Heimskringla - 01.06.1905, Blaðsíða 3

HEIMSKRINGLA 1. JÚNÍ 1905
Má sannarlega kalla það “sorg-
legt tákn tfmanna”, að vér Islend-1
ingar skulum hafa slíka andlega
leiðtoga í byrjun 20. aldar, sem rit-
stjóra þessara blaða.
Ef þeir eru sjálfir svo'taugaveikl-1
aðir að trúa hégóma þessum, þá
eru þair brjóstumkennanlegir aum-
ingjar, en ef þeir gera það móti
betri vitund, í þvf trausti að ait
megi bjóða íslenzkri alþ/ðu, — f>á
ætti þjóðin að s/na, að hón kunni
að meta slfka leiðbeiningu með f>vf,
að senda f>eim þennan fróðleik sinn
heim aftur.
Ritað á fyrsta sumarda* 19'’5.
OuSmundur Bercjsson.
Port Arthur
í hershöndum
ÚTDRÁTTUR
úr prroin oftir Richard Barry, hinn eina amorík
anska fréttaritara sem var sjónarvottur að
umsátri Japana um þetta öflu^a
rússneska vígi.
(Framh.) Með þeirri einstóku
nákvæmni og vandvirkni, sem ein-
kennir Japana fremur öðrum þjóð-
um, hafði herforingjaráðið f Tokyo
sagt fyrir um, hvernig áhlaupunum
á borgina skildi hagað. Með f>ví
þann 9. ágást að ná tveimur út-
virkjum, er nefndust “Stóri og
litli munaðarleysinginn”, var veg-
urinn ruddur fyrir hinni fyrstu af
fjórum aðal atlögunum. I þessu
áhlaupi var áformað að veitast sér-
staklega að 12 stórum virkjum,sem
voru utan í austara klettabeltinu,
ásamt með Kínamúrvegnum, sem
hafði verið vfggirtur eins og áður
er sagt, og sem maður gæti kallað
mænuna í þessum virkja hrygg. —
Það var barón Kodama, aðstoðar-
yfirmaður herforingjaráðsins, sem
hafði lagt á öll ráðin viðvfkjandi
atlögunum og umsátrinu, bæði að
því er snerti sóknina á landi og
eins afskifti Togo flotaforingja af
bardaganum sjávarmegin.
Barón Kodama er lftill maður
vexti, en hanu er mesti vitsmuna-
maðurinn f her Japana, og má heita
“sverð og skjöldur” þjóðar sinnar. j
Það var hann sem bafði allan veg
og vanda af að samankalla herinn. I
Kodama var landstjóri á Formosa j
eyjunni f 10 ár og í 2 ár hermála-
ráðherra Japana. Það var hann,
sem kom samgöngum þjóðarinnar ^
á sjó og landi f svo ákjósanlegt
horf, að honum varð auðið að fram-
kvæma hið mikla þrekvirki, sem
allur heimur hetir sfðan dáðst að:
að leiða herinn með öllum útbún-
aði slysalaust gegnum Kóreu á sex
mánuðum. Kodama er Kitch-
ener Japana. Það var þvf hann,
sem sérstaklega sagði fyrir um,
hvernig borgina skildi vinna. Og J>ó
hið fyrsta áform hans mistækist,
eins og sfðar mun verða greinileg-
ar frá skýrt, |>egar álilaupið mikla
19. ágúst kemur til siigunnar, —
þó var [>að ekki hans ráðum eða
útreikningi að kenna, heldur hinni
ágætu vörn Rússa og sérstaklega
landslaginu kring um Port Arthur.
Nogi herforingi var valinn til
þess að koma fyrirætlunum Kod-
ama f framkvæmd. Nogi var stór-
skotaiiðsforingi í vinstra fylking-
ararmi hersveitar þeirrar, er lagði
Port Arthur undir sig á einum degi
fyrir 10 árum sfðan. En þt voru
það Kfnverjar sem vörðu staðinn.
Nogi er hinn lierkænasti maður og
duglegur stórskotaliðsforingi. En
hér dugði hvorki herkænska né
stórskotalið. Nogi löt það þó ekki
vaxa sér f augum, því hann er mik-
ilmenni. Nokkuru áður en hann
fór að heiman til þess að berjast
móti Rússum í Manchuria, hafði
elzti sonur hans, Slioten, beðið
bana á vígvellinum. Hann liafði
klifrað upp hinn háa Nanshan
tind og var skotinn til dauðs um
leið og hann klauf rússneskan her-
foringja, sem stóð hinnmegin við
brjóstvömina, f herðar niður. —
Lfkið kom til Tokyo daginn áður
en Nogi lagði af stað, og sagði
hann þá við konu sfna: “Frestaðu
greftruninni, góða mfn, þangað til
við Hoten (yugri bróðir) verðuin
^endir þeim, svo við getuin allir
farið f söinu gröf.” Hoten fór með
föður sínum og var undirforingi.
Þann 18. ágúst var seinasta áhlaup-
ið gert á “203-metra hæðina”. Eng-
inn tók þátt f þeirri för nema af
frjálsum vilja.þvf það var sama sem
að ganga í opinn dauðann. Hoten
var foringi þess flokks. Þeir náðu
vfginu. En Hoten kom ekki aftur,
hann fór til bróður sfns.
Hugrekki og herkænska var auð-
vitað ómissandi hér eins og anfiars-
staðar, en til þess að yfirvinna Port
Arthur tók mikilmenni, — mikil-
menni eins og Grant gamla, sem
gat barist heila sumarið og vetur-
inn ineð eftir sama stryki. Og
Nogi er einmitt þess konar maður.
Hann er maður liærri vexti, en Jap-
anar alment gerast, um 5 fet og 10
tommur. Hann er skolbrúnn að
hörundslit og skorpinn og hrukk-
óttur f andliti eins og gamalt bók-
fell; skeggið er snjóhvítt, nema ögn
ídökt nærri rótinni, augun eru smá
en breitt á milli þeirra, tennurnar
Ijómandi fallegar, nefið lftið en
beint, ennið breitt og hátt. Hann
varð að sæta hörðum átölum af
hálfu landa sinna, sem heima gátu,
meðan á umsátrinu stóð, og var
honum fundið einkum tvent til
saka: I fyrsta lagi það, að honum
tókst ekki að yfirvinna Port Arthur
samkvæmt fyrirætlunum foringja-
ráðsins, og í öðru lagi, að hann
hefði lagt lff manna sinna um of í
sölurnar. Ef vér lftum tii baka og
virðum fyrir oss leiðangur Urants
gamla frá “Obygðunum” gegnum
Cold Harbor og Spottsylvania til
Petersburg og Richmond, þá sjáum
vér eins og f skuggsjá viðureign
Nogis við Rússa í Port Arthur.
Hin þunga gaddakylfa mölvaði hið
beitta sverð sunnanmanna f viður-
eign þeirra við Grant f norður Vir-
ginfu forðum. En við Port Arthur
var það hamar Þórs, sem muldi
einn af hinum mörgu þussahausum
hins uppblásna keisaraveldis. Þá
lyftuNorðurrfkinupp höndum með
heilagri vandlætingasemi og gáfu
Grant auknefnið “slátrarinn”, og
sama uppnefnið gáfu Japanar þessu
sínu tnikilmenni, sem að lokum
lagði Port Arthur að velli. (Meira).
Sumarmorgunn.
Sólin hellir glóandi gulli
Gegnum skýin — steypi regni,
Tindra steinar á grænni grundu,
Grunnuvogum er lileypt í loga,
Glampa olíuljós á lömpum
Linditrjánna, en bygðin sindrar,
Undralog á öllu tendra
Endurborna dagsins hendur.
Kátur vindur kyssir sundið,
Kvikasilfur í fjörum blikar,
Silfurstraumur á sandi glymur
Sunnan af engjalöndum runninn,
Glitra baugar, sem bárur eiga
Bjartari en glingur á konungs-
, tingrum, —
Ljósa sundsins svásu myndum
Sundra ekki tundursnekkjur.
Engjarósir með rjóða vanga
Róla sér f ljósi sólar,
Grösin meðal blóma brosa,
Blakta fánar á mösurtrjánum,
Merkurþjóðar kvak og kliður
Kveður við á báðar ldiðar,
Ganga hjarðir um gróinn svörðinn
j Glaðar f bragði og nema staðar.
— Nú er sumar í sveitina komið,
Sælutíð með ást og blíðu,
Fegurðartíð með frjálsa skoðun,
J Fremdartfð með dvergasmfði,
Fjfilgunartfð, sem friður helgar,
Frelsistfð, sem er laus við helsi.
Núer sumar um hauðuroghiminn,
Hrifið er alt, sem vakandi lifir.
— Ljós og ylur ljómandi sólar
Lffið glæði í fólksins æðum,
Veki fræið f andans ökrum,
1 Uppskeru þjóðunum gefi-f Ijóðum,
I Láti öxin að vonum vaxa,
Veiti snauðum daglega brauðið,
Liljura skreyti lffsins brautir,
Láti gróa blótn þó snjói.
O. J. G.
S t ö k u r.
Þegar æskan unga brá
Ástar vefur faðmi,
Skyggir ljósin ekkert á
Inst í vonar baðmi.
En þegar æskan fellur frá
Fer að mæðu raunin;
Á hrygðar fölvri harma brá
Heimsins sérðu launin.
Agúst Einarsson.
Þörfin fyrir óháð blað.
Heiðraði ritstj. Hkr.!
Ég get ekki leitt hjá mér að
minnast á grein þá f Baldri, sem
hefir ofanritaða fyrirsögn, og að
mér finst hver rétthugsandi maður
geti fundið, að liún er grunduð á
tffegnri eigingirni og ósanngirni
gagnvart rétti og hagsmunum ann-
ara. Þar segir, að enginn Islend-
ingur um vfða veröld geti haft
óhag af því, að járnbraut lægi
gegnum Gimli þorp. Það má vel
vera, að svo sö, en svo njóta þó til-
tölulega fáir aðrir menn nokkurs
hagnaðar við þá brautalagningu
en Gimli þorps búar einir, og þeir
eru tiltölulega mjög fáir til saman-
burðar við mannfjölda allrar ný-
lendunnar vestur og norður frá
Gitnli þorpi, sem vitanlega hefði
mjög óþægileg not af brautinni, ef
hún lægi um Gimli þorp, — niður
við vatn, svo að segja f útjaðri suð-
austurhorns nýlendunnar. Einnig
eru fléstir íslendingar nærri vatn-
inu og geta notað vatnsleiðina bet-
ur sér til hagsmuna en hinir, sem
búa lengra vestur f landinu, svo
sem Þjóðverjar og Galicfumenn.
Þvf þó járnbraut lægi nokkrar míl-
ur fyrir vestan Gimli þorp, þá er
engitfn þjóðflokkur í þessu landi,
sem betur er settur með flutnings-
færi um láð og lög, heldur en Ný- J
fslendingar, þegar brautin er komin
til nota.
Baldur er að einhverju leyti
tengdur Lögbergi, að minsta kosti
f ómannúð og ósanngirni, því bæði
blöðin halda þvf fram, að brautin
ætti að liggja um Gimli þorp. Það
vœri engin stjórn svo fávfs að
leggja fram stórfé til járnbrautar,
bara til að þóknast 200 til 300
manns, sem búnir væru að liýma
aðgerðalitlir f nærri 30 ár, en setja
hjá það svæði, þótt að eins væri
þar 3—4 ára bygð, er hefði marg-
falt meiri búnaðarð að láta flytja.
Það er þvf röttmætlega og göfug-
lega hugsað, að 1 ta brautina liggja
þar um land, sem flestum geti orðið
mestur hagur að, bæði búendum og
þeim, sem leggja fram föð til braut-
arinnar.
En hvernig heilabú aumingja
Lögberga hefir getað fundið út það
segulafl í þeirri voldugu hafnar-
bryggju á Gimli, sem lilyti að draga
til sfn járnbraut. Það er mér ó-
skiljanlegt. Eða mundi ekki
Hnausabryggjan hafa sama að-
dráttarafl og Ilnausabúar sama til-
kall til að fá járnbraut lagða beint
til sfn, eins og Gimli þorps búar
þykjast hafa, svo að brautin með
þvf móti gæti legið tneðfram vatns-
ströndinni, til sérstakra hlunninda
fyrir þá eina, er byggja við vatnið
og með þeirri beinu afleiðingu að
útiloka alla þá að miklu leyti frá
brautum, er bygðu lengra vestur f
landi.
Flestum mun hafa skilist til
þessa tfma, að bryggjan aðallega
væri bygð til umbóta skipalagi við
Gimli fyrir öldufáka vatnaleiða, en
ekki fyrir vagnstöðvapall eimlesta.
Og þvf skyldi ekki, ef nokkur hlið-
sjón er höfð af framtfðar velferð
allra héraðsbúa, brautin liggjavest-
ur f landinu, svo sem 4—5 mflur
frá vatiý, þá lægi hún sem allra
næst eftir miðri sveitinni endi-
langri. Og þá skilst mér að mark-
aðsstöðvar nýlendunnar væru bezt
settar, er sótt væri til þeirra hæfi-
lega langan veg frá báðum hliðum
brautarinnar.
Og þannig finst mér hvert óháð
blað mundi skoðu það mál, eða f
hverju er það liaganlegt fyrir íbúa
sveitarinnar, að eiga þann kost í
framtfðinni, að flytja og sækja allar
vörur sínar í suðausturhorn sveitar-
innar, í stað þess að hafa aðal-
markaðinn f beinni línu eftir mið-
biki héraðsins.
Vissulega væri þörf á óháðu
blaði til að ræða þotta inál með rök-
semdum, sanngirni og ósérplægui.
Þvf enginn maður mun neita, að
hér sé að ræða um afarþýðing-
ar mikið velferðarmál bæði fyrir
nútfmann og þó sérstaklega fyrir
framtfð bygðarinnar. Eða ernokk-
urt vit eða sanngirni f að heimta,
að stjórn og félag leggi lag sitt
saman til þess að byggja einhliða
járnbraut,er aldrei gæti borgað sig,
en sleppa svœði, er almennings-
heill væri f stórum framförum og
flutningsarður þvf margfaldur, er
tfmar lfða.
Þetta er þó það, sem Lögberg og
Baldnr jórtra á, að Gimli þingmað-
urinn ætti að gera, — að öðrum
kosti má liann ekki njóta sann-
mælis fyrir framkomu sína í þessu
velferðarmdi Gimli-sveitar.
Það er víst að mikil þörf er fyrir
óháð blað, að ræða mál þetta. En
svo er sú bót í máli, að skynbært
fólk á það á valdi sfnu, að athuga
málsástæður allar þessu viðvíkjandi
án tillits til þess, sem ofstækisblöð
vissra flokka segja um það.
Selkiik, 11. maí 1905.
ólafur Torfason.
Spurningar og svör.
Ég er í nokkur ár búinn að búa
á “odda” landi og hefi borgað sveit-
arfélaginu fullan skatt af landinu.
Ég hefi bygt hús og girðingar, og
yfir höfuð gert öll þau verk, sem
vanalegt er, að vinna á landi í þeirri
von að geta á einhvern hátt fengið
rétt á landinu.
Nú vil ég spyrja: Hefir nágranni
minn, sem býr á annari section og
við hliðina á ábúðarlandi mfnu,
rótt til að beita gripum sfnum á
engi mitt? Hefir hann ri^t til að
brjóta og rífa niður girðingar mfn-
ar og reka þar gripi sína um ? Eða
höfum vi'1' báðir jafnan rétt til af-
nota af landi þessu ? Fáfróður.
Svör. — 1. Nágranni þinn hefir
engan rétt til að beita gripum sfn-
um á engi þitt.
2. Nágranni þinn hefir engan
rétt til að brjóta eða rffa niður
girðingar þfnar frekar en að rffa
mður hús þfn. Hann hefir engan
rétt yfir landi þvf, sem þú ert á,
húsum þess eða girðingum. Með
málsókn getur þú kent nágranna
þfnum lexíu, sem lionum virðist
þörf á að læra.
3. Þið hafið ekki jafnan rétt
til afnota af landi þvf, sem þú situi
á, hvort sem landið er eign þfn eða
ekki. liits'j.
Dánarfregnir.
Hinn 13. apríl sfðastliðinn and-
aðist að heimili sínu í Árdalsbygð,
eftir langvarandi sjúkdómslegu,
konan Guðbjörg Þorláksdóttir, fædd
6. apríl árið 1857, á Galtarstöðum í
Árness/slu á Islandi. Voru for-
eldrar hennar Þorlákur Pálsson og
Marfa Friðfinsdóttir.
Guðbjörg sál. ólst upp hjá for-
eldrum sinuui, þar til hún var 17
ára að aldri, að hún fór sem vinnu-
kona til Erlendar Þorvarðarsonar,
bónda á Velli f sömu sveit, og
dvaldi hún þar 3 ár. Þá fluttist
hún austur f Rangárvallasýslu og
lifði þar í 6 ár með eftirlifandi eig-
inmanni sfnum, Þórði Einarssyni.
Árið 1883 fluttu þau suður í Garð
f Gullbringusýslu og lifðu þar unz
að þau árið 1900 fluttu til Amerfku
og settust að f Nýja Islandi. — I
Árdaldsbygðinni höfðu þau búið í
þrjú ár.
Eigi varð þeira hjónum barna
auðið, en fyrir 8 árum síðan tóku
þau tveggja ára gamlan dreng til
uppfósturs af fátækum foreldrum,
og hefir hann dvalið hjá þeim sfðan.
Guðbjörg sál. var kona væn og
vel gefin og kom sér vel við alla,
sem kyntust henni. Manni sfnum
var hún ætfð hin tryggasta og bezta
kona og fóstnrsyni sfnum var hún
eins og ástúðlegasta móðir og kost-
aði kapps um að innræta hjá hon-
um þœr dygðir, sem gera barnið
að nýtum manni. Sinn langvarandi
sjúkdóm og dauðastríð bar hún með
frábærri þolinmæði og sálarþreki.
Hennar or því sárt saknað af
vinum hennar og vandamönnum,
en þó sérstaklega af fóstursyninum
og hinum sorgmædda og aldraða
eiginmanni hennar.
Friður sé með minningu hennar!
(Blaðið Isafold er vinsamlega
beðið að gera svo vel að geta um
fráfall þessarar konu). Th. E.
Þann 29. aprfl sl. dó á spítalan-
um í Portage la Prairie Miss Mag-
nea Margrét þórarinsdóttir, frá
Kjarvarðsstöðum í Biskupstungum
í Árnessýslu á fslandi. ísafold er
beðin að gera svo vel að taka upp
þessa dánarfregn.
The OLAFSSON 5*«» st
Real Estate Co.
WI N NIPEG
(Yflr bú»
ANDERSON & THOMAS)
Cor. llain & James Streeta.
Verzlar með fasteignir í bænum og utan
bæjarins. TJtvegar lánsfé gegn fasteignar-
veði og setur hús og eignir f eldsábyrgð.
Sérstök kostakjör á nokkrum húsum og lóðum i
vesturhluta bæjarins þessa dagana. Bújarðir ná-
lægt Pine Valley og á ýmsum öðrum stöðum.
Sumar þeirra fást í skiftum fyrir eignir i hænum.
Komið og hittið oss að máli
EINAR OLAFSSON - JOHN STEPHANSON
B. L. BICIIARDSON
forseti.
R. II. AOUR
varaforseti
CHA8. M. 8IMPS0N
ráösraaöur
The Winnipeg Fire /nsurance Co.
Aðalskiifstofaj WINNIPEG, MAN.
Félag þetta vill fá íslenzka umboða-
menn í ö'lum nýlendum íslend-
inga í Canada.
L. H. MITCHELL,
Secretary.
*
-•
HINN AQCETI
‘T. L,’ Cigar
er laugt á undan, menn ættu ekki að reykja
aðra vindla en Jþá beztu. Búnir til hjá :
| Tlio*.
IIMMS
WESTERN CIGAR FACTORY
Iee, eigandi. 'WINNIPEG.
Selur groceries með eft-
irtöldu verði — ódýrastar
og beztar vörur í W’peg....
17 pd. Rasp. Sykur........ 1.00
14 pd. Molasykri.......... 1.00
9 pd. Grænt Kafli........ 1.00
22 pd. Hrfsgrjónum........ l.Oo
28 pd. Kassi af Rúsfnum.. .. 1.20
10 pd. fata Molasses ..... 0.40
5 pd. Sago............... 0.50
1 Bush. Kartöflum........ 0.80
7 fata af Jam............ 0.45
1 Kanna af borð Sírópi .... 0.25
Ýmsar tegundir af ágætu sæta
brauði á lOc. pundið.
Allar aðrar vörur með til-
svarandi verði.
Einnig mikið upplag af alls-
konar fatnaði og fataefn-
um, skótaui, leir- og
glervöru, alt ód/rt.
J. Midanek
66» Wellington cor. Agnes.
Woodbine Restaurant
Stœrsta Billiard Hall 1 Norövesturlandin
Tíu Pool-borö,—Alskonar vln ogvindlar.
Lcnnon A Ilebb,
Eicendur.
Union Grocery and
Provision Co.
163 NEÍ#A St. horni ELGIN AV
Odyr^
Matvara
Allar vörur fluttar heim f hús
viðskiftavina vorra með
eftirfylgjandi verði:
16 pd. raspaður sykur..$1.00
14 pd Molasykur........ 1.00
9 pd. grænt kafli...... 1.00
23 pd. hrfsgrjón ...... 1.00
3 pd. kanna Baking Powder 0.35
Soda Biscuits, 2 kassar á.. . 0.35
3 könnur af Salmon á .... 0.25
Rúsinur 4 pd. á........0.25
Sveskjur 5 pd..........0.25
Ýmsarteg. af sætabrauðipd 0.10
Happy Home sápa 7 stykki 0.25
Besta Cocoa 1 pd. á ... 0.25
Molasses 10 pd fata á .... 0.40
5 pd. bestu “Turnips” á ... 0.25
5 þd fata af besta Sfrópi á 0.30
Kartöflur, bushelið.... 0.70
Þorskur, saltaður, pd. á .. 0.06
Ostur 1. pund á........ 0.10
Patent Flour (100 pd) .... 290
3 flöskur af “Extraxt“ á .. 0.25
7 pd fata af Jam....... 0.40
Bestu Tamatoes 2 knr. á .. 0,25
Og allar aðrar vörur, með kjör-
kaups verði.
Fólk f nærliggjandi þorpum og
sveitum, sem vildi njóta þess-
ara kjörkaupa, getur pantað
vörurnar og sent andvirðið með
pöntuninni; skalþeim þá send
ast það, sem um er beðið.
J. Joselwich
163 NENA ST. liorni ELGIN Ave
KJÖRKAUP
Bezta gróðafyrirtæki viðvíkjandi
bæjarlóða kaupum í Winnipegborg
getið þið fundið út hjá
G. J. GOODMUNDSSON
618 Laugside St., Winnipeg, Man.
DOMINION HOTEL
523 ST.
E. F. CARRQLL, Eigandi.
Æskir viöskipta íslendinga, gisting ódýr, 40
--------* ------ - Ho -
--------™»., wrftar máltlOar. Í>e“tta fiótel
er (tengt City Hall, heflr bestu vlfðng og Vindla
peir sem kaupa rúm. þurfa ekki nauösynlega
aö kaupa máltíöar, sem eru seldar sérstakar.
MARKET H0TEL
146 PRINCESS ST.
á móti markaöuum
P. O’CONNELL, eigandi, WINNIPEQ
Beztu tegundir af vínföngum og vindl
um, aðhlynning góð og húsið endur-
bætt og uppbúið að nýju