Heimskringla - 08.11.1906, Blaðsíða 2

ÍWinnipeg 8. nóvember 1906.
HElMSKEINGLA

Heimskringla
PDBLISHED BY
The HeimskrÍDgla News
ing "
Publisb-
4» -----------------------------------
Verö blaösins 1 Canada og Bandar.
$2.00 um ériö (fyrir fram borpraö).;
Sent til Islands (fyrir fram borgaö
af kaupendum blaösins hér) $1.50.
Peningar sendist P. O. Money Or-
der, Registered Letter eöa Express
Money Order. Bankaévlsanir é aöra
banka en 1 Winnipeg aö eins tekDar
meö afTöllum.
B. L. BALDWINSON, «
Editor & Manager «
OflBee: I
729 Sherbrooke Street, Winoipeg
PO.BOX1I6. ’PhoneSSH, ^
iWinnipieg 8. nóvember 1906.
Stefna Roosevelts
16) P. A. Amsden Lumber fcélag-
iö. Sama kæra. Máliö ókláraö.
Undir gömlu “Inerst'ate Com-
merce” lögnnum haía 30, eöa fleiri,
önrnir íélög veriö kærö íyrir ýms
lagabrot ; flest af þeim hafa veriö
járnbrautafélög, sem kærö hafa
veriö um aö selja vöruflutninga
fvrir lægra en ákveöiö gjald, og
um aö borga til baka ýmsum öfl-
ugum viðskiftavinum, og fyrir ým-
islegar aörar sakir. Iín flestum af
þessum 30 málum tapaöi stjórnin,
eða hætti viö þau í miöju kafi, —
svo sem móti N. Y. Gewtral og
Burlington & Missouri félögunum.
Nokkur af málum þessum eru þó
enn fyrir rétti. Aö edns tvö af mál
unum hafa unnist, annað móti
Wells & Prioe félaginu og hitt
móti Burlington félaginu, sem
varð að bprga 15 þús. dollara
sekt. Annað mál móti sama fólag-
inu er enn óklárað.
Nær 70 sakamál hafa og xeriö
hafin móti ýmsum félögum, undir
Linum svonefndu Elkins lögum, og
þar hefir stjórnin náð sér betur
niðri og unnið flest þeirra, sem
þegar hafa verið útkljáð fyrir dóm
stólunum. Einstöku atf málum
þessum hefir stjórnin tapaö, og
mörg eru enn ókláruö, — sum áö
eins nýlega byrjuö, en þessi bafa
unnist:
Stefna Roosevelts gagnvart auö-
félögum Bandaríkjanna er almenn-
ingi kunn orðin af ræöum hans og
stjórnarfarslegri starfsemi. Allir
vita það tvent, að hann telur auð-
stofnamr nauðsyniegar í hverju
því landi, sem hægt er að beita
auðnum til nytsamra fyrirtækja,
til hagsmuna fyrir einstaklinginn
jafn og þjóðarheildina, — og að
hann vill, aö auöfélögin séu háö
hlýöni viö landslög og rétt á sama
há'tt og hver einstaklingur þjóöar-
innar. En öllum er ekki jafn kunn-
úgt um, hvað hann eða stjórn
hans hefir unniö síöan hann varð
forseti Bandaríkjanna til þess að
knýja hin ýmsu auðíálög til hlýðni
við landslögin, eöa hvern árangur
sú starfsemi hefir borið fram aö
þessum tíma. þess vegna muu
mörgum koma sii frétt ókunnug-
lega fyrir, að Roosevelt hefir lát-
ið höfða nokkuð á annað hundrað
sakamál móti ýmsum auðfélógum,
og hafa nokkur þeirra þegar verið
dœrnd i all-þungar sektdr, einstöku
hafa verið fríkend, og all-mörg af
málunum standa enn yfir.
Meðal þeirra, sem lögsótt hafa
verið erp þessi félög:
1) Northern Security félagið, —
kært fyrir að hafa sam-einað ýms
járnbrautafélög til þess að kæfa
samkepni. Stjórnin varni það mál.
2) Swift félagið í Ch'ieago, kært
íyrir að hafa gert sviksamlegt
samsæri til þess að kæfa verzlun-
arsamkepni. Stjórnin vann það
má'l.
3) Federai Salt félagið. Sams-
konar kæra. Félagið borgaði eitt
þúsund dollara sekt.
4) Sama félag, fyrir brot gegn
“Anti-Trust” lögunum. Stjórnin
_ vann það mál.
5) Jackson Wholesale Grocery fé-
lagið, kært um samtök til að tak-
marka samkepni. Málið er enn ó-
kláraö.
6) General Paper félagið. Sam 1
kæra. Stjórnin vann í öllum atrið-
tm.
7) Armour niðursuðu félagið, --
sama kæra. í þessu máli gaf H ím-
phrey dómari þann einkeni.k-ga
úrskurð, að félagið væri sann.ið fcð
sök, en að hver einstakur nieðiiiii-
ur félagsins væri saklaus s.un-
kvæmt ríkislögunum. En s'oasti
Congress hefir nú lagið lögin svc,
að slíkt dómsákvæði getur fra:u-
vegis ekki orðið gefið.
8) Nome Retail Grocers Assoeia-
tion, kært um samtök til ]iess aö
kæfa samkepnina og feera vöru-
verðið upp úr sanngjörnu rn írk
aðsverði. Félagið játaði sekt sín.i
og var uppleyst.
9) Metropolitan kjötsölu félagið
á Hawaii evjun'um, kært um sam-
tök tll að takmarka samkepni. —
Málið óklárað.
10) Terminal járnbrauta félagið
í St. Louis, kært um samtök til
að kækka verð á vöruflutniingum
yfir Eade brúna. Málið óklárað.
11) Mál móti ýmsum tóbaks-
gerðarfé'lögum. það eru margbrot-
in og umfangsmikil mál, og standa
enn yfir. En stjórnin er sögð að
bafa unnið hvert atriði, sem kom-
ið hefir fyrir til þessa.
12) Allen & Robinson viðarsölu-
félagið á Hawaii eyjunum, kært
um samkik til að hækka verð á
timbri. Málið óklárað.
13) Otis Elevator félagið, kært
fvrir ,samtök til að kæfa samkepni.
Félagið sakfelt og uppleyst.
14) Virgdnia & California félagið.
Sama kæra. Málið óklárað.
15) National Association of Re-
tail Druggdsts. Satna kæra. Mál-
ið óklárað.
1) Gegn Ohio járnbr.félagin'U.
2) Gegn Zern íélaginu. Sektað
um 51,025.
3) Gegn Price & WeEs félaginn.
Sehtað um $1,025.
4) Gegn Thomas & Taggart. —
Thomas var dæmdnr í 6 mánaða
fangavist og 6 þús. dolíara sekt,
en Taggart fékk 4 mámaða fanga-
vist og 4 þús. dollara sekt. Glæp-
ur þeirra félaga var sviksamleg
samtök til þess að fá endurborg-
un á vöruflutningsgjöldum frá
járnbrautaíélögnm.
5) Swift >& Co., í Chicago, fyrir
að þiggja endurborgun á flutnings-
gjöldum. Sektað um 15 þús. doll.
6) Armour Packing Co. Sama
kæra og sama sekt.
7) Cudahy Packing Co. Sama
kæra og sama sekt.
8) Nelson Morris ■& Co. Sama
kæra og sama sekt.
9) Well félagið. Sama kæra og
25 þús. dollara sekt.
10) Burlíngton járnbrauta félag-
ið, fvrir að enhurborga til við-
skiftavina sinna part af lögsam-
þyktum flutningsgjöldum. Sektað
um 40 þús. dollara.
Um 50 af þessum síðasta flokki
mála eru enn fyrir rétti og vonar
stjórnin að hún muni vinna flest
þeirra.
Tíu mál hafa nýlega verið höfð-
uð móti Standard Oil félaginu fyr-
ir samtök til að kæfa samkepni
— Að eins eitt þessara mála er nú
búið og var félagið sektað um 5
þús. dollara. Stjórnin vonar, að
vinna öll hin málin móti félaginu.
Mál hefir og verið höfðað móti
Baltimore & Ohio járnbrau'tarfé-
laginu fýrir hlutdrægni í viðskift-
urn við skiftavini sína. það mál
hefir enn ekki komið fyrir rétt.
Síðast en ekki síst hefir stjórnin
nú fvrir nokkrum dögum unnið
mál móti New York Central járn-
brautarfélaginu, fyrir að endur-
borga sykurgerðar samsteypn fe-
laginu nokkurn hhita af fengnum
fhi'tndngsgjöldum frá því. Fé'lagdð
j var sektað alls um 108 þúsund
j dollara.
þó þetta sé ónákvæmt yfirlit
yfir ásókn Roosevelts forseta og
stjórnar hans á hendur auðfélög-
ym, og fljótt yfir sögu farið, —
er þó nóg sýnt til að leiða rök að
þvd, að stjórndn er ednlæg í þeim
ásetningi, að knýja félögin til þess
að haga starfsemi sinni samkv.
lögum landsins, og það er vist al-
menm skoðun í Randaríkjunum, að
sú stefna sé aðaltega Roosec’elt
forseta að þakka. Hitt er vitan-
legt, að slikur málarekstur og
lágar fjársektir varna því e]ckd, að
þessi sömu félög ekki framvegis ó-
hta'ðmst lögum landsins. En við
því er ekki hægt að gera undir
lögunum eins og þau nú eru. það
verður og að takast til greina, að
það er afar erfit-t og umfangsmik-
ið starf, að sækja þessi auðfiélög
að lögum og íá þau dæmd til
sekta, því að jjpu hafa á valdi
sinu, að ráða í sína þjónustu þá
hæfustu lögfræðinga, sem til eru í
Bandaríkjumim, menn, sem neyta
aHra bragða og beita allskonar
lagakrókum tii þess að ónýta mál
sækjandans.
það er því fagnaðareíni fyTÍr
þjóðina, að stjórnin'ni hefir hepn-
ast, að vinna eins mörg æf málum
þessum eins og að framan er sýnt,
og það því fremur, sem mikil von
er til þess talin, að medri hiuti
þedrra mála, sem nú eru á stokk-
umim, muni einnig vinnast fyrir
þjóðarinnar hönh.
-------4--------
RinMKRINKMT o? TVÆR
skemtileear s«iinr fA nýir kaop
endur fvrir að eins l*SÍ. OO.
.■iif. ■■ifa.i.-Jffó.-;;. ... *
Sigurður Bjírðarson
Einhver ónafngreindur hefir sent
Heimspringlu nokkur kveðjuorð til
herra Sigurðar Bárðarsonar og
fjölskyldu hans, sem ásamt nokkr-
um samferðamönnum þeirra hjóna
lagði af stað héðan alfarinn vest-
ur á Kyrrahafsströnd þann 30. f.
m. En með því að þessi kveðju-
orð komu of seint til þess að geta
komist að í seinasta blaði, og með
því ennfnemur, að vér teljum, að
maður sá hefði að réttu lagi átt
að kveðjast af löndum vorum hér
á alt annan hátt en raun hefir á
orðið, — þá virðist ekki þörf að
birta greinina. Hinsyegar er það
ekki óviðeigandi, að hans sé opin-
berlega getið að nokkru um leið
og' hann fer héðan alfarinn í nýtt
og ó'þekt heimkynni.
Eins og áður hefir verið getið
um hér í blaðinu, þá hefir Lerra
Bárðarson dvalið í Winnipeg um
20 ára tíma. Og það mun alment
verða viðurkent, að bér hafi aldnei
dvali'ð þarfari Islendingur, eða sá,
er meira gott hafi látið af sér leiða
— svo mörgum hefir h;unn bjargað
til lífs og heilsu.
þeir af löndum vorum, sem dval-
ið hafa hér í bænum síðan íslend-
ingar fóru fyrst að flytja hingað,
vita manna bezt, hve mikið eiu-
stöku menn og konur bér Lafa lagt
á sig til þess að leiðbedna og lið-
sinna þeim síva'xiandi hópi landa
vorra, sem á þessu tdmabili hafa
flutt hingað vestur, og að hve
mdklu og notadrjiigu gagni sú vift-
leitni hefir jafnan orðið. Allar ] ær
mörgu þúsundir Islendinga, sem
hér hafa knt í bætmm, til lengri
eða skemri verutíma, og sem í
mörgum tilfellum hafa verið svo
iHa staddir, er þeir lentu hér, að
oft Ijefir horft til stórra vandræða,
geta bez/t um það borið, hve vel
sú hjálp hefir einatt reynst, og hve
iila hef’ðd farið fyrir mörgum inn-
flytjanda, ef ekki hefðu einstöku
mannúðarfuildr Islendingar einatt
verið til þess Loðnir og búinir að
leggja fram tíma sinn og efni til
styrktar nýkomendunum allslausu.
Meðal slikra má telja þau hjón
Eyjólf Eyjólfsson og konu hans í
fremstu röð og hafa þó margir
aðrir vel unnið í þessa átt og bet-
ur miklu en nokkur líkind'i eru til,
að nokkurntima verði metið sem
vert er.
En verkahringur Sigurðar Bárð-
arsonar hefir verið sérstaks eðlis.
Hann hefir tengst um síðan hann
kom hingað stundað Lækningar, og
í þeirri stöðu hefir hann haft ærið
að starfa fyrir landa vora, oftast
fyrir lítil laun, og margsinnis/alls
engin, stnndum enda vanþakklæti
og baknag. En yfirteitt má þó
segja, að hann hafi notið almennra
vinsældra, og marga trygga vini
hefir hann aflað sér síðan hann
kom 'til Winnipeg, og það jafnvel
meðal 'þeirra, sem upprunalega
höfðu horn í síðu hans fyrir svo
nefndar skottulækningar hans. því
Sigurður er ekki “lærður” maður,
og stundaði fyrrum timbursmíði,
og lét það handverk vel, eins og
annað, sem hann hefir lagt hönd
eða hnga að, því maðurinn er vel
gefinn. Ásýndum er hann fríður
sýnum og gervilegur, vel vaxinn
og prúðmannlegur og góðmann-
legnr, — og það sem enn betra er:
maðurinn er gáfulegur, enda rnjög
vel skynsamur og þaullesinn í forn-
um og nýjum íslenzkum fræðum.
Sigurður stundaði trésmíði fyrst
eftir að hann kom til Winnipeg, en
er fólki voru varð kunnugt um,
hve sýnt honum var um lækning-
ar, þá fékk hann ekki frið við han.l
verk sd'tt. það var eins og allir
vrðu veikir, allir þurftu að sœkja
Ságurð og öltam varð hann að
vei'ta hjálp. Fólk vort var fátækt
á þedm árum, en Sigurður ólærð-
ur og gat því ekki læknað í laga-
leyfi. Hann mátti því ekki setja
neitt upp fvrir verk sín, kom það
mörgum landa sérlega vef, og þeir
gerðu sér margir góð not af því.
þaft var svo gott, að geta fengið
eitthvað fyrir ekkert, og það fékst
ekki hjá hinum lærðu læknum. —
þar kostaði lækningin jafnt, hvort
sem htin endaði með heilsubót cða
lifmissi. þeir gátu lögsótt fyrir
skuldum sínum, en það gat Sig-
urður ekki ; hann varð að taka
þegjandi við því, sem að ii'onum
var rétt, og sæta þó ítrekuftuin
málssóknum fyrir 'ólöglegar lækn-
ingar. En það skal sagt löndum
vorum til maklegs lofs, að ekki
einn einasti þeirra var fáantegur
til þess, að tera svo vitni móti
Sigurði, að hann yrði fyrir sekt-
um. Enda hefir bann í hvert skifti
verið tríkendur, af því að það varð
sannað, að hann hefði ekki með-
tekið borgun fyrir þær lækningar
sínar. I sl. 8 ár hefir hann þó ver-
ið látinn afskiftalaus af yfirvald-
anna hálfu.
þegar nú tekið er tillit til þess,
Lve afar mikið verk og þarflegt
Siigurður hefir unnið til hjáfpar Is-
lendingum í þessum bæ á liðnum
árum, og hve mörgum hann hefir
orðið að góðu liði, þá hefði það
verið einkar vel viðeigandi, að
hann hefði ekki verið látinn fara
héðan úr bænum án þess að þeir
mörgu, sem hann hefir á Kðnum
árum hjálpað, hefðu haft samtök
til þess að sýna honum einhvern
vinalegan viðurkenningar vott, —
halda honum ofur lítið skilnaðar-
gildi og gefa honum einhvern
myndarlegan hlut, einhvern minja-
grip til minningar um veru hans
og starf hér. þetta hefði sýnt hon-
um og fjölskyldu hans, að hann
ætti hér einhverja vind, sem mint-
ust með virðingu og þakklæti á
starf það, sem hann hefir hér unn-
i'ð í þarfir landa vorra. þá hefðu
bæði haun og aðrir séð, að ekki
væri "alt gleymt þegar gleypt
var”, og að einhverjir að minsta
kosti kynnti að einhverju teyti að
ineta það sem vel væri gert. Um
þetta befðu þeir að sjálfsögðu átt
að taka sig fram, sem mesta hjálp
ina hafa þegið og mestan hag haft
af henni. En þetta hafa þeir nú lát
ið ógert, og vér sjáum ekki Letur,
en að það sé btettur á þeim.
En svo er guði fyrir þakkandi,
að þó Sigurður sé og hafi jafnan
fátækur maður verið, ]m kemst
hann væntanlega af þrátt fyrir
þessa vanhágsun landa vorra htr.
Að eins væri þess óskandi, að ts-
tendingar vestra, sem hann m.in
framvegis starfa með og fyrir, liafi
næga mannrænu til þess, íii}\ sýna
honnm ögn m'eir sóma, en Wir.ni-
peg íslendingar hafa gert. TJaður-
inn er þess verður, að honum sé
sómi sýndur, svo að hanu þ’.i’ fi
ekki að líða skort á elliáruri sín
um.
-------4--------
/
A ferðalagi
Dr. McKenzie Wallace ritaði ný-
lega í blaðið London Times fróð-
lega grein um ástand landeigna-
lausra smábænda á Rússlandi. —
Læknir þessi er nú á ferð ineð
einni deild af þeim 5 millíónum
smábænda, sem sifeldlega eru á
ferðalagi um landið í atvinnuleit,
og sem um þessar mundir h-afa yf-
irgiefið heimili sín, til þess að út-
vega sér atvinnu við uppskeru eða
anuað sem tilfeHur á leið þeirra.
þeir eru nokkra mánu'ðd á þessu
ferðalagj og snúa svo aftur heim-
leiðis. Læknirinn álítur, að aftur-
koma þessa mikla mannfjölda til
heimila sinna muni hafa lík áhrif
og þau, sem urðu við heimkomu
hermannann'a frá Manchuria.
Meðal annars segir læknirinn:
“Guð vedt, að flest af mönnum i
þessum búa við megnan skort.
Hávaðinn af þeim er frá Ld'tla
Rússlandi og frá Steppefylkjunum.
Sumir þeirra ferðast eins langt og
þúsund ‘versts’ og eru að heirnan
frá 2 til 6 mánuði af hverju ári,
og vanaleg laun þeirra eru 38
rúblur, en af því verða þeir að
borga 21 rúblu fyrir ferðateyfi og
nesti á ferðalagi sínu. Eru þá eftir
17 rúblur, sem gera daglaun þeirra
að meðaltali 9 cents á dag. Sumir
ferðast á ódýrustu járn'brautum,
eða seinskreiðustu bátum eftir án-
um mikinn htata ledðar sinnar. En
ftestir fara fótgangandi. þeir liggja
á nóttum þar sem þeir eru koinnir
þegar nóttm skellur á, og ]>eir
þola alls konar Larmkvæli aí
hungri, kulda, þreytu, hita og sjúk
dómum, og að síðustu, ef þcir Kfa
af allar þessar þjáningar, þá kom-
ast þeir á áfangastaði sín.i ger-
samlega máttvana og óhæfir til
vinnu. Allur þessi fjöldi lifir fyrir
eiu'a eimistu hugsun, og hróp aum-
ingja þessara er sífeldlegia: ‘‘Gef
oss land, gef oss land! ” En ekki
dneymir þá um að borga nokkrar
skaðabætur eða verð fyrir það
land, sem þeir kunna að geta náð
frá öðrum. Innst í sálum þeirra
er rótgróin sú sannfœring, að þeir
sem vinna á landinu hafi mestan
rétt tdl að njóta afurðann'a af því.
það sé meðfæddur réttur, sem
ekki verði afmáður, en sem þó er
gagnstætt landslögum allra þjóða.
“Vér erum drotnarnir”, segja þeir,
þessir flækingar, “og landdð er okk
ar eiign”. þeir eru trúaðir, trúa á
guð og sigU'a sig í hvert sinn áður
en þeir ganga til hvíldar. þeii
trú'a einnig á Maríu mey og ýmsa
dýrðlinga og á alls konar fyrir-
burði. En þekking þeirra á þess-
um heimi nœr ekki út fyrir sjón-
ded'ld'arhring þedrra, eða þess svæð-
is, sem þeir hafast við á í það og
það skiitið.
Hvert er nú hlutverk þessara
manna ? Eg var fræddur um það
ai Rússa einum, sem hafði orðið
mér samferða tvo daga. Hann
hafði þröngvað sér í kýnni við
mdg með því að læðast aftan að
vagninnm, sem ég var að keyra í,
og hrópa: “Haltn upp höndun-
um”. Ég hafði oft búist við að
heyra þessd orð. En er ég leit upp
og sá h'ann stökkva upp í vagninn
hjá mér, þá bara kendi ég í brjósti
um bann, því aldrei á ævi minnd
hefi ég séð horaðri, hungraðri eða
aumingjategri mannræfil. Og svo
var hann kraitlaus, að dáldtill
vindgustnr hefði na>gt tdl að velta
honum út af. Ég bauð honum því
að si'tja hjá mér, og gaf honum
það silfur, sem ég hafði lauslegt í
vösum mínum, og hálfan kassa af
V'indlingum. þetta gladdi bann svo
mjög, að þegar bann hafði kveykt
í vind'lingi, sagði hann' mér ævi-
sögu sína. Hann hafði komist í ó-
náð hjá yfirvöldunum fyrir einhver
afskifti af pólitík, og fyrix þetta
hafði hann verið dæmdnr þeim
dómi, sem bændur nefn'a “Úlfa-
ferðaleyfi”. En það þýðir, að sá
seki er dœmdur til að vera á uppi-
haldslausu flakki til og írá um
landið, og er skyldaður til að segja
til sín á vissum lögreglustöðvum
með löngu millibili á ákveðnnm
timum. í þessu dómsákvæði er og
það fól'gdð, að öllum þegnum ríkis-
ins er strangtega bannað, að hýsa
þann seka lengur en ein'a nótt í
senn, eða að veita honum beina,
nema í lífsnauðsyn. þessi dómur er
hinn voðategastd, og mdklu þyngri
en maður þessi gæti afborið. En
syndin, sem framkallaði 'þennan
dóm, var sú, að maðurinn' hafði
verið í vitorði með að láta prenta
æsingarrit, sem stjórndn re}~ndi að
befta útbredðslu á. Mér var sagt
af “úlfi” þessum, að hann h'efði á
sl. 4 eða 5 mánuðum mætt færri
mönnum undir sama dómi, heldur
en á fyrri árum. Og þaö er von-
andi, að landsstjórnin sé bnin að
sannfærast um þaö óréttlætd, sem
innifaldð er í slíknm dómum, sem
ekki geta haft annan árangur en
þann, aö gera menn að vilKdýrum.
íta á nokkrum síðastliðnum ár-
um hafa ledðtogar uppreistar-
manna gert sér góð not af þessum
mönnum, þó stjórndn hafi ekki get-
að eða viljað það. þeir hafa gert
þá að umferða kenmirum í beim-
speki og gefið þeim vist verkssvið,
þar sem leið þeirra lá um. Jiessir
menn eru látnir útbýta æsingarit-
um meðal bænda, og bændur svo
beðnir að dreifa betur úr þeim,
hver í sínu nágTenni. “ÚlfarnÍT”
kenna bændum þjóðsöng Frakka
og önnur æsamli freisisljóð og her-
söngva. kenua þeim sögur nm upp
reistarhetjur heimsins, sem með
.skammby.ssum og sprengdkúlum
hefðu frelsaö heilar þjóðir úr viðj-
um án'auðar og barðstjórnar, meS
því að láta réttláta refsidóma
koma yfir harðstjóran'a og þá, er
dregið hefðu undir sig land og auð
æfi þjóðarinn'ár. Bændumim er og
sagt um uppredstina miklu á
Frakklandi og um þau blessunar-
riku áhrif, sem hún hafi haft þar,
og svo eru bændur hvattir til að
leika sama leikÍHn. Fæstir bændur
á RússJandi eru lesandd eða skrif-
andi. þess vegna er þessi munn-
lega kenslu aðferð sú eta'a mögu-
lega, og hún hefir borið mikinn á-
vöxt hjá þjóðinni. þessari upp-
fræðslu er haldið uppi svikalaust,
og hún festir eldlegar rætur í hug-
um og hjörtum nemendanna. Fyr-
ir slíkutn áhrifum hafði maöur sá
orðið, sem mér sagði sögu þessa.
Oft eru margir af bændum saman-
komnir á einum samkomustað.
þannig voru 24 þúsund þeirra sam
ankomnir 9. maí við St. Nicolas
sýndnguna. Og allstaðar, þar sem
þessir menn eru samankomnir, þar
eru og einnd'g “úlfar” viðstaddir,
og á sama hátt erú einnig heilir
herskarar aif þessum 5 millíón föru
bændum gerðir að útbreiðslupost-
ulum og umboðsmönmim æsinga-
fyrirliðanna.
I októ'bermánuði verða fiestir
þessara föru'bænda komnir beim
til sín með vasana fulla af prent-
uðum æsingarit'um, sem þeir svo
halda áfram að útbýta með hægð,
þangað til þeir fá nýtt og endur-
bætt upplag á ferðalagi símt nœsta
ár. Hver einastd maður, að beita
má, er gerður að umferðar eldi-
brandi”.
-------4--------
S. S. Hofteig í Lögb. 18. okt.
“Eg hugsaði að það væri mað-
ur, en það var þá prófasturinn”,
sagðd maður einn Leima á gamla
Frónd fyrir löngu síðan. — Ég
hugsaði að hr. Hofteig væri mað-
ur í einnverri ærlegri andl. my.id,
því annars hefði hann skki vogað
sér út á þann há'la ís, að telja a'la
bræður vora og systur á ættjÖrS
vorri “í myrkri villu og vantrúar
sitja” og farið að troða séi iv.n á
heiðvirt blað með trennandi á-
skorun til allra Vestur-lstendinga,
að Ljálpa nú í Jesú n'afni þassum
“týnda, vilta og hrasaða” lýð.
Skoðun mín á hr. Hofteig er al-
veg orðin breytt eftir þessa varn-
arviöleitni hans í Lögbergi 18. okt.
Hann er vesalingur, hneyxlanlegur
andtegur anmingji, höföingjarófa,
sem vill reyna að tyldra sér upp
að hlíð stórmenna eins og séra
Jóns Bjarnasonar og hans líka.
En sé hann beðinn um sannanir
eða rök fyrir því máli, sem hann
fór að flóniskast af stað með, og
alla ísten'ddnga varðar, anstan
hais og vestan, þá fer hann að há-
skæla, hleypur ú*t í horn og segir,
að 'þetta sé “ósannindi, skop, gif-
uryrði, brígsl og getsakir um sig,
og það svo hrottalega framsett,
að það sé blátt áfram viðbjóðs-
legt” fyrir sín kristdlegu hávelbor-
inheit.
Ef hr. Hoftedg befði getað sýnt
það í þessu svaxi til mín, að bamn
væri sá maður, sem almennings-
álitdð hefði borið nokkurt transt
eða virðingu til í þessu heimatrú-
boðsfargani, þá hefði ég beðið
hann að gera svo vel og sanna
það, að ég hefðd borið nokkurn
mann bríxlum í grein minni,hvorki
bann eða aöra. Ég ritaði bednt á
móti málefninu, og við það æ'tlaði
ég mér, og ætla mér enn, að
standa, eða falla. Hofteigs var að
rita beint með málefn'inu, eða þá
steinþegja og skammast sín fyrir,
að hafa nokkurn tírna farið að
blaðra nokkurn hlut út í þá sálma
sem Lann þekkir horki uppbaf né
endir á, og er enginn maður til.
Ég ætla mér ekki, að hreyfa hót
vdð þessum töluliðum Hoftedgs í
Lögbergi; þeir eru einkisvirði fyrir
þetta mál. En það edtt skal ég
segja hr. Hofteig og hverjum öðr-
um, sem kunna að hafa trú og
sannfæring fyrir því, að heimatrú-
boðdð (“innrimissíóndn”) mund
hafa btessunarríkar afteiðingar á
tsandi verði því þrengt þar inn,
að þá befi ég ekki ennþá spilað út
minum sterkustu trompum tdl að
eyðiteggja þá fásinnu. þar bagar
að flestu leyti alt öðruvísi tdl, en
meðal annara landa og stórþjóða.
Og ættd ég ekkd gildar ástæður til
fvrir því, þar sem ístendingum við
kemur á ættjörðinnd, að kalla
þet'ta heimatrú'boð þar gjörræði
og smán, sem léiddi snndrung og
óblessun yfir þjóðina, og þar á eft-
ir an'dteg'an dauöa og ósjálfistseði,
— þá befði ég aldrei á stað farið
tii að berjast móti þessu máli'.
Mér stendur þaö alveg á sama,
hvort hr. Hofteig þóknast að kalla
mdg beiðingja eða Lvað annað.
Hann segist ekki geta við mig átt
frekar vegna minna “lifsskoðana”.
Hann um það. Ég get ekkert viö
hann átt vegna bjá'lfaskapar hans.
Og ég kæri mig ekki um neinar
ráðteggingar frá hans hlið. Ef
hann hyggur, eins og hann gefur í
skyn, að ég geri það af partisku
við séra Jón Bjarnason, að vera á
mót'i þessu máK, þá er hr. Hof-
teig jafn rangur þar sem annar-
staðar. Ég hefi verið vinur séra
Jóns, og aldrei látið halla ednu
orði aö honum í mín eyru, svo að
ég hafi ekki revnt að taka svari
bans, En — “ég vinn það ei fyrir
vinskap manns, að víkja af götu
sannteikans”. Ég geri það ekki jyr-
ir nokkurn lifandi mann, að viðnr-
kenna innri missíónina hiedllaríka
fyrir íslattd. þetta hedma'trúboð
getnr orðið fvrir hina smáu þjóð
það voðaafl, sem Istenddnigum er
jafn lífsnauðsyntegt að 'berjast á
móti og reka af höndum sér, eins
og kirkju og konungsvald varð
þeim ofurefli á miðöldunum.
Ég þykist vdta, að aumingja
Hofteig þyki heiður að því, að
troða sér upp að hlið séra Jóns.
En honum er það stór minkun og
skaði í þessu máli. þar þurfti
hann sannarlegt mikilmenni til að
hrinda þessnm voðagesti áfram,
þvert á mótf vilja og skoðun allra
beztu og skvnsömustu manna hér
vestra, og sárnaiiðugt aliri heima-
þjóðinni, — aö un'danteknum fá-
einum rolum iíkum hr. Hofteig.
Lárus Guðmundsson..
Glens 0{r gfaman
þær hoppuðu, dönsuðu
og hvítþvegnar glönsuðu
í húmimi þar,
, því hugljúfinn góði
með hi'tann í blóði
í hópnum þeim var.
Haffli stóð þar nú reistnr
af iúattum leystur
í léikara búð,
með hrukkur á enni,
sem baföldur renni
um hrufótta súð.
Sú blíðmála' stundin
við 'blómgaðan lundinn
ei blekt var af heim.
Og 'brýrnar upp hóf ’ann