Heimskringla - 07.10.1909, Blaðsíða 3

;i HEIMSKRINGDA)
OKT. IWft. Bl«. a
Cor. Portage Ave nnd Fort St.
28- J&.TI.
FÉKK FYKSTC VERÐLAUN k SAIN’T
LOIJIS SÝNINOCNNI.
Dag og kveldkensla, 'Teleíón 45.
Haustkensla byrjar 1 Sept.
Bæklingur með myndum ókeiypis.
Skrifið til: The Secretary, Winnipeg
Butinest College, IVmnipeg, Man,
KVENHATTA SALI
112 ISABEL ST.
Býr til alskonar kvenhatta
1 nyjuatu gerð. Skreytir með
fjöðrum, blómum og böndum
og öðru nýtfzku stássi. End-
urnýjar og skreytir brúkaða
hatta. Alt verk vandað og
verð sanngjarnt. Isl. konnm
boðið að skoða búðina. —
MISS NESBITT,
112 Isabel Street
18-11-9
HERRA BÓNDI !
ÞETTA ER FYRIR ÞIG !
Vildir þú ekki
hafa 1 húsiþínu
eins bjart ljós
og þ « u s e iii
bezt eru í stór
borgum V
Brennari v o r
passarí hvern
vauai. lampa.
Brennir lofti,
ekki olíu.er al-
gerlegaóhultr.
Þetta ijós læk-
kar olíu kostn-
aó um meir en
helfing.
V é r sendum
brenuara gegn
fyrirfram borg
un, fyrir $2.75.
Skrifi oss eftir
upplýsingum.
INCANDESCENT KEROSENE LIGHT CO.
50 PHINCESS BT„ WINNIPEO
-------------------
R. A.
THOMSON
AND CO.
Cor. Sargent & Maryland St.
Selja allskonar MATVÖRU
;! af beztu tegund með lægsta
verði. Sérstakt vöruúrval nú
f>essa viku. Vör óskum að
Islendingar viklu korna og
skoða vörurnar. Hvergi betri
né ódýrari. —
Munið staðinn:—
HORNI SARGENT AVE.
OG MARYLAND ST. j
PHONE 3112,
*----------------------
A. H. BARDAt
Selur llkkistnr og annast um útfarir.
Allur útbúnaöur sA bezti. Enfremur
selur hann aiiskouar minnisvaröa og
legsteina.
121 Nen&St. Phone 806
Sendið Heimskringlu til
vina yðar á Islandi.
Yfirlýsing
prestafundarins.
I Hkr. og Lögb., sem út kom
23. i september og einnig í septe'm-
berblaði Sameimngardnnar, bárt-
yfirlýsing sjö pnesta kirkjufélaigs-
ins, sem víst er ætlast til að varpi
því ljósi yfir samþyktir síðasta
kirkjuþings, að öllum verði skilj-
anlegt, hvernig þingið skildi við á-
greiningsmál kirkjufélaigsins. En
þó vandleguisé lesið, fræðir þessi
yfirlýsing mann ekki um neitt ann-
að en það,, að prestarnir eru nú
komnir í svo slæman bobha, að
þeir'^ru haettir við alla rökfærslu
og treysta því einungis, að menn
séu svo leiði-bamir, að þeir taki
orð þeirra trnanleg án þess að
rannsaka, hvort þau bafi við nokk-
uð að styðjast. Yfirlýsing þessara
sjö presta er að eins noitandi. Hún
neitar því, að kirkjuþingið hafi
samþykt sumt af því, sem búiið er
að sýna gneinilega fram á með rök-
uttx, að það hafi samjþykt. F.n yfir-
lýsingin nœr ekki lengra. Hún
fræðir mann alls ekkert um það,
hvað ]>essir menn kannist við, að
kirkjuþingið hafi samþykt, og
maður er því engu nær eítir en áð-
ur. Málstaður kirkjutélagsins var
sannarlega ekki of glæsilegur í aug-
um almennings, áður en þessi yf-
irlýsing kom fram, en hið siðara
ástand kirkjufélagsins er verra en
hið fyrra.
þiað er oí seint nú, að fara að
reyna að telja fólki trú um, að
kirkjuþingið hefði getað samþykt
þetta eða hitt. Kirkjuþingið er
æðra en nokkurir prestar. Jiessir
sjö prestar geta að eins talað fyr-
ir sig sjálfa og lá'tið menn vita, að
þeir séu nú reiðubúnir að taka aft-
ur það, sem þeir, eða réttara sagt
fimm af þeim hjálpuðu til að sam-
þykkja á þinginu í sumar. En sam-
þvktir síðasta kirkjuþings standa,
þangað til þær verða numdar úr
gildi af öðru kirkjuþingi. það
stendur svart á hvítu, hvað sam-
þvkt hefir verið. Gjörðabók síð-
asta kirkjuþings er nú í almenn-
ings höndum, og almenningur
vierður að dætna um það, hvaða
skilning eigi að legcria f samþyktir
þingsins. Engin yfirlýsing, sem nú
er gerð, getur bætt neinu þar við
eða dregið neit't úr þeim samþykt-
um. þær tala fyrir sig sjálfar, og
hver maður verður að leggja sinn
eipnn skilninp í þær og eiira 'það á
hættunni, að haldinn verði presta-
fundur og því lýst yfir, að sá
skilningur sé sprottinn af misskiln-
ingi eða rangfiærslu eða öðru
verra.
Fróðlegt væri að vita, hver sá
rétti skilningur er á gjörðum síð-
asta kdrkjuþings, því þessir sjö
prestar hafa forðast það eins og
heitan eld, að benda á, hv.er hann
er. Og fróðlegt væri að vita,
hvaða æðri opinberanir þessir
menn hafa öðlast, að þeir treysti
sér til að slá því föstu, og það án
þess, að færa nokkur rök fyrir
sínu máli, að skdlndngur sá sé
rangur, sem allir óvilhallir menu
hafa lagt í gjörðir síðasta kdrkju-
þings.
Einn af þeim sjö, sem undir yfir-
lýsingtinni standa, séra Hjörtur J.
Leó, var farinn af þingi nokkurum
dögum áður en samþyktir þær
voru gerðar, sem nú er um að
ræða. Hann fór af þingi á föstu-
dag (Aramót 5,13®), annan dag
þingsins, en málið kom ekki íyrir
fyr en á mánudag. Hann hefir því
ekkert fyrir sér nema gjörðaibók
þingsins og sögusegn axmara, og
stendur því að engu leyti betur að
vígi, að dætna um saunþyktir
þingsins, .en hver annar, sem les
gjörðabókdna. Séra Krástinn hefir
áður reynt að skýra framkomu
sína á þingi og samþyktir þdngs-
ins hedma í söfnuðum sínum og
befir tekist það svo vel, að hann
hefir verið rekdnn frá báðum söfn-
uðunum, sem í hans prestakalli
eru, og kemur nú í beina mótsögn
við það, sem hann áður befir sagt.
Séra Friðrik Hallgrímsson var á
þdnginu í sumar svo óánægður
með gjörðir þingsins, að hann tók
engan þátt í atkvæðagreiðslunni
um tillögurnar, sem fram komu í
ágreiningsmáli kirkjufélagsins, —
nema þegar atkvæðagreiðsla fór
fram um tillögu þá, sem hann bar
fram sjálfur (Aramót 5,155—157).
Hann tillieyrði hvorugum flokkn-
um á þingi og ráðfærði sig við
engán og veit því ekkert meira «n
þeir, sem ekki sátu á þing.i, um,
hvað þingið befði getað samiþykt.
Hann kom ekki einu sinni fram
fvrir sáttanefndina, og hans einu
afskifti af rnálinu voru þau, að
hann bar fram tillögu þá, sem
nafn hans er tengt við. Og öllum
þeim, sem sátu á þingi í sumar,
er í fersku minni, hve mikil fjar-
stœða sú tillaga var álitin o.g hve
háðuleg nöfn henm voru valin af
öllum meirihlutamönnum, sem um
hana töluðu á þingi. Jafnvel nafn
hins mikilsvirta vinar mins í Ar-
gyle undir þessari yfirlýsingu hefir
því ekkert sérstakt sannfærandi
gild.i eða nokkura sérstaka þýð-
ingu, nema til þess, að gera mönn-
um kunnugt, hvar hann standi nú.
Séra Jón er í þessari yfirlýsingu í
beinnd mótsögn við sjálfan sdg,
eins og síðar mun verða bent á.
Nafn séra Steingríms undir þessari
yfirlýsingu táknar alls ekkd neitt,
nema það, að hann bafi skrifað
undir hana. Ekki ednu sinni, að
hann sé henni samþykkur. Á þáug-
inu í Selkirk í fyrra skrifaðd hann
undir nefndarálk skólaneíndiardnn-
ar, setn fór fram á það, að sam-
bandimi við W.esley College yrði
slitdð. Samt heimtaöi bann í sum-
ar af ritstjóra Heimskringlu, að
hann bæri það til bak-a, að hann
hefði verið því samþvkkur, að
sambandinu við Wesley College
yrði slitið. Trúlegt er því, að
hann á sínum tíma beri það til
haka, að hann sé þessari vfirlýs-
ingu samþvkkur, ef hann sér, að
illa mælist fyrir henni. Og. þó for-
seti kirkjufélagsins .sé voldugur,
getur jafnvel hann ekki með neimni
yfirlýsingu dregið neitt úr sam-
þyktum þingsins. Hann hefir gert
ei'tt kraftaverk síðan á kirkjuþing-
inu í sumar. 1 bréfi sínu til Gard-
ar-safnaðar staðhæfir hann (Sam.
24, 179), að til hinmar lútersku
kirkju í Bandaríkjunum teljist um
tólf miljónir manna. þó sýmir
seinasta skýrsla um þetta efmd, að
það eru ekk.i nema rúmar tvær
miljónir, eða nákvæmlega 2,122,-
494 (I.utherian, 9. sept. 1909, bls.
2). Óhugsandi er samt, ’ að forseti
kirkjufélagsins fari hér rangt með.
Og fari hann með rétt mál, þá
liefir hann í hjáverkum sínum síð-
an á þingi í svimar fjölgað lút-
ersku mannkyni um næstum tíu
miljónir. Og þar sem allur þessi
hópur er vitaskuld há-lúterskur,
er hægt að ógna hinum óguðlegu í
Gardar-söfnuði með þessari háu
tölu, þó enginn af þeim stóra
TVÆJR JÓLAN.ETUR 17
Vita/ð ekkii lét viðgetið, en sem hún sá skína gegnum
hvert af hinum einföldu en þó merkilegu atvikum.
Einmitt isvoleiðds var sú ástar-ímyndun um hann,
er hún hafði geymt í hjarta sínu. Já, hann var nú
orði,nn mikill maður hiennar vegna, og til að vera
hennar enn maklegri, hafði hann mentað sig. Djúp
°g sterk vaknaði ástin aftur í hjarta hennar, — en
hún. hiafði aldrei sofnað. —
Anna bjóst til hedmferðar. Með látlausri kur-
teisi bauðst Knútur tdl að fylgja henni. Hún roðn-
aði við, en þáði boðið. þegar hann kom aftur, var
hann ekkd einsamall. það lá nærri að hugsa sér,
að 4 lefðinni hefði bann sýnt henni myndina af henni,
sem hann hafði öll þessi ár borið á brjóstinu, og
hvíslað svo að henni, hvers vegna hann hefði geymt
hana svona vel og lengi, — en hvað sem þessu öllu
leið, þá er það víst, að þau leiddust, er þau komu
aftur inn ’ til Páls og Ingi.bjargar, sem vel mátti
heita hið leiina foreldra heimdli, sem Anna haíði átt
'nn æfina. Og ég er v.iss um, að fáir hafa lifað
glaðari Jólanótt, en þessar fjórar persón.ur þá, og
hún var að sínu leyti eins sérstaklega fagnaðarrík,
eins og hdn hafði verið átakanleqa sorgleg.
það var eitt kvield, er þau Knútur og Anna
höfðu lifað farsællega saman í mörg ár, að þau
sátii í ró og makindtim, en börnin voru að leika sér
1 kning um þau, þá seg.ir Knútur við konu sína :
“Sýndist þér ekki edns og mér, að lífið fengi alt
nnnað útlit, er við vorum trúlofuð?”
“Eg. veit ekki vel, ( hviernig ég á að skilja það”,
sagði hún, “en vorið eftir sýndist mér grasið vera
grœnna, en ég hafði séð það nokkurntíma áður”.
ENDIR.
< S. M. L o n g þýddi.
Forliigalcikiiriiiii.
Fyrsta deild.
FORMÁLI.
Austanvert í Sviss liggur, álma úr Mundíafjöllun-
um inn í Tyról. Á landamæriinum, beggja vegna
við Innfljótið, myndia fjöllin Eugiadindalinn, sem svo
er nefndur, án efa hdð fegursta landsvæði í Norðurálf-
unni. Hér um bdl í miðjum dalnum stefnir Innfljótið
í norður, og rekur sfg þar á há/an klett, sem stendur
lóðréttur upp úr vaitndnu. O'fan af kletti þessum fellur
fjalLbuniíi, .sem myndar fagnan foss. Ibivar dalsins
hafa ímugust mdkinn á klettin.um, og enginn vdll búa
í nándivið hann eða nálgast hann eftir sólsetur. það
er sagt, að vofur eigd heimili uppi á klettinum, og
þe.gar tunglið skín tim bjartar sumarnætur, þá dansi
þær þar og drekki af hinni fneyðandd fjalLbiinu., Nafn
hans er líka sorglegt, því hann er’ kallaður “Hel-
klettur”.
þegiar Mórits írá. Saxlandi, í stríðinu við Karl
hópi liafi etin giengið inn í hið ís-
lenzka kirkjufélag. Og þó þetta af-
reksverk hins heiðraða forseta
kirkjufélagsins hljóti að vekja að-
dáun allra, er sarnt hætt vtð, að
nafn hans edtt sé ekki máttugt til
að sannfæra menn um, að kirkju-
félagið hafi ekkd gert það, sem all-
ir vita,. að það befir gert.
Presta-yfirlýsingin byrjar með
þessum orðum :
“Vér mótmælum þedrri staðhæf-
ing, að kjarni ágreiningstnálsins
innan kirkjufélagsins sé .bókstafs-
innblástur ri tni ng.a r inna r, sömu-
leiðis því, að kirkjuþingið hafi
neitað réttmæti og gognsemi trú-
aðrar biblítt-rannsóknar ; en á
hvorutveggju segir ‘Nýtt kirkju-
blað’ (15. ágúst þ. á.) að trú-
málaágreiningurinn hér vestra
leiki”.
Hvað er þá kjarni ágreinings-
málsins, og hver er afstaða kirkju-
félagsins gagnvart biblíu-rannsókn-
ttm ? Yfirlýsingjn fræðir mann ekk-
ert um það, og ár.eiðanlegar upp-
lýsingar um’ þetta efni fa tnenn
ekki f.yr en einhverjum öðrum
prestafundi þóknast að gera yfir-
lýsdngu, sem segdr skýrt og gredni-
lega frá þessu. þangað til má
hvorki Nýtt kirkjublað né nokkur
annar leggja sinn skilndng í gjörð-
ir þdngsins. þó var það tekið
fram í umræðttnum á þdnginu í
sttmar, að tilgangur tillögu
Friðjóns Friðrikssonar væri sá, að
taka það fram með svo skýrum
orðum, að engum gæti dulist,
hver afstaða kirkjufélagsins va*ri í
ágrelningsmálihii. Og það held ég
að flesttim muni finnast haía verið
gert.
þangað ti.1 að hin nauðsynlega
yfirlýsing veröur gerð, getur tnað-
ur því ekki á neinn anman hátt
gert sér betur grein fyrir afstöðu
kirkjufélagsins en í ljósi hdns nýja
játningarrits þess — síðasta ár-
gangs Samieiningarinnar. það er
því gott, að ntienn átti sig á því,
hvað Santieiningin segir um þetta
mál.
Fyrst vil ég leyfa mér að hemda
á brot úr ársskýrslu íorseta
kirkjufélagsins (séra Jóns) í fyrra,
sent endurprentað er í Sameining-
unni tneð fyrirsögndnni “Varnaðar-
orð gegn villuanda ‘Nýju Guðfræð-
innar’.” (Sam. 23, 138—139). þar
er því haldið fram, að gamla
stefnan og nvja stefnan geti ekki
átt heitna í sama kirkjufélagi, og
að ef nýja stefnan ætti að fá ja/fn-
rétti við þá gömlu, þyrf.ti “að
breyta kirkjufélaginu frá rótum”,
því stefna tJnítara og n.ýju guð-
fræðinitar sé. “í aðal-atriöimu ná-
kvætnlega sama stefnan”. Sami
dómur er kveðinn upp yftr stefnu
ttýjti guðfra'ðinnar af séra Hdrti.
(Sam. 23, 371). Og á öðrum stað
segir séra Hjörtur, að það sé
“lamgtum heiðarlegri afstaða” fyr-
ir þá, sem þeirri stefnu fylgja, að
“ganga hreint og beint inn í hóp
Únítara”, “en hitt, að standia í
kristinni kirkju til þess að vedkja
sannfærimgarkraít hennar hjá með-
limum kristinma safnaða” (Sam.
23, 278).
Að þetta sé stefna Sarruiining-
arinnar gagnvart nýju guðfræðinni
getur engum lveilvita , manni dulist,
og alt þetta stendur í síðasta ár-
ganginum og er því nú viðtekið
sem “réttmæt stefna kirkjufélags-
ins”. þegar tillaga Friðjóns Frið-
rikssonar var samþykt, var því
öllum, sem ekki fylgdu gömlu
stefnimni, vísað burt. Um það er
WINNIl'EGi,
engum blöðum að fletta, þvi
stefma Sameiningarinnar gagnvart
nýju guðfræðinni er sú, að hún
geti ekki átt heima í kirkjufélag-
inu. Afdrif tillögu þeirrar, sem ég
bar fram, um það, að enginn væri
gerður rækur, þó hann fylgdii skoð-
unttm minnihluta, ber þess líka
ljósan vott. Um hana segdr rit-
stjóri Lögbergs réttilega :
“Út af tillögu þessari urðu mikl-
ar umræður. lVletri hlutinn lýsti
ylir því, að hann væri algerlega
samþykkur fyrri hluta hennar, aí.t-
ur að orðunum ‘þrátt iyrir það’,
o.s.frv., en mótíallinn sednnd hlut-
attum, a f. þ v í, a ð h a tt tt
k æ m i í b á g v i ð t i 1 1. F r.
Friðrdkssonar, sem
samþ. hefði verið”.
Og nú í síðasta blaði Samein-
ingarinnar segir séra Jón, að þessi
klofningur hljóti að verða tdl góðs.
“llismið fýkur .burt, hverfur.
Hveitið verður eftir”. Og í sömu
grein segir hann, að “fráskdlnaður-
inn fyrir þá, sem eftir verða, sé
fagnaðareíni mdklu meira en hrygð-
arefni” (Sam. 24, 195). Ég sé því
ekki, að hér sé um neinn mdsskiln-
ing að ræða, sem þurfi presta-yfir-
lýsing til að leiðrétta. Og það er
vonandi, að allir þeir, sem ekki
aðbyllast gömlu stefnuna, segi
sem fyrst skilið við kirkjufélagið
til þess að auka gleði kirkjufélags-
ins og Sameiningarinnar.
Með því að neita því, að kjarni
ágredningsinálsins innan kirkjufé-
lagsins sé bókstafsinnblástur ri.tn-
ingiarinnar, eru þessir sjö prestar
að afneita síðasta árgangi Sam-
eindngarinnar og þá ttm leið sam-
þyktum síðasta kirkjuþings.
1 nóvember-blaðd Satnedningar-
innar, 1908, segir séra Björn, að á-
greinángurinn sé aðallega um
þremt : 1. Inmblástur beál.agrar
ritndngar, 2. Gildi trúarjátning-
anna, og 3. Kenningarfrelsið. í
ummœlum sínum utn innblás'turs-
kenninguma vi.tnar hann tdl 2.gredn-
ar í grundvallarlögum kirkjufélags-
ins, og segir svo : “þegar hér” (í
2. grein) “er talað urtt ‘guðs opin-
beraða orð’ og ‘reglu fyrir trú
man.na’, þá er enginn v.afi á því,
aö orðin eru hér viðhöíð í upp-
runalegri og sögulegri merking
þeirra. Kirkjufélagið á við það, að
ritningin sé frá gttði”, o.s.frv.
(»Satn. 23,262). — — — “Agredn-
imgur þessi er alveg grundvallar-
legs eðlis”. (Sam. 23, 263). í sama
blaði heldur séra Hjörtur því
fram, að kirkjufélagið kemni ó-
skeikulleik ritningarinnar. Meðal
ann.ars segir hann :
“ Vilja menn svo gjöra svo vel
að lesa þriðju grein grundvollar-
laga kirkjufélagsdns, — þá ednu,
sem það er sérstaklega tekiið fram
unt, að Henni skttli aldrei breytt
verða. þar stendur það, að kirkju-
féla.gið skoði heilaga ritndngu ó-
brigðulan mælikvarða fyrir trú
meðlima sinna, kenningu og lífi.
Nii er það vitanlegt, að ekkert,
sem skeikult er eöa ófullkomið í
meðvitund neins tnanns, getur haf.t
það vald yfir honum. þessi
grein hefir því að eins
nokkurt g i 1 d i , a ð þ e i r,
er samþykkja ltana, við-
urkenna óskeikulleik
rd.tningarinnar fyrir-
f r a m. Enda er það á vi.tund
allra, er nokkuð þekkja tdl já.tn-
ingarrita lútersku kirkjunmar, að
frá tíð Lúters og al.t til vorra
tirrur hafa kenndttgar ritningaritin-
ar verið álitnar taka af öll tví-
mælí í trúarlegum efnttm”. (Sam.
23, 270). Og seintta í sömu gredn
stendur þetta : “Um það ber peitn
J saman, að biblían öll sé guðiegs
eðlis, í verulegum skiimngit, ser-
j stök, óraskanleg opinberun
I drottins til mannanna. það hefir
| alt til þessa verið játning kirkju-
félags vors”. (Sam. 23, 271). Og
enn aftur : “Kirkjufélag vort hefir
ákveðna stefnu ; það trúir ritning-
unni sem heild. Séra Friðrik held-
ur fram alt annari guöfræðasteínu
í blaði sinu”. (tíam. 23, 275). —
tíéra Jón talar líka ekki að eins
utn innblástur beldur um guðlega
opinberan í samhandi við ri'tnimg-
utut, þar sem hann segir, að “í
trúarjátningunum er einmitt dreg-
ið saman í ágrip efni, hinnar guð-
Legu opimberunar, sem fyrir oss
liggur í hinum helgu ritningum”.
(Sam. 23, 322). “Séra Jón Bjarna-
son trúir því, að biiblian sé guðs
orð” (Sam. 24, 48). Og séra Björn
segir : “Tdl grundvallar fyrir öll-
um ágreimingnum liggur spurndng-
in um innbiástur heilagrar ritning-
ar”. (Sam. 23, 331). — IVLeð alt
þetta svart á hvítu, og það í
þeim árgangi S amei ni ngarinnar,
sem kirkjufélagið á síðasta þingi
gerði að trúarjátning sinni, get ég
ekki betur séð en Nýtt Kirkjublað
hafi farið alveg rétt með, en að
þessum sjö prestum hafi skjátlast.
(Niðurlag).
Hjálmar A. tíergman.
The Abernethy
Tea Room^
Eru nú undir nýrri r&ðsmensku.
Vér getnm selt fðlki góðar máltfðir
og hressingar eftir þann 9. þ. m. —
21 máltíðarseðlar $3.50
472 PORTAGE AVE.
G. Eggertsson’s
KJÖTMARKAÐUR.
Talslmi 3827 693 Wellington Ave.
Góður markaður. Kjöt fr& 4c.
pundið og upp. Egg og smjör
ótlýrara en hjá öðrum. Alskonar
fiskur og fuglakjöt. Komið til
Eggertsson’s og sjftið og reynið
og sannfærist nm, að þar er
hægt að f& gott kjöt. —
♦
5
!
f
f
f
!
!
♦
Ómeinguð Hörlérept
beint frá verkstniðjunni á ír-
landii. Af því vér kaupum
beint þaðan, getum vér selt
írsk hörlérept ódýrar en aðr-
ir í borginni. 15 prósent af-
sláttur næstu 2 vikur.
C. S. S. Malone
552 PORTAQE AVe. Phoue Main 1478
16-12-9
f
f
!
!
!
f
!
KAUPIÐ af þeim og verzlið við
þá sem auglýsa starfsemi sfna
f Heimskringlu og þá fáið þér
betri vörur með betra vörði
og betur útilátnar............
4 SÖGUSAFN HEIMSKRINGLU.
fimta fór yfir Ehrenberger-Klattse til Innsbruck og
Tridenit, höfðu ,nokkrir af hermönnum hans dreif.t sér
um Engadindalinn, til að ræna. Ungur Tyrólbúi
ílúði undan hermönntinum ásamt unnustu sinni til
þessa- kletts. Fáei.nir saxnesk.ir veiðiliðsmenn eltu
hann tiJ ;að ná í hiö faigra herfang, en þegar hann sá
að hatin gat ekki varið hana gegn ofureflinu, stakk
hann rýting í hjarta bennar og. stökk svo sjálíur oían
í hið straumharða Innfljót, skiljandi blóðugt líkið
eftir handa ræning.junum. Endurminnángin um
þennan sorglega, a.tburð lifir enn trteðal dalbúanna, og
aí honum dregttr kletturinn nafn sit-t.
]>tið var kveldið hinn 16. júní 1817. Ungur mað-
ttr sitóð efst uppi á “Helklettinum”, hallaðdst upp
að.gild.ttm edkarstofni og horfði hugeandi yíir latwl-
svæðiö, sem hlastd vdð sjónum hans. Sólin var ný-
lega sígin í æginn, og skær klukknahljómur barst að
eyrum hans frá klaustri, sem stóð þar í nánd, en
ekki gat hann samt beint hugsun hans að andlegum
efnum. Annari hendnnni studdi hann á skrau'tbúna
b)’ssu, en meö hinni klappaði haltn hundinum sinum,
sem stóð hjá honuttt. þó virtist^hugttr hans vera
langt í burtu. Hann var khrddur grænn.i vedði-
treyju, sem var hnept upp úr, um mittið hafðd hann
spent gullbelti og í því sátu tvær skammbyssur og
einn daggarður. Á.ndli.tsdrættir hans vortt reglu-
bundnir og íagrir, en háðslegt bros, sem Jék á vör-
um hans, aflagaði þá og gerði hann ógeðslegan. 1
au.gtim hans leifruðu blossar ástríðanna, og. svip-
fræðdngar hefðu án efa, af hiniim þykktx vörum hans,
sagt hann afar-lostagjarnan og gæddan ómettandi
lifsnau'tnaþrá.
Skuggarnir smálengdust, himininn varð dimmari
og stjörnurnar komu í ljós. Algjörð kyrð ríkti yfir
öllu, að eins vatnsniðurinn heyrðist. Ungd maður-
inn settd vedðihorndð fyrir munn sér og blés. þá brá
FORLAGALEIKITRINN 5
svo Viið, a.S alt sýndist verða lifandi. BergmáLið
endurrómaði frá klettaskorunum, og rádýrin þutu
fram úr fiylgsnum sínum. Einkennilegt bros lék á
vörum veiðimannsins.
‘Maðurinn er þó voldugur”, siigði hann og hall-
aði sér aiftur upp að trénu. “Náttúran sefur, íugl-
aritir hvíla á greinttm trjánna, dýrin sofa t f-ylgsnum
síntim, — svo ber ég málmlúður að munni tnér og
blæs — og náttúran verður að svara frá klettdnum,
dalnutri, skóginum og gilinu, fuglarnir hoppa kvak-
andi á trjánum og dýrin verða hrædd. — Maðurinn er
t san-nledkia náttúrunnar herra”.
“En er hann þá simt eigin herra ? Getur hann
aí sjálísdáðum ákveðið sína eigin lífsstefnu, og tekið
öflugan þátt í forlögttm sínum ? Er ekki til ósvei.gj-
anlegt afl, sem stjórnar honum með stálveldissprota,
og skipar honum annað veifið að líða og hitt veifið
að n.jóta, — að þrá, að vona., að örvilnast? Er
nokkur sá maöur til, sem hefir getað.sagt : “Ég hefi
barist við forlög mín og yfirunnið .þau”.
"Undarlega mannlíf ! Hefir nokkur fundið lykil-
inn að þinnd gátu ? Gegn hinum veika sýndr þú
veldd þitt,.en þú lætur undan hinum sterkari. Hvað
er fr.elsi ? Eg hefi ferðast um fylkin í Sviss frá
vestri til austurs. það er kallað frjálsasta Land
Norðurálfunnar, en hvað fnnn ég?, þjóð, sem berst
við sk-ort í f.jalladölunum, sem er sundurdreifð af
pólitiskum flokkum og trúarlegu rifrildi, og ]xir af
ledðandi auðfengin bráð hverjtim þedm sigurvegiara,
sem nota vill vanmá.tt hennar. Hjá ednstaklingnum
eru sömu ástríðurnar, án þess hann geti fullnægt
þeim, sama þráin eftir sælu, án nokkurrar vonar um,
að ná hennd, sama blindan, sam.i þrældómurinn eins
og í öllum öðrum löndum, sem ég hefi komdð í. Já,
mennirndr eru líkir hver öðrttm, hvort sem þeim er
stjórnað af konungum eða þingum, hvort sem þeir