Heimskringla - 09.05.1901, Blaðsíða 2

HEIMSKKINGLA 9. MAÍ 1901.
Heiutskringla.
PUBLISHBD BY
The HeimskrÍDgla News 4 Publishmg Go.
Verð bladsins i Canada og Bandar. 91.50
nm Arið (fyrirfram borgað). Sent til
íslands (fyrirfram borgað af kaupenle
um blaðsins hér) $1.00.
Feaingar sendist í P. O. Money Order
fiegistered Letter eðaExpress Money
Order. Bankaévisanir á aðra banka en i
Winnipeg að eins teknar með afföllum
B. L. Kaldwintton,
Editor & Manager.
Office : 547 Main Street.
P O. BOX 407.
Járnbrautarsamningar
Manitobastjórnarinnar og N. P. og
C. N. brautafélaganna, hafa verið
samþyktir f Ottawa. Mr. Bole fékk
góða áheyrn hjá þingmönnum þar
og sömuleiðis Nesbitt lögmaður, en
borgarstjóri Arbuthnot varð sér og
minnihlutamönnum þar til mestu
háðungar. Hann hafði bókstaflega
ekki annað fyrir sig að bera til
stuðning8 máli sínu, en greinar úr
“Tribune” ritaðar af Mr. Percival,
en varð um leið að játa að Mr.
Percival, sem sókti um þingmensku
við síðustu fylkiskosningar, hefði
haft mikinn minnihlut atkvæða, og
væri því í engum skilningi málsvari
nokkurs hluta manna hér i fylkinu.
Þingmenn voru auðsjáanlega í mjög
miklum meirihluta með samningun-
un, og móti Mr. Arbuthnot og mál-
stað hans. “Free Press” segir að
að eins hálf tylft manna hafi verið
móti samningunum, og að þeir hafl
verið samþyktir af nefndinui atkv.
laust. “Svo fór um sjóferð þá”.
Victoriu-dagur.
Það hefir um langan tíma verið
lög í brezka rfkinu að halda 24. Maí,
sem var fæðingardagur hinnar látnu
Victoriu drotningar, sem helgidag.
Þetta höfum vér skilið svo að það
hafl verið í heiðurs eða virðingar-
skyni við ríkisstjórnarkrúnuna, og
flestir bjuggust við að við lát Vict-
oríu mundi þessi dagur falla úr sög-
unni sem helgidagur, og í hans stað
mundi koma 9. Nómember, sem er
fæðingardagur núverandi konungs
Breta, Edwards VII, en þetta á ekki
að verða svo. Ottawaþingið hefir
samþykt að halda framvegis 24. Maí
sem almennan helgidag um alt Can-
adaveldi. En engin ráðstöfun er
gerð fyrir þvi að halda neitt upp á
fæðingardag núverandi konungs.
Reyndar sagði Mr. Laurier að það
mætti hafa hinn almenna árlega
þakkagerðardag í Canada þann 9.
Nóvember, og þannig sameina hann
við fæðingardag konungs,. Þetta
flnst oss nokkuð óviðfeldið. Vér er-
um als ekki með því að fæðingar-
dagar konunga eða rikisstjórnara
séu gerðir að lögskipuðum helgidög-
um, og því síður það að þeim dög-
um sé með lögum haldið á lofti eftir
dauða þeirra inanna eða kvenna,
sem'dagarnir hafa verið haldnir i
heiðurskyni við, meðan þeir voru
lífandi. En sízt af öllu sjáum vér
sanngirni í því að neyða með lögum
þjóðina til að halda helga fæðingar-
daga þeirra sem látnir eru, en ganga
þegjandi fram hjá fæðingardögum
þeirra ríkisstjóra sem nú lifa og
rikja. Vér sjáum ekki hvers þeir
lifandi eiga að gjalda umfram þá
sem dánir eru. Ef það á að verda
viðtekin regla þjóðarinnar að gera
fæðingardaga konunga sinna að al-
mennum >helgidögum, þá flnst oss
það mætti nægja án þess að gera
slíka daga viðvarandi eftir látþeirra.
Það er víst orðin almenn skoð-
un nú, að Bretar hefðu ekki látið sér
detta í hug að fara í stríð við Búana
ef þeir eða stjórn þeirra hefði haft
nokkra hugmynd um þá mótstöðu,
sem Búar hafa sýnt að þeir hafl verið
færir um að veita. Að vlsu hefði
brezka stjórnin spæjara þar syðra I
sambandi við hermáfadeild slna, og
yílrmaður þess spæjarafiokks, Sir J.
C. Ardagh, sendi stjórnir.ni smám-
saman skýrslur um hermálaástand
Búanna. Þessar skýrslur voru auð-
vitað prívat og stjórnin hélt þeim
algerlega leyndum fyrir öllum nema
þeim örfáu mönnum sem höfðu yfir-
umsjón hermáladeildarinnar. En
nú heflr stjórnin látið birta skýrslur
þessa manns, sem rita*ðar voru ör-
stuttum tíma áður en ófriðurinn
hófst, og sem brezka stjórnin bygði
skoðun sína og þekkingu, um herafl
Búanna á. Þessar skýrslur benda á
að sögusögU Sir Ardagh hafl I flest-
um greinum verið mjög villandi, og
að hann hafl gert miklu minna úr
öllu því er Búar höfðu til herútbún-
aðar og mannafla þeirra, en átt hefði
að vera. Auðvitað hafði maðurinn
sagt alt er hann vissi, en gallinn
var að hann vissi ekki rétt. Búar
höfðu vakandi auga á öllu, þeir eða
stjórn þeirra þektu alla þessa brezku
spæjara og vissi erindi þeirra, og
þeir voru sjálfir vaktaðir af spæjur-
um Búanna og afvega leiddir á all-
an upphugsanlegan hátt, og þeim
var algerlega fyrirmunað að komast
að sannleikanum um viðbúnað Bú-
anna. Sir A^dagh segir í skýrslu
sinni að þeir séu að eins 35,500 að
tölu sem hugsanlegt sé að geti
orðið notaðir á vígvellinum, að
meðtöldum öllum þeim útlend-
ingum sem þeir geti fengið sér
til hjálpar. En nú telja menn að
Búar hafl 56,000 manna sem geti
borið vopn. Hermálastjórar Breta
töldu víst að það tæki 5,000 eflda
Búa til þess að mynda setulið I
Johannesborg, og að 6,200 manna
þyrfti til að verja Pretoria. I báð-
um þessum borgum voru útlendingar
sem Bretar töldu víst að krefði mik-
ið lið til þess að halda I skefjum. Á
þenna hátt töldu Bretar að 11,200
manna drægist frá 35,500 Búum sem
þeir töldu þá hafa til að bera vopn,
og væru þá að eins eftir 22\ þúsund
manna, sem Búar gætu sett á víg-
völlinn, og það lið töldu þeir létt að
yflrbuga. En svo þegar stríðið
kom, þá ráku Búar alla hættulega
útlendinga út úr Johannesborg og
Pretoria og þurftu því als ekkert
setulið í þeim borgum. Annað I
skýrslu Sir Ardagh var það, að Búar
notuðu alment Martini Henry rifla
og önnur gamaldags- og firelt vopn,
en þegar á vígvöllinn kom þá fundu
Bretar að þeir voru útbúnir með nýj-
ustu Mauser rifla og notuðu reyk-
laust púður. Stórskotaliðið var sagt
að vera gamaldags og svo þungt I
flutningum að það væri nálega 6-
hreyfanlegt. En Bretar voru ekki
fyr komnir út I strlðið en þeir kom-
ust að því að þetta var alt öðruvísi,
að Búar höfðu nýjustu fallbyssur og
höfðu svo mikið lag á að beita þeim
að þeir undruðust yfir þvl að spæjar-
sínir skyldu ekkert vita um þetta.
Allar getgátur brezkra hermála-
manna áður en strlðið byrjaði um þá
lltilfjörlegu vörn sem Búar mundu
sýna rétt á landamærum sínum og
svo gefast upp og ganga að hvaða
friðarkostuE sem Bretar vildu setja,
heflr reynzt tál og draumur. Bretar
töldu víst að Búar mundu hvorki
hafa afl né þor til þess að halda her
inn I Natal eða Cape-héraðið, og að
þeir mundu ekki láta sér detta I hug
að ráðast á Kimberley og aðrar
brezkar borgir. En alt þetta fór
þveröfugt við ætlanir Breta, og sýndi
ljóslega hve algerlega þekkÍDgar-
lausir þeir voru um allan hag og út-
búnað Búanna. Þetta þekkingar-
leysi er óneitanlega til stórrar van-
virðu fyrir brezku stjórnina og her-
máladeild hennar. Það er því aðal-
lega að kenna að Bretar hafa látið
drepa, særa og sýkja um 80,000 af
slnum eigin rlkisþegnum og kastað á
glæður 750 milliónum doll. með ó-
séðnum auka framtlðarkostnaði fyrir
—Hvað?
/
IslendÍDgar í Yukon.
Þaðv ar skemtileg sumagjöf fyr-
ir Vestur-íslendinga, fréttin í bréfl
því frá hra. Eirlki Sumarliðasyni,
sem nú er I Yukon, sem birtist I síð-
asta blaði Heimskringlu. Sú frétt
verður að skoðast áreiðanleg, því
Eiríkur er ekki maður, sem mundi
lúta að því að skýra rangt frá gull-
fundi íslendinga þar vestra, eða að
gera meira úr því en hann veit að
er rétt og áreiðanlegt. Það er því
engin ástæða til að efást um að þeir
8 íslendingar, sem hann telur upp,
hafi allir fundið og eigi nú auðugar
gullnámur I Yukon-héraðinu. Að
landar vorir sem fyrir þessu happi
hafa orðið séu vel að Því komnir að
fá nú rífleg laun fyrir alt það ómak,
kostnað og tímatöf, sem þeir hafa
lagt I sölurnar til þess að freista gæf-
unnar I gulllandinu þar vestra, þarf
ekki að taka fram. Næst forsjón-
inni þnrfa þeir engum að þakka fyr-
ir þá hepni, sem þeir hafa hlotið,
nema sjálfum sér, framkvæmd sinni,
þolgæði og þrautseigju. Þessir
menn hafa allir skilið það órjúfan-
lega.Iögmál, sem því miður virðist
að miklu leyti hulið fyrir alt of
mörgum af löndum vorum, að eigin
atorka og framsýni er það eina hugs
anlega afl sem getur trygt velmegun
og framför einstaklÍDga og þjóða.
Þetta Yukon land er vitanlega
það auðugasta gulltekjuland, sem
sögur fara af og margir þeirra, sem
þangað hafa. leitað gæfunnar hafa
orðið stór efnaðir menn. Það hefði
því verið næsta undarlegt ef íslend-
ingar, sem þangað hafa farið, hefðu
allir orðið svo útundan að þeir hefðu
ekki náð I sinn tiltölulega skerf af
auðlegð landsins. Hitt er satt, að
þeir hafa þurft lengri tíma til þess
að ná eignarhaldi á góðum námalóð-
um þar, en fjölda margir aðrir menn,
sem þangað hafa farir, því hefir fá-
tæktin valdið. Þeir hafa komið
þangað alslausir að efnum og náma-
legri þekkingu. Þeir hafa neyðst
til al leita sér atvinnu hjá öðrum
á meðan þeir voru að kynnast land-
inu og allri tilhögnn þar. En jafn
framt hafa þeir vakað yflr tækifæri
til þess að ná sér námalóðalegri fót-
festu þar í landi. Og nú hafa þeir
áreiðanlega náð takmarkinu, og—að
vænta má—arðinum sem því fylgir
að vera eigandi að borgandi gull-
námum. Það má vænta þess að
nokkur tími hljóti að líða áður en
þessir 8 landar geta farið að vinna
náma sina með fullu afli. En það
hlýtur að koma að því innan fárra
ára og þegar sá tími er kominn, þá
má vænta þess að auður Islendinga
aukist að mun I þessu landi, og svo
óskum vér að það verði. Þjóðflokk-
ur vor I þessu landi nær aldrei fyr
þeirri fótfestu, sem æskilegt er að
hann nái, en ýmsir landar vorir eru
orðnir svo efnum búnir að þeir geti
lagt fé I hérlend stór fyrirtæki og á
þann hátt beitt áhrifum sínum til
þess að auka vinnu-möguleika landa
sinna og hjálpa þeim til að ná I góð-
ar vellaunaðar stöður. Með því efla
þeir hagsæld þjóðflokksins um leið
og þeir ættu að geta auðgað sig sjálfa.
Svona vildum vér sjá það verða, og
svona óskum vérað það verði. Vér
óskum löndum vorum I Yukon allra
heilla með þessa nýteknu náma sína
og vonum að þeir reynist þeim eins
auðsælir eins og framtaksemi þeii-ra
og þolgæði verðskuldar.
Bréí til ritst. Heimskringlu.
MINNEOTA, MINN. 26. Apríl 1901.
Ég hef orðið þess var að ýmsir
landar mínir hafa haldið þvl fram,
að ég setti út á ýmsar gerðir stjórn-
arinnar af illvilja og óvild til flokks
þess er nú situr við stjórnarstýrið í
Washington. Þessir landar eru
flesiir, efekki allir, beztu drengir,
og margir þeirra persónulegir vinir
mlnír, menn sem eru svo vandir að
virðingu sinni að þeir mundu eng-
um vilja gera rangt til. Það er því
ekki af óvild til mín að þeir gera
slíkar ályktanir, heldur af misskiln-
ingi á afstöðu minni gagnvart þess-
ari þjóð, er ég skoða sem mína þjóð.
Ég hef þá brennandi sanníær-
ing að hver sú stjórn, hverju nafni
sem hún nefnist, sem úthlutar sér-
stökum hlunnindum til vissra félaga
eða einstaklinga, upp á kostnað al-
þýðu, sé ekki réttlát stjórn. Ég á-
lít það skyldu mina, eins og allra
borgara þjóðarinnar, að benda á
ranglætið hvar sem£á því bryddir.
Ég álit það sé rangt að ganga þegj-
andi fram hjá syndum^stjórnarinnar
þó hún beri vist fangamark. Það er
vor sameiginleg borgaraleg skylda
að hafa auga á þénurum vorum I
Washington, og þegar^ þeir brúka
vald sitt til þess að auðga sérstaka
gæðinga og pólitiska flagara, þá er
rétt að benda alþýðu á|hættuna, sem
yflr voflr, þegar grundvallarlög og
venja þjóðarinnar er brotin, því
“með lögum skal land byggja, en
ólögum eyða”. Ég álít það skað
legt að þingmenn vorir hafl persónu-
legan hagnað af löggjöf þeirri er
þeir vinna að; eins og til dæmis þeg-
ar sykurtolla-löggjöfin var fyrir
þinginu, þá hafði sykureinveldið séð
sér mestan hag I þvl að selja og I
sumum tilfellum gefa sykurhlutá-
bréf (suger stock) til fjölda af þing-
mönnunum, útkoman varð sú að
sykureinveldið fékk alt sem það
óskaði eftir og þingmennirnir græddu
svo hundruðum þúsunda skifti á
verðbækkun sykur-hlutabréfanna,
með öðrum orðum, þeir voru að
vinna fyrir sinn eigin hag, en það
sem var þeirra hagur varð skaði
þjóðarinnar, alþýðunnar er borgar
þeim. Eða t. d. í fyrra þegar þing-
menn I Washington, I sambandi við
aðra auðkýflnga, mynduðu the
Pliilippine Lumber & Investment Co.
er hafði það augnamið að ná I enkia-
leyfi hjá stjórninni fyrir timburhöggi
á eyjunum. Það var því fyrsta skil-
yrðið að eyjarnar yrðu eign vor, svo
stjórnin gæti fleygt þessum auka-
bitum I hina síhungruðu auðkýflnga,
enda sýndu þessir þingmenn hvar
þeir stóðu, þeir greiddu atkvæði sín
gegn hverri uppástungu er laut að
því að ringa hið rússiska einvefdi er
Mr. McKinley heldur yflr eyjuru
þessum, þeir voru að vinna fyrir
sinni eidingirni, en hvorki samkvæmt
landslögum eða þjóð vorri til sóma.
Getur nokkur maður neitað að
það sé vanbrúkun á valdi fjármála-
ráðgjafans að láta 85 milliónir doll.
vera I ýmsum uppáhaldsbönkum
stjórnarinnar án þess að þessi óska-
börn stjórnarinnar (bankarnir) greiði
eitt cent I leigur eftir peningana? Er
nokkurt réttlæti I því að gjaldkeri
þjóðarinnar skuli láta liggja á banka
Standard Oil félagsins I New York
nær því 15 milliónir doll. án allra
laga? Kemur nokkrum skynsömum
manni til hugar að þetta voða ein-
veldi þurfi hjálpar stjórnarinnar?
Því kreista þeir fé út af alþýðu með
alskonar skatta álögum og lána s>o
féð auðkýfingum sem ekki vita aura
sinna tal; geta ekki allir séð að þetta
og þaðan af verra daður stjórnarinn-
ar er ranglátt? Vór blásum mikið
um það að hjá oss séu allir menn
jaínir gagnvart lögunum, og jafnir I
baráttunni fyrir tílverunni; en er
nokkurt jafnrétti 1 því að stjórnin
skuli lána alþýðu fé án allrar rentu
vis8um auðkýflngum? er þeir svo
auðvitað brúka til að féfletta fjöld-
ann með, eða með öðrum orðum, að
halda hinum fátæku I fátækt.
Hver sá, sem ann sannindum
þarf ekki ar.nað en kynna sér gang
hlutanna I Wall Street I New York,
til að geta skilið hvað það þýðir fyr-
ir Stannard Olíu einveldið, að hafa
undir höndum nærfelt fimtán
mill. af alþýðu fé án als endurgjalds.
Um hina, ef nokkrir eru, sem að
engu meta sannleik, er ekki að
ræða: þeirra eina hugsjón er 1 þvl
innifalin að álasa þeim er benda &
mein þjóðarinnar og vilja ráða bót
á þeim.
Ég hef aldrei haft nokkrar póli-
tiskar snapir, og býst aldrei við að
hafa, hvað langt eða skamt sem ég
kann að eiga eftir ólifað, ég er því
alveg óhræddur að benda á afglöp
stjórnarinnar. Eg hef engan herra
er stendur yfir mér með reidda svipu
hótandi að svifta mig pólitiskum
hlunnindum ef égekki tali eða skriti
eins og þessi eða hin klikkan vill
vera láta. Sá einasti herra sem ég
þekki I þessum efnum er mín eigin
samvizka og velvild mln til þjóðar
minnar og lands míns, sem ég skoða
mína helgustu skyldu að hlýða af
ýtrustu kröftum,
G. A. Dalmann.
Athugasemd.
f Hkr. 7. Marz, er grein með
fyrirsögninni: “Enn um Filipeyj
arnar”, eftir Mr. G- A. Dalmann, og
hefir hötundurinn eflaust skrifað
greinarstúf þenna sem svar gegn
stuttri grein er ég skrifaði um það
mál fyrir nokkru slðan. Mr. Dal-
mann eyddi, þvi miður, miklum
parti greinar sinnar til að hamra á
tveimur prentvillum, er því miður
urðu I grein minni, en þar eð þær
voru leiðróttar viku áður en grein
Mr. Ðalmanns kom fyrir augu ai-
mennings, þá náði hin helga vand-
læting ekki tilgangi sínum. Hvern-
ig Mr. Dalmann hefir fengið þá
dæmalausu hugmynd að ég hatt ver-
ið að uppnefna Charles A. Town og
kallað hann “Tonne” I háð skini,
getur eflaust enginn mannlegur
sliilningur uppgötvað — það væri
sannarlega langt frá málefninu að
fara að uppnefna vesalings mann-
inn—að lofa honum ekki að njóta
þess litla sem hann þó æfinlega á
með réttu — hins hljomfagra nafns
síns. Ég ber alla virðingu fyrir hin-
um sérstaka hæfileika Mr. Town’s—
mælskusnild hans, — en áður en
minning hans gleymist, eins og
Mr. Dalmann svo fagurlega kemst
að orði, “sem sólbjartur vormorgun
I hugskoti þjóðarinnar”, þá verður
hann að aðhafast eitthvað þarfara en
að spá hrakspám um framtíð þjóðar
sinnar. Það eru þeir sem hafa
starfað og bygt, en ekki þeir sem
ætíð hafa leitast við að rífa niður, er
hafa verið framfaraafl í tilveru þjóð-
arinnar. Þeir sem ætíð hafa spáð
því versta—ætíð horft flemtraðir og
örvæntingarfullir á framtíðina, hafa
hvorki stofnnð*þjóð vora né frelsað
hana á hættutímum hennar.
Spurning Mr. Dalmanns, um
það hvort að ég álíti alla Demókrata
lygara ætla ég að svara með að full-
vissa hann um að mér heflr aldrei
dottið neitt slíkt I hug — hef aldrei
haldið því fram að þeir væru ekki
persónulega heiðarlegir menn og
góðir borgarar, þó að þeir hafi þvi
miður afvega leiðst I hinum póli-
tisku skoðunum sínum, svo að varla
mundi Jefferson eða Jackson þekkja
þá nema sem týnda sauði, væru þeir
nú við lýði. En það má þó vera
gleðiefni fyrir Demókrata að þelr
bera sannarlega höfuð og herðar
yflr slika smá-fiokka sem “populista”
og socialista, og sem er líka alt útlit
fyrir að leiðandi mönnum flokksins
undir forustu David B. Hill og
Grover Clevelands muni takast að
laga hann—gera nann dálítið meira
“respectible” sem pólitiskan flokk.
Mr. Dalmann fyllist helgri vand-
læting og talar um landrfiðamenn
og drottinssvikara þegar hann minn-
ist á hinn gáfaða og mentaða Filips-
eyjabúa Benito Ligarno. Hvernig
veit Mr. Dalmann að Ligardo sé
drottinssvikari? Er það landráð og
drottinssvik að viðurkenna lögmæt
yfirráð annarar þjóðar, er það land-
ráð að hlýða réttlátu löggjafarvaldi
sem heiðarlegur rnaður. En það er
annað nafn sem óafvitandi svífur I
huga manns er talað er um landráð
og drottinssvik — nafn erki-föður-
landssvikarans* — Aguinaldoes —
mannsins sem hefir með svikum sín-
um orðið þjóð sinni til ógæfu, og
greipt blóðmark sitt á siðmenning
nútímans.
Mr. Dalmann veigrar sér ekki
við að bera ærulausar sakir upp á
Taft-nefndina, með þvl að segja að
stjórnin hafi búið út skýrslu þeirra
fyrirfram. Það er skrítin sjón að
sjá dálítinn smá-pólitíkus eins og
Mr. Dalmann, bera tilhæfulaasar
sakir á þá menn, sem Taft-nefndin
samanstendur af—menn sem voru
valdir vegna hinna viðurkendu
þekkingar og hæfileika þeirra—
svo sem Schruman, forseti Cornell
háskólans, og hinn viðurkendi lög-
fræðingur Taft — dómari. Gaman
væri líka að vita hvernig Mr. Dal-
mann gæti sanDað sögu sína, því
varla mun stjórnin trúa “populist-
um” fyrir leyndarmálum sínum.
Mr. Dalmann er mjög angur-
vær yfir “Standard Oil”-félaginu,
segir að það hafl dafnað af brjósta-
mjólk McKinley’s og Mark Hanna’s
þar til það sé orðið svo eflt að til
stórra vandræða horfi; Mr. Dal-
mann er víst að fárast ytir því að
stjórnin skuli ekki verða óvætti þess-
um að bana. i>,n gaman væri að
Mr. Dálmann útlistaði fyrir fáfróð-
um almenningi hvernig McKinley,
sem forseti, getur hindrað eða eyði-
lagt “trusts” sem eru löggilt undir
ríkislögunum. Ég er Mr. Dalmann
hjartanlega samdóma um það að
“trusts” [þurfi að eyðileggjast, en
þau verða aldrei eyðilögð með því
að ausa skömmum yfir saklausa
menn.—McKinley heflr hvorki stofn-
sett né viðhaldið “trusts”, né heflr
hann vald til að eyðileggja þau.
*) Þetta mun heita að brúka stór
orð, en ekkí valin?? Ritst.
Það er tvent sem vér þurfum að
gera til að eyðileggja “trusts”. (1)
að taka allan toil af þeim hlutum
sem eru undir áhrifum einokunar;
(2) að gera viðbót (amendment) við
grundvallarlögin, er gefi stjórninni
vald til að takmarka slík félög. Vér
þurfum að takmarka “trusts”, en
því miður verður því aldrei fram-
gengt með því að þylja skammar-
þulur yflr McKinley og Mark Hanna.
Mr. Dalmann segir I seinni
grein sinni að þetta lýðveldi muni
kannske líða unnir lok, og annað
þjóðfélag spretta upp af rústum þess.
Hinir frægustu stjórnmálamenn hafa
aldrei dyrfst að horfa út yfir tilveru
hennar, þeir hafa helgað henni hinar
göfugustu og beztu vonir sínar, unn-
ið henni hin stórkostlegustu verk sín,
en Mr. Dalmann sér að eins hinar
eyðilegu rústir hennar í framtíðinni.
En kannske hugsjón hans sé bara
illur draumur, framleiddur af af-
mynduðu ímyndunarafli. Hver
veit?
John. J. Samson.
Orðabókin.
Hra. Ritsj. Hkr:—
Hvað á nú að segja um ritstjóra
svarið I nr. 17 af blaði yðar, gegn
grein H. Halldórssonar um ísl þjóð-
tungu. Þér gerið það að uppá-
stungu yðar að þjóðræknisfélag það,
sem H. Halldórsron talar um, geri
það að aðalstarfl sínu að hafa saman
fé til þess að samin verði ísl. orðabók,
og hafið þér nefnt 3 merka landa á
íslandi til þess starfa. Enginn þarf
að efa nauðsyn slíkrar bókar fyrir
þjóð vora beggjamegin hafsins, né
heldur það, að einhverjir málsmet-
andi menn eða félög taki sig fram
um að standa fyrir þessu þjóðlega
þarfa fyrirtæki. Með því að frum-
kvöðlar þessa máls leggja fyrst fram
sinn ákveðna skerf I orðabókarsjóð-
inn og leiti svo samskota almennings,
þfi má vænta að nægilegt fé haflst
með timanum saman til þess að
koma orðabókarmáli þessu I fram-
kvæmd. Almenningur mundi tafar-
laust verða með þessu raáli þrátt
fyrir mótspyrnu Lögbergs, ekki sið-
ur en með samskotin til séra Matthl-
asar um árið. Þfi var almenningur
ekki lengi aðskjóta saman $1,000,00
og eins mundi verða nú, ef einhverjir
fengjust til þess að byrja.
En þetta þarf að byrja strax,
áður en þessir hæfu menn til að
gera bókina eru dauðir. Látum
Vestur-Islendinga leggja þriðjung
tfl þess fyrirtækis, til þess að borga
með. Annan þriðjung ætti lands-
stjórnin á íslandi að leggja til og
þriðji þriðjungurinn ætti að hafast
upp úr sölu bókarinnar. En geti
þetta ekki látið sig gera, þá aðhyll-
ist ég uppástungu vðar um að Vest-
menn leggi fram allan kostnaðinn
og sýna með því þjóðrækni sína og
ættjarðarást. Ritst. Heimskringlu
hefir gert áætlun um kostnaðinn, en
Kr. Á. Benediktsson hefir samið
reglur fyrir framkvæmdinni, sjá
Hkr. nr. 21 þ. á.
Látum ekki þetta mál fara eins
og aldamóta heimferðarmálið góða,
sem mest var rætt um I blöðunum
og dó svo útaf sem einu gilti. En
þá töluðu nokkrir ísl. vinir um að
gaman hefði verið að geta sent ís-
landi einhverja vinargjöf um alda-
mótin, svo sem gufuskip er gæti
haldið uppi strandferðum kringum
landið, eða sett þar á fót einhverja
verklega stofnun landinu til fram-
fara, eða að safna svo sem $2,000.00
til þess fyrirhugaða háskóla á fs-
landi. En nú er öll þessi ráðagerð
dauð fyrir löngu. Látum ekki orða-
bókarmfilið deyja, það er nauðsynja-
mál, og ætti að vera æruspursmál
fvrir hvern sannan íslending að
leggjagot; til þess. Hér er nýtt
verkefni fyrir oss Vestur-Islendinga.
Tökum því fljótt tíl starfa, bæði
sunnan línu og norðan, leggjum féð
1 banka jaínóðum og það safnast og
látum það ávaxtast þar unz nóg er
fengið. "Sá sem hjálpar fljótt, hann
hjálpar tvisvar”. R.
É(? kom hiim úr íslands og Kaup-
mannahalnar ferd rniani á miðviku-
dags morguninn var, ég lagði af stað
frá Kaupmannahöfn 11. April og lent.i
hér síðasta Apríl, eftir skemtilega og
farsela ferð eg dvaldi 5 mánuði á íel.
#; sle.nti mér vel, það var tekið vel á