Heimskringla - 18.09.1902, Blaðsíða 3

Heimskringla - 18.09.1902, Blaðsíða 3
HEIMSKRINGLA 18. SEPTEMBER 1902. Hortittir finnast hjá góðum skáldum, svo sem í passfusálmun- um t. d. og eru þeir engin sönnun þess, að höfundurinn sö ei skáld, heldur þess að galli sé á formi hans eða ytra frágangi ljóðanna. Hortittimir í kvæði M. M. eru ‘'hýran,”—-(hýran yfir vog og fjörð), “hrein”—(viðkvæm endur- minning hrein) og “hreinan”— (hreinan fögnuð veitir oss. Og veit ég að þú ert svo lesinn í ís- lenzkum skáldskaq, að þú finnur og sér að þessi áminstu orð, er ég nefni þama hortitti, koma ei fyrir f ljóðum vorra betri nútíðarskálda i þeirri orðaröð, sem í kvœði M. M. En ef þú getur sýnt mér þess dæmi, skal ég afsala mér þessum $15.00. Svo ætla ég til reynzlu að Lenda þér á, hvað Jónas skáld Hallgrímsson hefir að segja um málleysur bögumæli (ambögur) og hortitti, í Fjölni, þar sem hann minnist á Tístransrímur Sig. Breið- fjörðs. Hami telur bögumæli “steina dauðr,” “tala frá,” “þénar,” “sængurbali,” (það minti mig á “bemskubala” hjá M. M.) “sáng,” til að geta rímað það við “váng.” Um hortitti segir hann: “Hor- tittimir em óþrjótandi. Þeir úa og grúa, svo enginn maður getur talið þá. Leirskáldin hafa nokk- 'urskonar lag á, að troða þeim inn f hverja smugu á öllu, sem þeir kveða, og einkum era þeir hnask ari en frá verði sagt, að ná mátu- lega löngum lýsingarorðum (ad- jectives) og keyra þau inn f götin á erindunum, en hirða aldreigi hvað þau f>ýða.” Hör kem ég með sýn- ishom af þvf, hvað hann nefnir hortitti: “Blíður,” “dyggur,” ‘dýr,’ “frfður,” “frjáls,” “góður,” “hýr,” “hress,” “kátur,” “mætur,” “sátt- ur,” “skfr,” “trúr,” “vitur,” ‘kerind- ur,” nefndur,” -‘sagður,” “téður,” “þekktur.” Svo má til samanburðar benda á helztu hortitti sem E. Jochums- son flaskar á. Þeir eru: “Lœrður,” “trúr,” skfr,” “skírður,” o. s. frv. Þetta eru svo sem ekki ljót orð, né meiningalaus, en fyrir meðferðina verða þau að hortittum. I orðabók Olesby’s er orðið hortittur þýtt þannig (ég tek orð- rétt upp úr bókinni): Hortittur, m. a stop-gap, Grerm. lucken busser, Dan. fylde kalk. Fil. x 286. Og í orðabók Websters er þýðing- in yfir stop-gap: That which closes or fills up an opening, gap or chasm. (Það sem fyllir up rifu eða glufu, _ fleigur.) Eg er búinn að eyða lengri tfma en ég hafði ætlað, í að útskýra þér þessa liortitti, og meina ég ekki með þvf, að gera lítið úr þekkingu þinni á f>ví máli, heldur að gera það sem ljósast fyrir lesendum Hkr. svo þeir liafi tækifæri að sjá, að ég var ekki að tala út í bláinn, er ég mintist á hortittina um dag- inn. Ég legg líka sérstaka áherzlu á f>að, að menn skilji ei svo grein mfna, sem hún sé nokkur árás á M. Thomas Black, 131 Bannatyne Ave. WINNIPEG MAN Head quarters for Metallic Roofing, SicJing and Seiling Plates. Vér höfum allskyns birgðir af málm-skrautskífuni til að þekja loft og veggi húsa, utan og innan. i< “Flor de Albani.” NÝIR VINDLAR Vel tilbúnir, ljúfir og heilsustyrkj- andi, úr Havanblöðuui 02: Sumatra- umbúðum.—Allir vel þektir kaup- menn hafa þá til sölu. Próflð þessa agætu vindla. WESTERN CIGAR FACTORY Th»». I.ee, eigandi. 'WXJSTISrXFE1C3-- Uppskeru-vinnendur. ADVOETJET TIIL IB-ÆLISriDAk.- Markússon, eða á nokkurn hátt til- raun til að gera lítið úr honum sem skáldi. Því ef ætti að fara að toga svona hvert ljóð er prentað er, þá yrði margur hortittur og marg- ur rímgallinn og mörg málleysan og smekkleysan fyrir utan hugs- unarvillur og alslags heimsku, sem ljóð vor eru full af bæði austan hafs og vestan. Svo er nú næst orðið “fjærri” sem þú nefnir “fyrstu stigbreyt- ingu” af atviksorðinn “fjær”. Ja, svo lengist lærið sem lífið, sagði kerlingin. Þar kennir þú mér nýj- an lærdóm í málfræði. En ég lærði þetta öðravfsi. Mör var kent að nefna það stigbreytingu (hvorki fyrstu né síðustu) að beygja lýs- ingarorð og atviksorð, og eru stig- in 3, var mér líka kent öðruvísi að raða niður en þú. Stigin nefn- ast frumstig, miðstig, yfirstig. Beygist því orðið “fjarri” þannig: fjærri, fjær, fjærst, en ekki eins og þú raðar því f Hkr. Þú nefnil. sett- ir miðstig fyrst, en svo er það nú máske eins gott, þegar það er orðið að vana,—hefð. Dr. Lud. F. A. Wimmer, háskólakennari f Khöfn, beygir þetta orð í málmmyndalýs- inng sinni svo: fjarri, fyrr, first. En hann getur þess jafnframt f athgr. að nú hafi þnð myndina fjærri, fjær, fjærst. Er það því að svo miklu leyti rött hjá þér, að það er svo ritað af mörgum, en þó álit- ið miður rétt, þar eð það var upp- ranalega hins vegar. Bvo hefir Bjöm Jónsson, ritstj. Isafoldar það f Stafsetningarorðbók sinni og rit- ar hann það “fjarri” og a en ei æ í öllum samtengingum þess. Er þetta þó Blaðmannafélags réttritun- in sem Hkr. tók upp ásamt Lög- bergi, Sama má finna í réttritun- arbók H. Kr. Friðrikssonar, hann segir uppranann vera “fjarri” og telur það réttara en “fjærri” enda þó að a hafi breyzt f æ í framburði, f ýmsum orðum, Er það eigi að sfður rangt, þar eða a gétur engu hljóðvarpi valdið. Að þessu ættir þú vandlega að gæta, og rita sem bezt í samræmi við hina nýju rétt- ritun, sem bæði þú og mnrgir aðrir G. R. STEELE FURNITURE CO. Serstakt a morgun. 99c AA eins 5 setustof,.ibo''ð 24 x24 þumt, plata, (tylt eða eibareða nmhoirony niálud, vanaverð $2 75 Borðin á uiorgun .. Að eius 7 steik eikar borð með 18x 18 plötu fagurlega fáguð, vauav. $2.00 sérstakt á morgun $1.45 $1.25 Að eins 6 stofuborð I9x 19 plata. gylt.eikar eða mahoeony fáguð, vana verð $2.00, á morgun.. Að eins 3 borð 18x18 með skrautgerðulagi, einkar fðgur gylteðal eikarfáguð.vanav. 82.00J á moi gun QŒTID AD NŒSTU AUGLYSINGU. Vér iánum ef þér æskið.—Þér giftist—vér fiðrum hreiðrið. The C. R. Steele Furniture Co. Gegnt C. N. Station - - 298 Main Street. liafa tekið upp. Það er ekki nóg að segjast fylgja vissri reglu, en hræra svo öllu saman og gera úr þvl regluleysi.—(Framli.). Peninga get ég lánað á móti veði 1 fasteign- um með eins lágri rentu og góðum borgunarskilmálum og hægt er að fá þá nokkurstaðar. Þeir, sem þurfa að fá peníngalán, eða endurnýja gamalt lán, geta sparað sér peninga með því að flnna mig, eða skrifa eft- ir upplýsingum áður en þeir taka lán hjá öðrum. S. tifndmiiiidMOH, HENSEL N. D. Ke nnara vantar við Geysirskóla frá 1. Októ- ber til 16. Desember næstkomandi (2J mánuð). Umsækjendur tiltaki hvaða mentastig þeir hafa, ásamt kaupupphæð er þeir vilja fá. Sér- staklega er æskt eftir 3d eða 2nd. próf kennara. Tilboð verða með- tekin af undirrituðum til 17. Sept- ember, kl. 12 á hádegi. Geysir, Man., 25. Ágúst 1902. Bjarni Jóhannsson, ritari og féhirðir. Ódýr matur á Oak Point. Thorsteinn Thorkelsson selur þar út úr búð 8inni fyrir peninga út í hönd: 20 pd. af röspuðum sykri.... $1.00 22 “ “ púðursykri......... $1.00 16 “ “ molasykri......... $1.00 18 “ “ hrísgrjónum....... 1.00$ 3 “ “ beztu rúsínum.... $1.00 9 “ “ bezta kafifi...... $100 10 “ “ næst bezta kaffi... $1.00 Ham I2^e. pd., kúrinur lOc. pd., sveskjur 4 pd. 25c., 1 punds Baking Powder könnur, 2 fyrir 35c. Allur fatnaður og fataefni með tiltölulega lágu verði. 0g aðrar yörur sem til eru í búðinni með mjög niðursettu verði. Hveitimjöl, bezta tegund $2.10, næst bezta tegund $2,00 hver sekkur. Bústaður séra Bjama Þórarins- sonarer nú nr. 527 Yong Street ------ne-------- Akuryrkjadeild fylkissljórnarinnar hefir sent uppskerufregnritum sínum eftirfyljandi spurningu : “Hve marga kaupamenn þarfnast bændar J þinu “Township” yir uppskerutímann” ? Svörin ern nú sem óðast að koma. Til staðfestirgar þeim svörum þá er nú verið að senda eyðublöð til allra yagnstöðva um- boðsmanna í fylkinu, til uppfyllingar af bændum. FREKARI RÁÐSTAFANIR FRÁ BÆNDANNA HÁLFU ERU NtJ NAUÐSYNLEGAR. Stjórnardeildin og járnbrautafélögin munu gera alt, sem mögulegt er, til þess að útvega kaupamenn, eins og að undanförnu. Þessir menn verða fyrst fluttir til Winnipeg frá austurhéruðunum fyrir $10.00 og fri ferð frá Winnipeg til hvers þess staðar í fvlkinu, sem vinna skal í. Á- byrgðin á þvi að ráða þessa menn í Winnipeg er lögð á bændurna sem þurfa kaupamenn. Bændur ættu því tafarlaust að halda opinbera fundi í bvgðarlögum sínum, sem næst járnbrautarstöðvum, og velja sendimenn til að koma til Winnipeg og ráða mennina. Bændur sem þannig senda menn ættu að skjóta saman í ferðakostnað þeirra ($1.00 frá hverjum mun nægja) sem sendir eru, og sendimenn ættu að koma til Winnipeg einum degi áður en mennirnir koma að austan. Bændur ættu að útbúa sendi- menn sína með greinilegar skýrslur um hve marga menn þeir þurfa og hvaða kaup þeim verði borgað. Tveir kaupamanna hópar eru þegar fengnir, og fer sá íyrii frá Toronto þann 19. Ágúst en hinn síðari 9. Sept- ember. Akuryrkjudeildin mælist til til þess að sendimenn frá hinum ýmsu stöðum fylkisins gefl sig fram á akuryrkjudeildar skrifstofa fylkis- stjórnarinnar og skýri þar frá nöfnum sfnum og hve marga menn þeir þurtt að ráða í uppskeruvinnu, og að þetta sé gert iyrir 19. Ágúst. Sendi- menn verða og að enkurtaka þetta verk sitt þremur vikum síðar til þesa að fá menn til að “stakka” og þreskja hveitið. Þetta er sú eina að- vörun, sem bændum verður gefln uin það hvað þeir verða að gera til þesa að fá mannhjálpina. Ef bændur í einhverju héraði vanrækja að sinna þessu, þá er ábyrgðin þeirra ef þeir fá ekki næga vinnuhjálp. Sendi- menn til Winnipeg eru vinsamlega beðnir að snúa sér til J. J. Golden á akuryrkju- og vinnuskrifstofu stjórnarinnar 617 Main St. Winnipeg. HUGH McKELLAR, SKRIFSTOFOSTJÓRI AKURTRKJU OO INNFLUTNINGADEILDARINNAR. THE HECLA eru beztu, ódýrustu ojjeyösluminstu hitunarvélar sem gerðar eru þ»r gefa mestan hita með minst im eldivid. Eru bygðar til ad endast og vandalaust að fara með þ*er. Fóðursuðu katlar fyrir bændur gerðir úr bezta járni eða stáli, ein- mitt það sem þér þarfnist. Bið.lð árnvörusala yðar um þá, þeir selj* allir vörur vorar. CLARE BRO’S «Sc Co. ?rks niðjur: Winnípeá RESTON, ONT. Box 1406, 220 Mr. Potter frá Texas honum, ætlaði að gera út af við sig með öllu móti í viðureign þeírra. Má xera að svipaðar tilfinningar hafi vaknað hjá Arthar, er hann sat þarna andspænis hooum. Hann hugsaði um hvernig hann ætti að gefa föður sinum játning- arnar um tvö giftingarmál í einu, nefnilega bæði systur sinnar og sitt eigið. Eftir fáein augna- biik réði hann af að segja honum fyrst frá trú- lofun systur sinnar, og vita hvernig hann tæki í það, ogsiðan skyldi hann segja honum frá sín- um kvonbænum. En í þessum svifum rauf Percy Lincoln þðgnina, með því að segja: “Þú skildir við Ethel í Paris. Hún hefir ekki skrifað mér í seinni tíð. Hún er þó vðn að gera það. Hvað hefir hún haft fyrir stafni?" I Hún var að skoða x’arnínga í Paris”. “Varnlngana?” ‘•Já. Það ei það sem allar stúlk tr gera i Paris Ida—það er ungfrú Potter”. Arthur ætlaði strax að lenda i bobba, cg var auðfundið að eitthvað lá á bak við það, að honum varð ó- vart að nefna hana Idu. “Núnú, Ida,—það er ungfrú Potter”, mælti faðirinn hlæjandi en sonnrinn roðnaði. “Hún er eflaust inndæl stilka. Hvað hafðist hún að?” ‘ Ó, hún var að skoða varning í búðunum lika”. "En hvað starfaði frúin, lafði Sarah Anner ley? Var hún að ganga um búðir líka. Var hún, sem nýlega ea orðin ekkja, farin að bera sorgina betur”. “Alls ekki". Mr. Potter frá Texsa 22 L “Látalæti”, kallaði lávaiður L'ncoln, ,‘Fáir héldu að hún ynni manninnm á meðan hann lifði”. “Ég hugsa að hún nrmndi taka biðli nú". “Þessnm ríka Ástralíumanni, líkiega, aðég hugsa”, mælti eidri Lincoln, um leið og hann stóð i. fætur, og fór að gæta að út nm glugga hvaðeimskipinu frá Boulogne liði. “Það held ég núekki”, svaraði Arthur með ókyrð “Einmitt það. Því ekki?” mælti eldri lög- fræðingurinn og endurspurði son sinn: “Þvkir henni ekki vænt um hannV" “Spurðu mig ekki um það. Eg get ekki mælt ástir stúlkna og ekkna á sama mæli- kvarða. Mér finst stnndum hún hata hann og stnndum er ég hræddur um að hún elski hann”. "Hræddur um að jhún elski hann?" mælti hann um leið og haan leit fljótlega til fsonar síne. “Þú munt þó ekki unna henni sjálfur, Arthur?" “Nei, en ég vildi að hún elskaði hann ekki”. “Svo er það. Þvi ekki?” Nú bauðst Arthur tækifæriðjtil að segja föð- ur sinum frá trúlofun Ethels, og hann notaði það lika. “Af þvi að sá maður, sem þú hefir verið að tala um, er trúlofaður Ethel”, Gamli dómarinn snerist á hæli yið gluggann oe mælti með andköfum: “Dóttur minni. henni Ethel”! Um leið og haun slepti síðasta orðinu, hueig hann ofan i hægindin aftur. Af því að hann var æstur, þá fanst honum sætið ekki jafn þægilegt og áður. Þegar hann var búinn að stara á son siun um stund, sem var að fitla 242 Mr. Potter frá Texas fcðgangur til kynnn, að bálið á sléttunni mundi gera matnum fljót skil. Arthur Lincoln gekk fratn að dyrunum og ypti stórhöfðinglegu öxlunum all-vandræðalega. Hann lét hurðina svo hart aftur að undir tók i húsinu, svo hinn kynlegi málrómur úr kaffistof- anui heyrðist ekki þangað, sem þeir feðgarnir sátu. Faðir hans mælti nú alvarlegur: “Hvern ig hefir þetta aitsamau gengið til. Arthur? Þú skrifaðir mér ekki eitt orð uiu það, og Ethel ekki heldur”. Þessi siðasta ræða ætlaði alveg að gera Arth- nr ráðalansan en hann vildi samt halda upp svötum fyrir systur síns, sem ekki var viðstödd, Hann svaraði því: “Heyrðu faðir minn vertu ekkí strax uppnæmur af þessu v;ð Ethel. Það bar svo fljótt að”. ‘Fljótt að?” “Já. Eins og fú I'eizt mættum við lafði Sara Annerley og Errol i 4Venece, að eins fyrir mánuði síðau”. Faðir hans greip fram i fyrir honum: “Err- ol I Ég kannast sannarlega víð nafDÍð, Jhvernig semá'þvi stendur. Eg hefl þekt mann með þessu nafni". Hann virtist hugsa um þetta af öHum kröftum ’eitt augnablik, ov mælti siðan: 'Gerðu 8vo vel og halt'. áfratu. Eg bið þig af- sökunar". “Jæja þá. Hann var með lafði Sarah Ann- erley. Hann var nærri þvi dauður af sárum, er hann fekk þegar hann varði lafði Sarah Anner- Wy í Egyptakudi. E i á 'meðau hann lá i sárura Mr. Potter frá Texas 217 legt var, eftir margra raánaða fjarveru, Én þá segir eldri Lincoln við son sinn: "Hvar er Eth- el?” “Hún kemur frá Boulogne með eimskipinu núna, lafði Sarah Annerley og ungfrú Potter. Ég fór á undan þeiin úr Paris i gærkveldi til að sjá um að sumathöllin yrði í góðu standi þegar þær koma”. “E'mskipid verður koraið hingað eftir tut- tugu minútur, lávarður miun”. greip Lubbins fram i. og beygði sig nú dýpra en nokkru sinni áður, ug velti orðinu "lá v a r ð u r" Jeins lengi um munnirm á sér og hann frekast gat, eins og það væri svo sætt. og ylmandi, að hann vildi hreint ekki inissa það út fyrir varirnar, og veif- aði pentudúk, sem hann hélt á i allar áttir, eins og hana vildi upphefja og fegra þetta stóra nafn. “Komdu þá inn með mér og segðu mér alt um ferð þíua, Arthur”, raælti lávarðurinn, um leið og hann lagði heudina á herðarnar á syni síuura mjög hlýlega, og fylgdi honum inn ísetu- stofu. sem aðskilin 1 var frá kaffistofunni með gangi, er lá á millum þeirra. Um leið og þeir gengu »inn ( setustofuna, heyrðu þeir skrítna og undarlega hvinaudi nef- hljóðsrödd, innan úr kaffistofunni og líktist hún nokkuð málkækjum þeim, sem tíðkast i suð- vesturríkjum Bandarikjanna. Þessi rðdd var Stundum hörd og stundum mjög mjúk. Þeir heyrðu þessi orð: “Labbins gamli fé- lagi, ar þá huugt að fá sór matarbita tafarlaust?

x

Heimskringla

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Heimskringla
https://timarit.is/publication/129

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.