Heimskringla - 28.01.1909, Síða 2

bll * WTNKIPBG, 28. JANÚAR 1909.
H BIMSKR.IN GL A
Heimskringla
Poblished ererj Thursdaj by The
Beimskrinflí News 4 Publisbine Co. Lld
VerO blaOsius I Canada og Bandar
92.00 um ériö (fyrir fram horgaö),
Sent til lslands S2.U) (fyrir fram
borgaOaf kaupendnm blaÐsins hér|1.50.)
B. L. BALDWINSON,
Editor A Manager
Offlce:
729 Sherbrooke Street, Winnipeg
P. O, BOX 3083. Talsími 3512.
Síðasta ávarp Roosevelt
forseta til Washing-
ton þingsins.
]>anti 8. þassia tnánaðar (jan.)
sendi Roosevelt íorsieti sitt •árlagia
ávarp tiil þánigsins. Skjal þa'ð er af-
ar laingt og sniertir rnörg af mikiil-
vægustu viaHerÖarmáltwn iþjó&ar-
imnar. Heimskringla hsfir ekki rúm
fyrir imeiria on nokkurnveginm niá-
kvæman útdrátt úr aöalatriöum
þess, sem ier á þessa leiö
Viövíkjandi þaim stórieignaifálög-
inm, sem reka starf sitit í fleiiruim
rík-juim, vil ég að eins e'ttdurtaka
það, sjm ég. oftlega áður hefi tek-
íö £ram, aö það er saniníærirtig min,
að ‘‘fleir-ríkja” liðurinn í stjómar-
skrá Bainidairíkjanina, veiti alríkis-
stjómininii £ullko’m,i.nin og yfirgniæf-
anidi rétt til þess, að ráða yfir
öllum liöium miHiríkja starfaeminin-
ar, og ég trúi því, .að ailrikisst'jórn-
in eingöng.u g®ti tó.'tt þessum rétt
með hyggin.Jurn og valdi, þ niniig,
að haeði sé hinum miklu starfsfé-
lögirrn sýnd réttsýni, og éins sé
ráttsýrui og sanngirn.1 af þeim
heiimituð, — e.n það er mesta nauö-
sytiji aitriði í allri starfseimi. Ég
hyigg þi.ö verra en vanhyggju, að
ætla að 'b iU'na samitök, ein.s og
gent er meö Sherman Anti-Trust
löguinmn, ai því, aö ekki er hægt,
aö trvggjæ hlýðni við þau lög,
itema að lítlu leyti, og mjög ó-
jainit, og fraimfylging þeirra leiiðir
ai sér eins mikið 'ilt eins og h.ún
geriir goctt. Ég ræð straingJiaga til
þess, að í stað óhyggile'gra til-
rau.na til að hanitía saimtök, skuli
koima lög, san be-inlincs teyfi sam-
tök, s in séu þjóðinni til hags-
bótá'. Eni að starfsami' slíkra satn-
taks féJaiga sé undir eftiirli'ti og
fuMuin yfirráðuim alríkis stjórnar-
inniar. Ivitit af aðaJ atriðum þessa
ettirlits ætti að ver.a fólgið í því,
að auglivsa of.f nib -rljiga alt það,
sem almenningur hefir rétt til að
vita um 'þau. Og 'eninfnnmtir, að
stjórnirL bafi íult vald til þess, að
•hamnia og koma í veg fyrir hvers-
kyns óréttiát hhwtiriindi eða rang-
indii.
Járnibrautir landsins ættu sem
tyrst að vera seittar undiir alger
yfirráð fleir-rík j.a ver/.hinar iii.fiud-
arinniar, og unda.n ákvæðum Ant -
Trust lagiuna. Vald þessarar
nietodar ætti að vera svo fullkomið
að hiún geti heitt algerðu eftirliti
og yfirráðutn yfir sölu og útibýitinig
veðsktildiabróii o<i- yfir bækkun og
laekkun flutninigsgjalda. Og að því
er til flutningsgja'da k'emur, þá
æitti vald niefndarinnar að vera hið
æösita'.
Vaild það, sem stjórniin hefir til
þess að ratvnsaka fjármáila-aðferð
og bókhald f.Tagan.n.a., hefir reynst
mieð því verðmætasta í síðari ára
lögigjöf landsinis. Vald til að semja
tim samvinnu og flutnings samn-
inga, ætti að vera algerkiga í
höndum j.irr./hr.a ut. fi''agianna, eftir
að kyfi niefnidarinnar vær,i feingið
tl þess, og öll samniinigs aitriðin
fullkornliega auglýst. Málsvarar
íólksins ættu að hafa fult vald til
þess, að sjá um, að jármbrautafé-
lögin geri skyldu sína gaignvart
þjóðinni, og það einnig, að sjálf-
sögðiu, skvldi vald það notað svo
aið félögin. séu ekki beitt neinni ó-
sainngiir.ni v Hlnthafarnir, verka-
miemnirnir og viðskiftamennírnir
haía attir hagstnnini, ssm verður
að viernda, og það er þeim öllum
til haigsmuna, að rftirlit sé hiaft
moð því, að engin. sviksamleg
blutajhr.'f isala eða ú'tibýiting eigisér
stað, og að engin óréttlat veð-
skitl'da.hróf sáu igefin úit.
það stjórnanidi vitsmunaafl, seim
naii'ðsynliagt er til þe9s að reka
þjóðlaga stiarfsemi í stórum. stíl,
ag sam er nauðsynlagt til að starf-
rækja. og 'hyiggja járr.hratttir, verð-
skuídar og á að vera feyit að
njóta nægiliegra launa. En eingrum
ttiiamnd ætt að layfast, að græða fe
á jáirnibriautastarfi tneð sviksam-
fegri imnsitæðufjár aukning eða
samkynija' sviksemi. það má ekki
ógt sér stiað, að þeir, sem legig.ja
fé í jármbrauta fálögin verði fyr.ir
svikum, ieða að verzlunar og
hændastáttum lamdsins sé oiþyngt
itnað því gálauslega að vanrækja
<þarfir þeirra með flutningum varn-
iti'is Og landsafttrða, né heldmr má
iojáa, að vanrækjt' hagsxmuni
þeáma manma, sem við brautdrnar
vinma. Og ennfremur verður að
gætai 'þess réttar, sem hlu tihaíarnir,
staxfstminmirnir og viðskiftaimionu-
imdr haía gagmvart hver öðrum.
Að látai nokkurn þeirra mjóta sér-
staikra hlymnimda umfram hina, er
að fremja ramglæti gagnvart hin-
um. Flutmingsgjöld verða að vera
satt svo láigrt, sem mögulagt er,
m-eð tilliti til starfskostnaðar og
fulln'ægjandíii flutningstækja, Oig
aJJra v.iinnul'aima, frá þeim lægstm
til þeirra bæstu, — og eitimig með
tilliti tiil þass, að hlnthafarnir fái
seunmgjarnam ágóða af innstæðmfé
sínu. Em það má ekki læ’kka þassi
■gjöld svo, að það tniimki laun
verka.manna eða skerði samngjarm-
an hag af innstæðufé ainJægra hlut
hafai.
-Ritsíma og talsíma félögin', sem
raka fleir-ríkja starf, ættu að sert'j-
ast undir umsjón íl.br-ríkji ver/il
uniar nefndarinnar.
það er sérLega æskilegt, að mál-
svarar þjóðarinnar í þimginiu sinmi
þiessum málum. það er mjöig tví-
sýmt hvort þjóðin tnundi
bíða nokkuð m'eira tjón
við algerða vanrækslu á eiftdrAti
með stóreiigna félögunum, eða me.ð
því að fcieita bimu nauðsymlega
stjórnarvaldi þammig, að f.lögim
hlðu órétt viö það.
Bæði þeir, sem halda £r.am fuL -
réittri einstaklinganma (t’il þass að
auðga sig eins og þeir geta umdir
vernd' laganma), og hdnir, sam
halda fram þieirri þvingunarstieín'U,
sem neit ir miklum hæfiLeikamönn-
um um sanmgjarnam haginað af vits
inumum símum og starfshæfii'eikum,
— eru að halda fram kenningum,
sem eru skaiðsamieigair fiyrir ait
Landíð. Að leyfa hverjum cins'tök-
UTOi auðmamni eða auðfálaigi að ó-
hlýðmiast laig'aákvæðum iþjóðarinn'-
ar, til þess í trássi við þau, að
efla 'sérhlynmdndi sím, og á ammam
óheiðiarLegam’ hátt að auka gróð-
anm af starfi sími, — væri hið
vamihrúkum amðs. En að himu lieyt-
imu verða þeár, sem halda með því,
að ríkið haii umsjóm með stóreigma
fél(>gum og þeiim auði, sem ibeitt
er til að reka hinm afarmikla
og miargixreytta iðmað landsims, —
að hafa þatta hugfast : — að niema
þedr briayti aLgerlega samngjarnlega
við auðv.aldið, og séu fúsir til að
umma því fullkomins haignaðar af
starfseimd þess, og hvetji og upip-
örvi hæfa ‘‘'biusiness” tnenn í starf-
sami þedrra, svo Lemgi seni þeir
reikai þá stiarfseflni frómlega, — þá
eru þeir aið naga rætur hinmar
þjóðleigiu vieLferðar. því áð þieigar til
lemgdiar létd, þá mundi fólkið, umd-
ir fargi efmaLagis háska, máske
h'Tdur líða óhimdraðar farmkvæmd
ir eimstaklin'ganna, heLdur en að
þola ríkis-tilsjón, s.*m svo vœri
þrömgsým og ramgsnniin, að hún
gæiti ekki umnað auðvaldinu sann-
gjarms hagmiaðar, og þar með eyði-
Leiggia eða veikja iðmaðar og verzl-
umtr fyrirtæki þjóðarinnar, og þar
með þjóðina sjálfa.
Móitspiyrmaa gegn alríkis umsjón
moð stór auð-, iðmaðar- og ver/.l-
umar-félögum, er aðallega bygð á
því, að sú tilsjón ætiti að vera í
umsjón hinma ýitnsu ríkja. Margir
mieimn trúa því einlæg-
lega, að einstaklinigmum ærbti
að leyfást óhimdruð stiarfsfram-
kvæmd, — alt ieins og tnargir
menm á fyrri döigum trúðu því ein-
læ.glega, að þrælahald ætti að leyf-
ast, — það er : ótakmarkað vald
eims tmamms til þess að eiga anman
■miamm. En áhrif þessara mamna eru
í sjálfu sér ekki mikil.
Vér 'höfum emiga trú á því, að
þeifcta. spursTOál verði leyst með
hægu móti. það verður eingöngu
geitit meið því, .að knýja fram sam-
tímis ýmiskomar umibóta tilraunir,
og sumar þeirra verða að ligg.ja
fyrir utim stjómarlag afskifti. En
hins vagar verður að gera htgaleg-
ar ráðstafanir, ssm alríkisþtngið
eimgömgu g»tur gart, og sem ttu
skaðLagasta, sam fyrir lamdið gæti
koroið, og leiddi til þess, að öll
sxmmgirni og réttsými yrði numim
burtu úr viðskiftalífi þjóðarininar.
Hims vegar er það alt leims bættu-
iegit, að ráðast á það fyrirkomiu-
lag, sem nú á sér stað, með þaftn
eLn'hliða ofsa, sam sér í margifaLdri
stærð alt það, sem ailaiga fer i
fari og starfsaðferð auðvaLdsins,
an neitar að sjá og be.yra ramigindi
þa.u, seitn framin eru af hiniunn eána
liitLu eða 'efnalausu, og sem er ains
ramgláitt og ,aö afsaka yfirsjónir
þedrra, sem auðimn hafa i simum
ltöndum.
Ásókm vor verður að viera hafin
ge.gn ragm.sleitminni og ósaimngirm-
imni., hvar sem him kamur íram', og
vér verðum að vera við því bú,ni.r,
að viðurkiemna og vermda réttimdi
hvers ærleigs mamns, hvort siam
bamrn ar ríkur, eða hefir ofarn af
fyrir sér imeð daglau.mavinmu eða
jarðrækit.
það ier oss (JLlum t l hragsfcióta,
að frumlag hugsun og dugnaöur sé
látimn njóta sérstaks haigmaðar, og
aö vfirburða gáfu og starfshæfi-
leikaimönnmn, sein ráða yfir þairri
gáifu, seimi nauðsynl.g er til þess,
að reka járnbrautastarf og anmiam
stóriðnrekstur til þjóðþrifa, — sé
ríflega launuð verk þetrra.
það er rétt að muna eftir því og
gera sér það ljóst, að eáns og A«r
arkistimn er frTsdsims versti óvim-
ur og 'bvl tirnga inaðu r itxn óvimur
vemjummar, þamnig hafa þeir mienm,
sem vterja eigimarrétitinn, mest að
ó'ttast frá þeitn brod'dborgurum,
sem í mafni al’tnennra ínamitirét't-
irnda, mumdu fcd.ta raatgsleitmi
gagimvart heiðarlegmm ‘‘husimess”-
mönmum, haiðarlegum auðmönn-
um. þjóðimni stafar jöfn hætta af
hv'ormm flokki þsssara óheiðarlegu
maimnii,. Á eima hTið er f járgfæfra-
miaðurinn,, miújtugreiðamdinm, múitu-
þ fii ngij nnd'mm og maðurinn, siem
fcieitir simum miklu hæfil’eikmm til
þ?ss að féfletta' tneðborgara sína,
sem miest hamn getur. Hims vegar
eru 'þi&ir., sem pré'dika stéttaríg og
æsa uipp óvivd og haitur tmillL
himma ýmsu stétta þjóðfélagsins,
og sá siemi, hvort heldur það er af
fávizku eða löngun tdl þeiss að
gera L imd'i sínu tjóm, reymir að
æsa fáfróða, en ammiars veLhuigsaiuli
miemm, til þess að leyðileggja' þamn
grumdvöH, sem velferð lands og
þjóðar aðallaga byggist á.
Hver S'tét't ætti að gæta þess,
að forðast þxr ástríður, sem htílzit
ásæk'jv hama. Vér verðmm iþiess alt
ef oft varir, að éim stétt TOam'tta
fyllist vamdlætimigarserni, þegar
stéttarbræður þeirra eru látnir
bera áhyrgð fyrir landsins lögtwn.
jæigar ríkir mietiflt', sem stiór-na
jármhra'Utum eða stræ.taibraiU'tum,
eða öðrumi iðnaöarstofnumum, —
brayta þannig, að það hmieykslar
almiamt velsæmi þjóðarinmar, — þá
getur slíkri vamdliætinigasemi ekki
orðið of harðliaga amdmiælt, því að
auðmemim ættu að láta sár skiljast,
að 'þeir stofma eignarréttimum í
hættu, þiegar þeir vamrækja að
vinma með þeirm tilraumum, sem
gierðar eru til þess, að sporma' við,
aiigarlega mauðsymlegar 'til þ.ess, að
takitmarki voru verði náð. það
þarf aið lögleiffa tikmörkun á
starfsfrelsi þeirra félaga, sem
storfa' í fleiri ríkjuim í semm, og
það þarf að finma hæga aðferð til
þiess, að 'bókhald þeirra fclaga sé
ger.t opimfciert. það þarf einmig að
hafi' tilsjón tn.eð útgáfu hlu'taibrefa
þeirra og veðskuldabréfa, og sjá
um, aö þau veiii emgum viðskifta-
vintun sérstakar un.dam'þiágur. það
! þarf að Itafa alríkis tilsjóm með
I þeim félögum, setn hafa va.tmsrétt-
I imda hlymnindi og þeim, sem bafa
I sérréttindi í náanuin og skóglönd-
j um. Og það þarf að gcra ákvæði
uto vimnumál þjóðarinm. ir.
það er emnfrieimur e.itt tnál, sem
j þctita yfirstandamidi þing ætti að
taJca til mieðferðar og ráða varan-
Loga bóit á : það þarf að semja
lög, sem vernda verkalýð landsins,
þá' tn'-. mn, sem undir múveraitdi ,fyr-
irkomuLagi vinma sig dattða eða
litnl'esta, eða á annam háitt eyða
um skör fram. kröftum sínutn við
stritið hTrir lilveru sinni. Ilelftin
af verkalýð latidsims verður að íá
vcrmd undir löggjöf hi.nna ýmsu
ríkja. En alríkisstjórnim verður að
vermda. mcð varamlvigri löggjöí
hagsmuni, ekki eingöngu þeirra,
sam vinma fyrir rikissitjórnima,
hieldur eimmig fvrir alla þá, sem
starfa að milliríkja flmtningum.
Tilgamgtnmm gæti að miklu ley.ti
orðið máð mcð hyggilegri löggjöf,
j er skyklaði vittntiveitendur til þiess
| að iborgai verkamöntuim símum
skaðabætur fyrir meiðsli og líftjón
þeirra. Em að því er þá snertir,
sem þeigar .eru mttaugaðir af erfiði,
þá ihemdi ég yður á, að ýmisar af
vorttm príviat iðmaöar stofnumutn
haia þegur tiekið ákvæði um, að
koona á fót ellistyrk hjá sér, og
þassi stiefnu ge.tur orðið aukitt og
úitvíkkuð óemdianlega mikið með
tillögum og félaga samtökum, og
moð hjálp sparisjóðanma, eims og
mú er gert í Massachusetts ríkimu.
það ætti að vera stefma vor, að
hly.mn.a að þe-ssum haigsbó'ta til-
raiumum. En að svo stöddu -er ekki
na'uðsymlieigt1, að íhti'ga stjórnar-
löggil'taim lellistyrk, eins og flestar
þjóðir í Evró'pu hafa orðið að
gera. Vör múverandi stiefma eða
öll'U h'ldur stefnuleysi, er hræði-
l.ega raíiigLát, og kemur að eins ein-
uto flokki þjóðfélaigsins að notum :
lcgfræðinigumiutti. þegar verkamað-
ur verður fyrir meiðslum, þá
þarfmast hamtt ekki aðallaga kost-
fcæn og tvísýna lögsókn, heldur
vissu fyrir því, að hann fái að
njóta réttar síns meö tafarlausurn
st jórimarfarslegum ráðstöfumumi. —
Tala þefrra vinnenda, sem á ári
hverju deyja af meiðslum eða litn-
lestaist, í þessu landi, er bieinlínis
voðaleiga mikil, og á fáum árum
verður tnlan hærri em memur
dauðsföllum og limLestingum í
nokkru nútíðar stórþjóða-stríði.—
Emgar háfleytnar huigargrillur um
“sammimgsfrelsi” eða “stjórnar-
skrárleigt frjálsræði til samnings-
gerða", ætti að leyfast að korna í
veg fyrir fraTOkvæmddr í þessu til-
liti. Nútíðarmemning merkir all-
staðar takmiörkun á vinmatsamtt-
imga-frelsi. Eg dreig aithygli yðar
sérstiaklega að vimmuskýxslum Ev-
róipuiþjóðaoima, sem sýna, hvað
gert er fyrir verkleysingja þar í
álíu, og að á þýzkalandi, til dæm-
is, er þaö mál sett í saimibamd við
tnáíliö unx tilsjón mieð úititauiguðutti
og limlestum verkamönnum.
[Niðurlag.]
•——*—«■—o-----
Bindindismálið í
Manitoba.
Eims og kunnugt .er nú, þá geita
svieitirmar í Manitobafylki veitt og
hjafmaö vímsölu, hver ein ef'tir geð-
þótta símtm. í síðustiu svieifcakosn-
inigunn, sem fram fóru i síðasta
mánuði fyrra árs, höfmiðu um 40
svieitir vínsölu hjá sér, aö fullu og
öllu. Um sötnii mumdir fóru fram
sveifcakosnimgar í Ontariofylki, og
mist.u fjölda margir vímsalar r.ölu-
leyfi sin þar. Níi ®ru vínsalar />æði
í Wimnipag og út um fylkiS, að
safna undirskriftum. þeir ætla að
biðja næsta þing, að l'áta ekki
bindindismianm ná á þeim lögum,
að vínsölustööum sé lokað kl. 6 á
harla. varasaimir með nöfn barma
simna, og álitu, að mafniö hefði af-
armikiö meö æviferil 'biarmsins að
gera, og miöuðu þeir nöfn sín mik-
iö viö siðgæði og fnelsun. í forn-
öld vildu Saixar koma að sem
flesitmm möfmum, scto dregin vorti
af oröimu : — “ead”, s.m' þýðir
velgan'gni, þar af komið Edward,
Edround m.fl. Á miðöldumim mið-
aöi kirkjan nöfnin eims mikið og
auðið var við hifflinborin nöfn, þ.
e., nöfn hinna hielgu manna Jtennar.
Prestarnir heiintuöu, að foreldr-
arnir létu börnin heita eítir þeim
dvrðlimgi, sem fæddttr var eSa dá'-
in.n nœsta dag við fæðingardag
barnsins. Sieinma rýmkaði mm
þecsi ttaína-afskifti .presta. En alt
fram um siðaihótina, leyfðu ekki
prestar á EmgLandi, að bcra harn
að skírmarfonitimum, meima' það
væri skírt' einhverju maíni, sem
stæði í BibLíunmi, eða ei'nhvieirju,
setn. “hclgur”' maður hefði borið.
Scmu mafma afskiftin áttu Frakk-
ar að búia við fræm um Siðaibó'tar-
tÍTOamn. þá voru búin til lög utn
frjálsar rafmagiltir, þó að eims, að
nöfmin væru til í mafnk'endum Al-
mamökiun eða merkra m.amma nöfn
í veraldarsögu.
Suðurlamd'a nöfn tóku breytimg-
umi smcmma. — AbraTO varð Abra-
kvelddn, í stað þess að þeir eru nú
flastir opimdyra til kl. 11, m'tna á
LaiUigardaigskveldum .að eins til kl.
8íú- þreir æfcla að biðja stjórnina,
að taka inn í vínsölulögin ákvæði,
sem. þar v'ar áður, að tvo fimtu-
hluita ætkv'æða þurfi til, að lög-
le.yfa eða bamna vínsölu, wn- af-
niema ttr lögunum, að atkvœði
rá.ði, á hverja hlið, þrar sein fleiri
eru.
það sýnist, s:m fv'lkisst jórnin
eigii hálf erfitt mieö 'bindindisiTuemn
og vinsala. Húm þarf ná’feiga á
hvierju ári, að samja öðrutn hvor-
um- tnálsaðila lög og laigaibætur.
Oy næst.a ár rífa málspartarnir
af'tmr niður það, sem þeir gerðu
árið á undan. Manitobiafylki hefir
eyifct miklum tíma og, stórpaning-
um í þetta, o.g á sjálfsagt eftir, að
eyða enn þá rrueiru af hvortitv'eiggju
— og það líkleiga áramigurslítið.
B'áðar hli'ðar heyja sinn bardiaiga
þamm veig, að þeirn. veirður ómögu-
L?git að fulLmægja nteð nokkurnin
löigum, s?m stjórnin í Manitoba
er fær um aö semja, né aðrar
stjórnir i íylkjum landsins. '
tBimJimdismcmn og h.i'nditidiskonitr
awtu að snúia sér beint að Liaurier-
stjómimni og heitntsi óhikað vín-
hammislög fv'rir Can' td'aríki. það er.
aðalv'iegtirinn, beinasti og örngg-
asti. Fáist það af stjórninmi í Ot-
tawa, að löggiída vímba.nmslög
fvrir alt ríkið, þá er alt búið. En
fá'ist það ekki strax,- þá fæst það
líkleiga síðar, anna.ðtvegigja hjá mú-
v.eramdi stjórn, eða þeirri, sem
tekur við af Lattrier stjórninmi.
Bindindisvinur.
—----— *---------
Mannanöfn og
breytingar.
Hainturinn 4 ekki sögu síma svo
Ltngt fram í aldir, ajð við höfum
sögu um það, hvenær mstim gemigu
fvrsti undir föstum eigimnöfnum.
Af biblíunni má sjá, að mieinn hafa
gemgið undir föstum eiginmöfmtm
langa tíð áður enn hún byrjar sög-
una. þjóðirnar hafa eflaust ekki
verið á háu tmemntngarstigi, þe.gar
þær fundu þörf og mauðsym á því,
að hver eimstaklimgur æfcti nafn
effia nöfn útfc áf fyrir sig. Af göml-
um söigium sést það, að mönmmtn
þófcti mikið undir því komið, að
geía biirn'unt sínum falleig og þýð-
ingar.góð nöfri. Og það má lika
lesa )iað cibri.gðtilt, að rnenn drótt
möfnim aðaLLega af á'trúnaðariguð-
tiin sinium', eða sterkust'U náitfcúru-
öfltim. þieifctu gerðu bæði Suður-
landia og Norðurlanda þjóðir, eins
og bibJíam grískia og rómveirsku
goðafræðirnar bera með sér. Norð-
urlamdaibúiar fylgdu sörnu raglum.
M&nin og konur hétu eftir goðmtn
jieirra, þófct þeir ske.yttu nöfnin
offcast samian, og höfðu dýrsbeiti,
höfuðskiapnubeiti og hieiti þýðingar-
mikilla abhurða aita.n við, t.d.: —
þórólfttr, guðinn þór og úlfur (ó-
arga dýr eða ólvem'ja), þórgumaiur,
þór og orusfca, mdkilfanglagasta og
vigursæLasfca orusfca. Eitvnig héitu
Norðurlamdaibúar ýtnsum fuglsnöfn
uini, svo s:m Ari (örn), Svamur
(svanur), Hrafn, Rafn (kruflnmi,
hr-afn). þegar fcekið er eftir nöín-
um í í'slendimgasöigiim, þá sést að
frjálsir mienn hétu göfttgri eða fríð-
ari nöfnum enn þrælar og þý.
Rómverjar höfðu óhfltgð, að láfca
miemm heifca nöfnum óarga dýra. —
þrað er til málsháttur eftir Plato,
sem þýðir.; Hvers gietur þú væmst
af TOanni, sero heitir Úlfur (I>y-
co) ? þeir, seirn hé.tu Faustus eða
Probus hjá Rómverjuim, þóttu ó-
líkir til sigursældar og igiæfu. í
foraöld voru Hcibrezkir miemm
ham, Pattl ýmist Sattlus eða Pattl-
us, Roimttlus varð í kirkjumálimt
Quirimts. Á miðölditnuim og fyrri
þýtddtt Norðtirlatmla mtnn nöfn' sín
á' la'tímu eða grísku, leinkttm klerka
lýðurinin og suntir lærðir miemm.
Ef mönmum, setn kumntt laitíniu eð.a
grísku, þó’tti eifcthvað a'thi’igav.ert
við nafn sitt, sneru þeir nöfnumum
á þau mál, o’g feltu úr eða bættu
við þ'au, til að losast við það,
sem þeiim þótti óþægileigt, eða ör-
la.'ia valdandi tjóni.
Smieimtna fcóku rithöfundiar sér
g rvinafn. það gerðu þeir bœði af
þvi, að þeim' þótti •gervinöfmin fall-
egri, emm þeirra eigin nöfn, og líka
af því, að fólk fcekur oft og tíðum
fljófcara eftir óþektn mafni ettm
þektu, þegar ttm ritsflniði er að
ræða.
það cr nú liðin sú tíð, scm skír-
arar (prestar) skiíta sér af nöfn-
uin. Foreldranir ráða þeim sjálf,
þó vinir þeirra miegi jafnam eiga
nokkurn þátt í. Jvn þess má líka
minnast, að miargir fcreldrar hafa
svmit fáfræði og smekkleysi í n tfn-a-
vali.
Islondirigar eru sekir í þiessu ihæði
á íslamdi og Ainieríku. Aöallega
wu mafma .ambögtir Vestur-Ísleind-
inga innifalin í því, að klessa þar-
kmdfli'm nöfnttm á börn sín, ef aö
konnm hefir kymst einihverri þar-
k’ir.dri komtt eða mammi, í vístum,
hó'.elutn eða kirkjugöngum. FLest
eru nöfn þau, sem ísLendinigar láta
heifca, á enska tnmgu, ekkert ljót
eða vitleysa, og ekki af allra auð-
virðilegustu te'guiid emskra mafma.
Mörg kvcmkynsnöfnin eru grasa-
nöfm og i arlkynsnöfnin hneysti-
nöfn, e5a því u>m líkt, — em eru
öll l jótari emm ísLen/.ku möfnin : —
Lily, Rosie, Jennie, Mahel. Victor,
Hiram, Charles.
•
það á víst etigin þjóð í heimi
fa’legri barlmainna' og kvemna nöfn
enni 'íslendingar, 'það er að seigja,
sá hluti þeirra, sem er morrænn og
dreginn af nöfnum Ásanma, sævar-
heitumi, viðartagundum, fuglum o.g
hetjuheitum. Affcur er sá partur,
sem kominm er úr Biblíunmi, harla
misjafn, og sum nöfn ólíöamdi til
framib'ú.ðar.
Fyrir 10 árnm og emda síðar,
vildu sumir Islandinigar ekki nefna
sig islen/.kumi nöfnitm. En seim' beit-
ur fer, eru íslondingar óðum að
lagast í 'þeirri grein. Og óefað
mumdu miargir nú aldnei hafa
hmeiyifct ttini nöftt sín, em g&ta nú
ckki bireybti til vegma eigmarskjala
og amnara krin.gumstæfia.
Oftir emm' einti sinni Jiafa blöðin
vietsfcam hafs ámint fólk um, að
halda sinum eigin skírnarnöfnum.
Nafn er s'reign hv.ers manns, o,g
það sýmist umidarLegtt, á alla viegu
skoðað, að óný'ta sitt eigið naln.
Laga''e/ia getur tjón hlortis.t af því.
Islendingar æfctu því hreint ekki
liér á eftir, að breyta til um nöfn
s!n. í Amieriku liggur söguleg
framitið fyrir höndum ilslemdinca,
áöur einn þeir hvierfa þar úr sög-
unini, sem óhjákvæmiLegt er að
verði fyrri eða síðar. það hefir
ekki einn þá komið í ljós, einis og
sífiar verður, hverju nafnaibrieyt-
ingar geta valdið. Við skulum
sleip.pa því a'triði, þó eim ©ða ömt-
nr íslenzk persóna týmisrt úr töl-
umni. En skylda er það, siðferðis-
leg og lagaleg, fyrir hvierm mamm,
að frændur hams og erfimgjar gefci
fenijið vitneskju um hann lífs eða
dauðan.
Séu mafmibreyitingar gerðar á
lagalagam hátt, þá er þar ekkert
um að tala. það er vitamleig't og
fimnanleigt, ef á þarf að halda. En
það eru e.kki nema örfáir, sem
þaimn veg fara að því. þeir, sem
ó'ánægðir eru með nöfn sín og
breyfca þeim, ættu að auglýsa það
--------------------------*
Sparið
Línið Yðar.
Ef þér óskið ekki að fá
þvottinn yðar rifinn og slit-
inn, þá sendið hann til þess-
arar fullkomnu stofnui.ar.
Nýtfzku aðferðir, nýr véla-
útbúnaður, en gamalt og æft
verkafólk.
LITUN, HREINSUN
OG PRESSUN
SÉRLEGA VANDAÐ
Modern Laundry &
Dye Works Co.,Ltd.
307-315 Harsrave
WINNIPEQ, MANITOBA
Phones : 2800 og 2301
------------------------4
í 'blöðum, að þeir hæfctu að kalla
sig og rifca sig nöfnum sínum, —
sieigja, hvað iþeir hsita o'g frá
hvaða 'bae og sýslu þeir sérn á ís-
lanidi, og lýsa yfir fullu upipiiiafnimig-
arnafni sínu. það er ekki álit rnitt,
að memn skifti ttm nöfn til að
dyljast fyrir öðrum. Aðallega gera
þeir það af mieinleysi við hérlemda
micmn., sem þ;ir hafa eitthvað sam-
an viö að sælda, eða þái af marg-
breyfctni og íhitgunairleysi.
það hafa komið fyrirspurnir frá
ísLamdi um konur og mieinn í Ame-
ríku, og þeim fyrirspurnum fer óð-
tttn fjölgamdi. En sú er reymslam í
Amieríku, þó afliglýst sé eftir fólki
þessu, þá kemur það ekki fram.
þaið er sumit af því komið í vaf-
ann, sem enginn befir dieili á. —
Emkumi á þetta sér sfcað með
kvemfólk. Má vera, að það giftist
bérlendntn eða annara þjóða'mönm-
um. Af þessu leiðir leiðindi og
eigmamissir á báðar hliðar. það
er nauðsynlagt, að fyrirbytggja
misfellur þessa.r í tíma, að svo
miklu l'eiyti, sem unt er.
það skal fcekið fram. að hér er
ekki verið að kvarta undam því,
þó sitmir ’memn taki sér viður-
niefni, af bæ eða stað á íslandi,
eims Lengi ag maðurinm b'ldur full-
uim möfnum á undan viðurmefninu
sínu. þau viðurnefni geta verið til
gleiggingar á miamminum.
Yfir höfuð er það fágætt hjá
þjóðunum, að einstaklinigarnir séu
gjarnir á, að breyita urn nöfn,
niema stroktmiienn, eða þeir, siem
vilja. dyljast, af einhverjnm ásbæð-
uitn. í Amieríku breyta imnflytjemd-
ur ekki til ntuna um nöfn. nij'trua
Skamdinavar , og einkum IsLend-
ingiar. En sem bmtur fer, er það
að falla úr tnóð og áliti.
K. Á. B.
Skraatinyndir
Mjög vandaðar, stórar og fagrar,
af skáldkóngunum fslenzku, Hall-
grfmi Péturssyni og Jónasi Hall-
grfmssyni, fást hjá undirskrifuðum.
önnur á 35c eu báðar á 60c. Agæt
stofuprýði. Myndir af þessum
mönnum munu verða kærtkomnar
til pr/ðis og endurminningar 4
mörgu fslenzku heimili. Útsölu-
inenn vantar enn Vfðsvegar um
bygðir fslendinga mót sanngjörn-
um sölulaunum.
F. R. JOHNSON,
1419 W. 57th St., Seattle, Wash.
ATH. — Þessir hafa þegar tekifr
að sér útsölu 4 myndunum : —
Friðrik Sveinsson, 618 Agnes St.,
Winnipeg; Wm. Anderson. 1797
7th Ave. W , Vancouver, B. C.ý
S. Bárðarson, R. F. D. 1, Box 90,
Blaine, Wash ; Sigurður John-
si-n, B 'iitry (ogUpham), N. Dak..
Jóh. H. Húnfjörð, Brown, Man..
TIL SÖLU:
Afskriftir af gamanleikj-
unum “Konuleysiðog kon-
an”, f tveimur þáttum, og
‘Hver er vitlaus”, f einum
þætti, — fást hjá
Christopher Johoston,
151 Indiana St., - CHICAGO, ILL.
Giftingaleyfisbréf
selur Kr. Ásg. Benediktsson
540 Simcoe St. Winnipeg.