Heimskringla - 16.10.1902, Blaðsíða 2

HEIMSKRINGLA 16 OKTÓBER 1&02.
Beiiskringla.
PUBLMHED BY
Tbe Heimskringla News & Publishing Co.
Verð blaðsins í GanadaogBandar t'2.00
um árið (fyrir fram borgað). Sent til
íslands (fyrir fram borgað af kaupend-
um blaðsins hér) $1.50.
Peningar sendist i P. O. Money Order
Registered Letter eða Express Money
Odrer. Bankaávísanir á aðra banka ení
Winnipeg að eins teknar með affðllum.
K. I.. Itnldwinson,
Editor tk Manager.
Office : 219 McDermot Ave.
P.o. BOX 1*8».
/
Islenzkan í œðsta
veldi.
Gleðiefni hlýtar það að vera
fyrir landa vora hér vestra, og eins
þá sem búa heima á íslandi, að ís-
lenzk tunga er nú viðurkend sem
eitt af aðal tungumálunum sem tðl-
uð eru hér í fylkinu, og af stjórnar
nefnd Manitoba University hér í
Winnipeg tekin formlega inn á
kensluskrá þess sem ein af aðal
námsgi einum þess; ekki beint sem
skyldunámsgrein, þvf að latinaer hið
eina tungumál, sem er bein skyldu
námsgiein á skólanum. Heldurerís
lenzkan tekin þarsem kjörnámsgrein
á sama hátt og gríska, þýzka og
franska. Hver stúdent sem á há
skólann gengur, or skyidur að læra
latínu, og ásamt henni 2 af eftir-
töldum tungumálum: grísku, frönsku,
þýzku eða íslenzku. Með kenslu móð
urmáls vors á háskólanum fylgir ogað
sjálfsögðu nám fslenzkra bókmenta,
og með þessu er trygging fengin fyr-
ir því að hinn íslenzki þjóðflokkur í
þessu landi með tungu hans og sögu
og bókmenium getur ekki hoifið
“eins og dropi 1 ejóinn” í framtfð-
inni svo framarlcga sem fólk vort
hér sýni nokkra viðleitni til þess að
halda þjóðerni eínu lifandi hér
vestra. með þeesari ákvörðun há
skólans er íslenzkt þjóðerni heiðrað
meira en áður hetír verið gert í Can-
ada. Það er með þeesu gróðursett
setn einn óafmáanlegur limur á há-
skólastofnunum landsins, og með
þeim ásetDÍngi að því skuii þar við-
haldið I framtíðinni.
Sá breyting fsl. kyrkjufél. um
stefnu ísl. háskóla í Manitoba heflr
endað með því að islenzkan heflr nú
náð þeirri viðui kenningu að vera
talin jafngild (fðium helzu útlendum
tungumálum hér vestra. Enginn
efi er á því að kyrkjufélagið hefir
átt mestm þátt í að koma þessu í
framkvæmd og á verðugar þakkir
skildar fyrir það, Strax og nefnd
kyrkjufélagsins sá að möguleikinn
tii að korna á tót Í3lenzkum háskóla
hér yestra var í svo mikilli efnalegri
fjarlægð almennings, að ekki voru
tiltöfc að eyða lengri tíma eða kröff-
um í þá tiliaun, þá breytti nefndin
stcfnu í málinu samkvæmt tillögnm
ýmsra málsmetandi manna þannig
að fá setta kensludeild f íslenzku við
einhvern af College-skólum þessa
bæjar. Wesley College háskólinn
bauð bezt kjör og samdi við nefndina
um ísl. kenslu þar á síðastl. vetri, sú
tilraun tókst svo vel fyrir aðsókn fsl.
nemenda að þeim ekóla, að háskóla
ráðið helir nú gert mái vort að fastri
námsgiein á kensiuskrá sinni. Lfk-
legt má nú samt telja að þessu hefði
ekki oiðið framgengt ef ekki hefði
verið öfiug grundvallarskilyrði fyrir
hendi, svo sem þau, að þýzkir fræði-
menn, i-em mest og bezt skyn bera á
íslenzka tungu og þýðingu hennar
lyrir forna sögu og fræði, eru allir á
eitt síttir um að ísl. nám sé nauð-
synlegt til þess að geta nákvæmlega
kynst lorn Norðurlartda bókmentum.
Anriað atriði, sem sjálfsagt hefir átt
stóran þátt í þessu, er það að Is-
lendingat, sem búiiir eru að búa hér
meii en fjórðung aldar, hafa með
albi fVamkomu sinni sannfært hér-
lei du þjóðina um að þeir væru ekk-
e t. ú. hrak mannfélagsins, heldur
þveit á móti væru gæddir góðum
hætlleikuin, og þeir ísl. námsmenn,
eem hér hafa gcngið á háskólana
hafa levnst námhæfari en aðrir nem-
e idurog vanalega hlotið hi verð-
laun við prófln, alt þetta hefir aukið
álit á þjóðflokknum í heild sinni og
vakið eft'rlekt mcntamanna á hon
um. Svo er og þess að gæta að vér
erum orðnir allfjölmennir í Vestur
Canada og að líkindi eru til að tala
ísl. nemenda fari hér árlega vaxandi
og þess vegna eigum vér fulla heimt
ingu a því að ísienzkunni sé gert'
eins hátt undir höfði eins og þjóð-
málum annara útlendinga f landinu.
Það var og vitanlegt að ísl. hafði
verið tekin upp á kensbiskrá rikis-
h'iskólans í Norður-Dakota, þar sem
eru færri íslendingar en í Manitoba,
og því lítil ástæða til að synja henni
sætis með öðrum málum á skólum
hér nyrðra.
Prívat þankar.
i
Til eru þeir meðal íslendinga
som hafa þá skoðun að Vestur-ísl.
blfjðin séu miður áreiðanleg og að
engu þeirra sé eiginlega trúandi.
Að sá lesandi sem vill draga sann-
út úr þeim, verði að lesa þau öll, og
trúa svo engu þeirra nema að litlu
leyti, en synda þannig millivegin að
skapa sér bkoðun bygða á saman-
burði missagna allra {>eirra, Þetta
vitum vér að er almenna skoðunin
þegar um pólitisk mál er að ræða,
og það er einnig skoðun að því er
snertir ýms önnur mál. Að vísu
eru ritstjórar blaðanna ekki vændir
þess að vera ósannsöglari menn en
alment gerist, utan skrifstofu blað-
anna, en því er haldið fram af sum-
um að þegar þeir setjist þar á rök-
stólinn þá sé það hlutverk þeirra að
segja ósatt, að meira og minna leyti,
í flestum málum er þeir geri að um
talsefni, eða að haga svo orðum að
almenningur aívega leiðist frá rétt-
um skilningi málanna; en þessu er
ekki f>annig varið. Rit3tjórarnir
reyna yflrleitt til þess að segja það
eitt sem þeir áiíta satt og rétt, og
þegar þá greinir á um málin, þá er
það af þvl að þeir geta ekki skoðað
þau frá sama sjónarmiði án þess þar
búi nokkur undirhyggja undir, eða
svo skoðum vér að þessu sé varið.
Hitt er annað mál að ritstjórarnir
láta ótalað urn sum þau málefni sem
þó væri einkar nauðsynlegt að ræða
en sem reynsla er fengin fyrir að
lesendur og kaupendur blaða þola
ekki að séu rædd. Það er eitthvað
það í eðli fslendinga sem gerir þ'i
fráhverfa því að vilja hlusta á það,
sem ábótavant er í fari þeirra
og það þó þeir viti af því og
kannist við það f prívat sam-
tali, þáer þeim þó illa við að hreyft
sé við því í blöðunum. Svo er og
það stefna blaðanna að minnast sem
minst eða helzt ekki á það sem oiðið
g;æti til þess að hnekkja góðu áliti
íslendinga hér í landi, og það skoð-
um vér virðingarverða stefnu blað
anna, hitt er annað mál hvort sú
stefna miðar nokkuð til þess að afmá
það í fari þjóðflokksins, sem þó ætti
og þarf þaðan að hverfa hið allra
bráðasta. Islenzku blöðin ganga
nálega aldrei í berhögg við einstakl-
inginn, en liérlendublöðin gera það
daglega og enginn tekur til þess,
það þykir bara sjálfsagt ‘‘að þess sé
getið sem gert er.” Hérlendu blöð-
in geta staðið við að haida þessari
stefnu, að láta einstaklinginn sjá sig
eins og aðrir sjá hann; en ef íslenzku
blöðin ætluðu að gera það, þá mundi
það verða bráður bani þeirra, því að
hver einstakur kaupandi, sem höggv-
ið væri of nærri — og hversu réttlát-
lega sem það væri gert—mundi segja
upp hlöðunura og fá einnig vini sína
til að gera hið sama, sú heflr raun
verjð að undanförnu og sú mun raun
verða um nokkurn ókominn tíma.
Það er kaupenda missirinn, sem
blöðin fslenzku óttast og mega óttast;
því fyrir kaupendafæðina mega þau
ekkert missa. En hérlend blðð
standa alt öðruvísi að vígi, kaup
endamergðin er þar svo mikil að þau
munar ekki um þó nokkrir skerist
úr leik það eru altaf nógir sem
koma f staðin. Svo er og þvf varið
að enska þjóðin er uppalin við það
frá blautu barnsbeini að gengið sé
perónulega nálægt eiustaklingum I
blöðum, þegar svo ræður við að
horfa, og hún finnur ekki eins sárt til
þess eins og Islendingar, en telur
það bera sjálfsagt að þetta eigi svona
að vera. íslendingar eru þar á móti
uppaldir við það sem hér í landi
nefnist blaðalegt ófrelsi og kunna
því illa við að þola það sem hér-
lendu blöðin daglega bjóða hérlend-
um borgurum. Þetta þarf að lagast.
Fólk vort verður að læra að þola
það að sannleikinn sé sagður um það,
eins þá þegar einhvers virðing er
við það í veði, eins ogþegar hið mót
setta á sér stað. Þá fá blöðin sfna
sönnu þýðingu þegar þau vita sér
fært að segja allan fannleikann án
ótta um að verða fyrir það leidd á
höggstokkiun.
Peace River-héraðið.
Á þessum tfma, þegar alt útlit
er fyrir landþrengsli í Manitoba og
Assinniboia innan fárra ára, nema
fyrir þá, sem hafa nægileg efni til
að kanpa bójarðir með slfeldlega
hækkandi verði, þá er ekki úr vegi
að beina athygli hraustra og fram-
gjarnra íslendinga að landsvæði þvf
í Canada, sem nú býður bezta fram-
tíð, þeim er þangað flytja, af nokkru
héraði sem vér þekkjum til; en það
er Peace River-héraðið I Athabasca.
Hra. E. Stewart, umsjönarmaður
skóglendis f Canada, heflr nýlega
feiðast um hérað þetta og gefið svo
látandi lýsingu af þyí í samtali við
fréttaritara “Free Press” hér f bæn
um.
“Ég fór frá Edmonton 100 mfl-
nr norður til Athabasca Landing og
þaðan með bát upp Athabascaána og
eftir læsser Slave ánni upp að fjarri
enda Lesser Slave vatnsins. Þar
hefir Hudsonflóafélagið verzlunar-
stöð. Þaðan fór ég 80 mílur norður
þar til ég lenti í Peace River Land-
lrig á Peace Kivc- árbakkanum. Ég
hafði búist við að sjá fagurt land og
ég sá líka mikið af ágætu akuryrkju
landi þar nyrðra. Landið er ágætt
um 35 til 40 mílur vegar norður frá
Edmonton, en svo kemur 20—30
mílna breið spilda, þar sem land er
léttara og nokkuð sendið; en verður
aftur betra þegar dregur nær Atha-
basca Landing, og mér var sagt að
með fram veginum til Lesser Slave
vatns, sem er vestar en leið mín lá,
þá sé landið þar mjög ágætt og alt
jafnt að gæðum. Ég sá að það var
mjög gott með fram Lesser Slave-.
ánni og Lesser Slave-vatninu og mér
gaf'st ágætt tækifæri til að athuga
landíð milli þessa vatns og Peace
árinnar og sú landspilda öll var ó-
brotið ágætisakuryrkjuland undir
áhrifum hinna svo nefndu Chinook
vinda. Vetrar eru þar ekki harðir
og þar má sá snemma að vorinu og
hveiti þroskast þar 2 vikum fyrr en
í Edmonton héraðinu. Eítir öllum
npplýsingum er ég fékk þar vestra,
þá trúi ég að Grand Praiiie, suður
frá Peace ánni og vestur af Smoky
ánni, sé rétt nefnt “hin ágæta slétta.”
Þar er hin fegursta landspilda, um 80
mílur á iengd og ef til vill eins breið.
Land það heflr gnægð vatns og
nokkur stöðuvötn og ágætan jarðveg,
og þaðan sjást Klettafjöllin. Þessi
spiida er talin ein af ágætustu hér-
uðum vesturlandsins. Alskyns
garðávextir, sem ég sá vaxa þar,
vaxa einnig hjá Lesser Siave-vatni.
Á prestsetrinu þá sá ég jarðepli af
beztu tegund og þar heflr hlotið að
vera stórmikil uppskera því þau
voru vel sprottin og farið að neyta
þeiria þann 9. Júlí; einnig sá ég
water melons vaxa á katólska prests
setrinu og presturinn sagði þær yxu
þar vel. Svo sá ég og tobak, pump
kins og lndian corn vaxa þar vestra.
Þar er þakspóna- sögnnar- og mölun
ar milla, og niður með Peace ánni
hjá Fort Vermillion hefir H. B. fél.
bygtmölunarmillu, sem lýst er með
rafafli, sem getur malað 100 tunnur
mjöls á dag. Þessi milla verður sett
í hreyflngu innan lítils tíma, ef hún
er ekki þegar byrjuð að mala.
Poplar og Spruce eru helztu viðar-
tegundirnar þar vestra, mest af
hvítu poplar; það er stórgerður við-
ur hæfur til sögunar; en tii sölu er
spruce viðurinn talinn betri. Það er
góð viðartegund og nægilega stór.
af þessum við eru nægilegar birgðir
bæði með fram ánum og við rætur
Klettafjallanna. Mcst er af timbri
fyrir norðan Saskatchewan ána, en
þar eru og líka stórir landflákar al-
veg skóglausir.”
Þessi lýsing bendir á að þar
vestra sé gnægð af góðu landi til á-
búðar; svo er og vitanlegt að ýmis-
konar málmar og salt, kol og o’fa
eru þar víða. Yíirleitt heflr landið
öli þau skilyrði, sem útheimtast til
að gera það að ágætum bústað með
beztu framtlðarhagjmuni fyiir hvern
þann, sem kemur þangað í tíma, á
meðan hægt er að velja úr landinu.
Þess má ekki vænta að landar vorir
flytji þangað í stórhópum um nokk
urkomandi ár, en leiðinlegt væri að
þeir létu alt það hérað ganga sér úr
greipum, eins og þeir hafa geit með
Edmonton héraðið, og víst má telja
að ef nokkrir hraustir íslendingar
flyttu þangað vestur með þeim á-
setningi að setjast þar að, þá munu
næstu 10 árin sanna að þeir hefðu
stóran hag af þ í fyrirtæki. Þar er
enn þá opinn og óhindraður akur
fyrir alskyns framkvæmdir, og hygn-
ir atorkumenn mundu á því tímabili
ná þeirri fótfestu í landinu. sem
gæfi þeim efni og áhrif er fram líða
stundir.
Kostnaður verkfalla.
Alþýða manna hefir óljósa hug-
mynd um það að verkföll séu kostn-
aðarsöm og hafl yflrleitt illar afleið-
ingar í för með sér, þó á hinn bóginn
þeim fylgi vanalega sá hagnaður að
kaup verkamanna fari stöðugt nokk-
uð hækkandi, og sá hagnaður er al-
þjóðlegur. Því að áhrifin eru ekki
eingöngu þau að auka laun vinn
endanna, heldur hefir það líka lífg-
andi áhrif á iðnað og verzlun, því
að þess hærri sem laun verkamanna
eru, því meir verja þeir til almennra
nauðsynja og lílsþæginda. Verka-
deild Bandaríkjastjórnarinnar heflr
nýlega geflð út einkar fróðlega
skýrslu um tölu og kostnað verkfalla
f Bandaríkjunum í síðastl 20 ár, síð
an 1881. Á þessu tímabili hafa
22,793 verkföll orðið í Bandaríkjun
um og hafa 6,105,694 verkfalls-
menn tekið þátt í þeim. Af þess-
um verkföllum, sem beinthafa verið
gerð af verkamannafélögum, hafa
52% unnist og 13 per centendað með
samkomulagi, sem hafði { för með
sér aukinn hagnað fyrir verkamenn.
Svo er reiknaðnr kostnaður þessara
verkfalla, f vinnulaunatapi og tapi f
ágóða á verzlan, og er sú upphæð
ftilin als^lö mill. doll. Af þessari
upphæð er talið að 305 mill. dollars
sé verkalaunatap, og 141 mill. doll.
sé tap vinnuveitenda, eða sem næst
einn þriðji als tapsins Skýrslan
tekur og það fram að kostnaður verk-
falla sé í raun réttri miklu meiri en
tölurnar sýni eða geti sýnt, vegna
þess að ekki sé mögulegt að gera á-
ætlun um það tap sem orsakist af
þeirri óhægð bem almenningur líði
við verkföllin, eða þeim aukakostn-
aði sem almenningur verði fyrir í
tilefni af vörubækkun meðan é verk-
föllunum stendur 'og nokkru eftir
þau, ásamt með verzlunardeyfð yflr
leitt. Skýrslan sýnir að verkíöllin
hafi f för með sér, ekki að eins aukið
verð þess varnings sem hefir beint
samband við þau, heldur einnig
aukið verð á öðrum varningi, sem
mögulegt sé að okra með í tilefni af
verkföllunum, tíem dæmi upp á
þessa staðliæfingu er þess getið að í
tilefni af harðkolaverkfallinu séu
einnig linkol tvöíöiduð í verðiá sum-
um stöðum, án þess þó að laun
námamanna í linkolanámunum séu
hækkuð frá því sem var undir lægra
verðinu. Og þetta er mögulegt af
því að eftirspurnln eftir linkolum
eyk*t að réttri tiltölu við ómöguleik
ann að fá harðkol; og af þessu leiðir
einnig aukið verð als eldsneytis og
alþýða manna, jafnt ríkir sem fá-
tækir, eru þannig undir okurfargi
auðkýflnga meðan á verkföllunum
stendur. í slfkum tilfellum er ekki
mögulegt að meta þann skaða, sem
öll þjóðin verður fyrir. Og það er
aðallega þessi hlið málsins, sem al-
þýa manna í f jarlægum héruðum frá
sjálfum verkfallastöðvunum flnnur
mjög svo alvarlega til. Eu þetta er
sá skattur, sem þjóðirnar verða að
gjalda fvrir reikningsjöfnuðinn, ef
svo má nefna það, milli auðs og
vinnu & vissum tímabilum. Þessi
skattur er afar tilfinnaniegur og þess
tilfinnanlegri sem hann verður þess
meiri álrersla verður væntanlega
lögð 4 það, af hagfræðingum þjóð
anna, að komast að einhverjum sann-
leika sem geti orðið grundvöllur til
framtíðar samkomulags milJi auðs og
erviðis. Þetta er sú ráðgráta sem
margir hæfustu menn þjóðanna hafa
rækiiega hugsað um á liðnum árum,
og þótt enn þá sé hún ekki ráðin þá
er ekki óbug3andi að úr henni verði
leyst í framtíðinni. Þjóðeign virð-
ist oss vera meðalið sern nær en
nokkuð annað gæti ráðið bót á því
sem nú veldur mestum ágreiningi
milli vinnenda og verkveitenda og
sem orsakar öll, eða vel fleit, verk
föll nútfmans með þeirra skaðlegu
afleiðingum fyrir almennings hags-
muni.
I ríkisráði
svo heitir lítill bæklingur sem meist-
ar'i Eiríkur Magnússon f Cambridge
hefir samið og sent eitt eintak af til
Heimskringlu. Bæklingur þessi er
ritaður til að andmæla því ákvæði í
hinni nýbreyttu stjórnarskrá Idands,
sem alþingi hefir f sfðastl Júlímfin.
samþykt í einu hljóði, að ráðgjafl fs-
lands beri mál þess upp fyrir. kon-
ungi í ríkisráði. Þetta segir
Mr. Magnússon sé að “þau afskifti
af athöfn löggjafarvalds og fram-
kværndarvalds konungs og íslend-
inga sem ríkisrfiðið hefir leyft sér að
hafa frammi í algerðri laga óheim-
ild hingað til, veitir þingið ráðinu
rétt til að framkvæma héðan af eftir
lögum gefnum út a f alþingi.”
Þetta fikvæði frumvarpjins sem náði
samþykt alþingis, telur Mr. Magnús
son að vera “stjórnarskipunarlaga
og landsréttindalega einbera lok
leysu” og skorar hann því á Is
lendinga að fella burtu úr frumvarp
inu orðin: “í ríkisráði.” Aðal-
brennipnnkturinn í bæklingi Eiríks
er sá, að ráðgjafl íslands ætti að
hafa rétt til að útkljá um hin sér-
siöku málefni íslands við konung,
án nokkurra afskifta frá hfilfu ríkis-
rfiðsins danska. En með samþykt
sfðasta þings telur hann Islendinga
hafa kastað frá sér þeim réttindum
vflr sérruálum sfnum, sem þeir hafa
haft að undanförnu. Hann vill því
láta næsta alþingi fella frumvarpið.
Til Islands.
Ástkæra eyjan mín kalda,ég ann þér
þó sérta mér fjær,
Þó brotui’ á þér brimþrungin alda,
blómið þar fegursta grær,
Vindarnir vestiænu flytja mín vinar
orð Iiinstu til þín.
þar blómin I sólbrekku sitja, og sjá
hvernig mannlífið dvín.
Þeir erfiljóð eftir mig syngja, og
óma með sorgblöndnum róm.
Um hjörtu, er höggormar stinga,
og hrífa 4 burt vonanna blóm.
Þeir kossinn minn fjólunni flytja, og
líflinum strjúka um brá,
er bnípin og bugsaadi sitja, og
harmana hvort öðru tjá.
Astkæra evjan mín kalda, auðnist
þér framtíðin góð.
Áfram og upp á við halda. Alvald-
ur blessi þín jóð.
R. J. Daviðson.
8PANISH FORK, UTHA,
12. Sept„ 1902.
Herra ritstj. Hkr.
Þar eð svo margir hafa ritað
héðan um Islendingadagshalðið 2.
Agúst, f>á held ég ekki úr vegi að
ég sendi yður þessar fáu lfnur, J>ar
sem sagan er ekki hálf sögð, og
líka þar sem ég álít að málefnið
snerti mig eins og aðra, f>ar sem
ég hefi verið meira og minna við
það riðinn að undanförnu.
Eins og f>ér munið eftir, herra
ritstj., var forstöðunefnd kosinn í
vetur eins og vanalega en ekki í
sumar, eins og segir í greinarstúf
B. R. í Dagskrá og byrjar þar sag-
an eins og hún hefir gengið; f f>á
nefnd var kosinn E. H. Jonnson
forseti, B. Rúnólfsson varaforseti,
B. J. Johnson skrifari, B. B.
Sveinsson féhirðir og 5 meðráða-
menn, f>á strax tók forseti og
nefnndin til starfa, f>ví hún hafði
lög til að vinna eftir. Fólkið sam-
f>ykti lög í 12 liðum og voru þau
meðal annars þannig, að förstöðu-
menn íslendingadagsins skyldu
reyna af ítrnsta megni að safna
saman nægum peningum á meðal
landa, til að koma npp laglegu
samkomuhúsi, sem skyldi vera al-
menuingseign og bygt á hentug-
ugum stað i bygð landa vorra. Þar
eð nefndin hefir séð þess brýna
nauðs/n, bæði fyrr og síðar í sam-
bandi við Þjóðmenningardagshald-
ið, og svo lestrarfélags samkomur
og í einu orði að segja, fyrir alt
það, sem gæti orðið til að glæða og
viðhalda þjóðlffi Islendinga f fæssu
bygðarlagi, f>ar sem vér erurn hör
svona margir og ekkert samkomu-
hús er til á meðal vor, nema íveru-
hús, því ég fráskil þessa 2 helgi-
dagshjalla, sem náttúrlega eru inn-
vfgðir þessa heims höfðingja til
dýrkunar, en ekki ]>jóðminningar
{>arfa vorra.
Nú, f>ar sem forstöðunefndin
gerði þessa tilrami, og með bágum
undirtektum meirihluta fólks var
drepið, svo með þessu og ótal
skrftlum, sem hér em algengar og
alþektar f>eim, sem hér eiga heima
og ekki er á pappfr . setjandi að
{>essu siuni.
Eftir að hafa heimsótt fólkið
og komist, að hvað var vilji meiri
hlutaus, f>á kallar forsétinn E. H.
Johnson nefndina saman í þriðja
sinni, og lugði hann þar málið
formlega fyrir nefndina, og eftir
að hún hafði rætt málið og afstöðu
þess á marga vegu, þá kom þar að,
að meiri hluti af nefndinni áleit
betra að halda ekki Þjóðhátíð f ár,
með sama fyrirkomulagi og að
undanfömu, heldur að hvíla sig f
ár og safna saman n/jum kröftum
og meiri einingu en hefir átt sér
stað að undanförnu. Þetta var af
meirihlutanum sam|>ykt, en ekki
af einum manni. Vér höfum allir
í f>essu bygðarlagi verið fyrir 2.
Ágúst að undanfömu og erum enn
þá, en vér erum ekki skuldbundn-
ir til að hafa daginn ár hvert, altaf
á sama hátt, þvf getur enginn neit-
að, að þeir sem að erviða í því að
byggja laufskála hingað og þang-
að á hverju ári, og margt óf>ægi-
legt umstang og peningakostnaður
sem að hátfðarhaldi voru hefir ver-
ið samfara. Og svo þegar dagur-
inn er liðinn* er ekkert til af
vinnu eða peningum þeim, sem
nefndin hefir tillagt og fólkið, sem
munar talsverðu á ári hverju, og
getur ekki lýst öðra en líkamlegri
skammsýni, og œttum vér ekki að
vera að glfma við svoleiðis ómynd
f framtfðinni.
Þetta, sem hér er talið, eru þær
orsakir sem vér höfum til þess að
hœtta við íslendingadaginn í ár.
Þegar fólklð frétti að við ætluðum
ekki að halda Þjóðhátfð, fór það
hamföram og skoraði á varafor-
seta B. R. að kalla almennan fund
og kjósa nýja framkvæmdarnefnd,
og varð hann fijótt við tilmælum
þess, og var svo sent út fundarboð
til allra og sóttu landar þann fund
óvanalega vel. Sk/rði þar forseti
B. R. fólkinu frá til hvers fundur-
inn var o. s. frv.
Herra E. H. Johnson skýrði þar
fólkinu frá starfi nefndarinnar og
sagði satt og rétt frá öllu, og gat
enginn skynberandi maður haft
neitt út á það að setja, Fólkið
vildi reka E. H. Johnson frá for-
setatigninni og kjósa nýjan forseta,
til endurgjalds fyrir alla hans
frammistöðu nú í undanfarin 5 ár
og þar á ofan að hann er eini mað-
urinn, sem kom í verk Islendinga-
dags haldi hér hjá oss og auk f>ess
hefir á liverju ári unnið vel tvöfalt
verk á móti kverjum óðrum í
nefndiuni og utan nefndar, bæði
með peningum og öðru; og f einu
orði sagt, þektist hér ekki ánnað
félagslíf en eintóm kyrkja, og þá
getið þér ímyndað yður hvernig
f>að muni hafa verið. Þessi fund-
ur varð til einskis, og var oss sagt
að nokkrir af prestastéttinni og
fleiri höfuðpaurar hafi tekið hönd-
um saman og sent út leynifundar-
boð, sem hér eru [>ó ekki algeng,
en {>ar sem ég og fleiri voru ekki
boðaðir á þá samkomu, þá get ég
ekki sagtneitt af gerðum feirra,
en gegn um sannorða og skynber-
anði menn er oss sagt, að {>ar hafi
liafi verið sett af stokkunum nefnd
og urðu þar f vali sumir af f>eim,
sem áður unnu að að salta daginn.
John Einarsson hafði hlotið {>ar
æðsta sæti, forsetasætið, og það
næsta B. R. og R. Rúnólfsson skrif
arf og féhirðir Ketill Eyjólfsson,
og svo 5 meðráðamenn. Ekki hef-
ir oss verið sagt, að John Hreins-
son hafi verið kosinn fyrir forseta,
eins og Dagskrá skýrir frá. Eg
ætla ekki að ségja meira um þessar
aðfarir núna nema f>að, að ég virti
ekki þessa forstöðunefnd {>ess að
sækja daginn og heldur ekki að