Heimskringla - 21.01.1909, Blaðsíða 2

bl* ? WlNNlPEO, 21. JANÚAR 1909
BEIMSKiINGLA
/
Heimskríngla
Pablished erery Thursday by The
Beimskringla News & I’iiMísMds Co. Ltd
Verö blaösÍDS f Canada otr Handar
$2.00 am áriÖ (fyrir fram borsaö),
Bent til islands $2.(4) (fyrir fram
borgaöaf kaupendam blaösins hér$1.50.)
B. L. BALDWINSON,
Editor A Manager
Office:
729 Sherbrooke Street, Winnipeg
P.O, BOX 3083. Talsfml 3512,
“Ofurefli”
þ3®si( miiklai saga leftír I.’.nar
HjörldJþsom tbr prorntufi í Jisafoldar-
preinitsmíiðju 19C’8. Húm er nýjasta
iskttizka saigam og að ýtnsu layti
sú tnierkiasta, setn rituð hi-íir verið
á voru mÁli. Hún er s.mi H iims-
krinigiu tiil umigatnrngar fyi'.r nokk-
uriwn tímia, ®Ui bæði er það, að
þaið tekur talsvierðan tíma að lesa
hauiii yfir, og svo er í raun róttri
RauðsyUil.'igit, að lesa' tvdsvar sutna
ka'ílama, tid þess að guta áittað sig
á, hvað það hclzt hefir verið, sem
vaktii íyrir skáldinu, er hiamn riedt
þá kafla. Kn þeittía er ekk'i flýitis-
verk, s.m gert veotiur á sköamm-
um tíma í takmörkuðum {rístuinid-
umi. Af þessu er það komið, að
það hefir dreigist að getía biákarinn-
ar. þiess hcfir hieldur ekki vierið
teán þörf fyr em nú, að húm er
komim/ á bókamiarkað Vestur-Is-
lenidinga, og nú attiglýstí í þessu
blaiði í bóka.hsta hierra N. Ottíem-
somar í River Park, Wimmipeig',Man.
Fyrst er þá þess að geitia, að
getíi, að sagam er premtuð á nið-
sterkam og húðþykkan loðpaippár,
með stóru, skýru letri. Húm er 380
blaðsíður aö stærö, í 25 köflimi,
og fjallar aðallega um þjóðl f Is-
lanids, eins cg það hiirtist í höfuð-
borg lamdsims, þar sem saigam g;r-
ist og þar sem hún er rituð.
t stittítu máli er efndð á þessa
le i ð :
Umgtir, hálærður og göíuiglyndur
prestur kemur með póstsl.'.’piinu
írá úitlöndum og lernddr í K.e:ykjavík
ti'l þess að tíaka þar við dó<m-
kirkjti'bratiöinu, sam hanm baifði af
söfnuðinttm verið kosinn tdl að
þjóma. þorbjörm Ólafsson, íormað-
ur safnaðarnefindarininar og aðrir
meðniefmdarmiemn hams, fagra prestíi
við tendinijit og fylgja honitimi lneiim
í hús þor'bþrnar. það, sem eitnna
fyrst mae'tir augum prestsims, þeg-
ar hann befir gemigið nokkur skref
upip frá hirygrjunni, er bilimidfullnr
manmræfill, sc.n liggur h'jálparvama
í siurremnunrii, sem lí oíamúarðar
ineðfra m gamgstát tinmi.
í þessum fyrsta kafla er þcss og
getið, að presiti hafi verið örðu'gt
rim landgöngu, V'egma þess fólks-
fjölda, sem safmpaðist firaan á
bryggjuna, til þess að 'glápa 4 að-
kommgesA, og fozra. út nm þá æfm-
týrasögtir, ám' þess að látía sig
mokkrtt skifta um það, hvort það,
sem sagt var, væri satít eða ósatít.
Jimn er í þessurn kafla getið uni
uagam, . bláfiátí’ækan, hcilsusjúkam
kriplimgs-dremg, sem átíti við þttt
kjör að 'búa, að verða að þola alls
kyns ójöfnuð af jtínöldrum sin'Uim.
1 þiessum fyrsta kafla er mieð ó- ;
najúkum tökum ráðist á siðleysd
íbna höfuðstíaðarins : Forvi'tnima
þýðinigarlausu, i slúðrið, drykkju
skapxnm og siðfcysi og .mamnúðar-
skort hjá börnum'Utn, Ireiðamdd af
illu ■up.peldi eg Ijótinn fyrirmiynd-
þá er kafli um hiíf.msókm þeirra
prests og Ragnhiklar t:l dauðvoma
umglings þar í borgámni. þau fóru
þam.gað si'tit í hvoru lagd, «n' hitítí-
ust þar af tilvi'jun. þar varð
þeirra fyrsta viðkymning. ■
þessir kaflar mynda byrjtut sög-
umnar. All,r hinir eru í raun réttri
aukning þedrra og uppfylling.
Séra þorvaldur Gunnarsson, nýi
pmestíurinn, ex hið miesta ljúfinenui
eg göftiglyndur ntioð afbrigðum, en
jafnframit stieifn'U'fastur og einibeitt-
ur. H'Onnm er lýst ólíkt tetur, ett
p.ne®tum er almiemt lýst í ísfcmzkum
skál'dsöigumi. þoribirnd Ólafssynj
hinisvegar er lýstí svo, að hann hafi
afviegialoitit Sigurlaugu vininukomu
s:na, k’om'ið hiemni til að drekka,
skerntí kvemieðK hemniar og skotið
i henmi að lokum undan til úitlamd.a,
þegar móðir henmar, mneð tf.lhijálp
pneistsins, reynd.i til að t.lja hienni
hugihvarf og hafa hattia úr vistdmni
j frá þorb rni.
Knn ier og lýst umgri'komu, Sig-
ríði, sem ásamtí Kagnhild-i fj:.iti
hucr til prest.hns, en har harm sinn
með þögulum tárutn, þog tr hún
vissi, að hann hafði trúlofaist
Raigmhildi vinkonu sinmi, yfirdóm-
ariaidótíturinni.
Sagam skýr'ir frá fiimdabaJdi
miklu, sem haldið var í Ruykjavík,
að tíilhlutun þorbjarmar, til þess
að afsegja prestinn, sem nú var
kcrminn í ómatS hjá þorhirni fyrir
afskifti sín af SigurliiUigarm>áliLniu,
aðallega. þedm fundi er svo lýst,
sem verstti skrílfundir gorast. Og
' amnaðhvort er ttm það. að ísfcnzkri
j mönnin gu er allmijög áibátíavamt —
jafet'vel mú á tuttugustu öldinini, —
eða skáldiS hefir ýk,t siðleysið. Kn
j hváð s. nt ttm það ka.nn að vera,
' þá er lýsinig þossa fmndar tilkynim-
' ing 'tíil lamdsbúa um það, hvermig
j skáldið li'tur á' framkotntt tnanna
. á fundum, í höfuðstaðnum.
Sagan endar svo, að .prestur
verður í mimmi hlutía á fumddmum,
og heíir í enda sögunmar ekki anm-
að að htiigga sig við en ást Ragm-
hildar, og voni'ta um sigtir þ:ss
góða í framtíiðimn'i,.
Ofurefli er góð sagi, riituð í
þeim tilg'angi, að hemda þjótlmmi á
það, sem skáildið finnur ábóitavant
í firi hernnar. Sa'gaTi kemur ó-
I þyrmiikgia við rotímu,narkaiim þjóð-
llíkamams: cfdrykkjuma, lausumg-
| ina, orðmælgiaa og slúðursögui n-
I ar, hræsnima og kærfciksleysið. —
| Slíkar myndir eru hverri ^Jrjóð
i nauðsymlegiar, og skáidin, sem þær
draga fram, hinir þörfustu um-
bótamemn.
Ofurefli er saga, sem verðskuld-
ar að vera vel keyptí og víðtesim,
og 'ættíi að vera á hverju haimih
Viestur-ísle-ndingia. Sagiam kostar 5
krómur á Islandi, .en h'r í lamdi að
cdnis $1.50, í góðu bamdi. Mum það
vera í fyrstia sinni í sögu Vestur-
íslimdiniga, að þair hvft átít kost á
að kaupa ísl mzka bók hér vostra
meö verði, sem jafmgilddr sam
næst því, er á sér stað á haima-
markaðdnum.
KAUPID '“OFURKFLI”.
Gegnum ensk gleraugu.
Nóvember heftið af tfenaritinu
ANSWKRS, seitn gefið er út í
I/undúmum á Knglamdi, flytur svo-
latandi grein um ísland og íslatid-
inga, sem vér tííljum rétt, að Is-
lemdimgar á Frórni látíi ekki alveg
afskiitalausa, með því aö efni henn
itm.
I öðrum kaflamum er lýstí vedzlu-
haldi hjá þortiirni og fram'komu
síifnaðarmefmd.ar tnamiia þar. Kutn
þedrra var rohtmienni mesta og, vití-
gramnur. Hinir voru eins og marg-
ir safnaðarmeándar mienn ger,a®t
amnarsstaðar em í Reykjavík, mál-
hvaitir hetiimsborgarar, sem láita
sér anmara mmi ofdrykkjufundd en
trú og sdðgeeði. í þe®sum kafla er
Óbetimt vdkið að amibátitarstíöðu
kvenma í vistum, og hvermig þeim
er skipað, og þær reknar tíiil að
gagna störíum, sem mörgum
þerirra að minsta kosti hljóta að
vcra jaifei viðbjóðslíg eins og þem
eru fvrirliitleg og konmni ósamboð-
tn í alla staði.
Sjálfur er þorbjörn ölalsson
gerður mdkilmemnd og kiðtogí í
borgarlifi Reykjavíkur. Kn ekbi er
hanm látíinm vera vandur að því,
hver meðul hann notar til þe®s að
koona á'iformum sínum fram.
ar virðist atlgerlega si.Lðið eftir
sögusögn háttstandandd máunga i
Reykjavík. 1 íslenzkri þýðimgu er
greinin á þessa leið :
“Hverju pilsa-pvólitikusar hafa
komið til leiðar á íslamdi.
1 cmg.u landi í heimri hafa konur
maira pól'tíískb fnelsi en á íslamdi.
Undir nýju stjórnar.skrámrti, sem
komiutmgur Datta gaf þjóðimnri árið
1903, gata konur greitt atnvæ>ði í
kosmingum til alþingis, und'ir sömu
skilyrðum sem karlmemn, og þær
ti a emmig kjörgengisrótt tíil al-
þimgij.s og í syeitarstjórnir. Nokkr-
ar þ.árra hafa náð sætíum í alþingL
á sl. 5 árum, og hafa þær haft
mikil áhrif á löggjöfina þar.
*■ Mbð 'ti'lli't'i' til kvetnfralsishreyf-
ingar'imnar heima fyrir, þá er fróð-
fcgt að aithuga, hve vel kven.pLlsa-
þimgmmttdmir hafa staðið í stöðu
sirnni ál Islandi.
Næstu tveir kaflar eru uppifylling
sögmmnar, Annar er um hugsamir
prests ’ms fyrstu mótítina, sem htimn
svaf í Rvík, — það var andvöku-
nótt. Hdimn er um vígsludaginm og
fyrstu ræðu prestsins í Dómiirkj-
unmi.
■þá koma kaflar, sem skýra frá
Ragmhildi yfirdómiaradóttdr, góöri
stíúlku og hæglátri, em ástfanigdmni
í pr@st;mum s’ðan hún hafðd fyrst
•séð hatm.
“Sá, sem skriíar þessa grein, hef-
fr tvisvar ferðast til Isla.mds, og er
sammliærður mm, að ef mokknrt land
hefir nokkurmtima þarfnast nokk-
urra verulagTa mammfélagsbóta, þá
er það hið ibölþrungna, hrjóstuga
og sjúkdótns plágaða Islamd.
1 Kf til vill býr eugim þjóð í Kv-
rópu við annað eins niðurlæ.gimgar
ástamd eins og íslendimgar. Stjórn-
arskráin árið 1903 varð tril fyrir
það, að karlmismn þeir, seim höfðu
stjórn landsins á ábyrgð simni, —
höfðu komið þvi í svo mrikla vam-
] hirðu, að i stað þess að haía sjálf-
| veldi einvs og að umdainförmu, þá
ber nú þrimg.ið bedma áibyr.gð Byrdr
j kcmumgi Danmiarkur, g.pgaum heim-
ilisíasLa.n ráðgafa á íslandi, og
danska þiugið á'fcrit það heippdlegt
' að vedta hjálemdnnmi um ledð kost
á því, að frairLkiða stjórmmála-
konur, ef það gætíi ekki fraimkditt
st'jórnmiálamenn.
“Komur hafa sýmtí mikimn áhuga
fyrir pólití'skum málum. Km þær
t sækjast ekki alt af cftíir því, aö
kjósa kyn sitít á þdmg, hieídur bind,a
j þær karhttiann lof arðmm', að fylgja
fram áhmgamálum sínutn á þrimgi,
j og kjása þá svo t 1 þess að vinma
j að þei'in.. Sérstíaktega er þerin ant
ran, að 'bimdindd'smádið fái fram-
j gang, ernda ier drykkjuskaipuriwn
e*.111 af aðal-löstii'in’ Islemdimga.
“F'fcstir l imdsbáar búa á eyöár
k'igmin h.imi'rinm. Alt fram að sið-
ari .ártim fórti l-.iændur til höfuð-
bcrgarinnar Reykjavík edmu s'imnd á
ári, snemnid sumars, t;l þess að
s.lja þar ull sína, og þá fóru þeir
j á fyl’i'túr, s:m varaðj svo dögum
J og ja'mviel vikum skifti, og fóru
svo h.dim, og héldu sér cfalkim tril
næstía árs. Kn nú á döguim fara i-
búarmir tíil mæsta þorps, miklu oft-
ar og Avtíja vínið hcim á’ bainlJin.
Vímmautmrim á hv>ern tnamn á Is-
lamdi er ægikiga mikil.
Kviem-.póliíkusarmir hafa femgdð
fe-aim/gemgtí ýimsum tnrikilsverðujn
l.iiga ttmihátíum' viðvíkjamdi virnmál-
inu, svo að v nsölulaga frumvarp
vort er viedkleigt í sama'niburði. Kn
það er vafasamt, livort þessi afar-
I ströngu bdmdémdis ákvæði Isl.md-
j 'imga h-.ili orkað því, að minka vín-
naiitíni þjóðkiriinmar svo nokkru
j memi. Kn siðferðishvöt sú, sam
j íre’sisheritin, sem bœðd er ttiatin-
margiur og vimsæll á Íslamdi, hefir
veftít þjóðimn.i, hefir áumnið im'sira í
hófsemdarátítina, heldur iem skorð-
ur þær, sem sctítar hafa verið með
vímsölulaiga ákvæðu'tn.
Nokkrar konur í Reyk.ja'VÍk, un.(V
ItíttHi Qg immra fyrirkomulag : —
Soimikvæmt gömlum lögutn, eru
famigar fæddir á brauði og vatni.
Konurnar álitíu þetta lélega fæðu í
jafm kaldranaleguim bústíað. Náttí-
úruhætítirnir breyttu lögunum, svo
nú er framlagt betra fæði til fan.ga
hússins. Kn lagthing ákvað, að
famgariAr skyldu vinna þrjá daga í
flemg, og vera lausir í aðra þrjá
daga, þá fangaðir aftur og vinna
næstíu })rjá daga, og er þessari
reglugerð fylg't þannig, þar til
hegmingardómimitu er fullnægt, og
brotið að fullu afplánað, sem tíek-
ttr yfir hálfu língri tima en ella.
Kyjarnar r:u svo S'ináar, að íang-
armir getía tæplega strokið, þótt
þeir séu að háffu leyti laitsir. þó
þeir kæmust á skip, er hægðarleik-
ur að famga þá a'-rtíur, áður em þeir
ná und nkomu. þessi lög eiga að
eims við stutíta famgavdst, því þeir,
sem vinma' til lamgri famgavistar,
eru sendir tíl Dantnerkur.
Kvæði og skáldsögur.
AÐSKNT.
þaö hefir lettgi bólað á því, að
íslemdimgar eru upp með sér af ís-
fcnzkum bókm©mtum. það mega
þiair líka samnarkra vera, að því
teytd, s:m> smertir form ildarsögurn-
ar og ísknddngasögurnar, ásaant
Kddriinum og tíeiru. Kn nú er kom-
ið svo, eftíir alt bókmiemtí íiskrumdð,
að ískmzkutni bókmomtum hefir
stíóruin' hnrigmað á síðustu árum,
og fara mú óðum meðar cg neðar.
Orsak'ir leru ýmsar, em einkum þó
tvær. Sú fyrri er vesturílutnimgar
lsfcnd'imga, og skáldalaunafargamið
hjá alþimgi. það k,emtir sá tímd, að
fleiri sjá þot tía en ég, seim ritía þess
ar línur.
ísfcnz.kar bókimen'dr eru þumnur
í dálkinm hjá Vestur-lslendinigu'm,
þó að imiásko megi með sanni
segja, að þær standi austur-ísl.
bókmiemtmm' á sporði, hlutfallslega.
Isfcmzkiar bóktnieivtir hafa liðið tíjón
að mokkur pramtsmiðja skuli leggja
sig rniður vrið ritsmíði, sem ekki
eru erinasta höfumdunttm til imiink-
umar, heklur og ísfemzkumnri til
skaöa og nriðurdre.ps.
það sfcanda þ.ws ljós dæmd í dag
að vestur-íslemzkum' bókaútígáfum
fer stórhndigmandi, hvar sem staðar
nemur. Leifeð þessa bók.
þiá er að líta yfir afturför og
hmiigmum í bókmentunuin austían-
haifs. ístemdimgar eru sögukær þjóð
að formu og nýjm. þeir voru dag-
armr, að þe.ir áfctu .ekki margar
ská’dsögur. Fyrst kotn "Piltíur og
stúlka”, þá “Maður og kona”, þá
“Mamnainunur” og “Grýla”, þá
"AöaJs’tr.rimn”, með smáv.egis fleiiru.
Hftíir 1880 rísa þedr upp Gestur og
Einar, séra Jómas og þorgils
g'jaVamdii, á síðasta trig aldarinmar.
Já, leii'gj hafðd þjáðima Jam.að til
að edga o.g k\sa ísfenzkar skáldsög-
ur. Sú ósk og þrá up'pfyltisfc. Síð-
astJiðiði ár befir örvadrifam a.f
skáldsögum dumið yfir þijóðina. —
Stieypiflóð kemur frá Guðmundi,
Kinari og Jóni Tr.amsta. Og það
er ekki náftasartega borið á borð
fyrdr þjóðima. Krnda káina þ.ir irnn-
an iandissjóð.inin Kimar og Jón
Tramstd. Kn samniartega er ekkj yf-
'rdrifin' fjöltreytmim í rétítíumum, þó’
þciir sém fyrirferðarmiklir sem kýr-
hraumi fr.aman úr Kyjafirðd og
skötmbörð frá Isa'rarðardjúpA.
Allcr þj’.ssir rithöfumdar, og allar
þerirra sögur er sama saigamr, stuii'd-
um prjóinað bstíur, stundum verr.
Sagan ' 'Kærl. ikshcdiiniiJið” hams
Gests sáluga, — barncrigmdr, laus-
lætd og yfirskin.. þorgils gjaJlandi
S'vndi'r ef nmjg oft og tíðum í hairm-
cd ma farve’gniim, sem hinir. þáð
er st'órmerkitegtí, hverstt þoir gafca
átífc samleið allir þessdr stíærslu og
lfkfcga beztu skáldsagma höfundar
Í.slamds.
Að sjá ekki aimttað en ailtí það
lægatía og iauðvirð.ifcgasta hjá
þ.jóCdinmi, er ekki skálda-ú'tsýnri. —
Skáldim ei.ga að vera og eru — sé
þau sk.áld — andtegir fcriðtogar
þjóðar sinmar. ]>ei:n ber að sjá það
ir forustu eins kvenlæknis, hafa
; gertí ítíarfegar tilraunir fcil þc'ss a.ð
j koma í veg fvrir óþrif að þjóðar-
inmiar. Margar hr.rinlætis ákvarð-
| amir hifa v.erið lögfciddar, en saint
er það enn þá vanal gt við I.aug-
I arnar, sem er nokkurs kornar opin-
j bertí þvofctahús fyrir Reykjavrikur-
í búa, að sjá komur fyfla kaffikönn-
j ttr simar úr lamgunum, þar sem
þviag'im eru óhrc.in föt fjölskyldma
borgiarinti',.r.
Urnjb éifcamemn á Islandi ei,ms og
I uttibóifcaimiemm aminarsstaðar hafa
j komrist að rattm um', að það er
l sitít hvað, að semja lög og láifca
hlýða þeim, í trássi^ ið mogma fá-
fræði og gamla hljvpidóma.
Kftir því, sani einn gamall þjóð-
málamaður í Reykjavík sagði mér,
þá hafa kvem'menm alþingis sýnt
siigi að ver.a mriklu færari ræðuskör-
umga og sfcarfsfcgri í öMum fram-
kvæTrwium h.Mdur enn karlmcnn.
“I gaimla daga'', sagðri hamn,
“voru þingræður.nar málafcng.imgar
og fullar af hmútíukastd, og ger-
sne.yddar öllum virkitegutn hmg-
sjcmttim'. það gMti alt að einu,
hvert u'mræðttteifmið var, emigimt
þimgmaður gflit staðið upp og tal-
að ám þeiss að lofsynigja fornaldar-
dýrðarljóiiKa lslamds, — að íslemd-
imgur hie'ði leiðbMmt Coluntbus aö
finna Amieríku, og fornaldarbók-
nientir þeirra hefðu borið lamgt af
bókmenttim Grikkji og Rómverja
og fornhotjur þtirra hefð verrið þær
lamgimie'Sfcu betíjur, sem þe,ssi herim-
ttr he.fði nokkrtt sfeimi átt, — og
marigt íle.ira þesstt 1 i <t. Konmrnar
eru s’ arpar og stuttorðar og fast-
| ar við efmið. þegar þær eru að
1 ræða u.m íramræflu bæ’arins, sjá
j þær ekki nokkura nauðsvn á, að
J bemda aftur í t’mann til Colum-
ibusar. þær hafa áreiöantega inn-
leittí heilbri'gða skynsetmi i ræöu-
smiiðrin og efniö", sem áður var svo
raumalcga ábótavant”.
þetíta ketnur maumast satnan við
Kvrópu ástæðuna, sem ríkt hefir
að undamförnu, að ef kvenmenn
sætu á þingi, þá mttndu þær tala
svo mikið, að þær tækju allan tím
anm frá þingstörfum, svo ekkert
kæmist í verk.
Kn isLftzku konurnar, sem um-
bótastvðjjndur, hafa enn þá stórt
verk að v.imna, áður emm þger
kf>ma íslendingmm imn á algemgan
starfsmáta Kvrópu þjóðanna, sem
þeir fordæma aí einfeldnri. í skoð-
unum smim tíilhej'ra íslendingar
e'kkj Kvrópu.
Á ibóndabýlum sofa fjármennirn-
ir — sem eru legíón — í óhreinum
og margskítnum svefnher.ber.gjum.
þar finnast naumast .bótvdaibýli,
sem gluggaimife- eru opma'tfi.r á. Ef
þig skortir teig af hreiiau lcfitii, þá
þarftu að draga viðarfcaippa, sern
er á gildteika s*ið tíappa úr öl-
flöskm, útí úr miðjum gluggamum.
Færeryjar eru ömmtr dömsk tvýfcnd.a,
og hafa konur þar atkvæðisrótt og
kjörgengr á' Lagthimg og héraðs-
þimg.
við það, að mdklu fleiri Vestur- ! ljótía og faigra, galla og gæði, for-
íslemdiimgar fást við ritsmíðar, srmán og fegurð, gcfgd og amidl®gtí
, ljóðagerð, bóka og ritílingjt útígáf- atígiervi henniar. þau eriga að sjá
j ur, emm heima á gamila landimu, þó fr .inrtííðar hugsjóttdr fvrir hama, og
að móg si þar af rugliiiiu tdl. Kkki lyfta l'emtii upp í hoiörikjuna og
tjá’ir a/ð draga dul á það, að há- ! scl.skinið, og gcra það nneð göfetg-
vatfimn af þ;im mönitum, som ritía j fcika. og fram'sýttid. Kn að vera vak-
í blöð, semja kvæði og gefa út íut og sofinm i, að rúsla og böl-
bæknr og pésa, eru öklumgis ekk | sófcast í sorphiamgtnn titidain.farimna
'inomn, sccn færir eru fyrir þeim ' kvnslóða, er fýarri sömmu þjóð-
ýtörfum. Mar.gt af því gctíur vcrið skáldri. Læknirinn lækmar ekii., sjúk-
dáigot't, þogar það atíriði er drogið , lingimn, s.ttn vaikist af sóðaska.p
frá’, að niieimnrirn'ir eru mentíumar- j og drs; amdi andrúmslcfti, m«ð því,
litlir eða mentmn'arl'au.sir, <>g bera að veritía hamun saittiia eða emm þá
lítið skyn á móðurmál sittí og ís-
fcmzkar bólcmein'tir.
það lætíur mærri, að tíumdi hver
Vestur-1sfcmdingur fáist við ljóða-
gerð, og fjöldinn af þrrim rtiymir að
koma þcim edmihverssfcaðar á premt,
í vikuf.föðunum, tímaritunum, eða
sérstökum pésum. Mestí aí þessutn
kvæðum eru írekar spi lamdi ©mn
bætíamdi íslemzkar bókmiemtér. Mál- ferð,
ið Jéfcgt, oft ramimskaktí og skáld- sittMia.
ir.ieiirri sóðaskap og óholt aimdrúm'S-
loít. Hamn mun láfca brerinsa og
þvo í ki'img ttm lnamn, og Jdeypa inn
hnaimu og 1 fgamdri lofti.
Séu þessar síðustu sögur bornar
sattmam viö 1 I’riit og stú'lku, “Aðal-
st' in” og sumar sögur Giests, þá
sé'Sit fljóitlaga ááarðarmiunurinmi. —
þeir höfumdar nota altí aðra að-
að sagja þjóðimni tíril lýtía
þcir höf’tindar korna fraim
gildii ekkert. Hávaðinin sytigar í j siami skáld í gfeesifcgri mymd, það
saima tóii' og sama anda hver eftir j er enigiíiini skáldskapur í því, að
öðrum og ofattt í anmam. Lamgmiest j að skaiTtmii. eimn og amnuii fyrir
brestd ham® eða skyldmemtta híuti'.s.
En það er skáldskaipur, að sogja
hoMurn svo BaJ’fciga og göfmga sögm,
a ð hianmi fcritaðdst af lífi og sál við,
að taka hama sér til fyrirmymdar,
og gerastí mc’ridi og göfugrd maður,
éfttti hanm bs.fir áður verið.
það eru nóg skemtamdi og u.pp-
byggdl'eig skáfdsagAiia efrni íyrir
höndtttn hjá ísfcnzku þjóði'nmi þamn
d.atg í dag. það kernur sá tímd, að
amrar Jóm Thoroddsem ávaripar
þjóðima á ísfcnzku skáldsaigna
niiáli og symir hemni nuætíar tn'ymd.ir
og göttima til göfgi og fágunar í
þjóðl fÍTlilt,
það ertt hreinustu vamdræði, að
tesa “Höllu” og “Vitlausu Gumrnu"
effcir þá Trausta og Eimar. þeir
I.ösemdur verða dauðþneytítrir á, ,kom’a pon"u ^ssum S1,n",nt niríð
að tesa þenmam .sístíreym,amd,i dg, J>’s!'n«um ?K ma.fcfcmgdmgum,
og líta miiumast á hamrn, og er það að Þ:lft sk"’ u,t ur ollu’ að Í**™ er
að sumitt fcytíi vel farið. Rn á hdma jhngna'nrt, að spemma gneipar þar
hltöiima flýtur þar af, að fólk hvld- I u'nr' I-csaM(l"nn fær næs'tuni
ur al't sé vitkysa og vaðafl, og f>’Kð k ÞV1 skáldaskjökti þferra.
steppir að fc-sa st.mtí það, sem er I * ,:ftfeílduni skaldsogum er sj ld,a,n
nýtdlegtí og fræðandii. Með öðrum J Kst w^rkoimi barna, netna tná-
orðum, að ljóðabull og ritírugl 1 skr Isogutn, senr
mentíttinarliusir hrottar setíja saim
yrkja þeir umdir sáfma og stiefja-
báttum. Og nátítítröLin, ,sem gniæfa
upp úr öllurn þiessum kvæöavað'li,
©ru mtmnin. þeir yrkja miimnri fyr'ir
öllum sköpuðum hlutíumi. Ef eim-
hvarjar kerlimgar fiara tneð kaífi-
skólp, þá dynjf ntimmiti í hlöðun-
um yfir þær. Ef eimhver bregður
sér bæjarfc'iö, þá dittgir ekki ainrnað
en yrkja mdmni, flétítað satnan af
skrumi og skjalli og fiagurgala. —
þessi mrimma-drífa sýmir blá'ttí á-
fraitn, að ljóðasmiöirndr hafa ó-
viðnáðiattifcga lömgun tril að yrkja,
yrk;ja, og ekkert netna að hrúga
saman orðttm. Ilttgsjónir finmiast
ekfc, memia hjá sárfáum mötvmim,
sem kalla sig skáld, eða' eru ka.ll-
aðir af fyfigjemdum og fclagsbræðr-
um sínum.
lanniar og deyfir lestrarlöngun
niianm'a, og slær óhygð á ísfcmzkt
ntál og ísknzkar bækur.
það er nýfcga komim út ljkáða-
bók í Wirmi.peg, sem beritir “Ný-
græðimgur”. Húm er eftrir mmgan
mamm, mianm á beztía aldrri, og sem
auðv.eld tækiíæri lnefir að afla sér
almiemnrar memtumar. Em í sfcað'i.nm
fyrir, að kaupa sér fróðleik fyrir
dafcna, far baimm tril og vier þerim í
þessa bók, sam mattmast á bókar-
mafnrið skifcð, miama að því, sem
pappír og premitsvertu áhrærir.
Húrn er sömn hryaðarmymd af
miemtutKirskortri umgs mamns á
þessari öld. — það er ekkj svo að
sk.ilja, að þassi bók sé' einsdæmr og
lamgt fvr'ir tK-ðan alt amnað. ]>að
hafa verið pmantíuð isfcmzk rití áður
í Wimmfpeg, sem eru lítið ofar í
gæskunni. það er e.Itíirtektavert,
aft. Vcnjulegt vrita lescndur ekkert
ttm utíanve'ltíu börni íyrrd en þa.u
cru komitt í heim'imm. Forvldrar
þcrirra ertt oft líymdarttnálið i sög-
untim eins og í ‘''Aðalsterinf”.
þessar sögur, setm drífa að, eru
mierira til lýtía íslemzkum .bókmie.mtí-
um, enn t'il bóta. það er vonamdi,
að jœr taki bótíum, eða höfumdarm-
ir hætíti mieð öllit. Hierra Kinar
Hjörleifesyni ier að fara aftur í
máliíiu. Hamn ritar j>að tvú stór-
yrt og ljóttí og smc'kklaust, og
sýmdr smásálarskap í sumum lýs-
img'.tm, næstíum hrákadulu ógað á
þeim sumstaðar.
Kf þessir ntemn. gætu haett við,
að hafa 1 auslæti fyrir hynningar-
stcina t sögum sinmm, þá væru
það stór umibætur. þjóðim er búrin
að hlusta nógu lemigi á þamu
y---------------------i
Sparið
Línið Yðar.
Ef þér öskið ekki að fá
þvottinn yðar rifinn og slit-
inn, þá sendið hann til þess-
arar fullkomnu stofnui ar.
Nýtfzku aðferðir, nýr véla-
útbúnaður, en garnalt og æft
verkafólk.
LITUN, HREINSUN
OG PRESSUN
SÉRLEGA VANDAÐ
Modern Laundry &
Dye Works Co.,Ltd.
307—315 II iu'iii-j' ve Ht.
WINNIPEO, MANITOBA
Phones : 2300 og 2301
fc_____________________________4
þvættíimig, og á yfirdrifið safei af
j>eim “F.elsinborgarsögum” nú þeg-
ar. Og lamdssjóður ætífci að heetítai
að borga tolla fivrir laiU'safeiks-
sögurnar þessara höfund.i'. Ifctíra
að verja þ\ í fé tif að sfctítía edin-
hverja þúfttna ú ísl'amdd.
það er órót'tláittí af hlÖðuimum,
að siegja 'ekki þjióðintti'i hrispurslaust
gallama á þcssum nýrr.i sögum, og
fyrirlitle'gt af fclööúmum, að gylla
þaö og hæla því, san rnjjög ,góðum
sögnm', því þar koma þær ekki má-
lægt.
það má segja, að Vestur-ísljmd-
imgii komi ekki mrikið við., hvierinig
þair ritíi .skáldsö'gur s'm.ar á Is-
lamd'i. íislemzk tiumga ©igi stíutita æfi
fyrir sér vestra, og má vera, að
svo fari'. En sögur þær, scarv 86410-
ar eru vestur, og boðmar þar á
bókamarkaðin'twn fyrir uppsppemgt
verð, mætitu ekki vera lakari em
það, að 'emgrim bætítia væri fyrir
umga og gamla að fcsa þær. En
þvf er öðruvísi farrið tn'-.’ð þessar
.seimmi tíðar sögur. þær eru svo
hrossafcigar og gróifgerðar, að jxer
ve.kj t v'iiðhjóð og ób.irit fujá siðgóð-
urm umigmiemmtuim að lesa þær. þær
æra þau og fæla útí af ibókmiemtía-
sviði ísleimzkrar tungu, og flýtía fvr-
ir, að tíont'imii ve®tur-islianzku þjóð-
ernri. Kr því illar sendringar vestur
twn haif.
— þrimigmefmd sú, s::m brezka
stjórnim sottri nýfcga til þess að í-
hugia, hvort ekk'., væri tiltækiifcgt,
aö stoifima 'trjáplöntíumarsvæði 4
Emglamdi í því skyni, að styrkja
verkleysimgja mieð því að veiita
þeim latviimniu vrið það verk, — hef-
ir lokið starfi símu, og gcfið út
prenfcaða skýrslu um álit si'tit á
málimu. Nieiíndin ræður stjórn'imní
til þess að láta trjápJamta 9 milt-
óm ekrur af lamdd á Emiglamdi Og Ir
lamidi. Húm vill látía plamta á 150
þúsumd ekrur á hverju ári að vetr-
arJiagiinu, um> 60 ára skeiö. Kostinr
aðimm við þottía íyrirtæki vill meifmd
in að stjórnin beri tneð lántíöku, og
skuli via.xitir af lárninu borgast tmeð
aukmum sköttíum’. Neifmdin telur að
v-erkið verði sjálfborgatttdi á Sertí-
ugasta áramu, og að eftdr 80 ár
gefi skógurinm af sér árlaga 87J4
mi'líóft dollara í ríkissjóðinm. Kinrt
af ‘mönmum. þieim, er skipuðu þeissa
mefnd, .er söguskáldið mikla R’.dier
Ha.ggart. — Mál iþettía er stíór-
feinigiitegfc og þýðinca'rm'rifcið o.g
verður eflaust eims þorfle'gt nútíð-
inná ®ins og það verður ábiatasaantí
f'ramitíöimmi.
— Kaiffceinm C. N. Foster skrifaði
“JOO'.OOO kossar” á bréfspjald, sem
hamn samdi fcil komu einmar í Phila-
del'phia. Bómdd komunmar höfðað
skaiðabáfcam'ál móti kafteimiinutn
fyr r þettíi triltæki hams og fíkk
hamm diaemdam í $1500 fjiársekt.
Skriíið yður
fyrir HEIMS-
KRINGLU svo
að þér getið æ-
tíð fylgst með
aðal málum
íslendinga hér
og heima.