Heimskringla - 13.01.1910, Blaðsíða 3

HEZMSEX I2VG23S
Cor. Portage Ave and Fort St.
um Valentine.
Eftir
EDVABD EGGLESTON.
28- -A.Zr?,.
FÉKK FYRSTU VERÐLAUN k SAINT
LOUIS SÝNINGUNM.
Dag og kveldkensla. Teleíón 45.
Haustkensla byrjar 1 Sopt.
Baeklingur meö myndum ókeypis.
Skrifið til: The Secretary, Winnipeg
Business College, Winnipeg, Man,
A. BARDAL
Selor llkkistor og annast um átfarir.
Allur átbnuaöur só bezti. Enfremur
selur hann aliskouar minnisvarOa og
legsteina.
121 NenaSt. Phone 306
HEinMBBl^tilill og TVÆ3
skemtilegar sögur fá nýir kaup-
endur fvrir að eins »8 OO
Giftingaleyfisbréf
selur: Kr. Ásg. Benediktsson
540 Simcoe St. Winnipeg.
--THE----
“Arena”
Þessi vinsæli skautaskáli
hér f vesturbænum er nú .
opinn. Isinn er ágœtur.
18da Mounted Rifles
Band 8pilak á Arena.
KAKLM. 25c.—KONUR l5c.
Chas. L. Trcbilcock, Manager.

R08LIN HOTEL
115 Adelaide St. Wmnipeg
r
• Bezta $1.50 á-dag hús ( Vestur
" Canada. 1 Keyrsla ÓKeypis milli
vagtistöðva og hússins á nóttu ot>
degi. Aðhlynninig hius bez a. Við
skifti ís)etidi»va ó«k«Rt. ÓLAFUI-
G. ÓLAFSSON, íslendingur, af-
greiðir yöpr. UeíuisœkjiÖ hann.
O. ROY, eigandi.
JIMMY’S HOTEL
BEZTU VÍN OG VINDLAB.
VÍNVEITARI T.H.FRASER,
ÍSLENDINGUR. : : : : :
Oames Thorpc, Elgandl
A. S. TORBERT' S
RAKARASTOFA
Er 1 Jimmy’s Hótel. Besta verk, ágæt
verkfæri; Rakstur 15c en Hárskuröur
25c. — Óskar viöskifta íslendiuga. —
J
MARKET HOTEL
146 PRINCESS ST. ‘?rók“»nn»
p. O’CONNELL. eigandl, WINNIPKQ
Beztu teRundir af víuföngum og vtnd
nm, aðhlynning góð húsið end'i'bast'
Woodbine Hotel
466 MAIN ST.
Stteista Billiard Hall I Norövestnrlandiru
Tin Ponl-bnr#.—Alskonar vfnog vindlar
Glating og fœöl: .$1.00 ó dag og þar yfir
Lennoo A Hebb
Eigendor
Jxegar vinur minn Grum, höf-
uðsmaður í sjóher Bandaríkjanna,
borðar daigverð hjá mér, verð ég
ávalt dálítið fieiminn. Ég veit að
hann er vanur við ýmiskonar vín
o.g ídýfur, vanur að reykja smá-
vindál á milli kræsinganna, vanur
þeim matartegundum, sem enginn,
er þeim er óvanur, getur neytt án
þess að veikjast eða deyja. þegar
höfuðsmaðurinn er búinn að snúa
miðborödnu, sem maturinn, vínið
og kryddið stendur á, þrisvar sinn-
um, áður en hann velur sér það,
sem hann helzt vill, og augu hans
virðast leita að ginnandi ídýfu og
rauðvíni, þá finn ég hvað lítilsvert,
jafnvel það bezta, sem ég hefi að
bjóða, er í raun réttri. Éig er
hræddur um, að óþolinmóðir les-
endur verði í líku skapi yfir þess-
ari litlu, ómerkilegu sögu, sem ég
ætla að ségja. Ég hefi nefnilega
veitt því eftirtekt, að jafnvel hinar
minstu sögur nú á tímum eru
blandaðar sterku kryddi, og ég vil
síður gera lesendum mínum von-
brigði. Ég æ-tla því hreinskilnislega
að geta þess fyrirfram, að ég hefi
engan Cayennepipar, enga iginnandi
ídýfu, ekkert konjak, enga smá-
vindla, ekkert dráp, ekkert sjálfs-
morð, engin stindurmarin hjörtu,
engar ástaþrætur, engan reiðan
föður, engar skammbyssur og
knífa, ekkert rottueitur, ekkert ópí-
um, enga slungna njósnara, ekkert
morðmál, ekkert tilfinningarlaust
daðurkvendi, engan þaulæfðan þræl
með yfirskegg. þeir, sem eftir
þessa aðvörun þora að halda á-
fram að lesa, verða að taka af-
leiðingunum eins og þær gerast.
Hubert sagði, að mér væri vel-
komið að prenta hana, ef ég að
eins breytti nöfnunum. það var af
tilviljun, að ég heyrði hana. Við
sátum og ræddum um kvenfrelsis-
málið. Ég er vinur kvenfnelsisins,
en Húbert, hinn vefæruverði Hú-
bert Liee, sóknarprestur í þeirri
einu kirkju, sem til er í Allenville,
er það ekki, enda þó ég þykist
hafa haft áhrif á hann í þeim efn-
um. En þar eð samræðurnar fóru
fram í lians edgin húsd, og hanti að
líkindum hefir viljað láta þær enda
skemtilega, sagði hann mér frá
því, að fyrir hálfu öðru ári síðan
hefði hann leikið glettilega á einn
kvenírelsisvininn, og það hefði eng-
inn minni maður verið en Hood
læknir, sem hafði verið hcflbriigðis-
umsjónarmaður minn og Hnberts
írá fyrstu byrjun. Gagnstætt flest-
um stöðubræðrum sínum hafði
hann ávalt verið ákafamaður, og
auður sá, sem honum safnaðdst á
síðari árum, hafði að engu breytt
honum, að minsta kosti ekki að
því, er frœðikerfi hans snerti. Að
öðru leytd var gamli læknirinn ekki
ósamkvæmur sjálfum sér, því hann
hafði kent einkadóttur sinni, Corn-
elíu, sömu iðn og hann sjálfur
stundaði, og ég held að hún hafi
lokið prófi sínu með ágætum vitn-
isburöi, enda þótt hún hafi nýlega
eyðilagt það framtíðarútlit sitt
með því að gifta sig. En í félags-
legu tillitý er hann orðinn stór-
bokkaLegur, og umgengst aöallega
hina ríkari nágranna sína, og það
lítur ekki sérlega vel út hjá manni,
sem var andvígur auðmönnum
meðan hann var sjálfur fátækur.
Ég býst við, að Hubert hafi sjálf-
ur fundið þetta. Að minsta kosti
tnNNlY'ÉC 13, JANÉAR 1910 BI». 3
varð ég þesa var, og hafði þvf
meiri skemtun af samræðunni, sem
hann sagði mér frá.
Hún byrjar með því, að vinur
minn hafði verið f jarvexaxtdi í 3 áx
á prestaskóLanum, og öðlaðist þar
ágætan vítnisburð, þrátt fyrix £á-
tækt og erfiðar kringumstæður.
Að afloknu prófi tókst hann á
hendur að þjóna kaupstaðarsöfn-
uði einum, meðan prestur hans var
á skemtiferð um Évrópu í nokkra
mánuði, og ávann sér hylli og að-
dáun safnaðarins. Að því búnu
kom hann heim í smábæinn okkar,
til að hvíla sig og ráða við sig,
hvert af þremur prestaköllum, sem
honum stóðu til boða, hann ætti
að taka að sér. Fáum dögum. áð-
ur en hann ætlaði burt aftur, kom
honum til hugar að heimsækja
Hood lækni. Klukkan var 9 fyrir
hádegi, aðstoðarmaður læknisins
var að vitja sjúklinga, en gamli
maðurinn sat í viðtalsherbergi
sínu, til þess að vera til staðar, ef
einhver vildi ráðfæra sig við hann.
þennan morgun kom enginn til
hans, það var ekki svo vel, að
kalda eða fingurmeln sendu honum
neinn mann til að draga úr leiö-
indunum. Ef til vill af þessum or-
sökum, eða þá sökum gamals
kunningsskapar, tók læknirinn á-
gætlega á móti Húbert og byrjaði
þegar á fjörugum samræðum.
Cornelía, sem var þar til staðar,
kvaðst þurfa að búa sig undir próf
og settist því með bókina út við
gluggann.
“E;g er hræddur um, að ég trufli
þig, læknir’’, sagði Húbert.
“Nei, alls ekki. Beck læknir, sem
er aðstoðarmaður minn, annast
störf mín að mestu leyti, og að
einu eða tveimur árum liðnum tek-
ur hann við þeim að öllu leyti”.
‘■‘Hann og ungfrú Cornelía?”
spurði Húbert hlæjandi, því að
það var almæli, að hún og ungi
læknirinn mundu ganga í félægsskap
með fleira en læknisstörfin.
Ilvort það var nú til þess að
vekja eftirtekt hennar, eða af öðr-
um ástæðum, þá hagaði Húbert
samræðunum þannig, að þær sner-
ust að kvenréttindum, og ungi
fxresturinn og gamli, læknirinn
komu með úrval af ástæðum fyrir
hæfiledkum og hæfileikaleysi kvenna
til ýmsra starfa. þegar Húbert að
síðustu var kominn í dálítil vand-
ræði, sagði hann :
“Nú skal ég segja þér írá kyn-
legum atvikum, sem ungur stúdent
í sama bekk og ég á prestaskólan-
um, varð fyrir. Ég get nú nanm-
ast haldið, að þú sért hrifinn af
ástasögum, en mig langar þó til
að sogja þér frá þessari, af því ég
held þú getir naumast notað þínar
skoðanir við hana. þú vedzt að
að ýmsar kenningar eru óhæfar til
framkvæmda".
“Ilaltu áfram Húbert, haltu á-
fram., ég er fús til að hlusta á sög-
una. Að því er mínar skoðanir
snertir, þá má allstaðar koma
þeim að”. Gamli lækndrinn nuddaði
höndunum saman áxiægjulega.
“þessi vinur minn, sem ég mint-
ist á, hét Ilenry GiLbert” sagði
Húbert, og var fátækur edns og ég.
Fyrir löngu síðan, þegar hann var
lítill drengur og sonur fátækrar
ekkju, átti hann heima í næsta
húsi við Morton nokkurn, sem á
þeim árum var velmegandi kaup-
maður, og er nú orðinn meiðal auð-
ugustu manna í því héraði. það
var dálítið hlið á giröingunni milli
nágraíinanna, og þar af ledðandi
var vinur minn Leikbróðir Jennie
Mortons frá því þau fóru að geta
gengið hjálparlaust. Hann bjó til
hús handa henni úr gömlum fjöl-
um, hann. lagaði tígulsteánana
þanndg, að hún gæti notað þá, og
bjó til ledkföng úr furukvistum.
þegar hann stækkaði, og faðir
Tenade varð ríkari og skreytti
heimdii sitt, dró Henry sig fremur
í hlé. þó héldu þau áfram að bdrta
hvort öðru tiifinningar sínar með
máli augnanna.
Henry fór snemma í háskólann.
þegar hann átti hvíld frá námi, þá
fundust þau. Én hinn vaixandi
mismunur 4 féLagsiegri stöðu
þeirra gat ekki annað en gert vart
við sig. Vinir J ennie stóðu ofar i
virðingaröðinni en hans. Foreldr-
um hennar kom aldrei tiL hugar að
bjóða honum í samkvæmi, og þó
þau hef'öu gert það, þá kom pen-
ingaskorturinn og slitni frakkinn
hans í veg fyrir það, að hann þæði
það. Hann var dálítið drembinn.
Honum sárrtiaði, að sér var enginn
gaumur gefinn. Að sönnu var
Jennie þeirn mun vingjarnlegri, en
hann áleit að það væri af með-
aumkun, þáð var drambið, sem
kveikti þessa skoðun hjá honum.
Samt sem áður ásetti hann sér
fastlega, að reyna að ná þeirri
stöðu, sem gerði honttm mögulegt
að bdðja um hana sér til konu, sem
jafningi hennar. En, þú þekkfr ekki
eins vel og ég, læknir, hvernig
skyldan getur þvingað mann, þeg-
ar maður finnur að prestsstaðan
er sér ed'ginlegust. Undir áhrifum
þessarar þvingumar ásetti vinur
minn sér að verða guðfræðingur,
en þá hlaut að liggja fyrir honum
tíu ára fátækt að minsta kosti.
Hvernig átti liann nú að ráða
fram úr þessu ?
I þessum vandræðum. sínum
sneri hann sér að guðfræðisprófess-
or nokkrum, sem honum var vei
við, til að fá hjá honum ledðbein-
ingar og heilræði. Prófessorinn
ráðlagði honum, að biðja ekki ríkr-
ar stújku, kvað hana litt hæfa tiL
að þola skort og mótlætd, sem
prestsstöðunni fylgdi, og það væri
að vissu Leyti óhedðarlegt af hon-
um, að vilja bjóða henni slík kjör.
Ef þú þektir hugsunarhátt hans,
myndurðu geta nærri, hver áhrif
þetta hafði á hann. Ef hann hætti
við að verða prestur, fanst honum
að hanm svíkja bæði guð og skyldu
sína, ef hann fengú ha>na, þá breytti
hann mimkumariega gagnvart henni,
sem hann vildi að yrði gæfuríkari
en hann sjálfur”.
“Ég vona að hann hafi ekki
slept heítni”, sagði læknirinn.
“Jú, hann gerði þaö nú samt.
Með priestsstöðuna fyrir augun,
íórnaði hann ást sinni. Með gæfu
hennar fyrix augum, fórnaöi liann
vonum sínum. í þrjú ár þorði hann
ekki að koma heim. En þegar hann
hafði lokið prófi sínu og þjónað
annars prests embætti í 9 mánuði,
f-anst honum hann eiga að fara
hedm og sjá móður sína. Svo þeg-
ar hann kom í þorpdð og sá gamla
skólann og kirkjuna, vöknuðu hjá
honum ótal endtrminningar, sem
hann hafði reynt að gleyma. Göt-
urnar í jurtagörðunum, en einkuni
eplatrén, vöktu aftur ástríðurnar
hjá honum, í fullum mæli. Hann
gekk um gólf í herbergi sinu alla
nóttina, og leit við og við á hús
hins ríka nágranna síns. Ilonum
gramdist að hafa lofað sjálfum sér
því, að sjá aidrei. Jennie Morton
aftur. Jnað er ckki unt að vita^
livern endir þessí barátta hefði
fengið, ef utan að komandi atvik
hefðu ekki gripið fram í.
Hann heyrði það nefnilega sagt,
að JenTiie væri heitbundin liðsfor-
ingja Piearson, sem var meðedgandi
í verzlun föður hennar. Pearson
kom líka á hedmili föður hennar á
hverju kvöldi, sem var bónorði
hans hlyntur.
Samt sem áður var ekki eitt orð
satt um þessa trúlofun, >því hún
var búin að neita Pearson þrisvar.
þegar ltann kom í fjórða sinn, lof-
aði hún því, föður síns vegna, að
hugsa um þetta einn vikutíma áð-
ur en hún svaraði. Henry hafði nú
líka verið heirna í tíu daga, án
þess að finna hana, svo allar benn-
ar vonir í þá átt virtust gagns-
Lausar. þegar vikan var Liðin,
komst hún eftir því, að Henry æti-
aði að fara aftur að tvedm dögum
liðnum. í eins konar örvilnan á-
setti hún sér að taka tilboði Piear-
sons, en hann spilti fyrir sér með
sjálfstrausti sínu.
1 næsta skifti, sem hann kom
eftir að Jennie var búin að ráða
við sig að taka honum, var hún
svo vingjarnleg við hann, að hann
vissi ekki, hvernig hann átti að
haga sér. Hann fór því að hrósa
henni, og sökum þess að hann hélt
sig þekkja afla launkima í kven-
hjörtum, hæidi hann henni fyrir öfl
giftingatilboðin, sem hún hefði
fengið.
“É'g ætla að eins að segja þér”,
sagði hann, “að það er stór hópur
mauna, sem myndi leggja höfuð
sín við fætur þína, ef þeir væru
jafningjar þínir. það er nú þessi
ungi prestur, Gilbert held ég- hann
heóti, sem kom að finna móður
sína, er býr í ómálaða kofanum
hérna bak við. Ég hefi séð þennan
pilt standa kyrran á götunni og
horfa 4 eftir þér, og á hverju
kvöldi, þegar ég fer heim, situr
hann við giuggann, sem snýr hing-
að. Hann er .skotinn í þér, heimsk-
inginn sá. En ég hlæ að honum og
hugsa með mér : ‘þig langar víst
til að komast jafnhátt og hún’. —
Ó, það er gaman að þessu”.
þessi fáu orð eyðilögðu framtíð-
arhorfur Pearsons. Hann gat ekki
skilið, af hverju vdðmótskuldd sá
staíaði, er hún nú sýndi honum,
og sem alt hans sólskin hafði eng-
in áhrif á.
Vesalings Jennie. þú getur í-
myndað þér læknir, hvernig henni
leið, þar sem hún gekk aiftur og
fram um herbergi sitt alla nótt-
ina. Hún gat nú skilið hinn hug-
rakka tilgang Ilenry Gdlberts að
nokkru levti. Alt aií gaf hún gætur
að ljósinu í húsi ekkjunnar, og var
að hugsa um Henry. Hún var viss
um það, að ætti nokkuð að verða
úr sambandi þeirra, þá yrði hún
að byrja, en hún komst að eins að
þeirri niðurstöðu, að Henry ætlaði
•að fara að einum degi liðnum. Ég
efast nú raunar um, að maður með
þínum skoðunum á kvenréttándum,
myndi samþykkja það, að hún
stigi fýrsta sporið til að flýta fyrir
samedning sinni og Henrys”.
“Jú, það myndi ég glaður sam-
þykkja", sagði læknirinn.
“En hún gat ekkert ráð fundið.
Pearson kom henni aftur tdl hjálp-
ar, án þess að vilja það. Daginn
eftir, er hún sat að morgunverði,
fékk hún mjög snoturt “VaLentine”
frá honum. (“Valentdn>e” eru ásta-
(Framhcild á 4. bls )

2 Bækur

Gefins
FÁ NÝJIR KAUP-
ENDUR AÐ HEIMS-
KRINGLU SEM
BORGA $2.00 FYRIR-
FRAM, OG ÞESSUM
BÓKUM ÚR A Ð
VELJA : —
Mr. Potter frá Texas
At’valheiður
Svipurinn Hennar
Hvammverjarnir
Konuhefnd
Robert Manton
og Leyndarmál Cor
dulu frænku. —
Alt góðar sðgur og sum-
ar ágætar, efnismiklar,
fróðlegar og spennandi.
Nú er tíminn að gerast
kaupendur Hkr. Það
eru aðeins f • eint'ik eft-
ir af sumum bókunum.
Heimskringla
P.O. Box 3083, Winuipeg
f
Hver vill eiga skildinga?
Herra Magnús J. Borgfjörð að
Ilólar P.O., Sask., biður þess get-
ið, að hann hafi umboð til þess að
Lána peninga og selja eldsábyrgðir
víðsvegar í Quill og Valley bygð-
um. Féiög þau, sem liann hefir um-
boð fyrir, eru transt og áreiðan-
leg>. Hann selur Hudsons flóa fé-
Lags lönd og C.N.R. félags lönd og
lönd, sem eru eign prívat félaga.
þeir, sem vildu fá sér landskika
eða skildingalán, ættu að finna
Magnús að máli. — það kostar
ekkert, að tala við hann og upp-
lýsingar veitir hann öllum ókeypis.
JÓN JÓNSSON, járnsmiður, að
790 Notre Dame Ave. (horni Tor-
onto St.) gerir við ails konar
katla, könnur, potta og pönnur
fyrir konur, og brýnir hnífa og
skerpir sagir fyrir karlmenn. —
Alt vel af hendi leyst fyrir litla
borgun.
Hvað cr að ?
Þarftu að hafa eitthvað til
að lesa? Hver sá er vill
fá sér eitthvað nýtt að lesa
í hverri viku, ætti að gerast
kaupandiað Heimskringlu.
Hún færir lesendum sfn-
um ýmiskonar nýjan fróð-
leik 52 sinnum á ári fyrir
aðeins #2.00. Viltu ekki
vera með ?
U4 SÖGUSAFN HEIMSKRINGLU
FORLAGALEIKURINN
115
116
SÖGUSAFN HEIMSKRINGLU
FORLAGALEIKURINN 117
kvenfólk öðlist fjölbreyttari þekkingu en það nú
“Eg er þér siamþykkur í þessu, því ég get í-
öiyndað mér, hve ánægjulegt það væri fyrir þdg, of
goða konan þín gæti talað við þig um þau efni, sem
þú ert hrifinn af”, sagði Mórits. "En að því er
dæturnar sniertir, þá vona ég, að sú elzta veiti þér
anægju með námi sínu”.
, vona það líka. María er góð stúlka, og
hefir ánægju af að Lesa og læra. Hún er vel greind,
°g getur með tímamum orðið góð kenslukona. En
Uovísa, Lotta og Ulla eru alls ekki hneigðar fyrir
nam, svo j^eiúur Brita Caisa því íram, að þær
'getd orðdð fullkomnar fyrir lífið, þó þær læri ekkert
annað en búsýslu. Ilún e)’kur letd þeárra”.
Nú kom prestskonan út ásamt dætrum sínum, og
scttást lrjá manni sinum. Hún var blóðrjóð í fram-
an, því hún kom bedna Leið frá eldstæðinu, og hafði
þor sneypt vinnukonuna, sem brotið hafði kaffibolla.
Engán af dætrunum var enn 13 ára. María var elzt,
“g var hún bæði íríð og gáfuleg, en hinar voru til-
komulausar.
“Góði Bergholm minn”, sagði konan, “við verð-
11 ín að hafa vinnukonuskitti næsta hjúaskildaga".
"Hvers vegna, Brita mín ? Mér finst Stína vera
allgóð”.
“Já, þér finst og finst”, sagði frúin áköf, “og
vedat ekki, hvað þér finst. Nú hefir þessi lélega
stulka brotið einn af beztu kaffihollunum rainum af
kæringarleysi, en þú httgsar ekki um það".
“Kona”, sagði presttirinn alvarlegur, “talaðu ekki
við mdg um kaffibolla, ég hefi annað að hugsa um”.
‘Já, þú hefir latínuna og grískuna og alt hitt
xuglið, en hvað vesalings konan þín verður að þola,
ugsar þú ekkert um. þvi bremiirðu ekki gömlu
skrudduskrattana ?”
“Kona, syndgaðu ekki gegn grísku fornöldinni
með því að tala um það, s§m þú þekkir ekkd. Eg
hefi ásett mér, að kenna Maríu latínu. Hvað seg-
irðu um það, telpa mín ?”
“Kenna Maríu latínu! ” sagði frúin bálvond.
“þetta dettur þér í hug. það er h.eld ég nóg, að
hún læri þetta franska rugl, sem þú ert að troða í
hana. Kenna henni latínu, nei, þá fer ég mína Leið”
“Nú, nú, taktu þetta ekki fyrir fufla alvöru”,
sagði presturinn og hló, hann hafði að eins ætlað að
hræða konu sína dálítið, ‘‘en þú verður að hvetja
liinar telpurnar til að vera iðnar vdð námið. þær
gdftast líklega aldrei, og þurfa því.að læra eiitthvað,
svo þær geti unnið fyrir sér”.
“Ned, nei, þær skulu aidrei verða kenslukonur.
Mér líkar betur að þær kunni húsýslu”.
“Góða Brita, þó þú hafir ekkeri lært sjálf, þá
ættirð'U ekki að koma í veg fyrir að börnin —”.
“Ekkert lært”, sagði hún þóttafull, ‘■‘að heyra
þetta. Eg skal segja þér, að ég hefi lært nóg til
að passa þig og heimili þitt, og ef þú ert ekki á-
nce.gður með það, því tókstu mig þá fyrir konu?”
“Nú, nú, góða mín”, sagði pi-esturinn blíðlega,
“ég meinti ekkert ilt með þessu o«g viðurkenná hæfi-
leika þína í fylsta máta. Vertu ekki redð', því það
er eugdn ástæða til þess”.
“Nú, við skulum þá ekki minnast frekar á
þetta”, sagði hún rólegri. “En hamingjan góða,
þarna kemur stór vagn, og hann kemur hingað. —
Ilver ætlá það sé?’’
“Eg h'.ld það sé vagndnn prófastsýis”, svaraði
presturinn um Leið og liann tók pípuna út úr sér.
“Flýttu þér inn í eldhúsið, María, og settu ketil-
inn yfir glóðina, og þið, telpur litlu, verðið að klxða
ykkur betur. En að sjá mig, mikil skelfiug! —
Bergholm, farðu í hinn kjólinn”.
“Nei, það kemur mér «kki til hugar, gamii frxkk-
inn minn er fullgóður”.
“þú ert og verður forhertur”, sagði frúin uni
leið og hún hljóp inn, án þess að líta við rttanni sin-
um.
Vagninn var nú kominn inn í garöinn. Ofan úr
honurn kom fyrst lítill maður, mjög feitur, í prests-
Lijól, síðan löng og mögur kona, og seinast ungur
maður, á að gizka 18 ára. þetta var prófastur j
Wassholin með konu sína og son. Bergholm prestur
gekk á móti gestum sínum.
“Velkominn, velkominn, góði bróðir”, sagöli hann
dálítið Lciminn. — “Velkomin prófastsfrú. Ég bjóst
ekki við jafn kærkomnum gestum”.
“Gjörir ekkert, Bergholm prestur”, sagði frúin
og brosti vingjarnLega, en á meðan lagaði prófastur-
inu hárkollu sína, og sonurinn, sem var nemandi í
latínuskóla, stakk höndum sinum í vasana.
Gestunum var hoðið inn í stofuna, og þangað
kom pxestskonan í faJlegasta kjólnum sínum.
Mórits gekk inn á eftir gestunum, og settist út
í ih'orn hál'ffeiminn. þegar kurteisisávörpunum vur
lokið, sagði prófastuxinn :
“Ég kem til að flytja þér nýungar, bróðir”.
“‘Einmitt, og hverjar eru þær?”
“Jraer eru, að við íáum nýja höfðingjafjölskyldu
hingað í sóknina, og að gamli harúninn í Liljudal
liggur ívyrir dauðanum. Eins og þú vvizt, gengur
eignin að erfðum til einkasonar hans, sem nú 4
heima í Stokkhólmi, en er bráðum væntanlegur hing-
að með skylduliði sinu. Hann er sagður mjög
drambsaanur maður”.
“þá er gamli* barttninn líklega mjög vedkur”,
sagði frá Bergholm.
“Jó, það er alls ekkl undarlegt”, sagði frú Wass-
holm, ■“hann er kominn yfir áttrætt og fer að þurfa
hvíldar við. En það verður gaman að kynnast bar-
únsfrú Ehrenstam, sem er sögð mjög mentuð kona.
Ef tdl vill gerir framkoma hiennar breytingu á félags-
lífinu, sem ekki er neitt ánægjulegt eins og stendur.
En það þekkir þú nú ekki, frú Bergholm, þú ert svo
sjaldan með”.
Við verðum að segja lesaranum, að frú Wass-
holm var, að minsta kostd í eigin ímyndun, ‘framúr-
skarandi mentuð og áhrifamaikil kona’. Hún haíði
oft kvartað um bókmentale'gan fróðledksskort lijá
h>eldra fólkinu í prófastsdœminu. þar var enginn til,
sem gat talæð um fagurlista bókmentir henni til
skemtunar, enda ledt Iiún með fyrirLitningu niður á
þetta fólk, þar sem engin manneskja fanst, er hún
gæti felt sdg vel við. þessi hávaxna, horaða pró-
fastsfrú, skoðaði sig því eins og eins konar svan á
meðal gœsa.
Prófastsfrúin var þannig einskonar bókiðnakvendi,
það sem sumir kalla ritkvensu, spjall hennar hljóðaöi
því mest um fagrar listir, einkum skáldskap. Með
rannsakandi hugsun talaði hún um Shakespeare, By-
ron og Göthe, enda þótt hún þekti þá naumast
mieira en að nafninu til. Fáein vers kunni hún frá
þeim tíma að hún var kenslukona, og notaði þau
bæði þegar þau áttu við og áttu ekki við. Málfræð-
in var ekki hennar meðfæri, en það lítið hún kunni,
no-taði hún margvíslega. í fjöruga félagslífinu var
því Litið á hana með einskonar undrun, og gárung-
arnir kölluðu hana ‘pilsa-prófessonnn’.
Að því er snerti manninn hennar, þá var hann
sem pxófastur enginn bókmientamaður. þekking hans
var ekki meiri en svo, að hann að eins slapp í gegtt
um prestaskólann. þegar hempan var fengin, tók
hann lífið með ró og hætti við afla umhyggju. Eitt
var það þó, sem hann bar af öðrum í, og það var
að drekka öl. Hann hafði ávalt stóra könnu stand-