Heimskringla - 24.10.1907, Qupperneq 2

WiiuMpcg, 24. okt. 1907
K EIHSKRINGL A
HEIMSKRiNGLA
Pnblished every Thursday by
Tbe Heimskrinpila News S Pnblishine Co.
VerO blaOsÍDS J Canada og. Bandar
12.00 um AriO (fyrir fram borgao).
Sent til Islends $2.(0 (fyrir frart
bortraOaf kaupendnm biaOsins hér)$1.50
B. L. BALDWINSON,
Editor & Manatrer
Office:
729 Sherbrooke Street, Winnipeg
P.O BOX 116.
'Phone 351 2.
-Ríkisstjórn járnbrauta
í scptember hefti tnánaöar rits-
ins “The Canadian Investor’’ er
góð ritgerS utn það, hverndg Can-
atliL stjórni járnhrauitinn sínum,
tmcð samanhurði á því valdi, sein
jámbrautanefnd ('Railway Com-
missiion’) ríkisstjórniarinnar hefir
yíir járniirautum í Canada og því
vaildi, sem 'lnter State Commis-
sioit’ Randaríkjanna hiefir yfir
hrau'tum þar syðra. ’ 1 Canada er
‘Railway Commission’ þriggija'
niatuia nefnd. Bmbæitaskipun
þtarra manna giidir alla iífstið
þeirra. Formaður nefndarinnar hef-
ir 10 ;þús. dollara árleg laun, cn
■iánéi tveir hafa 8 þús. hver á ári.
þcss'i lífstíðar embættis veititíg og
hiíiu ársfaun ludir þa.u ájtrif txteðal
atniars, að gcra tu-fndarinenn með
öHu óháða öllttm' járnbramtarféKjg-
tttn. þeitn er trygð staðatt og laun
iai', tif þcss að gcra skyldtt sína án
nokkurra utanaokomandi áhrifa,
og með því augnamiiði eingöttjgu,
að haga þvi starfi fyrir íbúanna
hagsmuni, um leið og .þeira wiga
að vera sanngjarnir í garð járti-
■bræuta felagatina.
I* öðru lagi hefir lífstíðar em-
ba-tfcis veitiingiin þau áhrif, að
mentiiirnir venjast og verða gagn-
kunnugiir málum þeim, sem þeiir
edgia að mcðhtindfa, og má því
vænrtia, að verkið íari }>eim betur
úr hendd hendi, heldtir en ef árlegta
væri skift um nefndarmenn, svo
að ekki væri títtri tdl, að kyifnasrt
málumtm rækilega mieiðan embætt-
ds rtdmaibild'ð entdst.
Og í þriðja lagi hefir lifstíðar
veirtditgdn þatt áhrif, að íesta tiltrú
bse-ði þjóðarinnar og brautafélag-
atntia á iiiefndinui, og gera Ifeitni
léttara fyrir að reka starf sitt.
Neitndin var setrt og starfssvið
inennar ákvcðið ekki ednasta tneð
saanþykki ríki.sþángsin.s, heldur og
einnig með samþykki hinna ýrnsu
jáirnbraurtafélaga, sem mi starfa í
Canada. því iþau sáu og viður-
kc'tKlu, að það cftirlit, sem tnieð
sér yrði liaft fcil hagsbóta fyrir
þjóðina í heild smnt, það væri í
raun rétrtri einnig til haigsbóta fyr-
ir sig, þegar tif lengdar léifci.
þaið væri rang’t að segja, nð
nefnd jtessi hefði stjórn járnbraurt-
atitUL á valdi sinu. En hún heíir
svo fullkomið eftirlit mt-íj starf-
rækslu [xárra, að ákvæðd hennar í
Jtví efnd icr bein.t og ómóitmælan-
fegt vaidtboð.
Verkahringur þessarar niefndar
cr ttmfangsifiikill og vandasamur.
Hún heiir eftirlit með þciim t-al og
málfyráðutn, sem járnbrautaféJögin
eiga eða starírækja, og öllum at-
riðum, cr snerta þatt mál. Kúit
getur skipa-ð fyrir nm J>að, hvar
og á hvern hátt skuli hagað járn-
braurta byggiugum í öllu Canada-
veidi, og getur skipað fyrir um,
hvar byggija skuld járnbrauta/brýr
að ha-fa tneð höndum í samban'di
við starfrækslu bTatttan'na. Nefnd-
in getur ekki skipað fyrir um bygg
ingu brúa ylir skrpgeng fljót eða
ár og hvernig og hvar þær skuli
byigðar. Eiitts gietur hún skipað fé-
lögunum að byggja prívat auka-
spor úit frá brautum Jxirra að
vcrzlunar og vöruhúsumi framledð-
enda og kainpmanna, J>ar sem hún
tielur slíkt nauösj’nlogt eða heppi-
legrt. Niefndin getur og hafrt yfirlit
með Jneim kröfum tdl skaðaibóta,
eöa á antvan hátt, sem gierðar eru
gegn íélögnmim, og getur Jyannig
kyrsett eða ónýtrt ósanngjarnar
kröfur, eat satnþykt hinar, sem að
honnar dómi eru bygöar á gdldum
rökum.
Nofndin hiefir vald fcil að ákveða
um það, hver lönd brautafélögin
megi taka lögnámi án samþykkis
eigendanna, til vegastæða eða þvd
um Hkt, og hún hefir fult ákvæðis-
vald i öllum lögnámsmálum. Eng-
in járnd.iraut gie.tur farið yfir eða
gert samskey.td við aðra járnbraut
án sant'þiykkis niefndarinniar.
Jáirnibrautálögiin ákveða um
srtörf og skyldttr itramkvæm'da-
srtjóra járii’brautafélaga. Unddr lög-
uni þediii má ákveða tim fargjalds
og flutndngsgjalds upphæð þá, sem
járii'brautafélögin tnega setja. All-
ar töflur yíir flokkaskipun varn-
ings, og far og fliitniingsgjöld
verða að leggjast fyrir ic.diwlina,
og hofir hún val'd til að gera á því
J>a>r breytingar, sem betini þykja
ua'uðsynlegar eða iæp'pdlegar og
réttar. Ilún heíir og efitdriit tttieð
því, að gjöldin séu ekki tndstuun-
andi, svo að þau kotni Jxvtvgra nið-
ur á fólk í ednu héraði eu öðru, og
ekki má setja tiltölukiga ha>rri
g.jöld' fyrir flutndng yfir stuittan
heildnr ett langan veg, netna ef
nefndin er sanniærð um, að gdW á-
srtæða sé til þess, þanndg, að sér-
stakar ástæður geri það nauðsyn-
legt. En jnessi umsjón nefndarintiar
mieð fiokkskííting varnings og flutn
ingsgjöldutii hiefir afiar tndkla og
iiolla Jtýðingu fvrir þjcvðina, J>vi að
það tryggir jafnréttii fyr'ir allar
bvgðir landsins, og gerir fé'lögnn-
tim ómögulegt að beita ósann-
girni vdð nokkurt sérsrt'akrt hérað
uinfram önnur héruð. Jxwsi itil-
sjém kiemur í veg fyrir leynilieiga
endurborgun frá járnbrfiutaiélög-
timim tdl viðskiftavina 'Jx-irra, á
fcngmmt flutiiingsgjöldum, og J>að
tryggir þaö, að sá sem miest vörti-
magn hefir að flytja, borgi eius há
HutningsgjöW í tiltölu vjð vöru-
miagn sitt eins og hinn, sem mimna
hefir til fliitnings. Og edrtirlirt og
umráð nefndarinnar troeð lesta-
gangd, vagnafjöWa og Mðurröðttn
v;igna, eða vagnamagnd á hveirjiim
sérstökum hhirta braprtanna, try.gg-
ir það, að þeir, sem þtirfa á vögn-
um að halda, geta fengið þá í rétrt-
um hlutföHum við aðra.
Af Jnesstt, sem hér liieiir vierið tek-
ið fram, er það ljóst, að canadriska
járnbrauta uefndin helir full og ó-
takmörkuð iunráð yfir og eftirlit
með ölltt því, st-m lýttir að bygg-
ingu, viðhaldi, starfrækslu og um-
bótum járnbraiita í Canada, og að
hún htfir vald til þess, að veiita
sér alla þá hjálp og Jxkkingii, til
þes« að ráða iréttilega frant úr hin-
nm ýmsu vandamáJtrtn, sem hæf-
tistu strfræðingar og'æfðvistu verk-
fræðingar geta 'í té látið gegn
gciðri borg.tin. Og lesendur ern
heðnir að fesfca í tndnni það, að
Jcessd nefnd hefir svo órtakm'arkað
dómsvaW í öllum þesstim máfiim,
að það er ekki hæg.t að áifrýja á-
kvæömm bennar. J>að, sem. hún
editt s'intt segir, það verður að
stanid'a.
millíómtm dollara er árlega varið
til brauta framlenginga og annara
umbóta. Að eins 25 ár eru lið'in
síðan fyrsta gufuv'élin gekk á
L'ruutarteinum hér í Maurirtoba. En
nú eru 5 þúsund mílur af járn-
brautum á þvi svæði, sem á sl.
ári framkiiidcii nær 100 milWn.r
busliela af hvevti. Og að ci.'s eltt
af Jjeint brautafélögum, sem liét
sbarfa, er á þessu ári að verja 20
mdliíónum dollara til urnbóta á
brautakerfi sínu hér vestra. Af
þeirri upphæð er $11,808,721 fyrir
vagna og umbóta útbúnað,
og er afigerleiga fráskilið því £é, er
fiélagið ver til brautaJagndhga. —
Önnur fclög eru að vinna í sömu
át't og með sama afli í sarnan-
burði við stærð þeirra og bol-
magtv. En hverstt ört, sem fclögin
færa út kvíarnar, þá haifa þau tæp
ast við að mæta þeim þörfum, er
manttigrúi sá heitntar, sent stöð-
ugt streysmir inn í landið og bygg-
ir hverja svedt á fætur amnari.
það er því hinn mesti hagttr fyr-
ir iþjóðina, að hafa þá eftirlits-
nufnd með starfsemi járnbrantafé-
laganna, sem hefir vald til J>ess að
segja íélögunum, hvað þau verði
að gcra, og sjá um að þau geri
edns og hún segir.
Guðni. Friðjónsson
Veslanhafs
Herra Guðmiindur Friðjónsson
skáW á Sandd hcfir fcngið rúm í
síðasta biaði ilRrcriðab]ika" fy.rir
alldanga grerin, Jxir sem hann gerir
tilraun t’il að fcgra málstað sirm,
fyrir "gijtnihlaup" sitt á íslen/.kt
kveitf'ólk í vetur er leið.
Ég skal strax taka J>að fram, að
ég tc.k tnér ekki ponna í ltönd til
að svara þessari grcin G.F. af
þVÍ, að þessi handaþvottur hans
sé nokkrn fullkotnnari e,n l.já Píla-
usi forðutn — málstaður hans
gagnvart kveníólkitttt er litlti betri
cn áður — helditr af því, að ég,
setn eiinn Vesttir-íslencHngur, kæri
nvig ekkert tim, að venja hr. G.F.
éða nerinn annan á það, að troða
VÍSVITANDl ósann'indum upp að
vit'iim tndnum, í þe-irri von að ég
kyttg'i þeim timsvifaust, ems og
G.F. sýnilega xtlast tdl, að viö
Vestur-ísk-ndingar gerutn með J>ess
ari groin sintii. Aldred helir tnér
vií-nð það JAFNLJÓST, og Jwgar
ég llatti Jæssu hefti “Rr'eiðablika''
U|>p, að tnargt óhreint er þar á
sveimi, sem ekki hef-ði verið leyft
að koma nálægt Rneiðablikum hin-
um fornu. Enda bera hin yngr'
“Bneiðablik" Jvess ljós merki, að
Jvtir er ekki Baldur “hinn hvit-i
áss” húsum ráðandi.
G.F. byrjar með 'því, að rekja
þráðinn í leikriti Ibsens “þjóð-
fjandinn". Ibscn læfcur aðalpersón-
una i þvi leikriti vera la'kndr, sem
bemdir á, .að vatnið, sem íólkið í
ednu þorpi baðar sig úr (þjóðfélag-
ið), sé eíirtrað. G.F. líkir sjálfum
sér við Jvetnvan læktiir og þykist
j hafa J>rætt sömu braut og hann,
trocð rirtsmíðtim sínum mn óskir-
I lífi íslen/.ka kvetifólksins, s?m ég
I hefi áður mdtist á í hlaði Jæssu og
j sýnt útdrártt úr.
En Jxssi samlíking G.F. er bláfct
áiram bjárvafeg. Fyrst og fremst
sýnir hún cihæíilegt sjálfsálit og
mikilmensku, og t öðru lagi er G.
F. svo skynsamur troaður, að hann
hlýtur að sjá, að )>a<5 er ólík lækn-
ittgia aðfcrð, sem hann sjálfur og
Ibseti brtika til að lækna það setn
! aflaga fer í þjóðlílinu. Ibssen sýnir
i skáldrirtri en G.F.
og l.var gexa skuli jarðgöng fiyrir I st'a™aa~ Að eins m& skjóta 'in<Hr fólkinu það . v,., .
sporvegi braufcanna. Og hún líefir j *,r® nrð dómara því hvorrt ncfndin I ve5ur fram ag uv{ j ej™jn pel-sónu,
valrl tM a.« wi'in fvrir nm hwrnir , ha<1 1 «>nhverju tiifclld stdigið nt ! með hóflausri frekjit og sleggju
verkahring 0;- 1 * Sí-J
vald til að segja fyrir um, hvierniig j nan 1 rínhvcrj
haga skuli til þar sem svo stenclur | *'L’r’r s’n-n lóglega
á', að brautir mætast, og geitur
set-t öll þau ákvæði, siem hervni
þykja nauðsytileg til . að tryggja
vernd á lífi Jtairra, sem með braut-
íimim flytja. Hún getur skipað fivr
ir twn allan lestagang og getur lát
ið fclögin breyrta tímatöflitm sín-
tim efitrir því, sem hemtd virðist
bezt við eiga, og geifcur ski.piað fé-
lögunum að setja aiikalestir á
braurtdr sínar, ef húin áJtrtur Jíess
þöri
Jáxrobratiitafélögin verða að
senda rocfndinnii skýrslur um öll
slys, sem kotroa fyrir á brarotum
Jaedrra, og wm dauða eða medðsli,
sem troenn hljóta við þau. Allir
samnmgar um söltt, leigu eða sam
stieiyipu járnbranta verða að tiil-
kynroast ttiefndinni og henroar sam-
þykki að íást áður en slíkdr samn-
ingar geta ferogið gildi. Nefndin
gattir skipað fyrir ttm þaron vagna-
fljölda, sem télögin skulu hafa á
hiinttm ýmsu |>örtum brawta sinna,
svo fulhtr jöfnuður sé í því tilliti
með hinum ýpistt héruðttm lands-
fns. BraU’tafélögrin verða að leggja
íyrír nefnddna alla uppdræíti og
fyrirhttganir í sambarodi við bvgg-
ingti brauta, hvort heldur er aðal,
auka eða hKðarbraurtir, og fá s.un
þykki hettroar áðtir cro bygt er. Og
það sama gildir tim brýr og óll
iinnur fyrjrtæki, sem íélögin kunroa
b
gerrt raðstafandr um edtthvað það,
sem hútt áttd ekki að ski'fta sér af.
En það hefir ekki komdð fyrir enn-
þá og ekki líklegrt að koma fyrir.
Jiárnbrautafclög Jjessa lands hafa
ófcta af nefnd þessard og lárta sér
ekki til htigar kotroa, að óhlýðnast
ákvæðtrm hennar, beldur gera þau
Jx'gjandi það, sem hún skipar, —
hvort sem [x-ini líkar það betur
eða ver. Meira vald en roefnd J>ess-
ard ec veitrt af ríkisþinginu í Jxriin
troáJum, sem húro er skipuð fcil að
fjadla- tim, er naitmas-t hægt að
hugsa sér.
þeir, sem kttnntigir eru, segja,
að ‘Trober-State Commission’ B.-
ríkjanroa, sem hefir svipaðan verka
bnirog Jxlt — að nafni fci'l — eins og
‘Raiilway Commission' hér i Can-
ada, bafi svo Ktvð vald )>ar syðra,
að það sé að eins smáræðd í sam-
arobtirði við vaJd járnbra'urtaroeínA-
arinnar hér, og að ja'fnan tnegi á-
frýja ákvæðttm hennar til dómstól-
anim og þannig draga um lengri
oða skemmri tíma að koma 4 ttm-
bótum Jteim, sem hún vdll vcra
láita, og i mörgutro 'tiHiellu'm að ó-
nýta alveg ákvæði henroar. Hér
royrðra er ekkert slíkt mögulegt.
það er sýniLegt, að vald Jnað, er
Canada roefndin hefir, er alls ekki
of mikið, jjegar J>ess er gætt, að
landið er óðum að byggjast, og að
troeð hóflatisri
dómum. Hver aðfcrðdn cr hedlla-
j va-nlegTÍ ? O'Hkar eru Jxrr, svo ó-
j líkar, að það er þýðirogarlaust fvr-
| ir G.F., að reyna að réttlæta sig
tm-ð þvi, að jafna Jx-dm satnan.
Hefði G. F. farið að dætni Ibsens
og brúkað .skáWskapargáfu sína
t'iL að semja skáldriit (sögtt eða
ledkriit) og sagt þar, það scm hann
vildi seigja til þjóðarinnar, þá væri
hann maiSur að meiri.
G.F. gerir tilrann til að snúa sig
út úr fyrstu nmmælum sintim, —
Jx-im “að önnttr hver kona og
sti'Uka á landintt liggi flöt i óskír-
lífi, þegar því er að SKIFTA” —
troeð þvi a-ð balda þvi fram, að
með orðunum, “Jvogar þvi er að
skvfita”, hafi liann að ríns áfct við
það af kvenfólkinu, sem verði á
vegi úitlenclinga. Við þstta er það
að athuga, að bæði er Jx'-trta upp-
haflega óljóst og klauíalega frant-
sett, ef Jvertta hefir verið medningin,
því allir sjá, aö ummælin lá
bainttia við að skilja á þann veg,
sem þau voru fram setrt, nfl., að
hann æt'ti við “aðra hverja konu
og stúJku á landinu”. En látum
það svo vera, að Jætta hafi vakað
fyrir G.F. sem hann segir. En
hvafta mælikvarfta hefir G.F. fiyrir
því, aft annarhver kvenm-aöur
sem verftur á vegi ú'tlcnditjga liggi
flatur, “ef komið er við hann með
flöttim lófa’’ ? Vitanlega alls eng-
ann. þetrta .er því bara órökstudd-
ur sk^gjudónmr.
G. F. segir, að “enginn sem hafi
andmælt sér á íslaudi hafi nafn-
gre.int s-ig", og “allir hafi svarað
sér með skömmum og eingu öðru".
Hvorttveggja J>etta eru VÍSVIT-
ANDI OSANNINDI. í- fljótu
bragöd ttnan ég eíitir tvedmur rit-
stjórum íslenzkum, sem andmæltu
G.F. í riitstjórnargreinium, og G.F.
voit vel, að Jwer eru skrifaðar und-
ir naJriri rirtstj., með öðrum orðunt:
undir fullu roafni. þessar grednar
skriEuöu þau Jón ÖlaJsson ritstj.
og Briet Bjarnhéðinsdótrtir, hvort
í simt blaðii, atik J>ess talaðd séra
Martith. Jochumsson um Jietta máJ
í “þjóðólfi" og sagðist aldrei hafa
heyrt annan cins ósóma bor'inn á
islenzkt kvenfiólk, og hefði hann þó
oft heyrt um það talað Læði af út-
I lendingum og öðrum. J. 0l., Brí-
et Bjarnroéðdnsdóttfr, og ýmsir
ífedr'i, sem ekki nafngreirodu sdg,
svöruðu G.F. með RÖKSPIMDA-
FÆ7RSLU, sýndu honum að hans
EIGIN röksemddr voru lifcilfjörfeg-
ar og gripnar úr lattsu lofti, og
að þefcta mál hans var nteira bar-
iið fratn iroeð hóflaiisri frekju en
forsjá'. Og fleirum befir sýnst það
sairoa.
Eg skal Vicl ganga inn á Jiað, að
G.F. biafi ætlað að skrifa Jiessar
greiitiar sínar í góðnm fcilguingd, en
ég ex mjög hræddur um, að árang
urinn ad þeint verði öfiugur við
gömlu söguna: “það setn þér ærtl-
uðuð að gera ilrt, v-arð til góðs",
— einungds vegroa J>ess, að G.F.
lét ofi.stopaiin hlaupa meö sig
“gömiblaup”. Hefðd hann hægara
faríð í Jiessar sakir og viðhaft
SÆMILEG orð og ummæli, J>á
hefði nteira áunnist, og J>á hetfði
G.F. strandað á færri skerjttm, cn
rattn hc-fir á or&iö.
G.F. segir, að “sér hafi komið a
óviart", að lslendingar vestan hafs
skyldu andtnælá sér, “því þeir
gátu þó ekkj né konur Jx-irra tekið
til sín ákúrttr mínar”.
þeifcba er clálítdð undarfeg setning
hjá G.F. Hann segist sjáltur elska
Jjjóðina SÍNA, og ég vdl ekki efa
þaö. En getur hann ckkd giet'ið sé-r
■þess nærrd, að það geri FLEIRI,
og það J>ó þeir séu búsefctir vest
anhæfs, og taki því sárt, þegar
jafnsrtórkostfegar sakargiftdr eru
bornur á þjóðiroa eins og G.F. því
tni'ður hefir gert sig sekan í ? Eg
er sanitfærötir um, að G.F. léti sig
skifita öll mál tslands og íslenzku
J-jóðarinnnar, þó hann væri bú
^ettur hér vestra,' og Jtess vegna
situr sdst á homim, að fárast yfir
því, J>ó landar bér veiti því eftdr-
tekt, sem fram Ber lijá bewnaþjóð
inni og feggi þar orö í belg. Auð-
vdfcað verður það skiljanlegra, að
G.F. hafi “kotroið á óvart" 11111-
ræður frá Wiesrtur-íslendingum itm
þetta mál, ef fcekið er tillit til 'Jiess
sem sannfrézt hefir hirogað vestur,
að kvenmaður tnjög nákontinn hon
utw hafi lerot í þvi ólároi, að kom
ast í oí mókið satroband við úrt-
Jending, og það hafi svo valdift
Jieim' stormri, sem G.F. hefir gert á
islenzkt kvenfólk. En það er held-
ur fljótlmgs-að hjá G.F., að “rjúka
i hárið" á ísfenzku kveníólki YF-
IRLEITT fyrir þaft, þó ETT-
INGI hans hafi hrasað í Jx-ssu
efni.
Við þetta verftur það' líka skilj-
anlegra, þó “Norðri” segði, að G.
F. “gæti talað gilt úr hóp í þessu
efroi". Hiann befir vitað, hvað hann
fór.
G.F. spvr Vestur-íslend'inga all-
margra spurninga : Hver jti |>eir
gieiti mótmselt ? Hvort Jx'ir hafi
lesið greiuar sinar ? Hvort Jx ir
hafi verið á þedtn hálti svellum,
sem hann talar um ? Hvorrt Jxir
hafi séð þá, sein falla á hálkunnd ?
Hvort Jxiir hafi veri,ð i sildarveri
Norðmanna við Eyjafjörð, — á
hvalaviei'ðum á Aiistíjörftutn eða
Vestfjörðum — á strand'báduroiim
o. s. frv. Tveimur fyrstu spurn-
ingumrmi er hægt að svara játandi
fyrir himd alltnargra Vestur-ls-
lendinga. Utn hinar er það að
segja, að Vestur-íslendingar gætu
spurt G. F. sjálfan þeirra allra, < g
það mundi standa á svari .'rá ’non-
um við Jjeim, nemia hann g .-ti
sjálfsagt fcilfært dætroið, setn ég gat
um hér áftur. Eroginn ísfending'tr
veit tiJ, að G.F. hafi verið vift síld-
veiðar við Iíyjafjörð, eða á lival-
veiðttm Austanlands 1 eða Vestan.
Kunnuglr þingeyingar segja, að
G. F. hafi ferðast einu sinni kring
um land á strandbátum, og enga
óskírKfis sögu hcfir hann enn rt.il-
fært úr þeirri ferð, — hann heftr
J>ær aJIar eftir ÖDRUM. Frásögn
mannsdns og komtnnar, sem G.F.
vitroar tdl í grein s'innd tittt, aft
strandferSask ipdn Séu “fljótandi
va-ndisl.ús”, er ekkert anroað en
endurtekning á gamla mál.shæfctiin-
um “ólýgdnn sagði mér”.
Af hverju gat G.F. ekki komið
fneð einhverja líka sögu úr sinroi
edrni ferð rneð strandfcröaskipun-
unum í kring um landiö ? Og af
hverju var “merotakonan", — scm
G.F. vitroar svo mikiö til sér til
miádsbóta — ekkri eins fær um, að
þakka G.F. imdrir eigitt nafni opdn-
berlega, edns og að láta HANN
brirta kafla úr bréfi sínn, án þess
að láta vdta, hver hún er ? Var
það ekki lítilmenska ? Hún kvart-
ar itm það, að hún sé ekki vel
pemiiafær, og segir : “Ef ég hefði
verið pennafa'rari, myndd ég hafa
þakkað yður opinberLega", o. s.
írv. léf J>essi kona er ekki svo vel
penroafær, að hún getd þakkað G.
F. urodir fulju nafnt, úr því hún
bcfir lötig'iin t’il þess, þá held ,ég að
“merotun” hennar sé harla lítils-
virði. Að þessu atliuguftu, þá er
ég á þeirri skoðun, að álit þessar-
ar konu sé ekki eins mikils viröi
eins og G.F. heiir reikniað út að
það væri. Vestur-lslendingar eru
víst tnargir svo skynsamir, að
J>eir “mótmæla” ekki að ‘edns
Jnessu “áhyggjuefni” G.F., heldur
fleirum af hans ‘‘áhyggjnaftnrm'’’, t.
d. því, að það sé sýtiiilisgur skaði
fyrir þjóðfélagið, að ýmsir islenzk-
ir andans hæfifeikamenn hafi dáið
4n Jiess að' ltafa gietið börn. Hvað
sýtrir reynslan okknr í því efni ?
Eru ekki ílestdr af okkar mikilhæf-
ustu mönmim 'bændasytiir ? Eg
svara Jx’irri spurningu hiklattst
jáfcandi. Við höfum allmörg ljós
dætroi, sem sýna, að ednmitt börn
ýmsra okkíir mestu gáfna og ha fi
ledkamanna eru an'dlegir og likatn-
legdr vesalingar, og eru því mjög
óldkfeg til að sfcanda nokkurrotíma
fratroarlega í mannfélagintt. 1 Jx«tta
sinro a’tla ég ekki að kotna með
sérstök dætni til að sanna tnál
mdrt't, en óg heíi þau reiðubúin nær
siem vdll.
Eins lengi og þjóðiit á hæfiJeika-
menn, þá ætrti okkttr alþýðumönn-
mn að minsta kostf, roð vera eins
kært, að [x-ir kæmu úr okkar
flokki eins og úr flokki lærðu
troannanna.
þcssrom og öðrnm “áhyggjtiefn-
um'” G.F. mótmæli ég fyrir mifct
layití, og svo iiuitiu fleiri ,gcra, sent
öitthvað þekkja til manroa og mál-
efna á fslandi. G.F. hefir mieð “á-
hyggárogreinutn” sínutn og eins
Jnessard “Breiöablika" gredn “kotn
ist á '‘glapstigu og hlaupið geysi-
löng gömihlatip”, edns og hann
sjálfur kemst að orði, og edns og
ég befi sýnrt ltonum og sannað hér
að framan. Eg vildi óska, að G.
F. feniti ekki i svofeiðis ástand yít-
ar á lífsledið sinni. Eg vildi segja
G. F. og öðrtim, sem álíta, að ís-
lendingar séu að verfta hættufega
siðspiltir, að nýkomnar lattdliags-
skýrshir, sem ná fram að árinu
7906, sýna, að' í siðsemi scm öðru
er þeim stöðttgt að fara fratn, —
þrátt fyrir FÆKKANDI hjóna-
bönd, en FJÖLGANDI úrtlerodinga
á siðustu ármn. Á árunttm 1900—
1905 fæddust 27 ferri óskilgetin
börn af hv.crju þústtndi, en á 10
síðltstli árttm tiítjándu aldarinnar.
Rétfc er það, að vara ísfendinga
við öllum tindirlægjtiskap og dekri
vdft útfendinga, eins og ritstjðri
“BreiðaL'lika" gcrir í síðasta
blaöi. En í J>ví sambandi deitur
tnér í htig, að eins, og ekki síftur,
þyrfrtd að vara ýmsa íslendinga,
seun skrifa í hlöð og tímcirit
nregin hafsins, við J>ví, að
söngla ekki ár og dag í gegn sín á
mdLli þenna lofsöng “lofaöu mrig,
þá skal ég lofa þig afitur", eins og
sumttm af þed’tn sýnist vera orðið
tamt að tönglast á, hvertidg soni
á sterodur og hvernig sem' málaiefni
eru vaxin. þannig lagaðtir lofsöng-
ur, efta rébtara sagt skri'Sdýrsháitt-
ur eða dekttr, er hrerint rót sagt
ósamiboðið hvítrom, mentuðum
mönnum, og tniðar Ktið til J>jc>ð-
þrifa.
A. J. JOHNSÖN.
FRETTABRÉF.
SLEIPNIR, SASK.,
4. okt. 1907.
Herra ritstjóri! Vdlt þú gera
svo veil, að gefa eftirfyigjandi ldti-
um rúm i Heimskringlu.
Til Jx'SS að umherimuriun glevmi
ekki algerlega tiJveru okkar, ærtla
ég að skrifa uokkrar Knur ttm
helztu viðburði hér t hygðinni.
Heilstifar hefir veriö upp á það
bezta hér í strnnar, varla að nokk-
ur maður hafi fettgið kvief. Aftur á
tnó-fci helir veðuráttan vorift óhiag-
stæð, einkum síðastliðna tvo máni-
uði. Ágúst og fyrri hlutd seipfcem-
ber voru svo votviðrasamdr, aft
bændur hafa áfct fult t farogi með
að ná saraan nægtim hevijiim, sem
hvergi nærri ertt góð. Siftari hluti
september var nokkru þnrrari, en
með sifeWum rosa og frostrom á
nóttnm. þó held ég, að flestir
bæroditr hér um slóðir hafi verið
bunir aft slá hveitd áðnr en frost
kom, svo ú'tlit er fy.rÍT meðal ropp-
skeru i ár.
C. P. R. félagið lætur vinna aí
kappi á brarotinni vestur af Seho.
Bæjarstæði- hafa verið mæld út
alla feið frá Seho til Saskartoon.
Stærsta bæjarstæði, sem mælt hief-
ir verið út frammeð Jxssari, brarot,
er þrjár milur vestur af Sfeiipndr (
P.O. og á að heita Wynyard, og
veröur ‘Divisional Poirot’. Lóðdr í
þeim bæ seljast frá $150 til $600
hver.
Jðnaðar sýningin er nýaístaöin,
var haldin í Qroill Lake 26. sept.
Nokkrir ískmzkir bændur héðan úr
bygöinni höfðu til sýn'is hveirti,
garðávexti, hross og flcdra. þessir
bærodur hlutu verðlaun : Sigíús
lfetgtnanti fj’rir liveiti 1. verðlaun,
og satni 4. verðlaun fyrir garðá-
vexti. Sigurjóit Sveinsson, fyrir
‘Preston’ hveiti 1. verðlattn. Egg>-
ert Björnsson, fyrir ‘Flacc’ 2. verö-
laun. Arnbjörn Björnsson, fyrir 7
vetra fola I. verðlaim, og sami
fyrir keyrsltthross 1. verðlaun.
þefcta er sýndshorn á landbúnaði
bér. línnjiá einu sinroi hofir landið
sýrot það ótvírætt, aft þær korn-
tegunclir, sem gieta þróast í Mani-
toba, geta einnig náð fullum
þroska bér. J. S. T.
Hcrta ritsitj. “H'eimskrmgJu’,.
I blafti yðar dags. 17. þ. m. skýr
ift Jx:r frá því, að hr. Jón Ölafeson
í Rvík hafi í blafti sínu lýst yfir
þvi, aö liann eigi útgáfit-rértt a
Ijóöum Kristjáns skálds Jónssortar
og ég hafi he'iinildarlaust gefið þatt
út.
Viljið [>ér nú eiJilrig skila því frá
tnér til fesenda “Heimskringlu".
að þetta sé ósatt, Jón Ölalssori
edgi ekki og hafi aldneri átt útgáfu-
rébtinn og enginn edgi bann annar
en ég og systkini mdro. Jón Ólafs-
son falaði að sönmi útgá'fu-réttinit
af föðiir tnimim skötnniu eítir and-
lát Kristjáns gegn ákveftinni borg-
un, eti haron borgaði aldrei hift ttm-
samda vcrð og íéll því samningttr-
inn að sjálfsögðu niður. Báðar
Reykjavíkur útgáfur Kristjáns
kvæöa eru því h'eimiWarlausar.
Sönminargögti i ,)>essu troáli
verða íratn borin á öðrum stað og
á aitnan bátt. t
Virðingarfylst,
Björn B. Jónsson,
P.t. Winttiipeg, 18. okt. 1907.
Vill góðfús fesari gera svo vel
að senda mér áritun Guðmundar
GuðniumLs.sonar, frá Björk í Sand-
víkurhnep.pi í Árnessýslu, er flurtfci
til Ameríku fyrir 4 eða 5 árum.
Thorgils Asmimdsson,.
Blainc P.O., Wash., U.S'.
— Kolanámi mikill befir fundist
Ljá bæntim I/andbreck í Alberta.
Ein æðin er 75 fet á breidd og kol-
in 'eru liörð bg sem líkusrt Petin-
sylvanía kolumi. Félagið, setn á
nátroa )>entia, hefir 6 þúsund ekrur
af' kolalöndum á þessu svœðd’. Nú
vinroa að ediis 30 ntietin við náttta
þetwia, en tali'ð víst, að hann verfti
intian skanvins með Jx>iiin stærstit
Catiada.
-r- Eldur í v agnagciym sl u húsii
strætisbrauta féJagsdns í Niew York
')org flcrft'i 400 þtis. dollara erigna-
tjón þ. 9. þ.m., — 125 strærtis-
brautavagnar brunnu þar ti:l ösku.
Margt nianna var þar í hinni
niiestu lífehættu, en komust þó all-
ir lífs af. Nokkur hús í grend við
geymsluhúsiið bruntiti ednroig til
ösku. /
— Bankaiélag edtt á þýzkalandi
varð gjaldþrobtt þ. 17. þ.m. meft
7)4 mdilltón dollara skuldir, en lirtiS
meira en 2 millíónir dollara virði í
eigmtnn. Banki þessi hefir verið
starfandi í 77 ár. Hanro bofir varið
of miklti fé í námagröft í Bobcmíro
og i kolanáma í Astralíu, einroig í
fasfceigtiakattp i Vínarborg og land
þar i grörodiniii, og svo í ýmsar
iðnaðarstofnanir. Féð sat alt fast
í [x'ssum crignum, sem reyndiist 6-
seljanlegar, þegjar mest lá á að
koma 'þeim í peninga.
Æ v
iminning.
þorstednn þorkelsson Kelly and-
aðist 20. maí 1907 að heimiíi sinu
> West Selkirk, Man., 57 ára að
aldri. Bananiein hans var krabba-
mein í maganiim. Útföriti fór fram
frá ísfen/kro lútersku kirkjunni t
W. Selkirk, aö viðstöddu miklu
fjölmenni, undir tnnsjón I. O. F.
deildarinroar “West Selkirk" No.
1126, semi hinn látni var meðlimnr
i ttm mörg ár. Húskveðju og lik-
ræðtt ílutti scra S. N. Thorláksson
þorsteiinn sál. þorkelsson var
fæddur á Unasrtöðum í Kolbcins-
daJ í Skagaíjarftarsýslu þ. ió.marz
1830. þorkell faftir hans b.jó allan
sinn búskap 4 Unástöðum og var
giWur bóndi. þorsteinn sál. var 11
uikna, þá er hann mi.srtd föður sinn
og var honum þá komið í dvöl h.já
vandailausiim þar tdl hann var it
ára gamall. Var þá arfahluti hans
nppgenginn, og varð hann þá að
fara aft vinroa fyrir sér sjálíur. Eft-
ir fá ár réftist hann tij s.jóróftra,
°g stundaði þá vinnu þar fcil hann
vnr 29 ára, að hann giftist. Gekk
hann að eiga ungfrú Guðrúmi •