Heimskringla


Heimskringla - 13.04.1899, Qupperneq 1

Heimskringla - 13.04.1899, Qupperneq 1
XIII. ÁR NR. 27 tleimskringia. WINNIPEGr, MANITOBA, 13. APRIL 1899. Frjettir. Markverðustu viðburðir hvaðanæfa. Bandaríkjastjórnin hefir nýlega sent Avarp til Filippineyjabúa. Það er í 11 liðum á þessa leið : 1. Yfirráð Bandaríkjanna eru os sknlu verða viðurkend yfir allan Filip- ineyjaklasann, og þeir sem veita mót- stöðu, vinna með því ekkert annað en slöa eyðilegging. 2. Filippineyjabuum verður veitt fullkomið frelsi og sjálfstjórn, sem sé i samræmi við hyggilega. réttláta og stefnufasta stjórn opinberra mála og samkvæmt þeim réttindum og skuld- bindingum. sem Bandaríkin bera á- byrgð af gagnvart öðrum þjóðum. 3. Borgaraleg réttindi eyjarskeggja verða ábyrgð og vernduð í það ýtrasta. Vér ábyrgjumst fullkomið trúfrelsi, og allir skulu vera jafnir og hafa j afnan rétt f augum laganna. 4. Heiður. réttlæti og vinsemd banna að Filippineyjamenn eða cyjar þær, er þeir byggja, séu notaðar sem markmið til sigurvinninga. Asetning- ur Bandaríkjastjórnarinnar er að efla velsæld og framfarir Filippineyja- manna. 5. Fólkinu á Filíppineyjunum skal veitt trygging fyi ir ráðvandri og full- kominni stjórnarÞjóuustu. og skulu eyjarskeggjar öðlast stjórnarembætti þar og að svo miklu leyti sem því verð- ur viðkomið. 6. Innheimta skattanna og annara inntekta og notkun þeirra, skal verða gerð á sparsamlegan hátt. og tekjurnar innheimtar eftir sanngjörnum mæli- kvarða. og skal verða varið að eins t’l þess að borga vanaleg og réttmæt út- gjöld i sambandi við stofnun og við- haldi 8tjórnarinnar yfir Filippineyjun- um, og til þeirra almennu umbóta, sem hagsmunir fólksins krefjast. Inntektir úr sérstökum héruðum notast tii ann- ara þarfa. Með slíkri hyggilegri og sparsamri stjórnsemí er vonað að þarf- ir stjórnarinnai verði innan skamms tíma þannig, að hægt verði að gera tals verðalækkun ásköttunum. 7. Dómsmálastjórnin skal vera rétt- lát, framkvæmdagreið og góðgjörn, og með því móti afmá þau óþægindi, sem eru samfara töfum, spillingu og ofbeld- isverknaði. 8. Vegagerðir, járnbráutir og önnur slik samgöngufæri og flutningsfæri og önnur opinber verk, sem miða til hags- munafyrir Filippineyjabúa skulu verða styrkt. 9. Innlend og útlend verzlun og iðn aður, landbúnaður og annar iðnaður, sem lýtur að efling og framförum lands ins, til hagsmuna fyrir þjóðina, skal ýtarlega stutt og eflt eftir föngum. 10. Fnllkomnar fyrirskipanir skulu gerðar fyrir stofnun alþýðuskóla, þar sem börn íbúanna skulu verða mentuð, og hæfilegar ráðstafnir skulu gerðar til að koma á fót öðrum mentastofnun um. 11. Umbætur skulu gerðar á öllum deildum stjórnarinnar og öllum grein- um opinberra starfa, og allar þær stofn anir sem verða, sem miðar til sameigin legra hagsmuna fólksins, skulu stofn- settar tafarlaust og háðar þeim sann- girnis og réttlætiskröfum, sem álítast fullnægjandi þörtum fólksins og þess hæstu hugsjónum og tilfinningum. Með þessu hugarþeli koma Banda- menn til Fiiippineyjabúa og hefir for- setinn svo fyrirskipað, að sendinefud hans geri þetta ávarp opinbert frammi fyrir þjóðinni. Þctta er aðalinntakið úr ávarpi Bandamanna eins og sendinefnd þeirra hefir auglýst það á eyjunum. Ávarpið er undirritað af öllum 5 nefndarmönn- unum; þar með Dewey og Otis. Þingið f Norðvesturhéraðunum var °Pnað 4. þ. m. af hinum nýja governor l'oi'get. Hásætisræðan var i fylsta •náta fátækleg Hún fjallar aðallega um dauða hins fyrverandi fylkisstjóra Camerons. og kunnugleik eftirmanns 'ns á þörfuwi héraðanna; um burtför A-berdeens lávarðar, og komu Mintos lávarðar í hans stað; að einum manni hafi verið bætt við i stjórnarráðið; um samdrátt fylkislaganna i eina heild; um sameiningu 450 sveita í héruðunum um vatnsforða fyrir ýmsar sveitir í hér uðunum; nm kynbætur á nautgripum; umbætur 4 kasningalögunum; um fó félagsmyndunarlög; um íllgresi, og ýms -önnur smá ákvæði, sera þingið er beðið að taka til yfirvegunar. Heilt kopar og gnll fja.ll hefir ný- lega fundist norðarlega í British Col- umbia, og er það talin einhver hinn merkilegasti fundur sem nokkrar sögur fara af. Þessi frétt barst til Vancouver 5 þ. m. með manni, að nafni Arthur Ross frá Winnipeg, sem hefir verið í gull- landiuu um nokkurn undanfarinn tima. Mr. Ross segir, að maður að nafni Por- ter, hafi fyrstur fundið málmana i fjalli þessu nálægt Porcupine-ánni, og segir hann að málmurinn hafi i sér 75 per cent af kopar og 18 p c. af gulli. Mr Port- er hafði stykki af málmblendingi þess- um á stærð við mannshöfuð, og neitaði hann að þiggja $320 fyrir það. Síðustu fregnír segja að Aguinaldo, foringi uppreistarmanna á Filippineyj- unum, muni hafa gefið formenskuna frá sér, og að Lema herstjóri hafi tekið að sér formensku uppreistarhersins — Sama frétt segir að herskipið Charles- ton hafi skotið á bæinn Dagupan og eyðilagt hann. Thomas L. Johnson, strætisbrar.ta- kóngurinn í Cleveland, gefur það álit sitt að þess verði ekki 'angt að bíða, að fólk í borgum fái fría keyrslu á strætis- vögnum, á líkan hátt og menn fá nú bréf flutt frítt heim í hús sín. Þetta muni verða strax og bæirnir eru orðnir eigendur að strætisbrautum og vögn- um innan sinna takmarka. All-snarpar umræður hafa verið í Ottaw»-þinginu undanfarnar tvær vik- ur, um hið svo nefnda Yukonmál, og er stjórninni kent um illa stjórn þar efra. Þar á meðal: 1. að stjórnarþjónar þar heimti mút- ur í stórum stíl fyrirhvert verk er þeir gera fyrir námamenn þar í landi, og sem þeir eiga að gera fyrir ekkert; 2. að glæpsamleg álýgi (black mail) stjórnarþjónanna á námamenn, sem báðu að rita sig fyrir námalóðum, hafi átt sér stað; 3. að skrifstofuþjónar hafl notað emteættislega þekkingu sína á ósann- gjarnan og sviksamlegan hátt. 4. Lögmaðursá. sem settur var til að aðstoða gullumsjónarmanninn, hafi þegið laun frá mönnnm. sem höfðu námalóðaþrætumál í gerð þess manns; 5. að umboðsraaður ríkislandanna hafi þegið laun til að útvega leyfi, sem hann sjálfur gaf út. og að hann hafi notað lögregluliðið t'l þess að víkja mönnum af þeirn löndum, sem hann þannig leigði; 6. að landagentinn hafi haft hags- munalega hlutdeild, ásamt öðrum stjórnarþjónum, í því að leigja árbakk- ann við Dawson City; 7. að ekkerthali verið gert til að koma heilbrygöisástandinu í Dowson í viðunanlegt hot f; 8 að pósttnál og samgöngufæri hafi verið óþolandi; 9, að sviksemi hafi verið höfð i frammi í sambandi við vinsöluleyfi, sem veitt hafi verið þar í landi; 10. Sviksamleg leiga vatnsbakkans viðDawson City, til þeirra félaga Mor- rison og McDonalds, gangstætt rétt- indum þeirra, sem sezt höfðu að fram meðánni, svo að þeir félagar græða um $80,000 á ári, á þossum leigusamningi. 11. Ásökun um að F. C. Wade og aðrir stjórnarþjónar hafi hlutdeild í þessum leigumála. 12. að F. C. .Witde hafi þegið mikla peninga upphæð frá þeim fólögum fyrir að koma þessum samningi á; 13. að F. C. Wade hafi þegið borgun frá persónum, sem höfðu lóðarþrættimál í gerð gullumsjónarmannsins, þó hann værí á sama tíma settur til að aðstoða hann og ráðleggja honum í gerðarmál- unum; 14. að stjórnarþjónar hafi svikið námalóðir undan W. Hustliy, A. Brown og J. Stratton. 15. Leblance-málið. Það var Borden þingmaður, er var fram þassar kærur, og hélt hann þvi fram, að ef stjórnin fengist til að setja rannsóknarnefnd af mönnum, sem að öllu leyti séu óháðir stjórninni eða á hrifum þjóna hennar, þá skuli alt verða ýtarlega sannað. En að aðalvitnin i þessum málum þori ekki aðlátasin get- ið undir núverandi fyrirkomulagi, af ótta fyrir því, að hagsmunir þeirra i Yukonlandinu yrðu tafarlaust eyði- lagðir af stjórnai klikkunum þar. Það er talið líklegt að stjórnin muni láta tilleiðast að setja óháða rannsóknar- nefnd í þessi mál. en alt er óvís: um það enn þá. Annar stór eldur var 7. þ. m. í New York. Eldurinn var í þeim hluta boig arinnar, sem auðugasta fólkið býr í. Það er haldið að 13 manneskjur hafi mist lífið í þessum eldi. Nokkrir meidd- ust og einn af þeirn er talinn ólæknandi Skaðinn er rnetinn 220.000 doliarar. Eftir því sera Daily Mail segir 8. þ m., hafir ítalskur hern annaflokkur verið settur á land í Sau Mun Bay, sem er í Chi Kiang héraðinu i Kínaveldi. Stjórnin á Italíu hefir verið að reyna að fá þennan stað leigðau um 99 ára tima- bil fyrir herstöðvar og kolastöðvar. Eftir þessu er samningutir.n kominn i gegn. í St. Catharii.es 7. þ. m. brann sjö ára gömul stúlka til dauða. Hún var að leikasér að, að brenna bein en eld- urinn læsti sig í föt hennar og skað- brendi hana áður en henni varð forðað. Hún lifðí við skelfilegharmkvæli fóein- ar klukkustundir og dó svo — Fólk ætti ekki að leyfa börnum að fara með eld. Slikt skeytingarleysi getur haft hryllilegustu afleiðingar, þá minst varir. f East, Hadden, Conn., varð ítalsk- ur rakari vitskertur 7. þ. m., að nafni Antonio Grino. Hann hljóp um borg- ina með skammbyssu og skaut inn í flestar sölubúðir, sem voru á leið hans. Ein kúlan hitti John Galston í höfoðiö og beið hann þegar bana af. Þessi skot- hrið vakti óðara eftirtekt, svo fjöldi safnaðist utan um ítalann, tók hann og skaut hann þegar .án dóms og laga. Taflkappi Canada. Landi vor Magnús Smith, frá Winnipeg’, heflr nú unnið taflþraut sína í Montreal og er nú viðurkend- ur besti taflmaður í Canada. Magnús Smith kom hingað iil bœj- arins fyrir rúmlega hálfu árj síðan. Hafði hann áður verið nokkur ár vest- ur við Kyrrahaf, og æft þar mann- tafl. Var hann færastur allra tafl- manna þar vestra. Eftir að hafa sigrað hina bestu taflmenn i Califor- nia, British Columbia og Norðvestur- héruðunum, tók hann til að þreyta við færustu menn í þeim tveimur taflfélögum sem eru hér í bænum. En það kom brátt í ljós að það var enginn sá taflmaður í þessum tveim- ur félögum, er mætti við honum. Þeir sem áður höfðu haldið þeim heiðri að vera viðurkendir taflkapp- ar, urðu nú að lúta í lægra haldi fyr ir þessum glöggskygna landa vrorum og skal það sagt þeim til heiðurs, að þeir höfðu þeim mun meiri mætur á Magnúsi, sem hann lék þá ver í tafl- þrautunum. Svo kom það fvrir, að það var stofnað til almenns taflmannafundar I Montreal og skildi þar teflt um bik- ar einn mikinn og nafnbótina : Tafl- kappi Canada. Taflfélögin hér geng- ust þá fyrir því að Magnús yrði send- ur austur á þennan taflmanna fund. íslendingar tóku að sjálfsögðu vel í þetta mál og Heimskringla og Lög- berg urðu einusinni sammála. Var svo skotið saman dálitlum sjóð í þessu skyni, og Magnús sendur austur. Og þetta hefir nú haft þann árangur sem að framan er sagt, og er það Mr. Smith og oss Islendingum öllum til hins mesta sóma. Á tafltundi þessum í Montreal mættu margir menn. En lSafþeim tefldu um taflkappaheiðurinn og skyldi hver þeirra tefla 12 skákar. Magnús vann 9| skák, tapaði einni oggerði 3 jafntefli, en hvert jafntefli er talin hálf skák á hvora hlið. Sá sem næstur honum stóð að leikslok- um var að eins hálfa skák á eftir. Að unnum þessum sigri, rigndi að hr. Smith lukkuóskum úr öllum átt- um, og þar á meðal frá taflfélögunum hér í Winnipeg. Framkoma hans öll þar eystra heflr verið hin sóma- samlegasta, og andstæðingar hans I taflrauninni láta mikið af honuin og telja hann vel að þeim heiðri kominn sem hann hefir náð I þessari ferð. íslendingar og aðrir hér 1 liænum, sem lögðu fé til fararinnar, eiga þökk skilið fyrir þá framtakssemi. Þeir þurfa ekki að sjá eftir útlátunum, því Magnús heflr unnið þjóðflokki vorum til sóma, og sýnt og sannað það sem margir hérlendir menn hafa áður við- urkent, að íslendingar eru, að því er snertir andlegt at.gervi, fullkomnir jafnokar hinna bestu manna hér í landi, af hvaða þjóðflokki sem þeir eru. Það er búist við að Magnús komi hingað til bæjarins að austan á morg- un, og að íslenzki hornleikaraflokk- urinn mœti honum á vagnstöðvunum hér. Það er og talið sjálfsagt að tafl- félögin hór og íslendingar haldi hon- um samsæti einhverntíma innan skamms. Horfum ‘ vér ekki of mikið til baka ? .Tá, sannarlesa horfum vér of mik- ið á fornar bókmentir vorar. ef vér gef- um oss ekki tíma til að horfa fratn á við, og störfum lítið og áhuyalaust að ný bókmentum vorum. I insta eðli sínu er bókmentaspursmólið þýðiugar mesta spurning íslenzku þjóðarinnar, og íslenzks þjóðernis hvar sem það er í heiminum. Enginn skynsamur maður mun neita því að bókmentir hverrar þjóðar sem er.hljóta að vera aðal leiðar- stjarnan til frægðar og virðingar, bæði innbyrðis og á meðal samtímis og eftir- komaiidi þjóða, Það eru bókmentirn- ar fyrst af öllu,, sem óvinna þjóðinni efrirtekt og viðrkenningu annara þjóða. Þær eru það segulafl, sem þrengja sér í gegnum merg og bein inn i hugskotið. Þær eru sá vafurlogi, sem aldrei slokn- ar eins lengi og mansandinn ræður lof- um og rikjum á þessum hnetti. Nú um langan tíma hefir íslenzka þjóðin átt og haft.að eins eitt heróp.sem mentuð þjóð. Og þetta heróp bafa ver- ið fornu bókmentirnar henn- ar. Þær hafa verið og munu verða sú ódáins stjarna, sem hátt á himni fræði og snildar, lýsa yfir henni á bókmenta- brautum mentaða heimsins Það væri synd að segja það, að vér Islendingar höfnm ekki starað og rýnt á þennan goðum líka kjörgi i^> vorn með aðdáun og athygli. Mentuðu þjóð- ir nútímans hafa líka sumar hrósað og lofsungið bókmentir voiar. En er ekki alt l'ietta lof—eir:s og annara—að glepja oss? Hefir það ekki gint og heillað oss út frá ófrainhaldandi bókmentastai fi ? Hefir ekki gullhannaslóttur, bæði vot og annara, dre, ið úr oss dóð og fram- kvæmd til bókmentastarfa nú 1 seinni tíð? Meiri hlu-i nútímans manna mun svara, að svo sé ekki. — Jæja, en ekki þarf spódómsanda . ð ha'a né véfrétta að leita um það, að eftirkomandi kyn- slóðir munu fyrr eða síðar leggja þann dóm á oss, sem nú lifum, að andlegar afurðir vorar séu smóar, og eitthvað hafi verið að, eða glapið oss. — Það munu margir mæla. og álfta, að forn-bókmentir vorar séu þau snild- arverk. sem ekki sé hægt að jafnast við, og ekki um að tala. að komast fram fyrir. Það þarf ekki að leita djúpt í ræðum og ritum sumra vorra læiðustu manna, til að finna þetta álit þeirra. Sumir af þeim hafa líka riðið á vaðið, aðgrafa sér upp fræði og frama, úr ‘gullaldar” mókmentum . vorum. Þeir hafa brotið hörga og hauga, og rið ið vafurlogann sjösinnum, til að ná gulli og gersemum, — andlegum auð- æfum—, út úr listaverkum fornrithöf- unda vorra. En þó grátlegt sé frá að segja. þá hefir erfiði og timaeyðsla þess- ara góðu manna oft og tíðum orðið þyngri á metaskólunum, en bókmenta- leg listfengni og heiður. Þær Bjarma- lands bókmentaferðir hafa farið líkt og og fjárhald erfingja fer oft og tíðum, sera af ríkum er kominn. Hann eyðir erfðafénu og tfma, og situr févana eft- ir, og hreppir hnjóð og álas. Sá rithöfundur, sem ekki er fær að skrifa af eigin efnum, hann er tæplega fær um að endurbæta og auðga verk frægra snillinga og frægðarmanna. Að hafa og ala þá hugsun og skoð- un, að ómögulegt sé að komast j.'.fn langt og forfeður vorir, þó listamenn væru, er örnurleg ineinvilla. Þjóðin og einstaklinirurinii ættu að fóstra hana sem alba rninst að unt er. Alt það sem þannig er miðað við, er þó meira. og betra, en það sem þekt var áður. en listaverkið var gjört. Og fyrst núeinusinni er hægt að komast fram úr öðru, er ógæt.ast var talið á sin: i tið, þá er það .efinn hlutur, að það er hægt aftur. Vitaskuld er það. að mörgum misheppnast. En möguleikinn er, þrótt fyrir það, til eftir sem óður; þvi neitar enginn, nema fraraúrskarandi fóbjónar. Uin hvað sem er verið að hugsa og tala, til óframhalds og framkvæmda, þá er t r ú i n á möguleikann, fyrsta og einasta atriðið. Ef sá ssm hugsar og talar, hefir enga trú á því, sem hann er að fara með, fþá gerði hann tiusinn- um betur. að slíta ekki kröftum sínum út á að hugsa og tala um það. Það þykir engum vænna en mér um forn-bókmentir íslendinga, sem auðsuppsprettu og bókmenta hyrning- arstein, til að byggjaofan ó. En séu íslendiugar búnir að öðlast þá sannfær- ingu, að þeir geti ekki nú og framvegis jafnast á við þær, — og með áhuga og vilja og orku komist. fram fvrir þær, þá eru þær sannarlega stærsta hefndar- gjöf og ellihörmung þjóðarinnar. Þá er þjóðin sofnuð til fulls og alls fyrir framtfðina, sem hókmenta þjóð. Vér megum ekki horfa of míkið og einverðungu aftur í löngu liðna tíma. Vér verðum að halda áfram með hug og dug, með lífi og sól. Nýbókmentir vorar eru smáar, en þær aukast ekki af sjálfu sér. Já, þær eru of smáar. Samt mun engum sem ber sönn kensli á bókmentir, blandast bugur nm, að nýhókmentirnar standa í sumum greinum jafnfætis þeim fornu. Og þar að auki munu nýbókmentirnar hafa enn þá meira bókmentalegt tildi yfir 800—1000 ár hér frá, eu þær hafa þann dag í dag. Með allri virðingu og ást fyrir fornu bókmentunum og fornri frægð vorra Islendinganrot, þá verðum vér að gæta oss alvarlega, að láta þær Remnants. Til þess að rýma til fyrir nýjum vörubyrgðum, sem nú hrúgast til vor daglega, þá seljum vér nú alla gölfteppa-afganga fyrir 25 ct. Yarðið. Vanaverð á þessum gólfteppum er 40c. yrðið og yflr 574 Main Str. Telefón 1176 ekki glepja af oss vilja og framkvæmd, starf og þrek til frama og frægðar, Vér höfum helga þjóðarskyldu að ynna af höndum. Og hún á að vera sem björt- ust, og lýsa sem allra lengst fram um ókomnar aldir, og vera minnismark vort í augsýn eflirkomandi og betur mentaðra kynslóða, en vér erum Vér eigum að haldaófram, hver og einn eft- ir megni og mæcti, að hlaða ofan á þá undirstöðu, sem forfeður vorir hafa svo listfengislega og rarnbyggilega lagt grundvölliun fyrir í íslenzkum bók- mentum. Vér megum ekki hika, ekki standa auðum höndum, ekki grufla, og sízt af ölln að sofa andvaralausir og sit.ja auðnm höndum, svældir inni blaðaieilum og lítt merku gagnrýnis- rugli, sem nú virðisl vera hæst móðins. En vér verðum að vanda og velja, bæði smáu og stóru steinana er vér bæt um við í bókmentab.yggineuna. rJá, vér verðum að vanda efnið, lögunina og útlitið af fremsta megni. Lóta bók- mentir vorar stöðugt verða fægðari og fríðari, og vera í samræmi vTið vaxandi mentun og listþroskun tíroans. Kr. Ásg. Bf.nediktsson. Hurra fyrir Holbrook < i Cavalier. Vorvörurnar eru komnár ! Komið nú þegar einn og allir og notið hin ágætu kjörkaup er vér bjóðum. Vér höfum nú stækkað búð vora um 45 + 20 fet, og höf- um nú þá stærstu búð, sem til er fyrir norðan Grafton. Búð vor er nú full alla leið frá kjallaragólfí og upp undir þak, með nýjum og ágætum vörum, er vér seljnm með sérstökum kjörkaupum. Vér höfum bætt stórum við húsbúnaðardeildina, og viljum selja yður vörurnar úr þeirri deild fyrir aðeins hálfvirði, miðað við verð annara, sem selja samskonar vörur. Gefið þeim engan gaum, sem þykjast selja við lágu verði fyr- ir peninga út í hönd. I fyrsta lagi er engin þannig löguð búð til hér í bænum, sem einvörðungu selji móti peningum út í hönd. í öðru lagi þörfnumst vér peninga engu síður en aðrir, og viljum og skulum selja að minsta kosti jafn ódýrt fvrir peninga út í hönd eins og nokkur önnur búð í Dakota. í þriðja lagi kaupum vér og seljum margtalt meira en nokkur önnur búð í bænum, og af því að vér kaupum svo afarmiklar vörubyrgðir í einu, þá getum vér keypt og selt ódýrara en aðrir. Munið vel eftir því, hversu allar vörur voru dýrar hér 1 Cavalier, áður en Holbrook byrjaði á verzl- un þar. Komið sem fyrst og náið í vorvörurnar áður en aðalstraumur- inn hyrjar. 10 Sápustykki fyrir 25 cents. 25 centa virði af “Catsup” fyrir 15 cts. 18 pd. af hreinsuðum rúsínum fyrir $1.00. 13 tegundir af kaffi, mjög ódýit. Soda 5 cents — Stívelsi 5 cents. 25 centa virði af brauðgeri fyrir 15 cts. 10 centa virði af sagógrjónum fyrir 5 cts. Og yflr höfuð mesta feikn af kjör- kaupum f öllurn deildum i búð vorri. C. A. Holbrook & Co. Cavalier, N.-Dak.

x

Heimskringla

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Heimskringla
https://timarit.is/publication/129

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.