Heimskringla - 19.09.1901, Blaðsíða 1

Heimftkringla er gef-
in ut hvern fímtudag af:
Heimskringla Mews and
Publishing Co., að 547 Main
St., Winnipeg, Man. Kost-
ar um árið $1.50. Borgað
fyrirfram.
t
Nýir kaupendur fá í
kaupbætir sögu Drake
Standish eða Lajla og jóla-
blað Hkr. 19o0. Verð 35 og
25 cents, ef seldar, sendar
til íslands fyrir 5 cents.
XV. ÁR
WINNIPEG, MANITOBA .19 SEPTEMBER 1901.
Nr. 50.
Frjettir.
Markverðustu viðburðir
hvaðanæfa.
Emma Goldman var handtekin i
Chicago þann 10, þ. m. kærð fyrir að
hafa veiið f vitorði meðLeon Czolgozz,
manni þeim sem skaut á McKinley for-
seta á Bufialo-sýningunni, Kona þessi
er auðsjáanlega bráðgreind. Kveðst
hún hafa kynt sér stefnu Sósíalista—
Jafnaðarmanna—um lengri tíma, og á-
leit ekki að hún hefði verið rétt skilin,
ef dráps tilraunin hefði verið gerð sem
afleiðing af ræðum sínum, erhún hélt
í Memorial Hall í Cleveland i Maí síð-
astl. Hún kvað það satt vera að hún
værí Anarkisti, sem hún útlagði þann-
ig, að hún væri “Studend Socialista-
stefnunnar"; en hún kvaðst ekki kenna
framkvæmdir tilhryðjuverkja og ekki
geta borið ábyrgð a því þótt einhver
andlegur vesalingur misskildi orð sin
svo að hann tæki fyrir að drepa; enda
væru slíkir menn til meðal allra stétta.
—Það er svo að sjá sem lögreglan ætli
ekki að græða mikið i viðskiftum við
konu þessa.
Nýr og arðberand: atvínnuvegur
hefír verið uppgötvaður í Yukon. Það
er að stela gulli úr gullþvottarennum
námaeigenda. Um $10,000 hefir áþenfia
hátt verið hnuplað frá ýmsum náma-
eigendum.
Johann Most, einn af foringjum
Anarkista í New York og ritstj. blaðs-
ins “Froiheit1', hefir verið tekinn fast-
ur í New Y ork og kærðnr um að vera
grunsamur maður; aðalástæðan er samt
sú, að hann hefir ritað mjög æsandi
greinar í blað sitt, og ei ein sérstaklega
tekin til dæmis, þar sem hann heldur
þvi fram að það :é i sjálfu sér glæpur
að álíta að möguiegt sé að fremja nokk-
urn g!æp móti harðstjórum, en að hann
álíti eru allir auðmenn og stjórnarar
harðstjórar. Á meðal annars segir
hann í áminstri grejn: “Uppreist er
ekki annað en vörn, og morð er sem
varnarmeðal, ekki að eins leyfilegt,
heldur er þíið skylda, þegar því er beitt
móti embættismönnum. Þess vegna
segjum vér, morð og aftur morð; frels-
ið mannkynið með blóði ogstáli og með
eitri og dynamite. Vér þekkjum óvini
vora og það er engia afsökun ef þeim
er enn þá leyft að lifa".
DavidAdam, hæstaréttardómari i
New York, sogir hægt vera að gera
Emmu G-oldman og aðra Anarkista
landræka úr Bandaríkjunum, þó þeir
séu borgarar Bandaiíkjanna, af þeirrj
ástæðu, að þetta fólk hafi fengið sín
borgarabréf á sviksamlegan hátt með
þvi að sverja hollustueiða við lög og
stjórnarsk ipulag Bacdatíkjanna, en
sem þeir reyni mrð kenningum SÍnum
ogathöfnum að eyðileggja á ailan hátt.
Efnamaður einn og talinn heiðar-
legur borgari i Erie, Penn., framdi
sjálfsmorð i síðustu viku. Ástæðan
fyrir þessu var sorg hans yfir afdrifum
forsetans.
Sykurgerðarverkstæði eittí Peoria,
111.. talið hið stærsta af sinni tegund í
Bandaríkjunum, hefir hætt að starfa
um óákveðin tíma og við það hafa 1200
manna tapað atvinnu.
Dr. Nyblett f Nesbitt, Man., hefir
verið sektaður fyrir að stunda læknis
störf hér í fylkinu. Hann lærði læknis-
fræði í Toroutc og útskrifaðist þaðan,
en stóðst ekki prófin hér vestra eftir að
hann kom hingað, hélt samt áfram að
lækna og yar því sektaður.
Nýár Gyðinga 5662 byrjaði á föstu-
dagskveldið var, og laugardagurinn 14.
Sept. er þeirra n ýársdagur í ár.
Matvælaskortur e-r sagður á Ha-
waii-eyjum, af því að kaupmenn í San
Francisco hafa vanrækt að senda næg-
ar vörubyrgöir þangað.
Beztu Pennsylvania hörð kol verða
seld fyrir $8 tonnið í Fort William i
vetur.
Maður einn á Englandi hefir fund-
ið nýja aðferð til þess að bræða málm
úr námagijóti oger sagt að nú geti 2
menn aíkastað eins miklu við það verk
og áður gátu 100 manna. Auk þess er
þvi haldið fram að járnið eða stálið. er
fæst með notkun þessarar nýju aðferð-
ar, sé hreinna og sterkara en hægt er
að gera með núverandi bræðslu aðferð,
Uppfindingamanni þessum hafa verið
boðnir ærnir peningarfrá Bandaríkjun-
um til þess að selja einkaleyfi sitt hér í
landi, en hann kveðurþað skyldu s’na
að láta England sitja fyrir þvf með
sömu kjörum.
Lögregludómaai einn i Bandaríkj-
unum barði nýlega mann úti ágötu, af
því hann heyrði hann láta í ljós ánægju
sína yfir óförum forsetans. Næsta
morgun las hann upp klöguu yfir sjálf
um sér og sektaði sig um $5 og dóms
kostnaðl.borgað samstundis, ogtók þar
næst mál annara glæpaseggja, sem
kær ðir höfðu verið fyrir honum.
Brezka þingið samþykti nýlega lög
um að láta vikka Londonbrúna miklu,
sem staðið hefir i 75 ár, en umferð yfir
hana hefir á þessu timabili aukist svo
mjðg að þó hún sé um 64 feta breið, þá
er óhjákvæmilegt að breikka hana all-
mikið og verður bráðlega byrjað á þvi
verki.
Þess var getið þér í blaðinu fyrir
nokkrum mánuðum að nokkrir þýzkir
visindamenn hefðu ferðast til Mattias-
eyjanna til að rannsaka þar dýra- og
jurtalíf og að athuga siði villimanna
þeirra er þar búa, en sú rannsóknar
ferð ecdaði þannig, að villimenn drápu
alla visindamennina nema einn, sem
undnn komst í bát og náði skipi þvi
sem flutti þá þangað Þýzka stjórnin
sendi svo herskipið Cormorant til eyj-
anna til þess að takapróf i þessu máli,
en eyjarskeggjar buðu bardaga og lauk
svo viðskiftum að skipverjar drápu 80
af eyjaskeggjum, en tóku 17 fanga og
höfðu þá á burt með sér af eyjunum og
settu þá niður i eina af glæpamanna-
nýlendum Þjóðverja.
Tuttugu þjóðhöfðingjar hafa verið
myrtir á síðustu öld, eða 1 á h.erjum 5
árum. Afþeimhafa 9 verið í Suður-
og Norður-Ameriku og 12 af þessum 20
voru forsetar í lýðstjórnarrikjum. Þetta
er nafnalistinn:
Paul Rússakeisari, kyrktur árið 1801
Selmin Tyrkjasoldán, stunginn 1809
D’Istra fors*ti G.ikki., akorinu lö31
Hert oginn af! Parma, á Italíu 1854
Forseti Haytieyjanna, stunginn, 1859
Lincoln forseti Bandar. skotinn, 1865
Baita forseti i Peaú, skotinn, 1872
Moreno forseti í Hcuador, “ 1872
Guhtrie forseti íEcuador, skotinn, 1873
Abdu! AsozTyrkjasoldán, stungin, 1874
Forsetinn í Paraguay, skotinn, 1877
Garfield forseti Bandarikja “ 1881
Alexander II. Rússakeisari “ 1881
Barrios foresti í Guatemala, “ 1885
Carnot forseti Frakklacds, “ 1898
Iose Barrios fors. i Guatemala “ 1898
Persíukeisari, stunginn 1896
Keisarainnan í Austurnki " 1899
Humbert ítaliu konungur skotinn 1900
McKinley forseti Bandaríkja " 1901
Thecdore Rooseevelt lagði af em-
bættiseið sinn sem forseti Bandarikj-
anna á laugardaginn var.
McKinley foreeti verður jarðaður i
bænum Canton i Ohio 1 dag, 19. þ. m.
ráði er að Valdimar prins frá
Danmörk ferðiet innan skams til
Bandaríkjanna.
Czolgszz rcorðlnginn og Emma
Goldman hafa af yfirvöldunum verið
falin, til þess að koma i veg fyrir að
þau lentu i hendur þeirra sem höfðu á-
sett sér að taka þau út úr fangelsum
sínum og hengja þau án dóms og laga.
Rannsóknar nefndin i máli þeirra
Samsons og Schley sjóliðsíorlnga byrj-
aði starf sitt i Washington á fimtudag-
inn var, búist við að mál það vari til
ársloka.
MINNIOTA, MINN. 5. SEPT. 1901.
(Frá fiéttaritara Hkr.),
Tíðarfar nieð hagstæðasta móti,
regn við og við.—Á Minnesota-sýning-
una fóru margir héðan. Sýningin
byrjaði 2 þ. m.—Þresking hefirgengið
hér rojög greiðlega. Almenn uppskera
af hveit i mun vera 12 bush. af ekru,
höfrum 40, bygg 30 bush.; hörfræ frem-
ur gott, enmaismeð rýrara móti. —
Gunnar J. Holm hefir selt verzlun sina
til Gísla Sigbjörnsscmar. G. J. H.
hefir í hyggju að flytja vestur á strend-
ur. Séra B. B. Jónsson er á ferð vest-
ur á ströndum á meðal íslendinga þar;
býst hann við að verða i burtu maaað-
artirna.—í Minneota hafa orðið miklar
framfarir í sumar, Tígulsteins bygg-
ing þeirra A ndersons félaga er nú þeg-
ar fullgerð. Svo hefir Ólafur Arngrims
sen látið byggja stórt og vandað iveru-
hús; einnig er í smiðum ibúðarhús
handa Þórði lækni, sem verður eitt af
vönduðustu og dýrustu húsum bæjar-
ins.
Hér syðra lítajmargir köldum aug-
um tíl þjóðhátiðarfyrirlesturs B. L,
Baidwinssonar, þykir hlutdrægnisorð-
um um ísland farið, —1 skólamálsdeilu
þeirra J. H. Frosts og M. Pálssonar er
fjöldinn hér með Frost.
Norðurálfu skýrslur lita þannig út,
sem hærra verð ætti að vera á lands af
urðum hér. Alt útlit fviir að maiskorn
verði í mjög háu verði, því hér í Bauda-
ríkjum er uppskeran á því langt fyrir
neðan meðaltal. Hér bíða margir með
óþreyju eftir fréttum af alþingi viðvikj-
andi Torfa í Ölafsdal og skóla hans.
Vér vonum að ísl. uppfylli þar skyldu
sína.—“Lögbergs'' menn hór búastvið
að fá aftur Einar Hjörleifsson að rit-
stjórn Lögbergs. Honum hafa verið
boðin svo góð kjör, að hann muni
ekki neita að koma.
Islands-fréttir.
íslands blöð. Fjailkonan frá 21.
Júni til 22. Ágústs, og Þjóðviljinn frá
6. til 25. Ágúst, bárustblaði voru þann
11. þ. m. Vér setjum hér helstu frétt-
ir úr þeim:
Alþingi: Hlutafélagsbanka frum-
varpið samþykt i neðri deild, en óvist
um það í efri deild, með því að dr. Jón-
assen og Magnús landshöfðingi mæltu
fastlega á móti þvi þar. Deildin kaus
þá Hallgrím byskup, Eirík Briem og
séra Magnús Andrésson til að íhuga
málið.
Flutningur gagnfræðaskólans frá
Möðruvöllum til Akureyrar nær að lík-
indum ekki samþyktum þingsins.
Nefndin í því máli mælir móti honum.
Hannes Þorsteinsson vill fá lands-
sjóð til að gefa út ný frímerki i «tnð
hinna nú gildandi.
Alþiugi veitir stjórnarráðinu fyrir
Island heimild til að banna innflutning
ósútaðra skinna og húða til íslands,
nema trygging sé fyrir þvi s.ð ekki fel-
ist í þeim sóttnæmi.
Hreindýr eru friðuð um 10 ára tima
bil að viðlögðum 50 kr. sektum fyrir
hvert dýr sem drepiðer.
Tillaga utn að danska stjórnin setti
nefnd manna til þess að athuga staf-
setningarmálið, og binda siðan allan
opinberan kenslustyrk því skilyrði að
þeirri stafsetning á íslenzku máli væri
fylgt, sem nefndin teldi heppilegasta og
stjórnin samþykti, yar feld i þinginu.
Frumvarp Sk. Th. um kjörgengi
kvenna var felt i efri deild með 6 atkv.
gegn 5. Það mál á uppreisnar von sið-
ar.
Neðrí deild felti frumvarp stjórnar-
innar um afnám laga25. Okt. 1895, um
leigu eða kaup áeimskipi og útgerð
þess á kostnað landssjóðs.
Frumvarp um stofnun landsspítala
í Reykjavik, féll við 3. umræðu i neðri
deild. Ástæðan fyrir því talin sú, að
þingmönnum þótti tilkostnaður við
spítalann (um 100,000 kr.) of mikill þar
sem hann átti ekki að rúma nema 24
sjúklinga.
Frumvarp um lækkun eftirlauna
emb ættlinga var felt i eftri deild.
Þingið veitti 4200 kr. til vit„bygg-
ingar á Arnarnesi við ísafjarðardjúp og
1650 kr. til vitabyggingar á Elliðaey á
Breiðafirði.
Efri deild felti frumvarp um afnám
gjafsóknarrétts embættismanna.
Samþykt að veita 2000j kr. handa
mil liþingsnefnd. er ihugi fátækra og
svei tastjóina löggjöfina. 3000 kr. til
vegagerða á Mýrum í Austur Skapta-
fellssýslu. 3500 kr. á ári til gufubáts-
ferða á ísafjarðardjúpi. Veittar 7000
kr. fyrir árið 1903 til gufuskipaferða á
Breiðafírði og 2000 kr. til aðgerðar
skólahússins á Möðruvöllum og til ung-
lingaskóla i Dalasýslu 1000 kr. á ári.
Frumvarp um styrkveiting til biblíu-
félagsins var fslt í neðri deild við 3.
umræðu.
Toll-lög fyrir ísland. Einhver helstu
lögin, sem alþingi hefir nú samþykt.
erti tolllögin, og eru menn beðnir að
villast ekki á þvf úr frumvarpinn, sem
stendur í Þjóðólfi. 1, gr. laganna er
þannig:
Þegar fluttar eru til íslands vörur
þær, er nú skal greina, skal af þeim
giöld greiða til landssjóðs þannig:
1. af öli alls konar 5 au.af pt.
2. brennivini með 8 gr. styrkleika eða
minna 40 a. af pt. Brennivfni yfir
8 gr. og alt að 12 gr. styrkleika C0
a. af pt. Brennivini yfír 12 gr.
styrkleika 80 a, af pt. Af 16 gr.
vinanda, sem aðfluttur er til elds-
neytis eða iðnaðar og gerður óhæf-
ur til drykkjar undir umsjón yfir-
valds, skal engan toll greiða.
3. öðrum brendum drykkjum, svo sem
rommi, kognaki, arraki, whisky og
öðrum sams konar drykkjarföng-
um með 8 gr. styrkleika eða minna
60 a. af pt. Yfir 8 gr. og alt að 12
gr. styrkleyka 90 a. af pt. Yfir
12 gr. styrkleika 120 aura.
4. Rauðvíni og sams konar borðvfn-
um hvftum, svo og messuvini 15 a.
5. öllum öðrum yfnföngum 60 a. af pt.
6. bittersamsetningum, sem ætlaðar
eru óblandaðar til drykkjar 75 a.
7. öðrum bittertegundum (bitteress-
ents, elixir o. fl. þ. h. 100 a. af pela
eða minni ilátum. Eftirsama hlut
falli skal greiða toll, sé varan að-
flutt í stærri ílátum.
Séu yörutegundir þær, sem taldar
eru undir tölulið 3,, 4., 5. og 6.
fluttar f flátum, er rúmi minna en 1
pott, skal greiða sama gjald af
hverjum 3 pelum, sem af potti f
stærri ílátum.
8. tóbaki alls konar, hvortheldur reyk
tóbaki, munntóbaki (rullu) eða nef-
tóbaki (rjóli) 50 a. pd.
9. a, af vindlum 200 a. pd.;
b, vindlingum (sígarettum) 100 a.
pd. Tóbaksblöð, som aðflutt eru
und.r umsjón yfirvalda, og notuð
til fjárböðunar, eru undanþegin að-
flutningsgjaldi.
10. af kaffi og kaffibæti alls konar 10 a.
11. sykri og sirópi 5 a. pd.
12. tegrasi 30 a. pd.
13. súkkulaði 10 a. pd.
14. öllum brjóstsykur- og konfektteg-
undum 80 a. pd.
[Umþessi lög ritar Jón Ólafsson
greiu f Fjallkonuna, er vér setjum hérj
Tollfrumvarp neðri deildar.
Gjöld landssjóðs fara æ vaxandi og
oghljóta að gera það og eiga að gera
það um sinn, þar sem svo mörgum þörf
um er úr að bætaog margra alda van-
rækslu f ýmsum greinum. Um það er
ekki að fást. En hvernig farið verður
að auka tekjurnar aftur á raóti, það er
það vandamál, sem auðsjáanlega hefir
orðið neðri deild alþingis ofjarl í ár.
Eitt af því einkennilegasta f þessu
efni er það, að hversu miklu sem varið
hefir verið til eflingar atvinnuvegum
landsins, þá lítur út fyrir, að þeim fari
því meira hnignandi, sem meiru er til
þeirra varið úr landssjóði — ef dæma
skal eftir þeirri eilifu barlómstrumbu,
sem margir bændur sífelt eru að berja
bæði f blöðunum og á þingi. Svo fjarri
fer að landsbændum vaxi gjaldþol til
landssjóðs með þvf ærna fé — þeim
hundruðum þúsnnda—sem varið hefir
verið til eflingar atvinnu þeirra, að á-
rangurínn hefir þvert á móti orðið si-
felt rikari og rikari tilhneiging þeiri'a
til að varpa byrðunum af sér yfir á
aðra landsmenn. Kaffitollur og sykur-
tollur er álaga, sem að miklu leyti lend
ir á sjómönnum og kaupstaðarbúum,
sem ekki hafa mjólk. Nú á að tolla
tegras (með 50 a. á pd,), og er það ein-
vörðungu tollur á kaupstaðarbúa.
Hingað til hefir þó mátt fá hér gott te
(t. d. ævinlega fáanlegt f Thomsens
verzlun), en afleiðjngin af þessum tolli
verður, að enginn kauþmaður mun sjá
sér fært að flytja eftirleiðis annað en
lélegt og ilt tegras. Nú á að tolla
súkkulaði og kakaó duft með 15 a. á
pd; Látum súkkulaðið verða tollað;
það er sök sér; en kakao-duftið er holl-
asta og heilsusamlegasta drykkjarefni,
einkum þeim sem ekki hafa mjólk og
vilja forðast að spilla heilsu sinni á
kaffi.
Þá er loks farið fram á að fyrir-
bjóða algerlega aðflutning á niðursoðnu
kjöti og fiskmeti. Að vísu er það ekki
orðað sem foiboð í orði kveðnu, heldur
sem 20 a. tollur á pundi hverju. En
það kemur alveg I sama stað niður.
Tollur þessi er ekki ætlaður til að út-
yega landsjóðí tekjur, því að engum lif-
andi manni mun detta f hug að flytja
svoódýra vðru inn, þegar búið ei að
leggja 20 a toll á pundið af henui. Til-
gangurinn getur enginn annar verið en
forboð. Ef til þess kæmi að nokkuð
yrðiflutt inn af þessu, mundi tollurinn
lenda eingöngu á kauustaðabúum og
ferðamönnum, þvi að niðursoðin mat-
væli eru hentugasta ferðanesti þeirra
manua sem verða að nesta sjg sjálfir á
sjó eða landi. Þessi tollur virðist því
eingöngu á lagður f kvalræðis skyni
við kaupstaðabúa og ferðamenn. Það
er einhver sú einfaldlegasta eða illmann
legasta toll ál&ga, sem hugsast getur.
Á það kannske að vera til að sprengja
enn hærra upp verðið á þvf moldþurra
næringarlitla, rándýra graðneyta- og
belju-kjöti, sem er eina kjötmetið ann-
ars, sem kostur er á af og til á sumrin
að fá hér f Reykjavfk?
Til þess samt að stuðla tll, að það
verði helzt fátækara fólkið, embættis-
lausir menn, sem fult eiga f fsngi með
að lifa og engan munað mega veita sér
—sem tollur þessi þjaki harðast, þá er
embættismönnum og hinum auðugri
kaupstaðabúum bættur hann upp með
því að færa niður tolliun á borðvinum.
Þeir sem drekka hversdagslega vín með
mat, þeir eru mennirnir, sem mest á-
stæða er til að hlffa i tollálögum!! Eða
eru borðvfn (þar með talin eigi að eins
Rínarvín og þessl. vfn, heldur likl. einn-
ig hvítt portvín, kampavfn o. s. frv.).
sú nauðsynjavara að heldur sé nauðsyn
að hlifa benni, heldur en matvðru eins
og fiskmeti og kjötmeti.
Svo kerour brauðtollurinn. Af þvf
að verið er að byggja hér í bænum bök-
unarhús, sem á auk annars að baka
skonrok, skipskex og alls konar kex-
tegundir og kökur, þá á að tolla allan
brauðflutning til landsins, skontok og
skipskex með 3 aurum á pundið (sem
auðvitað verður á uæsta þingi fært upp
i 5 aura) og alt annað brauð roeð 10 au.
á pundið. Nú sem steudur má flytja
hingað inn gott “morgunverðarkex"
(sem e k k i verður talið skipskex) fyr-
ir 25 au. pd. og er gott brauð f saman-
burði við önnur brauðkaup. 10 aura
tollur á þvf hlýtur að auka verð punds-
ins um 15 au., svo að það mundi kosta
40 a. og þá ekki borga sig að kaupa
það.
Flestöll nýmæli framvarps þessa
virðast mór bygð á stakri skammsýni,
að svo miklu leytl sem eigingirni ein
stakra manna á ekki þátt í þeim, sem
ekki sýnist »11 s ólíklegt að sumu leyti
án þess ég vilji neitt um það fullyrða.
En skiljanlegt væri, þótt fólk eignaði
sýslumannavaldinu f þinginu (þótt ón
efa ranglega) það, að þeir hefðu ekki
á móti að auka toll-tekjur sinar á vms-
an hátt. Þetta er þó sjálfsagt ástæðu-
laust, þvi að þ e i r hljóta manna bezt
að sjá, að þeim væri arðvænlegra að
auka tol'tekjur sinar og landssjóðs með
t. d. hækkun á tóbakstollinum, sem
auðveldara er að hafaeftirlit með og er
miklu léttlátari. Þessi vegur. sem nú
er farið að byrja, áð tolla margvfslegar
vörutegundir, sem alls ekki er auðið að
hafa neitt ef tirlit með (í þetta sinn hef-
ir þinrið gleymt öllum dúkavarningi og
prjónlesi !)—hann h 1 ý t u r óhjákvæmi
lega innan ö r f á r r a ára að leiða tli
þess, að alla tollheimtu yerður aðtaka
nf sýslumönnum og skipa heila hers-
ingu af tollembættismönnum til eftir-
lits. Það mun kosta landssjóð að allra
minsta kosti 80,000—100,000 kr. f árleg
laun handa nýrri embættisstétt f land-
inu, sem auðvitað eykst fljótt, er eftir-
launabyrði bætist ofan á.
Og þá er vel að verið !
J. Ó.
Kjörgengi kvenna.
(Ka1li úr rœöu yfirdómara Kr. Jóns-
sonar d alþingi 1901.)
„Með lögum 12. Maí 1882 var ekkj-
um, og öðrum ógif tum konum, er standa
fyrir búi, veittur kosningaréttur, er
kjósa skal i hreppsnefnd, sýslunefnd,
bæjarstjórn, og í safnaðarnefnd. Það
hefir svnt sig, að engin voði hefur af
þessu stafað í þessi 19 ár, sem þessi lög
bafa verið í gildi, og áliteg þvf tima til
kominn, að veita konum kjörgengi, eins
og frv, þetta gerir ráð fyrir,
Þessi sögulegi gangur málsins er í
sjálfu sér næg ástæða, en það er samt
sem áður nokkuð dýpra, er ræður minu
atkvæði í máli þessu.
Það, sem útheimtist, til að gegna
opinberum störfúm, eru gáfur og þekk-
ing.
Flestir eru samdóma um það, að
konur eru engu ver úr garði gerðar,
hvað gáfur snertir, og er þvi engin á-
stæða, til bægja þeitn fyrir fyr þá sök
frá opinberum störfum.
Hvað þekkingu snertir, er eðlilegt
að karlar standi þar öllu betur að vigi,
þar sem þeir hafa frð alda öðli einir
fjallað um þau mál, er hér um ræðir.—
En slíkt lærist konum mnð tfmanum,
og við æfinguna, enda taka nú konur
orðið all-mikinn þátt f ýmsum félðgum
og si tja þar i valdasessi, eins og t. d. f
lands’ns stærsta og fjölmennasta félagi,
Goodtemplarafélaginu.
En það er eigi eingöngu mannvit og
þekking, er útheimtist, til að gegna op-
inberum störfum. heldur og miklu
fremur drengskapur mánnbygð og
manndáð.
í hér um bil fjórðung aldar hefi ég,
sem valdsmaður, dómari og embættis-
maður, haft tækifæri, til að kynnast
mönnum, og get eigi með óblandaðri
gleði lýst þeirri reynslu minni, að of oft
hefur það komið fyrir, að menn, sem
maður hefir átt að trúa, hafa brugðíð
loforð sfn, og eg hefi oft orðið þess var,
að menn hafa rofið orð og eiða, og
brugðist undan merkjum, er mest á reið
og það enda í æðri stjórnmálum; jafn
vel á alþingi hafa menn oft eigi sýnt
þann drengskap, er krefjast verður í
opinberum málum.
Ragmennskaog ódrengskapur hefir
of oft komið fyrir f slíkum málum, eins
°g eg geri ráð fyrir að flestir í þessum
sal hafi orðið varir við.
Svona má halda áfram, að telja ýms
atvik, sem alls eigi eru óvanaleg, og
miða að því, að veikja tiltrúna til karl-
þjóðarinnar.
Þegar maður þvi lítur í kringum
sig, og hugsar sig um, hvaðan eigi að
fylla þau skörð, þar semekki mátreysta
karlmönnum, >>á verður kvennfólkið að
koma til sögunnar.
Eg fullyrði, að gáfur þess séu full-
komlega eins góðar, sem karla, og
manndyggðin, sem í þessu er höfuð at-
riðið, enda meiri".
Veitt æmbætti. 19. Júlf var JónP.
Blöndal, læknasóla kandídat. skipaður
af konuDgi, héraðslækr.jr (Borgarfjarðar
læknisbéraði.
Veðrátta mjög rigningasðm sunn*
lands i alt sumar; þó hafa enn ekki orð-
ið miklar skemdir á heyjum. Norðan-
lands og austanlands og vestau miklu
betra sumar.
Brunnin hvalveiðistöð. __ Hvalveið-
isyerKstöð H, Ellefsens á Önur.darfirði
brann 9. Ágúst. Sprakk gufuketill.
Bálið eyddi húsunu á svipstundu. þvf
ekki skorti eldsneyti (lýsi o. fl ). Hús-
in sem bruunu voru vátrygð fyrir 250,
000 kr. — íbúðarhúsin brunnu ekki.
Mr. Wm. McKinley,
forseti Bandaríkjitnna,
d<5 í morgun kl. 2 og 15. Þjóðin
beygir höfuð sitt af sorg og blygðon,
af sorg vegna þess aðæðsti embættis-
maður þjóðarinnar hetir liðið og dáið
einmitt vegna þess að hann var for-
seti hins voldugasta lýðveldis í heim-
inum. En vér finnum einnig til
blygðunar að í þessu ástkæra landi
skuli vera afl er opinberast geguum
dýrslega grimd og viðbjóðslegasta
undirferli, eins og vart hefir orðið
við í gamla heiminum, þar sem þjóð-
irnar stynja undir yfirtroðslum
harðstjóranna, og heypt og hatur al-
þýðunnar hefir yflrstígið öll skyn-
samleg takmörk.
Mér virðíst að í þessu landi
ættu stjórnbyltingar ekki að eiga sér
stað, æðsti valdsmaður er að eins
kjörinn til fjögra Ara af fólkinu (f
það min8ta óbeinlínis) ef hann van-
rækir skyldur sínar, eða svíkur
kjósendur sína, þá er hægt að vikja
honum frá við næstu kosningar.
Vér höfum f þessu landi, en sem
komið er, málfrelsi og ritfrelsi og
hver borgari landsins hefir fullan
rétt til þess í ræðu eða riti að setja
út á aðfarir stjórnarinnar og benda á
það er honum virðist betur fara, en
engum skildi til hugar koma að
nokkuð yrði fært í lag með blóðsút-
hellingum einstakra manna, vér ætt-
um aldrei að gleyma þessum ódauð-
legum orðum „þú skalt ekki mann
vega." Þjóðin hefir 1 heild sinni
kropið við banabeð forsetans, allir
hafa beðið og vonað að honum batn-
aði, allar pólitiskar misfellnr hafa
horfið og eftir alt er það einmitt það
fegursta í voru pólitiska lífi.
Og enn endurtegur þjóðin bæn-
ir sinar fyrir Mrs. McKinley, sem &
svo átakanlegan hátt sér á bak ástúð-
legum eiginmanni.
G, A. Dalmann.
Minneota, Minn. 14. Sept. 1901.