Heimskringla - 06.01.1910, Blaðsíða 2

Bln 2.
WINNIPEC, 6. JAN. 1910.
HKlMöKRIM G jL A
Heimskringla
Pablished every Thursday by The
rifiinskrin^la News S Puhlisbms Co. Ltd
-'rO biaösins 1 Canada og bandar
<2.00 um áriö (fyrir fram bftroraö),
öent tii islands $2.1-0 (fynr fram
"wriraC af kaupendum hlaOsins hér$1.50.)
B. L. BALDWINSON
Editor & Manager
Office:
729 Sherbrooke Street, WiDBipeg
P.O BOX 3083.
Talsími 3512.
Kartöflu sjúkdómur.
Akuryrkjudeild Dominion stjórn-
arinnar hefir nýlega gefiö út ritl-
ing um kartöflu sjúkdóminn, sem
gosiö hefir upp í Nýfundnalandi,
og með ráðleggingum viövíkjandi
útrýmingu hans.
Sjúkdómur þessi hefir haldist við
í ýmsum Evrópulöndum í sl. 13
ár. það var próiessor Schilbersz-
ky, sem fyrstur manna uppgötv-
aði hann á Ungverjalandi árið
1896. Sjúkdómur þessi líkist mest
þesim sjúkdómi, sem komið hafði
fram fyr á árum í sykurrófum í
Algeríu. Vísindamenn þektu sjúk-
dóm þennan svo lítið, að þeim
hvorki bar saman um orsakirnar
sem til hans lágu, né gátu verið
sammála um, hvert nafn aetti að
geía honum, og hefir hann því til
þessa dags verið nefndur ýmsum,
nöfnum. En í rauninni er þetta
hrúðursjúkdómur, sem ótur sig inn
í jarðeplið, og getur orðið alt að
hálfum þumlungi á þykt á yfir-
borði mikils hluta þess.
Árið 1898 var gerð fyrsta til-
raun til að stemma stigu fyrir út-
breiðslu sýkinnar, á þann hátt, að
ákvæði voru gerð um það, að hver
sá, sem reyndi að leyna sjúkdómn-
um, skyldi sæta þungum sektum.
Jaíníramt voru lýsingar af sýk-
ínni sendar til allra landa, í því
skyni, að vísindamenn gætu rann-
sakað, hvort sýkin væri þar til
staðar. En þrátt fvrir þetta hefir
sýkin breiðst út um flest ríki Ev-
rópu, og nú er hún orðin landföst
hér í álfu, — hefir gert vart við
sig í Nýfundnalandi, eins og að
framan er sagt.
Sýkinnar verður ekki vart fyr en
að farið er að taka upp kartöflurn-
ar -á haustin, og þar seni hún nær
fótfestu, má svo heita, að engin
kartafla sé heilbrigð, sem upp er
tekin úr akrinum. En einmitt
vegna þess, að kartöflurnar vaxa
neðanjarðar, þá útbreiðist sjúk-
dómurinn, án þess að hans verði
vart fyr en wpp er tekið.
Augun í heilbrigðum jar^eplum,
eru ýmist hvít eða rósrauð, en í
þessum sýktu jarðéplum eru þau
eins og járnrið sitji á þeím. Sýkin
kemur fyrst fram í augum eða hol-
um jarðeplanna og breiðist svo
þaðan út á yfirborðið. Bœndum
«r ráðlagt að gefa nákvæmar gæt-
ur að þessu, því að mörg kartaíla
getur í fljótu bragði litið út sem
heilbrigð, sem þó hefir vott sýkinn-
ar í holunum, og sé þeim jaröepl-
um sáð, þá útbreiðist sýkin. í
jarðeplaaugunum lýsir sýkin sér
þannig, að þar er mórauðtir nabbi,
stundum á stærð við títuprjóns-
haus, stundum nokkuð stærri.
það er talið áreiðanlegt, að sýk-
in í Nýfundnalandi stafi af þvi, að
til útsæðis hafi verið notuð jarð-
epli, sem þann.ig voru sýkt i aug-
unum eða holunum, án þess bænd-
ur hafi tekið eftir því, og að þatt
jarðepli hafi verið aðkeypt frá Ev-
rópu.
Orsakir veikinnar eru ennþá ó-
þektar, svo að þó ekki sé líkfegt,
að þær geti breiðst út um Canada
frá Nýifundnalandi, þá er þó engin
trygging fyrir því, að sýkim geti
ekki fengið landfestu hér.
Rithngur sá, sem að framan er
getið, ráðleggur þessi varnarmieð-
ul gegn sýkinni : I.eggja skal borð-
við á akurinn, er myndi eins og
gólf, á ]>að skal svo láta kartöfl-
urnar og þvo þær úr þessari lyf-
blöndu : 1 partur “Bdcbloride of
Mercury” eða “Corrosine Subli-
mate” mót 800 pörtum vatns. Síð- I
an skal grafa djúpa holu í akurinn
og þar láta í hinar skemdu kart-
öflur og jarðeplagrasið og brenna
það þar. Nú brenna kartöflurnar
ekki vegna vökvans, sem í þeim
er, og skal þá moka ofan á þær í j
gryfjuna 6 þuml. lagi af óbrendu í
kalki. Bezt er að setja jarðeplin i i
lög i gryfjuria og hafa mikið kalk
milli laganna. Sé kalk ekki hand- t
bært, má nota viðarsag, sem vætt
hefir verið í áðurnefndu Bichloride
of Mercury, blandað þannig í vatn j
að einn partur sé móti hverjum .
500 pörtnm vatns. Til þess er ætl- j
ast, að gryfjtir þessar séu gerðar
þar í löndum bænda, sem ekki
þarf að snerta við í næstu 3 ár á
eftir. Síðan skal plæg.ja akurinn,
sem sýktu jarðeplin hafá voxið í,)
og bera siðan í hann óbrent kalk,
svo nemi 4 tif 5 tons á hverja
ekru. En sé ekki kalkið fáanfegt,
þá verðtir að vökva akurinn með
framangreindri Bichloride of Mer-
cury blöndu, 1—800 parta. 1 þann
akur skal ekki sá jarðeplum næsta
ár, heldur einhverri annari tegund.
það kostar mikla fyrirhöfn, og mdk
il fjárútlát, að fylgja þessum var-
úðarreglum, en það er nauðsyn-
legt að gera það, eða svo segir
læknirinn.
Heimskringla hefir talið rétt, að
beirna athygli bænda að þessu mál-
efni, þó vonandi komi ekki til þess
að sýkin berist hingað til Vestur-
landsius.
“ Lobstick ”
fyrir Heimskringlu.
Ferðam©nn, sem feið edgta norður
um land til Great Slave Dak,e, hafa
um mörg KðLn ár haft þann sið,
að búa tdl “Lobstick”, sem minn-
isvarða þar sem eitthvað sérstakt
hefir borið við á leið þeirra, sem
þeir hafa álátið í sögur færaindi.
‘‘■Lobstdck” þetta er vanafega bú-
ið til á þann. hátt, að ferðamaður-
inn klifirar upp í tré, og velur til
þess það stærsta, sem finst á því
svæði, sem tíðindin gerast á. Hann
heggur limið af trénu eins ofarlega
og hægt er, en skilur að eins eftir
skúf í toppi trésins. Síðan neglir
hann spjald á trjábolinn, rétta hæð
sína frá rót þess, og ritar nafn sitt
á spjaldið. Stundum er flaska sett
í skúif þann, sem skilinn er eftir í
toppi trésins og í hana látin lýsing
þess viðburðar, sem skeð hafði, og
sem gaf tilefnd til þessa “Lob-
! sfcick”.
Á bakkanum að sunnanverðu
Great Slave árinnar, um 35 mílur
suður af Smith Landing, bjó mað-
ur til Lobstick veturinn 1908, og
henti flösku upj) í trétoppinn, sem
geymir í sér Jólaiblað Heimskringlu
siem iit var gefið árið 1907, ásamt
sögu af hrakningi og lífsháska,
sem ferðamaður þessi og félagar
hans lentu í það haust.
Ferðamaðurinn skriifaði á sér-
stakan mdða, sem einnd.g var sett-
ur í flöskuna, þessi orð :
1. Hverjum þeim Islendingi, sem
fyrstur les nafn mitt á spjald-
inu við rætur trcsins, og sann-
ar það með því, að senda mér
afskrift spjaldsins, skal ég gefa
fimm dollara.
2. Sá fvrsti íslendingur, sem finn-
ur flöskuna í trétoppinum og
lýsir rétt, hvernig þar er búið
um hana og gengið frá henni,
skal fá hjá mér $25.00.
3. Sá hinn sami skal íá $50.00
fyrir að senda flöskuna til
Ileimskringlu óöpnaöa. —
þessir peningar skulu verða
verða borgaðir 30 dögum eftir
auglýsingu fundarins. Naín
mitt er í ílöskun.ni og á spjald-
inu. Islendingur, sá edni af fé-
lögunum.
það er hægðarledkur, að finna
þetta Lobstick, með því að spyrja
verzlunarmenn Hudsons flóa félags-
ins, hvar Islendingurinn hafi strand
að í ísburðinum árið 1908 og dval-
ið í 30 daga án skýlis.
I flöskunni er lýsing af landslag-
inu og ennfremur það sem nú skal
greina : Nöfn allra bezt þektu
Indíána þar um slóðir. Nöfn allra
dýra, sem hafast við þar í hérað-
inu. Lýsing af tveimur fegurstu
plássunum í þessu héraði. Nöfn á
öllum Indíána flokkum í béraðinu,
og lýsing á siðvenjum þeirra og
háttalagi. Varað við bragðarefum
meðal þeárra. Lítil saga af fiski-
veiðatúr við Great Slave Lake, og
segdr frá þeim urmul af fiski, sem
á einum degi veiddist í net. Segir
einnig frá fiskum í því vatni, sem
hvergi finnast annarstaðar í ver-
öld.inni, og sem nofndur er “Con-
nes", sem þýðir “hinn óþekti”.
— svo mikils, að búa til “Lot)-
stick” í h-ennar nafni, sem ein-
hverntíma verður rannsakað af
söguritara, enskum, ef ekki ís-
lenzkum, og rannsakað á hverju
tungumáli þau skjöl eru, sem þessi
flaska hefir að geyma.
Svæði það, sem þessi Heims-
kringlu “Lobstick” stendur á, er
svo fagurt, að lýsing þessi gæti
veitt hverjum manni unaðsr-ka
stund, sem með alvöru gefur sér
tóm til að íhuga fegurð og yndis-
leik smávatnanna og smáfjallanna
og stórskóganna og straumþungu
árnar, sem liðast fram með rótum
fjallanna. það eina, sem getur gert
lífið leátt að næturlagi, er hið
drungalega og drynjandi spangól
úlfanna, sem hafast við inn í
fylgsnum frumskóganna og gilja-
drögum lágfjallanna.
Gleðlegt nýár! Aukist heiður
þinn og margfaldist þin útbreiðsla.
það er min ósk til Hedmskringlu.
N orðurstjarnan.
HATUR.
“Bölvaðu ekki sólunni, Bjarni
minn ! Ilún gerir hvorki gott né
ilt", sagði karlinn.
Vanalega höfum við brosað að
þessum orðum. Nú skulum við at-
huga þau alvarlega. Að bakd orð-
unum stendur atburður : Einhver
Bjarni hefir bölvað sólunni. Karl-
inn undrast slíka ftilmensku, og
rœður honum frá að gera það.
En hvað gat komið Bjarna til
að bölva sólunni ? Sennilega hefir
honum þótt hún gera sér eitthvað
ilt. Hún hefir valdið honum ein-
hvers sársauka. Sársaukatilfinn-
ingin hefir vakið honum löngun til
að gera sólunni eitthvað ilt í stað-
! inn. En hann nær ekk.i til bennar,
J og verður því að láta sér nægja
| með að senda henni tóninn. At-
, höfn Bjarna ber því vott um
| þrent : 1. Sólin hefir haft áhrif á
i Bjarna. 2. Iæssi áhrif hafa valdið
j honum sársauka. 3. Sársaukinn
hefir knúð fram vilja og starf (for-
mælinguna).
Og það er svipur á Bjarna, þar
sem hann stendur í sólskindnu,
slær dimmum skugga á jörðina og
formælir sjálíri sólunni. | Hannær
líklegur til að taka óþyrmilega í
lurginn á sólunni, ef hann næði til
hennar. En til allrar hamin’gju cr
hann ekki megnugur þess að
hrinda henni af himná.
það sálarástand, sem þessi at-
höfn Bjarna er sprottin af, niefnum
við reiði. Og samkvæmt því, sem
sagt hefir verið, er redðin sárs-
aukaitilfinning, sem vekur og elur
illvilja.
* * *
Nú þykjumst við skilja athöfn
Bjarna. Hann hefir verið reiður.
En hvers vegna biður karlinn hann
að blóta ekki sólunni ? Skýringuna
á því gefur karlinn sjálfur : “Hún
(sólin) g.erir hvorki gott né ilt”.
þcim, sem hvorki gerir gofct né ilt,
er ekki vert að blóta — engin á-
stæða til að reiðast honum. þetta
er kenning karlsins, en ekki öll.
Um leið og hann segir þetta bein-
línis, þá viðurkennir hann óbein-
línis, að réttmætt sé að redðast
þeim, sem annaðhvort gefir gott
eða ilt. Og allir skilja, að hann á
við þá, sem ilt gera. I rómi hans
er auðþekt rödd almenningsálits-
ins : Ilt verk er réttmæt orsök
til redði.
* * #
En hvað er þá ilt verk ? Karlinn
álítur sólin geri hvork.i gott né
ilt. Margur brosir að honum og
þykdst vita betur. Sólin! — hún,
sem snýr um sig jörðunni og gefur
henni vl og ljós, hún sem heldur
við öllu lífi á jörðunni, — hún
“gerir hvorki gott né iJt”! Nei,
karl minn, segðu nú ekki lengur !
það er eitthvað athugavert við
þetta. Við skulum reyna að skýra
okkur það með dæmi.
það er liðið á Góu. Kvöld —
Smásaga af öllum þeim urmul KlaSa tunglsljos, hjarn og svell yt-
fugla, sem nemur mdfiónum, sem !lr ollu landl. horkufrost, alveg
samansafriast við Athabasca vaitn.'Jatöiaust. Bondiekur korni ur
Saga af hættulegum ferðum eftir i kauP«tað. Sleðinn hans fer um á
smávötnum á ís, vegna kalda- einum sveHbunkanum. það hegst
verzlu. Ilættuleg villidýr í marz- 1 ?'at 4 Rfjonapoka. Bóndi verður
mánuði. Hvernig maður getur Þess ekkl var heldlir leíö sina'
komið í v.eg fvrir, að verða nokk- Grjónm slæðast, en bóndt nær
urntíma áttaviltur. Og hvernig h'elm harmar skaðann. Hungr-
og hvar megi afla sér fæðu allan aöir fuKlar kotna a slóðina og gera
árshringinn. |ser Klaöa stund. Svo fljúga þeir
allir á braut nema einn ; hann sit-
Liesandinn máske álítur þenna ur 0g frýs við svellið. Ef til
Lobstick lítið heiðursmerki fyrir vjjj fUglarnir einu sumri lengur
Hedmskringlu. l',n hann sýnir þó fyj-jr þessa Góu-gjöf — allir, n.ema
það, að ferðamaðurinn hefir metið j,ann) sem fraus við svellið. Hann
Hedmskringlu svo mikið fram yfir jrýs j
önnur íslenzk blöð, að húu ein í
flaggar í einu hæsta trénu, sem 1 Hefir nú hóndinn gert fuglunum |
stendur á bökkum Great Slave ár- fiott eSa dt •
innar. Og það er að eins vegna Hann hefir slætt l'fsmagni á leið 1
þess, að Heimskringla er það þeifra — eins og sólin á jörðuna. I
frjálslyndasta hlað, sem þjóð vor En hann vissi ekki, hvað hann i
á, að ég virti hana — hana eina jgerði. Hann gaf fuglunum ekkert. I
Verk hans var óviljaverk. þess
vogna gerðd hann fuglunum, sem
lifðu, ekkert gott, og þeim, sem
dó, ekkert ilt. Ef hann heíði alið
suma fugiana en svelt hina — með
vilja, þá fyrst var um góðverk eða
illverk að ræða.
Jæja, karl minn! Sólin gerir
hvorki gott n.é ilt, þó hún slæðd yl
og ljósi á leiðir mannanna, nema
því að eins, að hún geri það vilj-
andi. En hvað veizt þú um vilja
eða viljaleysi sólarinnar ?
Orð karlsins — svona skilin —
eru bygð á þedrri skoðun, að ó-
viljaverk — hvort sem ldfandi eða
dauðir valda — séu hvorki góð né
ill í sjálfu sér : þess vegna eigi
þau ekk; að vekja velþóknun eða
vanþóknun (reiði) gagnvart gjör-
endum verkanna, hvort sem þau
eru þolanda góð eða ill. það er al-
men.t álitið heimskulegt, að reið-
ast dauðum hlutum, þó þeir séu
öðruvisi en á er kosið. Og oitast
þykir rétt og fagurt, að “taka
vifjann fýrir verkið” — hvort sem
er til ills eða góðs.
Niðurstaða þessara athugana
verður svo þessi :
1. Reiði er sársaukatilfinning, sem
veldur illvilja.
2. llt verk er talið réttmæt eða
eðileg orsök redði.
3. Ilt verk er sú fcegund illverka,
sem sprotfcin er af löngun til
að gera öðrum ílt.
Famkvæmt þessu eru orsakir al-
mennrar reiði persónur — viljandi
verur —, reiðin sjálf sálarástand
persónu, og afledðingar hennar
verða að koma fram við persónur.
Hún er því að öllu persónufeg og
j má ekki blanda henni saman við
| sársauka tilfinningu, sem hlutir
j eða hugsjónár valda.
* * #
■Barátta fyrir hugsjónum og gegn
j hugsjónum, er háð af pefsónpm og
! fyrir persónur. Sé sú sársaukatil-
j finning sem hugsjónirnar valda,
j eða við þær er bundin, nefnd reiöi,
jþá er sú redði alt annars eðfis en
! persónulega reiðin. Hún getur ver-
i ið sprottin af ást á þeim, sem bar-
ist er við um hugsjónána, þó sú
barátta geti aftur valdið persónu-
legri reiíi.
* * *
Svo snúum við altur að persónu
legu reiðinni. Hún er ein tegund
j sárra fcilfinuinga. En sár tilfinning
! er sálarsýki. Hún er afledðdng af
röskun sálarlegs jafnvægis. I.ang-
anir þær og vilji, sem bunddn er
við sársaukatilfinninguna, og það,
sem af þeim sprettur í orði og
verki, það eru tilraunir persónunn-
ar til að ná sálarjaínvægi á ný —
græða sárin, lækna meinin. Og
meánin eru ýmislegs eðlis. þau
þurfa misjaínra meðala.
Stundum leggjast mýs á fé
íé tnatina, og næga á því hakið.
Eg hefi heyrt, að ekkert væri jafn-
græðandi slík sár eins og nýdrepin
mús, rist sundur og lögð við sár-
ið. Sönnur vedt ég ekki.
Svipuð er trú manna um reið-
ina. Hún læknast bezt með sárs-
auka annara — helzt þeirra, er |
valdið hafa. En einmitt vegna
þess, að eðli reiðdnnar er slíkt, þá
er hú.n afarhættuleg sálarsýki.
“það skríða svo margar af mann-
kynsins nauðum
úr músétnu hold á lifandd sauðum
því medra, sem reiðin fyllir sál
manns, þess sjúkari er sálin, því
hættar er hún stodd. En sem bet-
ur fer, er hún oftast skammæ. þó
getur hún orðið langvinn, tekið sig
upp aftur og orðdð að ólæknandi
sjúkd.óm, sem eyðir sálarmögnun-
um eins og tæring. Slík reiði —
langvinn og þaulsætin — nefnist
hatur.
Sá, sem hatar, her stöðugan
sársauka í sál sinni, og gengur
með þann ásetning, að gera þeim,
sem sársaukanum veldur, alt það
ilt, er hann megnar. Athygli bans
vakir yfir öllum högum óvinarins
og bíður tækifæris til að fá högg-
stað á hotium. Hugsanamáttur
hans eyðist til að finna ráð, sem
skaða megi óvininn. Mesta ánægja
hans verður, að vita hinum líða
illa eða sjá hann líða. þanni.g eyð-
ast sálarmögn hans sjálfs í þjón-
ustu hugsana og athafna, sem
fjandsamlegar eru lífi annara og
heill. Skæðari og skaðlegri óvin
andans og siðm.enningar.innar en
hatrið getur því ekki. það er lang-
vinn og smittandi sálarsýki —
andleg tæring.
Og þó eru ýmsir svo blindir að
álíta hatrið heilbrigt, og telja það
jafnvel merki mdkilleiks, að geta
get.ii hatað — eldbeitt og ískalt.
En það er álíka eins og að telja
það hraustfeikamerki, að rnaSur
getd íengiö 40 stiga hita og hams-
lausan hroll eða köldu.
þraí þarf margfalt meira þrek og
heilbrigðari sál til að gefca lifað án
haifcurs en haldin því. það þarf
miklu meira andans ágæti til að
íyrirgefa en hefna. það þarí marg-
falt meiri og fullkomnari sál til
að geta elskað aðra en hatað þá.
þess vegna er hatrið óðaf smáu
sálnanna — ‘‘moldvörpuandans” —
er ‘‘er ság einan séðan fær” ; —
en kærleikurinn er óðal stóru sáln-
anna, víðsýnu — þeirra, sem mest
nálgast fegurstu guðshugmyndir
mannanna.
Ef öllum þeim andans mögnum,
sem eytt heíir verið tdl að hata
og hugsa öðrum ilt, befði verið
varið til þess að elska og hugsa
öðrum gott, ef öllu því starfi, sem
, eytt hefir verið til að ofsækja ó-
| vini, kvelja þá og rífa ndður verk
j þeirra, h.efði verið varið til að
bœta ha.g mannanna og byggja
með þeim — þá væri bedmvirinn
i fegri og himi.ninn rýmri og menn-
irndr meiri og göfugri en þeir eru
! nú.
Auðvitað á hatrið eðlifegor or-
j sakir. En svo er um alt í heimi
þessum. Frá því sjónarmiði er auð
j velt að sanna réttmæti hatursins
! eins og kærfeikans, sjúkdómsins
eins og heilbrigðinnar. En sé á þvi
bygt, að lífið sé betra en dauðinn
— og með því einn móti verður
tilverustríðið afsakanlegt, með því
einu móti verður nokkurt mi.nsta
| vit í því — þá er sjálfsagt hverj-
j um heilhrigðum man.ni að berjast
mó'ti féudum lífsins : sjúkdómun-
I um, í hverri mynd og af hverri
tegund, sem þeir eru.
þetta er líka alment viðurkent
gagnvar.t sjúkdómum líkamans.
Læknarnir standa á verði gegn öll-
vim sýnilegum og ósýnilegum óvin-
um líkamans, standa á verði með
knífa og meðul og sóttvarnir og
samgöngubönn. Sjúkrahúsin eru
opin öllum, sem eiga einhvers
miegnuga vini eða fé. Allskonar eit-
ur er lokað inni í lyfja.búðum og
krossað — eins og konigsvinir —
og illir andar.
En meðan læknar líkamans og
verðir vaka að starfi sinu, þ.á fara
blöð og bækur'og tungvir um lönd-
in og sá sóttkveikjum haturs og
iligirni í sálir manmanna. Og það
er svo sorglega lítið gert til að
hefta för þeirra og framkvœ'mdir.
Ga.gn.vart þeim stendvir íjöldinn
varnarlaus. Og sálirnar sýkj ist og
siðm.ennin.g.in lötrar — lötrar. Og
svona hlýtur að ganga, meðan rétt
ur reiðdnnar er viðvirkendur og
hatrið hieiðrað. En mikil furöa ev
það, að þeir menn semskilja, að
ekki þýðir að reiðast dauðum hlut
— skuli ekki einr.dg skdlja, að fá-
sinna er að redðast lifandi hlut
(persónu), þó orsökum bundinn
vilji edgi þátt í því, að hann sé til
óþæginda. Og sé beimska að ala
reiði, þá er enn meiri heimska að
ala hatur.
Skynsamur maður forðast eða
færir burt þá hluti, sem valda
honum óþæginda. Hann v.eit, að
það er betra ráð em að refsa þeim.
Eina ráðið til að losna við óþæg-
indi af vöhiutn i'.lra vilja., er að
forðast þá eða nema þá burt. Og
illir viljar verða aldrei nvvmdir
burt að öllu með batri eða befnd-
vim. Slíkt ýfir sárin og eykur ill-
viljann. það verðvir að n.ema burt
ásfcæðurnar fyrir því, að viljarnir
eru vondir. Og það verður að eins
gert með því, að græða sár sáln-
an.n.a, og verja þær fyrir því, sem
veitt getur ný sár.
* ■» *
íslendin.gar hafa löngum verið
sundurlyndir. þedr hafa líka verið
heiftrækndr og hatursfullir margir.
það sýna bardagar og bretinur
fyrri alda.
Enn ,eru Islendingar sundurlynd-
ir og enn eru þeir hatvirsfullir.
það sýma deilttr dagblaðannia o.fl.
þeir, sem nú bera þyngst orð hver
á annan, mtindu naumast hika við
að bera vopm hver á anttan, ef
þaö væri siður. Hugarfarið virðist
vera hið sama og áðvtr. Sdðmenn-
ingunni vinst furðu seint, þó menn
læri fleira en fyr, þekki ffeiri og
hærri hugsjónir, og þykist berjast
fyrir þeim.
Líkamlega sjúkur maður þrosk-
ast lítið eða ekki, þó hann eildist
að árum, því sýkin eyðir mögnvtm
þroskans. Og siðmenningunni mið-
ar seint í ha.turssjúkum sálum.
þær ná ekki að þroskast.
þung er ábyrgðin, sem hvílir á
læknum líkamlegra medna. En
þyngri er sú, sem hvílir á þedm, er
gerast andlegir útverðdr og ledð-
togar lýðsims. Undir þedm er að
miklu komin andleg hiailbrigði —
siðmeúning þjóðanna. Ef þei"r eru
sjálfir sjúkir, smitta þeir og sýkja
þjóðarandann. þeir, sem vekja og
glæða hatur og úlfúð og illar hugs
anir í sálutn manmanna, þeir spdlla
þeim — sýkja þær. þeir ósiða þjóð
irnar — tefja siðmenninguna. Og
því miður eigum við ísfendingar
marga slíka leiðtoga.
* * *
Okkur greinir á vtm margt. það
er eðl fegt, því aldrei sjá tveir al-
veg hið sama, á sama augnahlíki
— því síður fleiri. þó ætti öllum,
sem annars skifta sér nokkuð af
högum þjóðar sinnar, að koma
saman um, að vilja siðmemta hana
Eg vil ekki efast um, að slíkur sé
vilji leiðtoga vorra. En hvers
vegn* nota þeir þá tækd, sem
hljófca að tefja siðmenninguna ?
Hvers vegna reyna þedr að ala
hatur í sálum landa sinna ? Vita
þeir ekki, hvaða afleið.ingar slkt
hefir ? Vita þeir það ekki, blaða-
mennirnir, að fjöldi þeirra greina,
sem blöðin flytja, er þess eðlis, að
þær hljóta annaðhvort að vekja
hatur og úlfúð og illar hugsanir,
hvar sem blöðdn eru lesin, eða þá
ískalda fyrirlitningu ? Vita þeir
ekki, að með slíku starfi spallajþeir
þjóð sinni, sýkja sálirnar — sá ill—
gresi í andans akur fósturjarðar-
innar ?
* * *
Sorglegur atbvirður er það í
menningarsögu okkar Islendinga,
að íslenzkir menn skuli hafa orðið
til þess, að deila um Damahatur
íslendnga. það væri að vísu ekki
svo hættulegt, þó einstakir memn
eyddu tíma og kröftum til að
þrátfca um þetta. En þegar deilaa
er orðin svo hávær, að almenning-
vir verður að hlýða á hama, og
þess eðlis, að hún hlýtur að glæða
gamalt hatvir í huga þjóðarinnar,.
þá er hún skaðleg. Og hörmuleg-
ast er það, að gáfaðir menm og
þjóðhollir skuli há slíkam bardaga,
þó þeir geri það í beztu meiningu,
því hamn er háður gegn siðmenn-
íngn þjóðarinmar.
I sjálfstæðs- og menmingarbar,
áttu vorri er oss einskis framar
þörf en andlegrar heilbrigðd. þess
vegna eru þeir einir oss hollir, sem
megna að göfga sáldr vorar —
eyða hatrinu — auka mannúðdna
og kærleikann.
Karl Finnbogason.
—NORÐURLAND.
Sparið
Línið Yðar.
Ef þér öskið ekki að fá
þvottinn yðar rifinn og slit-
inn, þá sendið hann til þees-
arar fullkomnu stofnui.ar.
Nýtfzku aðferðir, nýr véia-
útbúnaður, en gamalt og æft
verkafólk.
JjITUN, hreinsun
OG PRESSUN
SÉRLEGA VANDAÐ
Modern Laundry &
Dye Works Co.,Ltd.
3*)7—3 I 5 IIn i't i», ve Nt.
WINNIPEO, MANITOBA
Pbones : 2300 og 2301
“Andvökur”
LJÓÐMÆLI EFTIlt
Stephan G. Stephansson
Kosta, í 3 bindum, $3.50,
í skiautbandi.
Tvö fyrri bdndin eru komdn út,
og verða til sölu hjá umboðs-
mönnum útgefemdanna í öllum ís-
lenzkum bygðum í Ameríku.
í Winnipeg v.erða ljóðmælin tií>
sölu, sem hér segir :
Hjá Eggert Jóhanmssyni, 689*
Agnes St., EFTIR KL. 6 Al>
KVELDI.
Hjá Sfcefáni Péturssyni, AU
DEGINUM, frá kl. 8 í.h. til kl. 6-
að kveldi, á pr,em,tstofu Ileims-
kringlu.
Hjá H. S. Bardal, bóksala,
Nema St.
Hjá N. Otfcenson, bóksala, River
Park, Winnipeg.
Utanbæjarmemn, sem ekki geta
íengið ljóðmælin í nágremni sínu,
fá þau tafarlaust með því að
senda pöntun og peninga til Egg'
erts Jóhannssonar, 689 Agnes St.,
Winnipeg, Man.
Leyndarmál
Cordulu
frænku.
Nýjir kaupendur að heimS-
kringlu sem borga fyrir einn
árgang fyrirfram, fá skáldsðgi*
þessa og aðra til, alveg
ókeypis.