Heimskringla


Heimskringla - 19.11.1903, Qupperneq 2

Heimskringla - 19.11.1903, Qupperneq 2
HEIMSKRINGLA 19. NÓVEMBERBER 1903. PlIBLISHBD BY The HeimskringU News h PubiishÍBg Ce. Verð blaðsins í CanadaoK Bandar $2.00 am árið (fyrir fram borgað). Sent til íslands (fyrir frara borgað af kaopend* um blaðsins hér) $1.50, Penin«ar sendist í P. O. Money Otder Registered Letter eða Express Money Odrer. Bmkaávísanir á aðrabankaen í Winnipeg að eins teknar með afföllum. K. L. Kaldwinson. Kditor & Manaeer. Offioe : 219 McDermot Ave. P o. BOX I 1«. Horfur í heiraahögum. Því er stundum beint að Vest- ur-íslendinguin, að þeir fái ekki unt föðurlundi sfnu . þess að þeir eyði þar tilverutfma sfnum og Iffs- kröftum “í þarfir landsins“. Þetta er skoðað óræktarmerki hinna týndu sona Islands, og hefndin á að fylgja feim á lífsleið þeirra allri hér vestra. Hér á að vera svo miklu lakara land, öll atvinna marg falt örðugri en hpima á ættlandinu, allar Iffsnauðsynjar miklu dýrari, vinnuskortur og liungursneyð á að dynja hér yfir fólk vort og það sem lakast er, hér á að vera yfirgnæf- andi mergð fbúanna, mentunarlaus og ósiðaður skrfli. Fyrir fölki f>vf sem hingað flytur á því ekki að liggja annað en tímanleg „þroskun niðnr á við“, og andlegur dauði. Mun betra og heiðarlegra á það að vera og sönnum föðurlaudsvinum heiðarlegra að . hallast að móður- brjóstum ættjarðarinnar, draga næringu sína þaðan og þroskun alla líkamlega og andlega ör skauti hennar. Með því eina móti. er fá- anleg fullsæla þessa Iffs. A þessa leið hljóða pródikauir þær sem ýmsir ættjarðarvfnir á Islandi láta stöðugt óma f eyrum alþýðunnar þar, og víst má vænta þess að slfk- arprédikanir hafi einhver áhrif á þann hluta liennar, sem að eðlis- fari er ástæðulauSt hefir sljóust hugsanaöfl og minsta þekk- ingn á högum sinnar eigin og ann- raþjóða og að sáma skapi sem trú, girnin á þessar prédikanir er meiri —mest ætfð hjá þeim hugsanasljó- ustu og þekkingarsnauðustu—svo hljóta og áhrif þeirra að festa dýpri rætur og varanlegri hjá þjóð- inni og deyfa löngunina til vestur- ferða og framk væmdaafl til útflutn- nga. Mönnum kann nú að finn- ast það engin skaða fyrir Iandið þótt þjóðin sitjí sem fastast heinia. En sú spurning vaknar þá eðlilega um leið, bvort ekki sé það tjón fyr- ir einstaklinga. þjóðariunar að eyða tflveru sinni á þeim stöðvum, sem engin lífvænleg fraintfð er sjáanleg íslenzk alþ/ða hlýtur að veita þvf eftirtekt, að þeir sömu menn sem mest halda á lof'ti ágæti íslands, eru ekki ætíð sjálfum sér samkvæm ir þegar um hagi landsins og á- stand alþýðunnar. er að ræða, t. d hlýtnr greui sú í Austra, dags. 8. Sept. sfðastl., að hafa vakið á íslandi almenna eftirtekt á því voðaástandi sem fólk á norður- og austurlandi á nú við að búa þar heima, sem sé óminnileg illviðriá sfðastl. sumri með þeim afleiðing um. að bændnr hafa ekki heybjörg nema fyrir af fjárstofni sín- uni. Neyðast þvf til að skera nið- * ur mikið af þeim stofni sem þó ar þeim algerlega uuuðsynlegur til sæmilegs lífs framfæris. Ritstj. Austra leggur það til að bændur kaupi hey frá Noregi fyrir 5 aura pundið. gem er sama sem $27 00 tonnið, til þess að halda lífi yfir veturinn f feinhverjum parti af f jár- stofni slnum Hvað má nú alþ/ða íslands í hjarta sínu álíta um þessa rniklu landskosti ættjarðarinnar, sem föðurlaudsvinirnir eru sífelt að guma af, þegar hún verður þitss viir að þessir sfimu menn finna sig við ýms tækifæri ótilkvaddir neydd ar til þ<íss að auglýsa fyrir öllum heimi harðæri og yfirvofandi hung- ursdauða manna og dýra í landinu. Eins og Austri hefir gert. Álykt- un fólksins og hún styðst við ó- hrekjandi eigin reynslu þess, getur ekki orðið nema á einn veg þarin- ig, að þegar þeir Jeru að halda fram kosta gæðum landsins, þá tali þeir þvert, á móti eigin reynslu- þekkingu og sannfæringu sinni, En þegar þeir auglýsa harðærið og yfirvofandi eymd og dauða fbú- auna, f>á segja þeir sannleikann, þvf allir vita að sú auglýsing er,af þeim ekki gerð fyr en á allra sfð- ustu lög, að ekki verður lengur hægt iijá þvf að kouiasf að vara þjóðina við þeirri hættu| þeim háska. sem hún ea stödd í. og þá að sjálfsögðu um leið að leggja á þau ráð sem f svipinn — þótt örþrifráð aéu, virðast tiltækilegust til bjarg- ar landi og lýð. Þessar 'auglVsing- ar eru drengilegar og þakkaverðar, vegna þess þær bera vott um ofur- litla neista tilveru og samvizku- semi og sannleiksást, |>egar í hart rekur. Þessir menn eru eins og kapteiuar í sjávarháska, sem dylja skipverja allri hættu þar tilþeir sjálfir hafa tapað von ábjörgun, og skipa að leysa björgunarbátiun og er þá hver iyrir sjálfan sig og guð fyrir alla. En hvað setn anuars má um þetta segja, þá er uú vtst að framtíðarútlitið á Tslandi er hið f- skyggilegasta sem það hetír lengi verið, þvf að þó nokkur hluti af bú- peningi landsins lifi yfir veturinn, sem virðist að hafa byrjað með byrjun September með snjó ofan í fjallahlíðar, þá verður honum að eins haldið lifandi við illan kost og lftinn og má þvf búast við að hann verði gagnslítill á næsta ári. Við þetta hljóta bændur að fara f mikl- ar skuldir sem ekki sést fyrir enda á f mörg komandi ár. Að tíðarfar- ið á Norðurlandi hafi okki verið betra en á Austurlandi á sfðastl. sumri, sýnir þessi grein úr „Norð- landi“, dags. 29. Ágúst sfðastl: „Óþurkamir eru nú orðnirsvo uiegnfrog langsamir hér nyrðra að til vandræða horfir. Sumstaðar, þar sem til hefir spurst, hafa menn engu náð af töðum sfnum, sum- staðar nokkru. en uiikið samt úti Á einstöku stöðum erbetur ástatt. En yfirleitt má segja að horfurnar séu mjö>g illar“. Fréttir hafa ekki borist frá Suðurlandi eða Vesturlandi svo að hægt sö að segja hvemig tfðarfarið hefir verið (>ar, en öll liðin reynsla hefir sýnt að Suðurland ér iniklu votviðrasamara að jafnaði heldur en borðurland, svo oð mjöger liætt við að þaðan verði fróttir lftið boiri, og væri þá illa farið, ef land alt værf í sömu heljarkreppunni, Allra hluta vegna er óskaudi að hausttíðin verði stilt og'Jhagstæð, annars er óhjákvæmilegur hungurs og mann ekki siður en skepnufalls- vetur í nánd á Islandi og margir verða þeir eflaust, sem vona hjálp- ar frá vinuin og ættingjum hér vestra, som nú eiga þvf láni að fagna að lifa f alsnægtum hér í oin hverju frjósamasta og framfara- mestaog náttúraauðugastaland'sein til er á þessum hnotti, þar sem at- vinna er nægileg og ríkulega laun- uð og framtfðin fögur og björt blas ir við hverjum þeim sem hefir menning,, og nenning til sjálfs- bjargar, Vestur-lsleadingar geta ekki gert göfugra mannkærleika- verk eu að rétta skyldmennum sín- nm þar heiina hjálpandi bróður hönd á þessum vfirvofandi aðþreng ingar tíina. Fanaina-lýðveldið. Það er álit margra viturra tnanna að uppreist sú sem hið nýa Panama-lýðveldi hefir gert á móti Columbia-lýðveldinu. sem það var partur af, eigi rót sína að rekja til áhrifa frá háttstandandi stjórn- niálamönnum f Bandaríkjunu m og með þeim sjáanlega tilgangi að Panamaveldið gangi innan skams inn í liendur Bandarfkjanna og ger ist eitt af þeim. I þessu sambandi er bent á það, að uppreist sú sem gerð var f Hawaii-eyjunum móti stjórn Liliuokalani drottningar hafi verið gerð að uudirlagí Bandarfkj- auna og að án hjálpnr þeirra hefðu uppreistarinenn þar engum sigri getað náð, En Bandarfkjamenn voru þar til taks með herskip sín á þeim tfma sem uppreistin hófst og settu þá hermenn sfna þar á land til þess að vemda eignir og lff þegna sinna þar. Það var þossi starfsemi Bandarfkjamanua sem veitti uppreistnrmönnum dugog djörfung f áhlaupum þeirra, en dró ítð sama skapi kjark úr liði drottn- ingar. Afleiðingin varð sú sem öllum er kunn, að drottningin tap- aði rfkinu, en eyjarnar, undir yfir- ráðum uppreistarmanna. gengn iunan skams tfma f Bandarfkja- sambandið. Mjög svipað þessu er aðferðin sem flú er viðhöfð í Pa- nama. og sem hefir endað nieð al- gerðu þjóðfrelsi þess héraðs, enda hafa nú Bandaríkin þegar viður. kent lýðveldi Panamamanna, j>ótt aðrar þjóðir liafi enn neitað að gera það. Það er öllum ljóst að stjómin í Washington vissi í Ágúst síðastl, um þau leynisamtök Panamamanna að brjótast undan Columbia. og Þess vegnn hagaði Washingtonstjórnin ráðum sfnnm svo að herskip hennar voru til taks og settu hermenn sfna f laud á Pa- nama „til að vemda hagsmuni sína þar“, alveg eins og þeir gerðu á Hawaii-eyunui, einmitt á þeim tfma sem uppreistin stóð sem hæst Vitringar þykjast, hér sjá svo fram á veginn, að ekki muni þess langt að bíða að Panama gangi inn f Bandaríkjasambandið. Enda er mjög líklegt að svo verði, þvf að það mundi tryggja framtíðar frið og hagfelda stjórnsemi þar f hér aðinu og svo eiga Bandarfkin mik- illa hagsinuna að gæta, þat sem að skipasknrðurinn mikli, er sker Mið Ameríku í tvent, er þar settur og er eign Bandaríkjanna. ollum hagfræðingum og stjórnvitringnm ber saman um að þar verði með tfmanum mést skipa úmferð f heimi, með því að þar verði gatna mót—ef svo má að orði kveða- Austur- og Vesturálfu, og að mest af vöruflutningum milli þeirra hljóti að fara um Panamaskurðiun er hann og vernd hans þá talin bet ur komin í umsjá Bandaríkjanna en nokkurar aunarar þjóðar. Þetta j hafa stórveldin nú (ægar kannast við. með þvf að láta Panamamálið algerloga afskiftaláíist. Þær segja seni satt er, að mál það sé skyldara Bandarfkjnnum en . uokkurri ann- ari þjóð og stórveldin hafa þar engra hagsmuna að gæta. Þessar þjóðir vissu að Bandaríkjainenn höfðu 7 herskip á staðnum og að fyrir 3 mánuðum áðnr en uppreist- j in hófst höfðu Bandarfkjamenn ‘ sent frí Ixuiisiana 4 þúsund rifla og hálfa aðra millfóu hlaðninga nf skotfærum, sem.á ferðaskrá skips íns voni nefnd „trjáviður1*. Að vísu var vopnum þfssum og skot- fæmm ekhi þá strax komið til Col onborgar, af þvf að embættismenn Colutnbia höjðu of strangar gætur á gerðum Bandamanna. En þeirn ♦ var lent á þeim stað, sem Banda- rfkin gætu hæglega komið þeim í hendur uppreistarmanua og [>;mg- að fóru þau. Onnur líkindi sem jafngilda sönnun þess að Banda- rfkin séu að baki uppreistarmanna eru þau, að Washingtonstjómin sem hefir aðalumráð yfir jámbraut- um milli Celon og Panamaborgar hagar gerðum sfnum á þeim stöðv- um svo, að uppreistarmenn njóta j þar allrn hlunninda, en Columbia- menn engra, svo að uppreistar- menn sem eru meðfram brautun- am mega með réttu teljast undir vernd Bandaríkjanna. Ait þetta j virðist benda á að Washington- j stjómin nú þegar skoði Panama-1 lýðveldið sem eitt af ríkjum sfnum, og telji víst að það verði svo í virki leika inuan skams, og það er jafn- vel líklegt að aukaþing (>að sem forsetinn hefir kvatt til starfa og sem nú situr í Washington, taki mál þetta til meðferðar. Blöð Bandaríkjamanna tala misjafnlega um þetta, en skoðanir þeirra skift- ast eftir flokksfylgi, svo að ekki er auðvelt að sjá af þeiin alinennings- álit. Bandamanna á þessu, enj"gera má samt ráð fyrir þvf að mikill meiri hluti fallist á að Panama sé bætt við tölu ríkjanna. Eins má vænta að sá tfm'i komi—engin veit hve fljótt það verður, að Cuba-eyj- an gangi sjálfviljug’á hendur Banda rfkjamönnum, með fram vegna náttúrlega hagsmunra sem hún mundi öðlast við |>uð sambnnd og á parti f (>akklætis skyni fyrir hjálp þá er Bftndarfkjamenn veittu Cuba mönnum til að losast undan yfir- ráðuni Sp nverja. Þegar svo erj komið, þá verða Bandarfkin svo! öfiug heima fyrir, að þau þurfa j ekki að óttast afleiðingar af árás-j umstórveldanna.Þettaeru þaus/ni- j legu forlög Bandaríkjanna og (>au! hafa næga vitsmuni og stillingu tilj að nota vald sitt vel f viðskiftun- um við umheiminn. Enda hafa (>au nú þegar náð [>vf takmarki að j njóta vinsemda og virðingar stór- j veldanna, svo að þau niega ótrauð j vinnnað [>vf að nuku útlendur sfn- j ar hér vestra. Dunlt*£ur cinigrant. Bréf (>að frá horra Sveini Ei- r/kssyni, sem hér fer á eftir, ber þcss vott að liiiiin liefir tekið ást- fóstri við þtítta Innd, (>ó hann sé j ekki Íengi búinn að dvelja liérj vestra, Sveinn þesBÍ, sem um j mörg ár vunn að timbursmíði f j Kaupmannahöfn og síðar um 8 ára j tfnia f Reykjavík, kom hingað vest-j ur frá ísl. s('int í síðasl. Aprílmán.j með son sinn 10 ára gatnlan, Harin skildi (’ftir konu og 7 börn, I og kom hér algerlega félans, en fullur af starfsþreki og framtíðar- vonum. Sfðan hann kom hefir haun unnið fyrir sér og sent fjöl- skyldu sinni til Islands 150 doll., og er nú öll fjölskylda hans komin til hans. Á þessum tfma hefir hann einnig keypt húslóð á ágæt- um stað hér í ðorgínni og bygt á henni vaudað timburhús með mið- flóttahituu úr kjallaranum, vatns- leiðslu, baðherbergi og rafmagns- liósum. Fasteign þessi er nú um $3.000 virði, Húsið var svo langt! til fullgert að hann gat flutt fjöl-1 skyldu sfna f það þegar hún kom ! frá íslandi í endann á September sfðastl. Hús þetta mundi seljast tafarluust fyrir ofaugreinda upp- hæð, eða leigjvst fyrir $30 til $35 um mánuðinn. Skuldir hans eru heldur minni en $1,900; svo að gróðinn frá 21. Apríl tilþessa dags: er $1,250, eða sem næst 5 þús. kr. og er það laglegur hagnaður á fyrstu 6 mán. veru lians hér í landi. Margnr má nú ætla að þetta sé skáldsaga, en svo er ekki. Hvert einnsta atriði í þessari sögu er virkilegur sannleikur og tölurn- ar nákvændega róttar. Hér er um ! enga sérlega hepni að ræða aðra en þa sem jafnan fylgir atorkusöm- um vitsmuna og iðjumanni hvar um heim sem hann fer, og þvf, að nú er verzlunar og iðnuðarlff með fjörugramóti liér vestra, svo að fasteign'r seljast og leigjast með góðu verði. Sveinn er bœði hygg- inn og bráðduglegar og afkasta- mikill verkmaður. enda hefir hann afkastað meiru verki en nokkur annar fsl. vesturfari á jafn stuttu tíinabili, sem v('r höfum haft kymii af f [>au 30 ársem vér höfum verið í Canada; og það getur ekki hjá (>ví farið að honum farnist hér j vel, of hann holdur heilsu. Tvö j af börnum hans eru þegar komin f vistir og framtíð allrar fjölskyld- unnar svo trygð sem frekast er! hægt að vænta. Fyrir oss sem j unnum Canada og framtfð þess, er j það ánægjulegt að fá slíka menn hingað vestur. Ef Island á marga því lfka, sem það má hæglega’missa, þá eru þeir velkomnir til Manitoba. Hé er nægilegt rúm og starfssvið fyrir þá, og hingað ættu þeir að leita. , WINNIPEG 10. Nóv. 1903. Ritst. Heimskringlu: Það er skylda hvers manns að leita sér og sínum hælis á þeim stað á jörðnnni sem hann og þeir geta gert mannfélaginu mest gagn, án til iits til þgss hyar hann eða þeir eru fæddir. Eg hafði ásett mér að skrifa dálitla grein um hagi Islendinga j hór og álit mitt á því hvort Islend- ingar heima á Fróni mundu bæta kjör sfn með því að flytja hirigað vestur. En nú er nýlega búið að prenta dálíinn bækling sem inni- heklur alt (>að sem Islendingar heima mundu óska að*vita um áð- íur en þeir legðu út í vesturflutn- ingsleiðangur. Það gladdi mig sérlega mikið að sjá og lesa þetta litla kver. Eg þóttist sjá f huga mínum mikinn fjölda af okkar á- gætu þjóð flytja hingað vestur. Nú yiðu þeir sem læsu [>etta kver að trúa áreiðanlega að ]>ar væri: satt sngt frá, því þar stæðu undir j nöfn svo margra landa okkar sem vitnnðu um sannleik þess að Isl. bættu kjör sín með þvfjað fiytja til! Manitoba. Sjálfur var ég búinn á þeim stutta tfma sem ég hef hér verið að sjá og heyra svo'mikið að ég vissi að hvert orð f kverinu var sannleikur. Eggleymdi snöggvast þvf að þeir á íslancli sem læsu kverið, væra ekki eins og ég búnir að sjá og heyrg. Mér varð alt í (rinu að hugsa um hvað ég hefði heyrt mann segja og skrifa á Is-1 fandi um íslendinga sem fluttir voru hingað vestur. Eg hafði oft heyrt sagt að það væri ekkert að marka hvað þeir segðu, þeir væru bara að ljúga fólk vestur fyrir eig- in hagsmuni. Það er næstum ó- trúlegt en satt þó, að oftar en einu- sinni he/rði ég það sagt að þeir sem kæmu að heiman væru á /ms- au hátt féflettir af Vestur-Islend- ingum. Eins munu flestir á land- inu nú vita það af íslenzku blöð- unum að varla nokkur maður karl eða kona sem komið hefir til ís- lands héðan að vestan, hefir mátt vera ugglaus fýrir því að ekki væri á hann borið að hann væri agent Canadastjórnar og fengi ferða- kostnað sinn borgaðann að inestu eða öllu hjá henni. Ekki einu- sinni séra Friðrik J. Bergmann slapp undan (>vf ámæli, sem þó f raun réttri inun vera einn af hin- um mestu ágætismönnuui þjóðar sinnar bæði austan hafs og vestan. Eg má því búast við að eins fari fyrir mér, að orðum mínum verði ekki trúað af þvf ég er kominn vestnr yfir hafið, jafnvel þó enginn rengdi eða hefðí ástæðu til að rengja orð infn meðau ég bjó f Reyjavík. En ég ætla nú samt að endurtaka (>að sem ég áður sagði, að það sem stendur í [híssu riti: “Manitoba 1903”, er sannleikur, og þeir af löndum mínum sem bera þá tiltrú til mfn að þeir vildu skrifa mér og spyrja mig um hagi manna hér vestra og hvort þeir mundu komasf af ef þeir kæmu hingað vestur, þá viljég svara [>eim: “Lesið skýrslurnar og vottorðin f bæklingnuin, þau eru áreiðanleg og meira eða sannara get ég ekki sagt ykkur”. Eins vil ég geta þess að ég hef komist að þvf’að ís- lendingar hér vestra bera í meira lagí hlýjan lmg til landa sinna heima og óska þess að þeim megi ætið lfða sem bezt. . Eins er [>að að þegar fslenzkir vosturfarar koma hér á slóðir Vestur-íslendiuga, þá má svo heita að þeir sem hér búa beri þá á höndum sér eins og þeir væm aðframkomnir skipbrots- menn, sá er fegnastur sem mest hafði ómakið. Það er eins og þeir vilji með þessu segja: Eg skal sýna ykkur hvort það er ekki satt að okkur hömn líði vel”, Það eina öem ég hef heyrt á íslendinguui hér að þeir væru gramir við landa sfna heima fyrir er þnð, að þeir séu rengdir um að segja satt, þegar þeir lýsa betri efnahag sínum hér eg alment gerist lijá fólki heima, Fyrir meir en 30 árum sfðan. }>egar ég var lííill drengur á íslandi heyrði ég sagt að Það liefði verið gott að fara til Braziliu fyrir svo sem 10 áruni þar áður. Seinna heyijðt ég það sama sagt um Amer- fku; og þegar ég koin heim til ísl. éftir 14 ára utanveru, heyrði óg enn sama viðkvæðið: “Nefðu þið farið fyrir lo árum, nú er það orð- ið ofseint”. En nú vil ég segja ykkur kæru landar, sem eigið íirðugt með að vinna fyrir daglegu brauði ykk- og fjölskyld na ykkar. að það er enn þá lientugur tfmi til að flytja hingað til Manitoba, má ske sá hentugasti sem nokkurntíma hefir verið ; en að 10 áium liðnum er óvíst að tækifærin til hagsbóta verði eins góð, því lalidið fyllist af ('iðrum þjóðurn með ótrúlegum hraða. Látið því ekki aftra ykkur frá vesturferðum með ósönnum s igum og hrakspám. Bíðið ekki þess tfma að öll elni þrjóti, þegar ekkert blasir við nema hreppurinn og iíflöug örbyrgð. Það er langt- um hyggilegra og skemtilegra nð flytja til Amerfku á eigin reikning, en að láta flytja sig með fjölskyldu sína landriiorna á milli á kostnað hreppanna. Héreru frjálsir akrar, skógar og vötn og sólskin alt sum- arið. Hér eru bankar riieð na;ga peninga, ætfð við þvf búnir að ávaxta fé sitt í höudum hygginna og reglusamsa atorkumanna segn sæmilegri tryggingu, og án þess nokkuð só um það spurt til hvers þeir eigi að notast.. A/ð endingu vil ég ráðleggja þeim, sern fræðast vilja um Mani- toba og ástand fólks hér, að lesa þennan áðnrnefnda bækling um höfuðból Yestur-íslendinga. í honum sjáið þisr vottorð áreiðan- legra manna og kvenna um líðan þeirra hér. Gætið þess líka, sem enn hafið efni á að komast hingað, að sá tími getur komið fyrr en nokkurn varir, að þið sár iðrist

x

Heimskringla

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Heimskringla
https://timarit.is/publication/129

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.