Heimskringla - 12.04.1906, Blaðsíða 2

12. apríl 1906.
HEIMSKRIN GLA

Heimskringla
PUBLI8HKD BY
Tke Heimskringla News & Publish-
ieg ‘
VerO blaOsins 1 Canada og Bandar.
$2.00 um ériö (fyrir fram borgaO).J
Senttil Islands (fyrir fr«n borgaO
af kaupeudum blaOsins hén $1.50^
Peningar sendist P. O. Money Or-
der, Registered Letter eöa Express
Money Order. Bankaévtsanir é aöra
banka en 1 Winnipeg aö eins teknar
meö afföllum.
B. L. BALDWINSON,
Editor & Manager
OfBce:
727 Sherbrooke Street, Winaipeg
P.O.BOXllð. 'Phone 3512,
Spítala skýrslur
Skýrslur og reikningar Almenna
spítalans í Winnipeg fyrir áriö
1905 eru nýlega prentaöar og hafa
sendar verið Heimskringlu í bækl-
ingsformi. þær sýna, að á sl. ári
hefir spítalinn hjúkrað alls 4366
sjúklingum. auk þess sem á annan
hátt var hlynt að 5735 manns, er
ekki voru fasta sjúklingar á spít-
nlanum, en gengu þangað til að
fá ráðleggingar og lítilfjörlega
læknishjálp.
tJtgjöld spitalans, að fráteknum
öllum þeim kostnaði, sem varð
við byggingar og umbætur húsa,
urðu á árinu $132,291.68, eða nær
38 þús. dollara hærra en árið á
undan.
iþessi stofnun hefir á liðnu árun-
nm orðið að fylgja með straumi
tímans. J>að hefir verið bygt við
spítalann svo að segja á hverju
ári, þar til nú, að húsin öll með
áhöldum eru orðin feikna mikils
virði. Og þó þessar árlegu við-
bætur séu gerðar, þá er samíspít-
alinn alt of lítill, því með vexti
borgarinnar vex að sjálfsögðu að-
sóknin að spítalanum, og árleg út-
gjöld vaxa að sama skapi.
J>að eru ekki að eins fylkisbúar
sem leita til þessarar stofnunar,
heldur einnig fólk utan fylkis. Á
sl. ári voru á spítalanum 322 ut-
an fylkis sjúklingar, 778 víðsvegar
úr Manitoba og 3266 héðan úr
Winnipeg. Að jafnaði var hver
sjúklingur 2iJ^ dag á spítalanum.
Dauðsföllin urðu á árinu 332 eða
sem næst 7^ af 100 hverju sjúk-
linganna. En á móti því má leggja
127 fæðingar, sem þar urðu á
sama tímabili.
Allar eru skýrslur þessar sérlega
fróðleg'ar. T. d. sýna þær að 102
Islendingar hafa á sl. ári þegið
hjúkrun á spítalanum, og ef mað-
ur gerir, að vera þeirra þar hafi
jafngilt meðal verutímabilinu, 2iJ^
dag fyrir hvern sjúkling, þá er
dagatöf landa vorra á spítalanum
á sl. ári alls 2200 dagar, en1 kostn-
aður á hvern sjúkling sem næst
$1.40 á hvern dag. Höfum vér Is-
lendingar þá þegið rúmlega 3 þús.
dóllara virði af hjúkrun frá þess-
ari þarfastofnun. Hvað höfum vér
svo g'oldið til stuðnings ?
|>að er víst alveg óhætt að segja
að löndum vorum hefir farist bet-
ur við stofnun þessa á síðasta ári,
heldur enn á nokkru undangengnu
ári, og er það vafalaust að miklu
Jeyti að þakka þeim tveimur kon-
um, sem svo vel söfnuðu meðal
Islendinga hér í bæ, og svo þeim
áaninningum sem biöð vor hafa
árlega gefið um þörfina að styrkja
þessa stofnun, svo að það er nú
stimplað á meðvitund almennings,
að oss beri að hlynna að spítalan-
um.
Eftir því, sem frekast verður
séð af skýrshim spítalans, þá hafa
beinar gjafir frá löndum vorum á
sl. ári numið alls $677.15, eða sem
næst $700.00, og er það myndarleg
upphæð frá eimim þjóðflokki, þó
ennþá sé hún ekki fvjllur fjórðung-
ur þess fjárverðs, er vér þyggjum
í staðinn af stofnuninni.
Gjafirnar hafa verið:
1. Frá sveitafélögum, sem ís-
lendingar eru mann-
margir í ...............$205.00
2. Frá lút. kirkjum landa
vorra í Winnipeg ........ 51.20
3. Samskot Winnipeg Is-
lendinga ............... 211.45
4. Gjafir frá Einstakling-
um í Winnipeg og frá
söfnuðum og félögum
utan bæjar .......... ... 209.50
Samtals $677.15
Fyrsti liöurinn í þessum tölum
er að vísu nokkuð vafasamur, því
að væntanlega er hann ekki að
öllu leyti tillag irá íslendingum.
En svó hafa eflaust landar vorir
hér í bæ og annarstaðar gefið upp-
hæðir, sem hvergi eru tilfærðar,
sem komandi frá íslendingum sér-
staklega. Jafnvel þeir dálkar í
. hérlendu dagblöðunum, sem telja
I upp nöfn þeirra, sem gefa fé til
spítalans til umferðarkvenna, sem
nálega á hverjum mánuði ganga
um bæinn í samskotaleit, — sýna
ekki, hve mikið fé landar vorir
leggja til, því nöfn þeirra eru svo
afskræmd, að þau eru alveg ó-
þekkjanleg fyrir íslenzk nöfn. Sum-
part er þetta að kenna söfnnnar-
konunum, sem rita nöfnin rang-
i lega niður, og sumpart einnig
þeim löndum vorum, sem þykir
það fint, að nefna sig eitthvað ann
að, en sínu rétta skírnar eða föð-
urnafni.
En hvað sem þvi nú líður, þá
hafa landar vorir lagt sómasam-
lega til spítalans á sl. ári og bet-
ur miklu en aðrir útlendir þjóð-
flokkar virðast hafa gert. Fyrir
i það eiga þeix þakkir skyldar.
-------*-------
Hver er sjúkur ?
það er kannske að bera í bakka-
fullan lækinn, að tala um skáld
! meira en gert er nú á dögum. En
' þó skáldskapur og vaðall um
! skáldskap sé kominn yfir bakkana
| jafnvel, þá munar minst um, þó
bætt sé þar við einni skjólunni
ennþá.
Blöðin, bæði austan hafs og
! vestan, fiytja kvæði og skáldskap
alla jafna. það er svo sem ekkert
óskiljankgt eða hræðsluvert við
það. Nú í seinni tíð hafa verið
sendir uppvakningar út um "borg
og bý, bæði í blöðum og stalla-
ræðum, sem halda því fram, að
lítill eða enginn skáldskapur sé til
á meðal Vestur-íslendinga. það
litla, sem örlað hafi á honum, sé
að hverfa fyrir kirburði og fimb-
ulfambi, og hætta sé á ferðum, ef
mönnum sé leyft að láta skoðanir
sínar eða söguatriði í ljós í
I bundnu máli.
það eru sérstaklega tveir flökk-
1 ar, sem sækja að skáldunum og
j hagyrðingunum.
( Annar þessara fiokka rífur alt
niður, sem fyrir verður. Hinn flokk
i urinn sækir aðeins að vissum
I mönnum og kallar þá allra handa
palladóma nöfnum. Hvers eiga
aumingja ljóðmæringarnir annars
að gjalda ? Ekki er svo sem færð
ástæða þar að. því er haldið fram
á eina hlið, að engir megi yrkja
fyrri enn þeir eru orðnir stórskáld
^ A móti er haldið fram, að allir
: megi yrkja (rétt! ), og flestir eigi
að læra að verða stórskáld (hæp-
I ið að svo langt þurfi að ganga).
\ Langleiðinkgastur er tálknahvin-
( urinn, sem fordæmir skáldskap af
því svo margir yrki hér vestra.
ójá. Getur þá skáldskapur verið
annað en skáldskapur ? þvætting-
; ur annað en þvættingur ? Svanur
: annað en svanur, þó jafnmargir
: hrafnar séu til ? Ljósið er ljós, þó
! nóg sé til af myrkri. Ef ekkert
væri til nema úrvals kvæði Jónas-
ar, Bjarna, Gröndals, Steingríms
og Matthíasar, þá mundu þau
þau gæði lítt nægja sem fullkomn-
ar bókmentir, frá öllum. því fer
betur, að fleiri hafa orkt en þeir.
því gkggra yfirlit sem fæst um
sálarástand einnar og annarar ald-
ar, því betra. þá er á meiru og
fleiru að byggja og fjölbreyttara
víðsýni.
Menn tala oft um falskar mynd-
ir. Til eru þær. þegar þaö ljót-
asta og ógeðkldasta er dregið úr
þeim, en það fegursta gylt og fág-
aö. þetta er líka rétt meðfarið. Ef
ekkert á að sýna nema það allra-
fallegasta og logagylla það þar á
ofan með endurteknu lofi og á-
trúnaði, þá er sannkikanum hall-
að alt of mikið. það er bezt, að
hver komi til dyranna eins og
hann er klæddur. Svo er um þjóð-
irnar og alt annað.
það er óefað langréttast að lofa
öllum einstaklingum að sýna gáf-
ur sínar, andlegan þroska og lær-
dóm, eins og eðli þeirra knýr þá
til að g«ra. Með því er auðvelt að
sjá hið háa og lága, stóra og1
smáa, góða og illa.
Eldgamall vani og myrkrakúgun
er það, að vilja sýnast og hefja
sjálfan sig, en að reyna að hamla
þvf sanna að koma fram í ljós
aldanna. þakkavert og góðs viti
er það hjá hverju þjóðerni, þegar
einstakling'urinn er kominn á það
þroskastig, að hann þorir að láta
til sín heyra, og að kæfa hann
niður er sú argasta afturhalds-
stefna, sem hugsast getur og sem
mannkynið á í fórum sínum í dag.
Hitt er annað mál, hver sigur-
kransinn ber úr býtum, þegar
skeiðhlaupiö er endað, og eftirkom
andi ættliðir setjast á rökstóla.
þá verður sá mesta skáldið, er
næmasta eftirtekt hafði, dýpsta
reynslu, víöáttumestar hugsjónir,
mestan drengskap, dýpsta þekk-
mgu a sogunm og a smm eigm
þjóð og máli. Sá, sem hefir alt
þetta, hann getur orðið skáld, hve
nær sem hann vill. En þeir, sem
ekki eiga það nema í brotum, þeir
taka aldrei lárviðarsveiginn, þótt
þeir hamist nótt og dag. Engu
siður getur gott leitt af viðleitni
þeirra.
það er sú hróplegasta vitleysa,
sem nú er til í heiminum, að skipa
'öllum að þegja nema örfáum
mönnum. Síst ættu íslendingar að
reyna að þaggaþá menn niður, er
hugsa og yrkja, því fáir ala skáld
sín þrengra en þeir, þrátt fyrir,
að þjóðin á skáldum sínum að
þakka það sem hún er metin að
fornu og nýju'.
Og því er betur, aft fjöldinn af
Islendingum ann skáldskap og les
hugfanginn ljóð og sögur, þó ein-
stöku holtavælir góli í þokunni.
það er satt, að það liggja ekki
stór verk eftir alla, sem yrkja. —
En þó það sé ekki nema staka og
stef á annari hverri síðu, þá sýna
þau mynd höfunda sinna, og marg
ir hafa gaman af að fara með ljóð
in. það tekur heljarmenni, að búa
til stór skáldverk, sögur, kvæða-
bálka, rímur og söngva í hjáverk-
um sínum, annaðhvort fyrir enga
eða þá litla borgun. Og svo að fá
nóg hnútukast og ónot frá öfund-
armönnum sínum, og síðan heilan
herskara af fábjánum, sem bundn-
ir eru í læðing í sérgæðisskap og
afturhaldsanda — ófreskjur, álfka
geðslegar og þau hjónin sál. Húsa-
víkur Lalli og Mývatns Skotta.—
Nei, þvi fer betur, að svoleiðis
skötuhjú ráða ekki ríkjum og lof-
um á meðal íslendinga alment,
meðan jafnmörg skáld eru uppi
hér vestanhafs og nú eru.
það er ekki alt svo þarflegt,
sem skrifað er í blöð og tímarit
þessa tíma, að það þurfi að hliðra
til með pláss handa því. Trúar-
bragða botnlausar þulur, sem fyr-
ir löngu eru útdauðar úr tíman-
um, og jafnvel fluttar á þá vísu,
aö þær eru stórum siðspillandi.
það er varla svo lélegur leirburð-
ur til, að hann sé ekki betri, enn
margt af því tagi, sem flæðir bæði
austan og vestan hafs yfir þjóð-
ina. það munu margir halda því
fram, að nafnlausar eða nafnfals-
aðar níðvísur séu gagnslausar og
skemmandi. þær eru þó sálar-
mynd þess, sem bjó þær til. það
er eins mikil nauðsyn að þekkja
misindismanninn, þjófinn og hug-
leysingjann, eins og dánumauninn,
ráðvendnismanninn og hetjuna?
Myndin af þjóðinni getur aldrei
orðið of skýr, og hún verður ekki
skýr fyrr en alt er sýnt, ik og
gott. Og hjá öllum þjóðflokkum
fylgjast þær einkunnir að í stór-
um eða smáum mæli.
því er svo varið með íslenzk
skáld, að þau geta aldrei stór-
grætt á þjóðinni, síst hér vestan
hafs. Ef þjóðin fær verk þíirra
fyrir lítið eða ekkert, og komandi
aldir erfa bókmentirnar á sama
hátt, hvað er þá hættulegt ? það
er sá hugsunarháttur íslendinga
nú sem áður, að þeir verða ei
uppnæmir af einni vfsu, þó hún
komi út af vörum einhvers hag-
yrðings, sem óþektur er.
I>eim, sem mest kvarta undan
ljóðalýtum Vestmanna, er bezt að
beina örfum sínum þangað, sem
þörfin er meiri. Sumir þeirra þurfa
ei langt að leita, til að rekja leið-
ir þangað sem læknisþörfin er
meiri enn hjá íslenzkum skájdum
og hagyrðingum vestanhafs.
K. Asg. Benediktsson.
Ekki er nema hálfsögð sag-
an, þá einn segir frá
Strætisvagna þjónarnir og stræt-
isbrauta félagið.
Síðasta Lögberg, dags. 5. þ. m.,
virðist koma nokkuð einhliða fram
í lýsingu sinni á yfirstandandi
verkfalli og orsökunum til þess.
Vera má að ókunnugleiki hafi
valdið þessu hjá blaðinu.
það er þá fyrst að minnast á
kaupgjalds upphæð þá, sem félagið
hefir goldið mönnum sínum, sem
á vögnum þess hafa unnið. — því
það eru að eins þeir, sem hér er
um að ræða og málið kemur við.
þar segir Lögberg að dæmi munu
finnast til, að fyrir 15C um tím-
ann hafi þeir unnið, er lægst kaup
höfðu. En þar heíir blaðið vara-
semi við,/.að það segir ekki, hvort
þeir menn vinni á vögnum félags-
ins eða ekki; en auðvitað munu
vel flestir taka það svo, að hér
sé átt viö menn þá, er á vögnun-
um vinna. Og sé það meining
blaðsins, þá er þetta æði mikið
öðruvísi útskýrt en vera bæri, þvf
sannleikurinn er sá, að nú um sl.
2 eða 3 ár befir lægsta kaup, sem
félagiö hefir borgað mönnum sín-
um, verið 19C um kl.timann, en
hsczt 24C. það er eftir tveggja ára
vinnu fyrir félagið. Auk þess Legg-
ur félagið þjónum sínum til fríja
einkenni sbúninga.
þann I. marz sl. hækkaði félagið
kaup manna sinna úr 19C uppí
2oc og úr 24C uppí 25C um kl.tím-
ann, og svo þar á milli eftir bví,
sem mennirnir voru búnir að vinna
lengi hjá félaginu, en yfirleitt var
hækkunin þannig, að hún varð ic
unt tímann fyrir hvern mann.
Annað atriðið getur um ýmsa
vankosti, sem Lögberg segir félag-
ið hafi ekki viljað leiðrétta . þá
er það heldur ekki rétt hermt. ■—
Félagið var búið að lofa að leið-
rétta suma af þeim áður en verk-
fallið héfst. þjónarnir vildu fá
sandkassá í vagnana og þeim var
lofað því. þeir kröfðust þess, að
vagnarnir væru hreinsaðir áður ei^
þeir færu út á strætin á morgn-
ana, og félagið lofaði að láta gera
þetta.
Nú kemur til þeirra atriða, sem
mennina vantaði, en félágið neit-
aði að samþykkja. þau voru:
1. Viðurkenning “Union” verka-
manna, og
2. Launahækkun.
það mun verða líkt um þetta
mál og mörg önnur, að yfirvegun
breytir oft skoðunum manna.
Hugsum okkur til dæmis, hvað
kaup þessara manna verður um
mánuðinn og árið, og ættum við
að geta íengið hugmynd um Iivort
nokkur knýjandi ástæða var lil að
gera verkfall, eða hvort það er á
góðum, sanngjörnum og hyggileg-
um rökum bygt.
þá er að byrja á lægsta kaup-
inu, sem er 2oc um hvern kl.tíma,
eða $2.00 hvern virkan dag, því
mennirnir vinna 10 kl.stundir á
sólarhring. Með þessu kauoi hafa
þeir yfir $50.00 um mánuðinn, eða
yfir $600.00 á ári hverju, og ein-
kennisföt fyrir hálít verð og iríja
$1000.00 lífsábyrgð meðan þcir tru
í þjónustu félagsins, og þes.T.itan
hafa þeir ókeypis slysa og veik-
inda ábyrgð. sem veitir þeim $5 00
á hverri viku, ef óhöpp kom.i fyr-
ir. Fyrir þessa síðari ábvrgð
borga mennirnir 50C mánaðargjald
þeir, sem hafa hærra kaup eða
25C um kl.tímann, fá $65.00 um
mánuðinn, eða $780.00 á ári, og
fríjan einkennisdiining.
þegar tekið er tillit til þess, að
það þarf ekki meira en eins til
þriggja daga æfingu eða lærdóms-
tíma til þess að geta stýrt vögn-
um þessum og rent þeim eftir
sporbrautum félagsins, og að þessi
atvinna er skyldari algengri dag-
launavinnu, heldur en handverks-
vinna, þá kemur það spursmál til
sögunnar, hvort nokkurt annað fé-
lag sé til hér i Winnipeg, er borg-
ar h-æVra kaup fyrir algenga vinnu,
heldur en, strætisbrauta félagið
gerir. Eða borgar jafnvel sjálf
bæjarstjórnin svona hátt kaup til
verkamanna sinna ? Ef svo skyldi
ekki vera, og skyldi það sannast,
að félagið borgaði eins hátt kaup,
eða hærra, heldur enn nokkurt
^nnað félag í bænum, eða jafnvel
sjálf bæjarstjórnin, — hvaða á-
stæðu hafa þá mennirnir áj,vögn-
unum til þess að gera verkfall fyr-
ir hærra kaupi ?
þá er hitt atriðið, er félagið
neitaði að viðurkenna “Union”
vagnaþjónanna.
En mundu nú ekki geta komið
ástæður til þess ?
Eitt af því, sem vagnþjónarnir
heimtuðu, var það að allir, sem
lengst væru búnir að vinna fyrir
félagið, væru látnir eiga forgangs-
rét't að æðri og betur launuðum
stöðum í þjónustu félagsins, hve
nær sem tækifæri kæmi. þetta
sýnist nú í fijótu bragði ekki vera
ósanngjörn krafa, en þegar nánar
er að gæ-tt af mönnum, er þekkja
stöður þær, sem félagið hefir að
bjóða, þá munu þeir fljótt sjá, að
margur maður, sem lengi hefir
stýrt vagni, væri algérlega ófær
til þess að taka aðra hærri og um
leið vandasamari stöðu. Og þar
af leiðir eðlilega það, að stjórn-
endur félagsins verða að hafa fríar
hendur til að velja þá eina menn í
hinar ýmsu stöður, sem þeir vita
þeim verkum vaxna, án þess að
taka tillit til 'þess, hvort maður-
inn hefir unnið í þjónustu félags-
ins lengri eða skemri tíma.
það atriði, að Sviinn (ekki
Danskurinn) Louis Christiauscn
berði hr. Magnús Smith er ennþá
alls ósannað mál, en er ivá undir
rannsókn lögregluréttarins hér, og
eins líklegt, að það sanmst, að
hann sé sýkn- af þeirri kæru, hve
vohdur sem sá maður annars kaun
að vera.
það hvernig vagnar lé’agsms
voru skemdir, ásamt ann.iri Irain-
komu fólks þar að lútandi, sýnist
vera mikið líkara skrilshæf.ti, tn
hegðun og framkomu heið\irðra
borgara. Enda er það einn hlutur
viss, að engir af vagnþjónunum
hafa tekið þátt - því.
Lögberg talar um, aö verkfalls-
brjótar hafi barið á fólki, og mun
það rétt hermt» En hver var á-
stæðan ? Voru það ekki bæjar-
menn, sem byrjuðu ? Voru það
ekki þeir, sem skemdunum ollu ?
Hvernig skyldi Gunnar á Hlíðar-
entfti og fleiri forfeður vorir hafa
tekið á móti svoleiðis aðsókn, sem
vagnþjónnm félagsins var veitt
fyrstu dagana eftir að verkfallið
var byrjað ? Og minnist ég þess
ekki, að séra Fr. J. Bergmann
fyndi Gunnari á Hlíðarenda margt
til lýta í fyrirlestri sínum. sem
ekki var heldur við að búast, því
það mun flestum verða fyrir, sem
á annað borð eru menn, að reyna
að verja hendur sínar þegar á þá
er lei'tað.
Að endingu læt ég þess getið,
að það er langt frá, að ég sé ó-
vinveittur vagnþjónum strætis- i
brautafélagsins, því það eru marg-
ir meðal þeirra, sem mér er sér-
lega vel við. Enda margir afþeim,
sem voru með í verkfallinu þvert
á móti vilja sínum, meira nð segja
sárnauðugir, og það mun ég revra i
að sanna ef þarf.
það er ekki tilgangur minn með
•þessum línum, að byrja blaðadeil-
ur, heldur að eins að segja sann-
leikann hver sem í hlut á. það er
enginn annar, sem þátt á í þess-
um línum en ég, sem undir þær
er skrifaður. Og skyldi svo fara,
að einhver svaraði eða vildi fá
meiri upplýsingar, og það komij
fram á kurteislegan hátt, þá skal,
ég með ánægju ve'ita þær upplýs-1
ingar, sem ég get. Ég hefi unnið j
kngi fyrir þetta félag og þekki því j
töluvert suma ráðsmenn þess og
ge-t fyrir eigin reynslu og þekkingu
ekki borið þeim annað en gott.
River Park, W’peg, 6. apríl ’o6.
N. ÖSSURSON.
------4---------
Trú og sannanir
Eftir
Einar Hjöileiftson
(Framh.). Eftir Lúkasar guð-
spjalli hafa konurnar verið marg-
ar: þrjár konur þær, er með Jesú
höfðu komið úr Galíleu, og nokk-
urar aðrar konur með þeim. þær
verða einskis landskjálfta varar,
svo að frá sé skýrt, og steininum
hefir verið velt frá gröfinni, þegar
þær koma þangað. þær fara inn í
gröfina og finna likið þar ekki. En
meðan þær voru að furða sig á
þessu, sjá þær, að tveir menn
standa hjá þeim í skínandi klæð- j
um. þeir yrða á konurnar, en ;
minnast ekkert á það, að læri-
sveinarnir eigi að fara til Galíleu,
til þess að fá að sjá Jesúm. Kon- j
urnar fara til lærisveinanna og
færa þeim fregnina. Ekki er einu
orði á það minst, að nokkur
þeirra hafi orðið nokkurs vör á
leiðinni. Eftir þessari frásögu birt-
ist Jesú fyrst tveimur lærisvein-
um sínum, sem eru á leið frá Jer-
úsalem til Emaus, sjálfsagt þeim
sömu, sem Markús segir að hafi
ætlað út á landsbygðina. En Lúk-
as getur ekkert um “annarlega
mynd” á lionum, heldur segir, að
augu þeirra hafi verið svo haldin,
að þeir þektu hann ekki. Jesús
fór með þeim inn í þorpið Emaus
og settist til borðs með þeim. Og
meðan þeir sátu við borðið, opn-
uðust augu #þeirra, svo að þeir
þektu hann. En þá hvarf hann
þeim. því næst dirtist Jesús 11
lærisveinum sínum í Jerúsalem,
talaði við þá og snæddi með þeim
Síðan fór hann með þá út til Bet-
aníu og varð þar uppiiuminn til
himins. Ekki er með einu orði á
það minst í frásögn Lúkasar, að
lærisveinarnir hafi nokkuru sinni
séð Jesúm í Galíleu, og hafi svo
verið, þá er þessi írásögn stór-
kostlega ónákvæm og beinlínis
röng.
Jóhannesar guðspjalli segist enn
annan veg frá. það getur ekki um
nema eina konu. sem komið hafi
til grafarinnar um morguninn,Mar-
íu frá Magdölum. þegar hún kem-
ur þangað, sér hún, að steinninn
hefir verið tekinn burt. Hún hleyp-
ur þá til tveggja lærisveinanna,
verður einskis vör á leiðinni, og
segir þeim, að líkið hafi verið tek-
ið burt úr gröfinni, og hún viti
ekki, hvað af því sé orðið. Læri-
sveinarnir fara að forvitnast um
þetta, sjá, að líkaminn er horfinn
og ekki annað eftir í gröfmni en
dúkar, sem sveipað hefir verið ut-
an um líkið. þegar lærisveinarnir
eru farnir heim til sín, stendur
Marfa eftir hjá gröfinni og gægist
inn í hana. þá sér hún tvo hvit-
klædda engla, annan til höfða, hinn
til fóta, þar sem Jesús hafði legið
Rétt á eftir verður henni litið aft-
ur fyrir sig, sér þá Jesúm standa
þar, og heldur fyrst, að það sé
grasgarðsvörðurinn, en þekkir
hann svo, þegar hann fer að yrða
á hana. Að kvöldi hins sama dags
kemur hann að luktum dyrum inn
til lærisveina sinna og sýnir þeim
hendur sinar og síðu. Tómas er
ekki viðstaddur og véfengir þetta,
þegar hinir lærisveinarnir fara að
segja honum frá því. Jesús birtist
þeim þá aftur á sama hátt eftir
átta daga og lætur Tómas skoða
vandlega hendnr sínar og síðu.
Auk þess segir Jóhannesar guðspj.
að hann hafi gert mörg önnur
teikn í augsýn lærisveina sinna,
þau, er ekki séu rituð í guðspjall-
inn, og eftir sambandinu virðist
svo, sem hann hafi gert þau í Jer-
úsalem, í sama skiftið, sem hann
lét Tómas skoða sig. Að lokum
segir Jóhannesar guðspjall frá því,
að hann hafi birzt sjö lærisveinum
sínum í Galíleu, við Tiberíavatn,
og tekur það fram berum orðum,
að það hafi verið í þriðja sinni,
sem hann birtist lærisveinum sín-
um eftir upprisuna.
þá er loks vitnisburður Páls
postula í fyrra Korintubréfinu.
Hann er alt annan veg en frásagn-
ir guðspjallanna. Eftir hans um-
mælum virðist svo, sem Kefas
(Pétur) eigi að hafa séð Jesúm
eftir upprisuna fyrstur manna, þar
á eftir “þeir tólf”; þá 500 manns,
allir í einu; þá Jakob", þá postul-
arnir allir. Páll fer auðsjáanlega
eftir alt öðrum upprisu-frásögnum
en höfundar guðspjallanna.
þessi eru sönnunargögnin, sem
kristin kirkja hefir fram að íæra
gegn þeim mönnum, sem ekki trúa
upprisu Krists. þeir taka þau ekki
gild. Svo sundurleitar og laus-
legar frásagnir uirr jafn-einstæðan
viðburð, sem á að hafa gerst fyrir
nær 20 öldum, taka þeir ekki trú-
anlegan. þeir benda á það, að við
þennan viðburð hafi engum ná-
kvæmum athugasemdum verið
beitt, og engin rannsókn skarp-
skygnra og óhlutdrægra manna
hafi farið fram um það, hvers
menn hafi í raun og veru orðið
vísari; mennirnir, sem upphaflega
hafi verið einir til frásagna, hafi
verið fáfróðir menn og ímyndunar-
afl þeirra að líkindum í afarmikilli
æsingu; og svo viti enginn um það
— enginn geti einu sinni farið
nærri um það — hverja grein menn
irnir hafi í raun og1 veru fyrir því
gert, hvað fyrir sig liafi borið; og
loks hafi þessir menn, auk alls
annars, verið uppi á þedm tímuin,
er trúnaður var lagður á alls kon-
ar kynja-viðburði; á þeim tímum,
er menn þóttust jafnvel vera sjón-
arvottar að því, að illir andar
væru reknir út af mönnum og látn-
ir fara í skynlausar skepnur. þeir
menn, er taka upprisu Krists trú-
anlega, kannast við það, að post-
ularnir hafi verið sannfærðir um
hana; en þeir segjast ekki eiga
þess neinn kost, að rannsaka sönn-
unargildi 'þess, er hafi sannfært
postulana. þeir kannast við það,
að það sé kynlegt, að postularnir
skuli hafa fengið jafn-óbifanlega
sanníæring fyrir 'þessu, ef það hafi
ekkert verið annað en misskilning-
ur og tál. En þeir halda því fram,
að upprisan sjálf sé enn kynlegri
og ótrúlegri.
Hvort' sem það er nú sanngjarnt
eða ekki, að taka hart á þessum
ályktunum trúarveikra eða trú-
lausra manna, þá er ekki til neins
að gera það. Svona álykta menn,
hvort sem það er lagt út vel eða
illa. Og mér fyrir mitt leyti finst
ekki sanngjarnt að lá þetta. Eg
get ekki með nokkru móti séð, að
kirkjan geti krafist þess af nokkr-
um manni, að hann taki þessi
sönnunargögn hennar gild. Hún
samsinnir yfirleitt þeirri staðhæf-
ing andstæðinga sinna, að upprisa
Krists sé gersamlega einstæður
viðburður. Hún verður þá líka
við það að kannast, að fyrir henni
þurfi ríkari sannanir en fyrir al-
gengum viðburðum.
Allra-sízt fæ eg skiliö það, að
mótmælendakirkjan hafi nokkurn
rétt til þess að krefjast þess, að
menn taki gildar sannanirnar fyrir
upprisu Krists. Yfirleitt tekur hún
ekki trúanleg “kraftaverkin”, sem
gerst hafa í katólskri kirkjuj' að
svo miklu leyti, sem mótmælendur
afneita þeim ekki afdráttarlaust,
láta þeir þeirra að engu getið og
nota þau á engan hátt til stuðn-
iiigs lífsskoðun sinni. Nú er sann-
leikurinn sá, að fyrir mörgum
“kraftaverkum” í katólskri kirkju
eru svo ríkar sannanir, að þeim
verður alls ekki jafnað saman við
sannanirnar fyrir upprisu Krists.
Mörgum Íslendingum þykir þetta
að líkindum furðulegt, og ef til
vill ótrúlegt. Hér á landi eru
menn alment gersamlega ófróðir
um það, sem gerst hefir í kat-
ólskri kirkju, og gera sér í hugar-
lund, að það, sem hún hefir að
bjóða umfram prótestantiskan
rétt'trúnað, sé ekki annað en hé-
giljur og hindurvitni. En því fer
svo fjarri, að fyrir mörgum
“kraftaverkum’’ hennar eru svo
ramefldar sannanir, sem framast
verður á kosið.
Rétt til dæmis vil ég benda á
“kraftaverk” þau, er sagt er að
hafi gerst á Frakklandi á gröfPar-
is ábóta, Jansenistans nafnfræga.
Eg fer eftir frásögn skozka heim-
spekingsins Davíös Hume í rit-
gerð hans um kraítaverk (“Of
Miracles”). Ekki er hætt við, aö