Heimskringla - 24.05.1906, Blaðsíða 3

24. mai 1906.
HEIMSKRINGLA
-L.
dóm og álit þjóöar sinnar, þegar
löngun hans knýr hann til þess, og
almenning’ur raðar þeim í flokka,
eða skipar þeim sæti í skáldaröð-
inni, — en enginn einstakur mað-
ur. Vér eigum fuít af ljóðabókum,
þar sem aldursstig höíundarins og
kvaeðanna sker úr þessu máli ; og
þar má flnna úrvals skáldverkin
rins vel mcð þeim {yrstu eins og
meðal þeirra síðustu verka skálds-
ins.
Eg þverneita þvi, að skáldin,
sem Sig. Júl. telur upp, hafi nokk-
urn tíma verið börn leirburðarins.
Matthias, Steingrímur, Gröndal,
Kristján og flestir aðrir, voru að
heita má í upphafi sinnar skálda-
æfi sömu snillingarnir og þeir hafa
síðan verið.
Jón ritstjóri og skáld Ólaísson
segist álíta rétt, að gefa út ö 11
ljóðmæli skáldsins í fyrstu útgáíu,
en eftir það ekki nema úrvalið.
þessu mun hann sjálfur hafa fylgt
með ljóð Kristjáns Jónssonar. En
má ég spyrja, hvar eru þá öll þau
ósköp, sem sá maður hefir orðið
að buna, þar til hann náði þvi að
.verða slíkt kraftaskáld? Náttúr-
lega hvergi til, voru aldrei til.
'Hann var í upphafi náttúrunuar
skáld, jórmunelfdur sem Dettifoss,
og kraftamikill og fagur, sem fja.ll-
gróðurinn þar sem hann ólst upp.
Ei^ nokkurt viðvanings eða iétt-
metisbragð að Örvar-Odds drápu
hjá Gröndal ? Eg held síður. Samt
er hún frá hans fyrri tíð. Eftir
hugmynd Sigurðar og fleiri hér,
þá hefði verið eitthvað lítið skyn-
samara fyrir hann, að æfa sig áð-
ur á Hrólfsrímum áður en hann
lagði út í slika kappgöngu. En til
allrar (ó)lukku var þá hvorki Sig-
urður til eða Hagyrðingafélagið.
En Gröndal leist sjálfum að hafa
það svona, og sæmdinni heldur
karl til dauðans þrátt fyrir alt.
það er nákvæmlega sama, sem
gildir með alla flokkana, sem eg
hefi ritað um, að mennirnir birt-
ast strax með þeim hæfileika fyrir
skáldskapar iþróttinni, sem ég hefi
lýst.
Hver er svo aðal orsökin til
þess, að þetta mál er alt af og all-
staðar “á milli tannauna”, eins
og Sig. Júl. segir ?
Aðal orsakirnar eru tvær:1 Sú
fyrri er það, að leirburður og
ljóðadelia hefir gengið fram yfir
alt hóf hér meðal vor í seinni tið,
— síðan þeirri hugmynd og ram-
fölsku kenningu var smeygt inn í
almenning, að næstum hver gæti
orðið skáld sem vildi.;— Hin er
sú, að vér Vestur-lslendingar er-
um komnir yfir \jor barna og ung-
lingsár í landi þessu. Vér erum
orðnir fullmyndugir og ábyrgðar-
fuliir í öllu, og að því leyti, sem
vér höfum komið föstu skipulagi á
að standa saman m^-ð íslenzkt
þjóðerni, skáldskap og bókmentir,
þá eru nú fyrst gerðar fullar kröf-
ur til vor, að slíkt þoli saman-
burð stofn-þjóðarinnar. Af þessu
leiðir, aö kröfur allra þeirra
manna hér, sem vilja sjá veg og
virðing landa sinna borgið, eru nú
langt um strangari en áður gerð-
ist. — Eg skai með stuttu dæmi
sýna barna og unglihgsár vor hér:
Eg kom til bónda i einni íslend-
ingabygö fyrir mörgum árum. þar
voru allsnægtir og alt í bezta lagi
og með beztu umgengni, sem ég
hefi séð, og ég lét í ljósi undrun
mína. þá sagði kunningi minn:
“þú hefðir átt að sjá bygð vora
'og kringumstæður, þegar ég og
við fleiri urðum að setjast hér að,
og kistur okkar og koffort voru
þúsveggir og ábreiður þök, sem
við sváfum undir fyrstu næturnar.
Alt var ósnert af starfshöndum
mannanna. Nú er að heita má öll
bygðin 'blómlegir akrar og bygg-
ingar fagrar, skýrir og af girtir
vegir,svo hvergi verðnr út af vilst.
—Hefðir þú séð þá breytingu, sem
hér hefir orðið, þá heíðir þ'ú má-
ske sagt, að vel væri að verki
gcngið á ekki fleiri, árum”. þessi
saga snertir að vísu verklegu hlið-
ina á málum vorum, og aagan er
sönn og á nákvæmlega heima í
flestum bygðum landa vorra. En
í andlegri mentun og menning er
sagan öldungis sú sama. Framan
af árum mínum hér, sem orðin
eru undir 20, voru mörg unglings-
ár, sem enginn skynsamur og góð-
ur maður feldi þungan dóm á. En
áratugurinn þar á undan van
barnsaldur landa vorra hér. þetta
munu flestir viðurkenna og þetta
er ait mjög eðlilegt. En nú eru
fuMorðinsárin fyrir nokkru komin.
Má'lunum er nú skipað í ákveðið
horf. Vér erum sjálfbjarga menn,
eigum lögmenn, lækna, presta og
hvaða menn, sem vér þurfum á að
skipa ; akurinn er algróinn af efni-
legustu ungmennum, körlum og
konum, og vér eigum stórar og
fagrar byggingar til andlegra
þarfa. það eru þessi tímaskifti,
sem orðin eru, sem heimta með
harðri hendi, að húmbúggi og ó-
myndarskap sé á bug vísað, eða
fyrir borð kastað.
(Niðurl. næst).
Dánarfregn.
Hinn 26. apríl sl. andaðist að
sjúkrahúsinu í Yorkton, Sask.,
Helgi sonur Helga Árnasonar,
bónda í grend við Churchbridge,
Sask, og Guðrúnu Jónsdóttur
konu hans.
Hel'gi sálugi var fæddur að
Hvammi í Ölfusi í Árnessýslu á Is
landi 24. ágúst 1882, og var því
tæplega 24 ára að aldri, er hann
lézt. Hann fluttist með foreldrum
sínum til Ameríkti árið 1886. Og
fluttust þau samsumars til þing-
vaila nýlendu í Saskatchewan, og
hafa búið þa"r síðan, um 6 mílur
frá Churchbridge.
þegar Helgi var á sjöunda ári
byrjaði hann nám á alþýðuskóla
■Bygðarinnar, og var við það oft-
ast að sumrunum til, þar til hann
lauk alþýðuskóla námi árið 1900.
Heima las hann svo veturinn 1900
til 1901 fyrir þriðjá stigs kennara-
pró-f, sem hann stóðst í júlí 1901.
Samsumars fór hann að heiman
til að stunda nám við ReginaHigh
School. þar var hann til júnimán-
aðarloka 1902. þá stóðst hann
annars stigs kennarapróf. 1 sept-
ember sama ár byrjaði hann nám
vdð kennaraskóia Norðvcsturhér-
aðanna, í Regina, og útskrifaðist
þaðan stuttu fyrir jól. Hann kendi
á alþýðuskóla bygðar sinnar sum-
arið eftir, við Baldur skóla í Nýja
íslandi frá 10. febr. til aprílloka
1904. Sumarið eftir kendi hann í
þingvalla nýlendu til ágústloka.
þá veiktist hann af þrjósthimnu-
bólgu, og fór til Saltcoats, Sask.,
til að leita sér lækninga. Síðan
var hann heima til þess í janúar
1905- þá byrjaði hann nám við
Wesiey College í Winnipeg, en varð
frá því námi að hverfa um marz-
lok vegna veikinda. þjáðist hann
þá áf beintæringu, helzt í vinstra
hnénu og olnboganum. Fór hann
þá til Yorkton, Sask., til lækninga
Var þá sagað stykki úr beininu í
vinstri olnboganum.
Er honum var batnað að nokk-
uru, kom hann heim og var heima
við kenslu frá 14. ágúst til 7. sept.
Varð hann þá aftur að hverfa til
Yorkton sjúkrahússins til lækn-
inga, og var þar til 4. okt., en
kendi svo frá 9. október til nóv-
emberloka.
28. des. 1905 fór hann til Kut-
awa, Sask., til að kenna. Hann
kendi þar frá árnbyrjun 1906 ti*
12. apríl. Veiktist hann þá og hélt
til Yorkton, og andaðist þar á
sjúkrahúsinu kl. 8.50 e.m. Bana-
mein hans var heilahimnu bólga.
Helgi sál. vur einn af þeim
mönnum, sem unglingum vorum
hér vestan hafs væri nytsemi í að
taka sér til fyrirmyndar. Námsfer-
ill hans og atorka í því að afla sér
fróðleiks, pftir því sem íöng leyfðu,
var sérstakiega eftirtekta verð.
Sá, er ritar þessar línur, þekkir
ekki ákveðnara dæmi um stefnu-
festu og þolgæði í þá átt.
Verk si-tt sem kennari vann hann
með stakri skyldnrækni, enda var
dagfar hans og umgengni þannig,
að vart gat öðruvísi búnast að
verkum bans. En einkum var eftir-
tektaverð velvild sú og umhyggja,
er hann lét í ljósi foreldrum sínum
og skyldmennum.
það er því ekki of sagt, að hér
hafi fallið í valinn eitt hið mesta
mannsefni bygðar þessarar, og að
fslenzka þjóðin hér vestra hafi mik
ið mist við fráfall hins eínilega
ungmennis. En minning hans verð-
ur ijós á vegum þeirra, er hann
kendi og annara.
Hann v'ar greftraður 29. apríl í
grafreit þingvalla nýlendu, að við-
stöddum fjölða fólks. Hjörtur Leó
hélt húskveðju og líkræðu.
Foreldrar hins látna eru inm’.erri
þakklját þeim öllum, er voru við
jarðarför þessa, og á þann hátt
iéttu bina þungu byrði þeirra.
Hins lá'tna manns er sárt sakn-
að af foreldrum hans og ættmenn-
um sérstaklega, en jafnframt af
öllum 'þeim, er nutu vináttu hans
og kunningsskapar áður en braut-
irnar skiftust. Fylgi honum friður
drottins, er leiðbeindi honum gegn
um lífið, út yfir gröf og dauða.
Churchbridge, 7. maí 1906.
H. LEÓ.
Blöðin ísafold og þjóðólfur eru
vinsamlega beðin að taka upp dán
Irfregn þessa.
JON.
Hotel
Majestíc
James Street, West
fast við verslunarhúa Gísla ölaf«-
sonar, og beint á móti rakarabúð
Árna þórðarsonar. þetta er nýtt
hús og ágætlega innréttað, hús og
húsbúnaður af beztu tegund og alt
nýtt. Eigandinn er John McDonald
sem mörgum lslendingum er að
góðu kunnur, og aldrei hefir ann-
að á boðstólum en beztu vörur
með iægsta gangverði. Gisting
með fæði kostax $ 1.50 um sólar-
hringinn. Slík gisting með jafn-
góðu fæði fæst hvergi annarstaðar
í bænum fyrir minna en J2.50 til
$3.00.
íslenzkur gamanleikur í
3 þáttum,
verður leikinn í samkomusal Úní-
tara, á Sherbrooke St., miðvikud.-
kveldið 30. maf. Til arðs fyrir
byggingasjóð Good Templara.
Ennfremur verður þar til
skemtana bæði hljóðfærslátrur og
söngur. Kemur þar fram einn
óþektur íslenzkur listasöng maður
sem öllum er mikil forvitni 4 að
heyra. /
Og þar að auki flytur Gunn-
laugur Jóhannsson eitt undra æfin-
tfri í bundnu máli. Leiksviðið
opnast kl. 8, og þá ættu allir að
vera komnir f sæti.
Aðgaugur seldur við dyrnar á
25 cents.
Sonnar & Hartley
Lögf ræðingar og landskjalasemjarar
Room 617 Uoion Bank, Winnipeg.
R A. BONNBR.
T. L. HARTLBT,
MARKET HOTEL
146 PRINCESS ST.
á móti markaÖDum
P. O’CONNELL, elgandl, WINNIPEO
Beztu teaundir af vfnfðngnm og vindi
um, adhlynning gód og húsið endur
bætt og uppbúið að nýju
Woodbine Restaurant
Stœrsta Billiard Hall í NorÐvestnrlandin
Tln Pool-borö.—Alskonar vln ogvindlar.
JLennon A Hebb,
Eieendur.
OXFORD
er á Notre Dame
Ave., fyrstu dyr
frá Portage Ave
að vestan. Þetta
er nýtt hótel og
eitt hið vandað-
asta í þessum bæ.
Eigandinn, Frank T. Lindsay, er
mörgum fslendingum að góðu
ktmnur. — Lítið þar inn!
HOTEL
Tl«Dominion Bank
NOTRE DAME Ave. BRANCH Cor. Nena St
Vér seljum peningaávisanir borg-
anlegar á íslandi og öðrum lönd.
Allskonar bankastörf af hendi leyst
SPARISJÓDS-DEILDIN
teknr $1.00 innlaff og yfir Oft Kefur hrpztu
gildandi vexti, sem leggjast viö inn«*
stœöuféð tvisvar á óri, 1 lok
júni og desember.
B0YD‘S
Lunch Rooms
Þar fæst gott og hress-
andi kaffi með margskonar
brauði, og einnig te og
cocoa, fs-rjómi og margt
fleira.
Opið til kl. 12 á
hverju kveldi.
Boyd’s
422 Main St., ’Phone 177
Altaf eins gott
GOTT öl hjálpar maganum
tll að gera sitt ætlunarverk
og bætir meltinguna.
Það er mjög litið alkahol i
GÓÐU öli. GOTT ö 1 —
Drejvry’e «1 —drepur þorst-
ann og hressir undireins.
W
t
i
ReyniÖ Eina Flöskn af
Redwood Lager
----OG—----
Extra Portej*
og þér muniö fljótt viönr*
kenna ágæti þess sem heim-
ilis meöal. Búiö til af
Edward L. Drewry
Mannfacturer & Importer
Winnipeg - - - • Canada
Svefnleysi
Ef þú ert lúin og getur
ekki sofið, þá taktu
Drewry’fi
Extra Porter
og þá sefur þú eins vært
og ungbarn. Fæst hvar
sem er í Canada.
PALL M. CLEMENS)
BYGGINGAMEISTARI.
470 Main St. Wlnnlpejf.
Phone 4887 BAKEB BLOCK.
Giftingaleyfisbrjef
selur Kr. Ásg. Benediktsson,
477 Beverly Street
‘T. L.’ Cigar
er langt á undan, menn œttu ekki að reykja
aðra vindla en þá beztu. Búnir til hjá :
\ WESTERN CIGAR FACTORY
| Thos. Lee, eigandl, 'WIITN'IPEG.
MMMS'
Tenrhpr For Diana s> D-
# vuuuci No l355i |-female
lA/nniort Prefered], holding
wf unicu gecond or third
class teachers’ certificate. Duties
to commence June lst, to Nov. lst.
Apply at once, stating expe-
rience and salary expected, to
Magnus Tait, Sec.-treas.,
Crescent, Man.
1-6
Bezta Kjöt
og ódýrasta, sem til
er f bænum fæst ætfð
hjá mér. —
Nú hefi ég inndælis
hangikjöt að bjóða
ykkur. —
C. G. JOHNSON
Cor. Ellice og Langside St.
Tel.: 26iil.
5000
Cement Build-
ing Blocks X
E1 d i viðu r
af ölluin og
beztu t e g -
undum.
J. G. IIARGRAVE & CO.
Phoues: 481, 432 og 2431. 334 Main St
Central
Bicycle
Shop...
566 Jíotre Dame IV.
(rétt fyrir vestan Young St.)
Ný og brúkuð
hjól til sölu
Allslionar aðgerðir fliótt og vel
afgreiddar ).egn saiingjörnu verði
— Gnmlir skiftavinir beðnir að
muna eftir staðuum.
Bárður
Si^urðsson
& Mathcw
DUFF & FLETT
PLTJMBEIÍS
Gas & Steam Fitters.
CU4 .Votic IPamo Ave.
Telephone 38X5
292 Hvammverjarnir
honum lág eitthvað þúngt á hjarta. Hann
hafði búist við syni sfnum og mætti hon-
um nú f öílum sfniim dómara skrúða, sem
hann þá annars var aldrei vanur að brúka f
heimahúsum.
“Harry Barkstead”, mælti Lann’ “þú
ert á hraðaferð til glötunarr þú hefir lftils-
virt öil mfn ráð, og vanrækt hverja sonar-
lega skyldu við elskandi og eftirlátan
föður!”
‘ Eg syrgi athæfi mitt, faðir, og að ég
hefi svo illa breytt mót vilja plnum”, svar-
aði Harry.
“Það er hart að segja það en þó er það
satt, að þinn illi lifnaður stytti æfidaga
móður þinnar”,
“Já, það er hart að segja þetta”, sagði
Harry.
“Og þó er enn harðara að hafa rétt-
lætt þessa ásökun. Þú hefir síðan móður
þfn dó, algerlega fyrirlitið öll mfn ráð., og
Játið þau sem vind um eyrun þjóta. Þú hefir
ekki virt mig meira en hvern götustrák”.
“Minn góði faðir! þú gerir mér rangt
til. Eg er nógu vondur samt. Það skal
fúslega játað. En ég hefi œfinlega virt
þig og elskað og látið njér annt um hag
þihn og virt gæði þín mér til handa”.
Hvammverjarnir 293
“Það var tími að ég hefði trúað slíkum
orðum og tekið þau til greina, en nú er
hann liðin hjá. Orðin hafa sfna þýðingu.
En breytnin er það sem sannar hugarfar
þitt og sonar ást; og hver er breytni þfn?
Það eru til eyðsluseggir og kæruleysingjar,
en breytni þfn hefir enga afsökun. Þú ert
bara lævfs flekari og lygari”.
“Faðir!” var alt sem Harry sagði.
“Þú hefir framkvæmt ýms níðingsverk
og táldrægni án nokkurs tillits til mann-
legs velsæmis.”
“I himnanna bænum; Ég þoli ekki að
hlusta 4 þetta tal!”
“Eg segi að f himnanna bænum, skulir
þú mega til að hlusta á það. HverskyDs
orðbragð beittir þú við úngfrú Jessie Brown
Bem þú Jhefir tælt frá vegum virðingar og
velsæmis, og rúð hana friði og ánægju.
“ nægði þér ekki að táldraga hana
með smjaðri loforðum. Mér hefir verið
sagt hvernig þú liafir svfvirt og eyðilagt
það elskulega barn. Eg segi þvl að þú
sért samvizkulans óþokki, og ég ætla að
sjá svo um að þú bætir það tjón sem þú
hefir þegar unnið”.
Harry sat sveyttur undir þessari ræðu
föður sfná. En þó létti honum mikið er
Hvammverjarnir 295
“Hlustaðu á mig”, mælti Harry, sem
nú sá í einu vetfangi auðnuleyfi sitt og
efnamissi,—“þetta er ómögulegt. Ég er
ekki að bera af mér neitt af þvf sem þö
hefir sagt, og ég sé eftir þvf öll saman; enn,
að giftast þessari stúlku er mér ómögulegt''.
Eftir nokkrrr frekari umræður um
þetta mál afsagði Harry algerlega að láta
að orðum föður síns, og gamli maðurinn
varð svo reiður að hann rak son sinn út úr
húsinu og bannaði honum að koma nokk-
urntíma fyrir sitt auglit framar. Og sagði
honum það með, að hann skyldi aldrei fá
nokkurn pening af auði sfnum.
Harry gekk út án þess að kveðja. '
En faðir hans stóð eftir í stofunni.
36. KAPÍTULI
Rétt nm sama leyti og Ha^ry Bark-
stead gekk heim að húsi föður sfns, kom
póstvagninn frá Lindon, og staðnæmdist
við póstafgreiðslustaðinn I Yarmouth.
Óvæntanlegustu gestirnir f þeim vagni
’Hváœmverjarnir 2B9
öðrum leið, ánægjulegri en sá er 4 undan
fór; og áður en mánuður leið af London
lffi þeirra, var Elmira búin að yfirgefa
hann, og hafði siglt á lystiskipi Grennox
lávarðar til útlanda og undir unisjón sjálfs
eigandans.
Hversvegna skyldi hún vera þarna með
Harry ;hann hafði ekki giftst henni og hafði
engan rétt eða tilkall til hennar, og hann
hafði tekið hana til London, ekki lienriar
vegna, heldur sjálfs sfns vegn»,
Nú hacðiGrennox lávarður lofað henní
að tryggja henni svo mikla árlega fjár^
upphæð meðan hún lifði, að hún gæti ver-
ið als óháð þeim Barkstead feðgum.
Elmira hafði þegið þetta boð og gjöf-
inn var laglega útbúin, og féð afhent mönn-
um sem skyldu varðveita hennar vegna, og
greiða henni svo árlega tiltekna upphæð.
Hún hafði ráðfært sig í þessu vandamáli
við ýmsa menn og konur í London sem
þektu lávarðinn vel og vissu hve vell auð-
ugur hann var, og hún bjó svo um alla
hnúta að þeir gátu hvorki losnað né slitn-
að. Það var undravert, hve hún alt f einu
varð hhgsunarsöm og praktfsk 1 fjármálum
þeim, sem snertu hennar eigin inntekt.
Þegar Elmira var farin, sendi Harry