, á
24 gríðarstórar bls. í hvert skifti, 50 c. um árið. $
v\llar þe.ssar bækur eru þess. vel virði, að þær séu á hverju heimili,
og verðið er sett svo lágt að engan munar — að eins fyrir burðar-
gjiikl og fyrirhöfn. Sérstaklega er Peoples Atlas nauðsynleg bók,
og Pictures of all Countries er einkar skemtileg bók. Ladies Home
Companion er mjög vandað og stórt mánaðarblað, 24 blshvert hefti
vanaverð $1.00 um árið. Það er ómissandi blað fyrir alt kvenfólk
som vill f.vlgin meö cimanum í öllu sem til heimilis og klæðnaðar
hej rir. — Aliar þessar lrækur eru til sýnis á skrifstofu blaðsins.
Loir iSeni borsa nú
eða hafa þegar borgað þennan
nýbyrjaöa (10.) árgang Heims-
kringlu,—eða þeir sem borga upp gamlar skuldir sínar og fyrirfram
fyrir þennan árgaug. *- eða þeir sem gerast nýir kaupendur og
borga fyrirfram, fá allir íiinar ofangreindu bækur með þeim skil-
yrðum, sem sagt liefir verið, og að auki endurgjaldxlaust söguna
Mikael Strogoff,
innfesta i kájiu, þegar hún er komin út, sem verður um miðjan
Febríiar. Saga þessi, sem er að koma út í dálkum Heimskringlu,
er eins og mörgum er kunnugt, eftir hinn alkunna skáldsagnahöf-
und Ji.les Vbrne, og er ein af þeim beztu sögum, sem í íslenzku
btaði hefir birtst. Bókin verður um hdlft fjórða hundrað hlaðsíður
aö stærð, og verður send til allra, sem hafa áunnið sér tilka.ll til
hennar, þegar hún er komin út, þeim að kostnaðarlausu.
Tilboð hctta
stendur meðan upplag sögunnar endist, þó ekki
Auglýst verður í blaðinu ef
lengur en tíl 31. Mavz næstkomandi.
upplagið þrýtur fyrir þann tíma.
Sendið gjöld yðar og panranir sem f.yrst, áður en upplagið af
sðgunni er útgengið. Vér höldum lista yfir alla, sem borga og
ávinna sór tilkall til sögnnnar, og verða pantanir afgreiddar í
þeirri röð, sem þær koma fyrir á listanum.
Ensku bækurnar fá kaupendur 2—3 vikum eftir að þeir hafa
sent horgunina.
7// /í'//y>; /j f Engin hlöð af þessum árgangi verða
“ * send til íslands, nema kaupendur þeirra
horgi allar eldri skuldir og fyrirfram fyrir þennan árgang. Borg-
anír þurfa að veia komnar til vor fyrir 15. Febrúar, frá öllum þeim
sem ætlast til að blaðið verði sent heim með næstu ferð.
Yerð blaðsins boimsent er ?1.00fjTÍrþásemeinnigkaupa
hlaðið sjálfir, en $1.50 fyrir þá, sem að eins kaup það til heimsend-
ingar.
The Heimskring/ct
Prtg. & Publ. Co.